Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 28, 14 July 1927 — Page 6

AOAO NO NA MANAO PEPA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA

EONO NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, IULAI 14 1927


	NO KA NINAU HOONAAUAO. Mr. Lunahooponopono a kapena o ka mokukaua Iago o na kai aloha o Enelani i Hawaii, aloha nui: — Ke hoopiiia mai nei ko'u hauoli nui e kamakamailio pu au me kuu hoa no ka hooholomua ana i na ninau a ka hoaloha, Mr Edward Burnham no ko'u hoahanau Jno. K. Kina o Haiku, Maui. Na ka nee mau ana o keia ninau Baibala i hoike Hou ia mai nei kona kahua kahi i ku ai o ka ninau Kinohi 11:7 a malaila wale iho la no ka hilinai kahi i ku ai ka ninau a Edward Burnham me ka hoomaopopo ole ae, he mau pili mahele wehewehe ae mawaho o ka ninau e ku nei, elike me na pili mahele o ke kumukanawai o ke aupuni Hawaii. Ua Uke ia me keia: E nana iki iho oe ma Pukaana XXXIII:II . Ua kamailio pu no o Iehova me Mose, he maka no a he maka, elike me ke kamailio ana o ke kanaka me kona hoa. Kinohi 1:26, 27. 28. 26. i iho la ke Akua, e hana kakou i ke kanaka e ku ia kakou, ma ka like ana me kakou iho, a e hooalii iaia maluna o na i'a o ke kai, a maluna hoi o na manu o ka lewa, a maluna hoi o na holoholona laka, a maluna o ka honua apau, a maluna hoi o na meakolo apau e kolo ana ma ka honua. 27. Hana iho la ke Akua i ke kanaka ma Kona ano iho, ma ke ano o ke Akua oia i hana ai iaia, bana mai ia ia i kane a i wahine. 28. I mai la ke Akua ia laua; e hoohua ae olua, e hoolaha hoi, e hoopiha i ka honua, a e lanakila maluna a e noho aili, maluna o na mea, apau. Ma keia mau pauku e loaa ka ike i na haipule, ka like ana o ke Akua me ke kanaka kona hooili ana mai, i na pomaikai apau maluna o na mea apau ana i hana ai, a hooalii pu mai la ke ike pu nei kakou i ka pepehikanaka, he hewa ia a o ka noho hiapule ana, ame ka malama ana i kona mau kanawai. he mea pono ia, Ua pololei ke Akua i olelo ae ai, ua like ke kanaka me ko lakou ka ike i ka pono, ame ka hewa. Ka iike ole o ke kanaka me ko na manu ame na holoholona, he lunaikehala ko ke kanaka a ke Akua i hoopili ai me ke kanaka ka ike, ka naauao holo na moku hao maluna o ke kai na mokulele o ia ka uhane me ke kino. Heaha ka pomaikai no ke kanaka, ko loaa iaia keia ao apau a lilo aku kona uhane? I. Petero III. 18. 19. 20. No Kristo ua pepehiia ola ma ke kino, ua hoolaia ma ka uhane, pela la l hele al, a a'o aku no hoi i na uhane e noho nei ma kahi paahao. Oia no paha na uhane i hoomaloka i na la o Noa, i niape ai i ke Kaiakahinalii. Nolaila, pehea auanei e ola ai ke kanaka ke ole ka uhane hoi ke kino i ka lepo hoi ka uhane ma kahi a Iesu i hele aku ai e a'o i ka mihi Nolaila, e kuu mau hoa i huli Babala me Edward Burnham no koni heluhelu nui ole i ka Baibala ame kana koho ana he pono ina no oia e apono ole mai ana me ia no kona kuhihewa, J. K. A. KAHUKU. Ma ka Mauna Kea o ka Poaha nei i hala, i hui hoi mai ai o Kiaaina Farrington, mai Kahului, Maui mai mahope o ka hoohala ana i kona Pokiulai ma ka moku o Kama.	E LELE HOU MAI ANA HE MOKU I KEIA LA. Ma ke kakahiaka o keia Poana, o haalele aku ai he mokulele ia Oka-lana, no Honolulu nei, i kulike ai me kekahi lono kelekalapa o ka loaa ani mai i keia kulanakauhale ma nehinei aku la. O Ernest Smith, ka mea nana e hookele mai ana i Kela mokulele, i kapaia ka inoa, ke ''Kulanakauhale o Okalana". a mawaho ae ona, a kau pu mai ana o Kapena Emory Bronte, ke pailaka. O keia no ka haole lele moku, o ka lele ana mai mahope o na i lunaka-nela elua no laua ka mokulele mua ioa o ka hoea aaa mai i Hawaii nei. a i hulihoi hou ai nae oia ihope, mamuli o ka poino ana o kona mokulele. E haalele aku ana o Smith ame kona kokoolua ia Okalana, ma ka hoia ehiku o keia kakahiaka ua like hoi ia me ka hapalua o ka honi elima ma ka manawa o Honolulu nei. a ina he iwakalua-kumamalua hora o keia mokulele e lele ai mai Okalana mai a hoea i Honolulu nei, alaila e hoea mai ana ia ma ka hora ekolu o ka wanaao o ka Poalima. . Olai ua ikeia ka pailua o keia mokulele mua o lui hoea ana mai, o ia ka hu aua o kona alahele no Kauai; e ho-aia ana na kukui uwila nunui o ka oihana koa, ma ka po o ka Poalima, no ka hoomalamalama ana ialuna o ka lewa, i loaa ai ka ike i na kauaka o ka mokulele, no kahi e hookuu iho ai i ko laua moku ma ke kahua hoolulu Wheeler ma Leilehua. NA MAKE. Darling Leinaala Ahu, ma ke alanui Mao, Iulai 3. David Hookaumaha, ma ka Home Lunalilo, iulai 7. William Kaleikini, ma ke alanui Ahiahi, Iulai 8. Punilei Opio, ma ke alanui Dow-sett, Iulai 11. Hookano Kanaloa, ma alanui Clay-ton, Iulai 11. William Little Lewis, ma ka Halemai Moiwahine, iulai li. Harry S. Kimokeo, ma ke alanui Bannister, Iulai 12. NA MAKE. Francis W. Littlewood ia Ida Aku- na Hanuna, Iulai l. Frederick H. G. Kilbey ia Levaina N. Apo, Iulai 2. John Kalawaianui Nakoa ia Mary K. Kapu, Iulai 2. Joseph K . Kahaunaele ia Elizabeth Kahanu, Iulai 2. Harry Riggin Wood ia Saloma Lova, Iulai 7. NA HANAU Na Mr ame Mrs . Harry Kalani Watson, he kaikamahine, Iune 21. Na Mr ame Mrs. Kala Kaaihue he keikikane, Iune 22. Na Mr ame Mrs. William L. Mo Wayne, he keikikane, iune 27. Na Mr. ame Mrs . S amuel K. Kaeo, he keikikane, Iune 28. Na Mr. ame Mrs. Charles Lee, he kaikamahine Iulai 2. Na Mr. ame Mrs. William K. Ka- mai. he keikikane, Iulai 4. Na Mr. ame Mrs. Samuel Kealoha, Johnson, Jr, he kaikamahine Iulai 4. Na Mr. ame Mrs. Peter George, he kaikamahine. Iulai 5. Na Mr. ame Mrs. James Tripp he keikikane, Iulai 7. Na Mr. ame Mrs. William Kaleiana, he keikikane, Iulai 8. Na Mr. ame Mrs. John Ah Wah K. Kapahua, he keikikane, Iulai 10.


Nuhou Kuwaho WASHINGTONA, July 6.— O ke ka- pena Fisher o ka mokuahi Chi Chuen l hopuia al ma Ke ano he pio e ka poe Pake powa ma ka pule aku la i maluna o ka Muliwai Yangtsa, ua hookuuia ae, elike me ka hoike a ke keena aupuni o keia la. VANCOUVER, B. C. July 8.— He eiwa mau kanaka ke emi loa i papaa i ke ahi a make maanei i kela la i ka manawa o kekahi ahi i holapu ae ai a ikeia ma o a maanei i na hale Royal Alexandra. NEW YORK, JULY 6 .— Ma ka olelo a na Hoahanau Gibbs, o ka hui enekinia o na moku nana e hooponopono hou mai nei i na wahi i poino o ka mokuahi pilikia a ka Hui mokuahi Matson, ka Malolo, ke holomua mai nei na hana maluna o ia mokuahi. Ua hookaawaleia ka ipuhao mahu mai ka moku ae a e hoomaka kokeia ana ka hookomo ana iho i mau mikini hou, pela ka oleloia. Me ke ano o ka holomua o ka hana e lawelaweia nei i nei manawa ua manaoia e makaukau ana ia no ka haalele ana iho i ke alahukimoku ma ka la 1 o Sepatemaba. O na koho i hooponopono hou ia no ka poino i loaa i ka Malolo ma ka manawa o ka hookui ana me ka moku lawe ukana Jacob Christensen mawaho loa aku o ka hale ipukukui Nantucket ma kona holo hoao ana ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala e hiki aku ana na lilo mio ka hana hou ana i ka $400.000. MELBOURNE, July 7.— Ma kela ia ko F. L. Smith ame G. P. Ulm hoike ana ae, na kanaka i lele kaapuni ae ai ia Auseteralia ma kekahi manawa kokoke aku nei i ko laua manao no ka lele aku i Kapalakiko ma ka la 21 o Iulai. Ma ka olelo a na kanaka lele i ka lewa ina no ko laua hiki me ka holopono l Kapalakiko alaila e lele mal ana ahiki l Honolulu a mal Honolulu mai a Auseteralia nei. Ua hoike ae o Smith i ke ano o ka mokulele ana e lele aku ana ola ka mea l like me ka "Spirit of St. Louis" ka mokulele a ke Konela Lindbergh i lele al mal Nu ioka aku ahiki l Parisa. O ka mikini o la ke ano. e holo al iluna o ka aina aohe mau hoolako ano nui e hoolakoia lio ka hoopakele ana i ka mokulele ina no ka haule iho iloko o ke kai. WASHINGTON, July 10.— Ua hoike mal nei ka Ria-Adimarala Williams. ka mea nana e hoomalu mal la l na pualikoa maloko o na kai o Kina i ke keena aupuni i keia la ua hala ka poino o na lahui e maloko o Tsingtao O na pualikoa a na Pake i hooweliweli mai ai no ke komo ana mai i Tsingtao ua hoauheeia aku, elike me ka lono kelekalapa a Williams. Ua manaoia ua palekana ke kulanakauhale, ua wehe hou ia na laina kaaahi ke hoomauia mai la ka lawelawe ana i na hana kalepa, wahi hou o ka hoike a ka Admirala Williams. O NA KOKUA A KA LEHULEHU KA MEA i MAKEMAKEIA. No ke kinai ana i na hana ino maloko o ke kulanakauhale o Honolulu a no ka hooikaika ana e loaa ka maemae a e pau ka hana ana ma kekahi mau wahi i ka waiona a pela hoi me na wahi i kaulana i ka malama i na hana hookamakama, o ke kokua a ka lehulehu ka ka Makai Nui Desha i makemake ai e hanaia ae e ka lehulehu kokua pu ae kekahi ma ka hoohiki ana i na palapala hopu ame na palapala huli mea e paa io ai ka poe ha'iha'i kanawai. Mahope iho o ke komoia ana o kekahi hale e hopu a i paa ae ai elua mau wahine ma ka po o ka Poalua nei, ua hoakaka ae ka makai nui ke kumu o ka paa ana o ia mau wahine i ka hopuia, o ia hoi mamuli o ke komo pu ana ae o ka poe e noho kokoke mai ana ma kahi o na wahine i hopu ia ai, no ko lakou makemake e kaawale mai ia wahi mai ia mau wahine i makemake oi ia ka laua mau hana e hoomauia aku ma ia wahi. ina he mau ike maopopo ka ke kahi poe no ka hanaia o na hana ha'iha'i kanawai ma kekahi wahi ua noi ae ka makai nui mai hoohakalia i ka hoike ana ae i ka oihana makai O ka hui a hana pu ole o ka lehu lehu me ka oihana makai ma ka hoo malu ana a e kinaiia ai na hana ino ke kumu nui i lanakila mau ai ne hana ha'iha'i kanawai ma keia a ma keia wahi i na manawa i hala a lilo ai hoi i hana paakiki ma ka ao ao o ka oihana makai ka hele ana aku e huli ma na wahi i hoohuoiia ina o ka maluhia ka mea i make makeia he mea pono o ka lehulehu pu kekahi e kokua ae i ka hana e ka oihana hoomalu, ka manao nu o ka Makai Nui Desha.	HEAHA LA NA KUMU E EMI NEI KA LAHUI KAWAU, A PEHEA LA IA. E HOOLAUPA'I HOU IA AI? E Mi. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Alona kaua: — ina he mau kolamu Kaawale kekahi, e oluolu mai oe e hookomo iho ma ia mau kolamu i ko'u manao. No ko'u ike i ka nui maoli o ka poe e hoopuka nei i ko lakou mau manao maluna o ke kumuhana; "Pehea la e emi nei ka lahui Hawaii, a pehea ia e ulu hou ai? Na kumu e emi nei ka lahui Hawaii. O ka hanai ole ia o na keiki i ka hanau mai ai laau i kupono i ka wa bebe o ke keiki. Ua heluhelu au ma kekahi buke e pili ana no ka hanau ana o na bebe liilii, i ko'u heluhelu ana a noonoo me ka hoomaopopo l na mea i kakauia, ua ulu mal na noonoo ana iloko o'u, he mau manao olalo ame ka pololei maoli, penei: i ka wa e hanau mal al ke keiki, a ina aole kau ka walu o ka makuahine, ala no ka uala maka, pia Hawaii maoli lau palula (uala), a he nui wale aku na laau e al al ke keiki, ame ka makuahine pu, a ano ikaika ae ka waha o ka bebe o hookahi mahina, alaila, hanai mau aku i ka opuu pua hau, a i ole, pua ilima, pepee okupukupu, a he nui wale aku na laau, aka nae, o na laau hana mau ia kela. He hanai no piha ka makahiki. I hookahi hanai ana o ka la; i ka wa Kakahiaka wale no, e hanai ai. Na ka makuahine no e mama ka laau a hanai aku; alaila hanai aku no hoi ka waiu. Ina e nui ae ka bebe hiki i ka ekolu mahina, e pono e hanai aku elua kauna; a nui ae no ke keiki, hoonui aku no na kauna; ahiki i ka piha ana o ka makahiki. O ka hanai mau ana i ka laau a piha ka makahiki i ka bebe, he mea ia e hoomaemae ana ialoko o ka opu o ka bebe, a holo ka laau ma na wahi apau o ke kino o ka bebe. Aole e loaa ke keiki i ka ma'i ea; o ia ke kumu pilikia o na keiki, ame na kanaka makua o keia au hou; aole i paa oloko o ke kino o ke kanaka i ka laau a heaha ka hopena e loaa? Eia: he akepau. Aole laau i hanaiia. Ua hakahaka oloko o ke kino. Nui na ma'i akepau e pau nei i ka make. I ke oma'ima'i ana hoonaha ka huale; a heaha ka hopena? Omino, wiwi, akepau. Aole laau iloko o ke kino e kipaku aku ana i ka ma'i. i ka wa kahiko o na kupuna, aole lakou waiho wale i ka lakou mau keiki ame na moopuna me ka hanai ole i ..... u. Nolaila, oolea ke kino, aole loaa i ka ma'i akepau; elemakule kane, luahine ka wahine. A i ka umi-ku-mamalua o ko'u mau makahiki, ike au i na kanaka elemakule he nui wale lakou. Ike au i na kanaka kolopupu he nui wale, ame ka haumakaiole. Pehea i kela au hou o kakou? Maka'ika'i 'ka mea e kakau nei. i na wahi e ike mau ia ana ka poe o ia ano, a ninau aku ia, auhea o mea ma? Ua hala mua. Aka, ua pono ko lakou hala ana, no ka mea, he poe mua lakou, me he mea la, o ke ola ana o ka hapanui o na kanaka i keia wa, mawaena o kanaha makahiki ame kanalima. 2. O ka haukapila ole o ka lahui Hawaii. Elike me ka loihi o a makahiki o ka ae ole ia o na kahuna Hawaii e lahui Hawaii i ka make. A o ia ka ka mea kakau e hoike ae nei, aole au e kamailio ana i ka lapaau a na kamailio ana ka'u kumuhana maluna o ka papahana laau a na kupuna o kakou o ka wa Kahiko. Mamua aku o ka hiki ana mai o ka pono i Hawaii nei, nui na kana-oiai, lakou e hoomau ana no i ka lapaau ana i na laau Hawaii, a ua ikeia he mau haneri tausani kanaka: a i ka wa i laha loa ae ai ka Aole no ke emi a lohe mai i ka a'o i ka wa kahiko e noho ana na kahuna ike ma na mokupuni like ole o ke teritore o Hawaii nei, & loheia aia, i Kauai ke kahuna ike e holo ana ka poe ma'i e imi i ke oia, a oia io no. Aole kanawai ia manawa e papa ana i ka lapaau ana i lapaau, pela no e holomoku nei ka maka ke emi ana ahiki i keia ia na kauka haole ka lapaau ana; hoolawa! ole, ola au; & i ka hiki ana kanaha Hawaii, ahiki i keia ia, Na Pololei no o Paulo. "I kai wa ka-kekahi Hoa kanaka. mai o ke kanawai. make iho la au.'' pono, pau loa ka lapaau ana o na kauka haole he pololei ole; aka, e Ma keia kumuhana elua, o ia hoi ka haukapila ole o ka lahui Hawaii a mau kanaka Hawaii no na kauka; na kanaka i ikeia ke kupono, a he poe kanaka i hana aku ia ha'i, a ua ikeia ke oia oia poe, a na ia poe e hoike ae, ua pololeoi ke noi. Aole o ka poe he mau buke laau ka lakou aole nae i maopopo ka hana ana Oiai, ua hala ke au naauao; a ne au keia no ka malamalama Kristiano. Pehea eia no paha i ke au o Waa-waaikinaaupo. O ka lahui Kepani. he le no lakou i ke kauka Kepani, Pake i ka Pake no; haole i ka haole no a o ka Hawaii ihea?. Hele no i na	Kepani, a i na Pake, a i na haole. He akioma maopopo loa keia imua ka lahi Hawaii. Aole no nae he nanaia e na luna-upuni nui, o ka honua nei, Berita-upani nui o ka honua nei, Berita-nia, Palani, Kelemania, Rusia, Iapana; Kina, Kelemania, hookahi a lakou mea noonoo nui. o ke oia lahui wale no; a mahope na mea e ae. O kekahi mau onamiliona o Ameika. ua haawi ae ia he mau miliona-dala no ke kokua ana i ke oia lahui o na bebe hanau e malamaia me ka maikai. Aia ia na aupuni nui. He ninau ano nui keia a ka poe naauao, ike, akamai, ame ka noeau. E hoike ae i ko lakou ike imua o ka lahui Hawaii. Ua hoike aku au i kekahi mau kumu a'u elua, a eia ke kolu. O ka mare o ka lahui Hawaii i na lahui e (lehulehu). i kou nana ana i na wahine Hawaii, ua pau loa na lahui o ka honua nei i ka mareia, aole lahui ma ka honua nei elike me ka lahui Hawaii. O keia kekahi kumu nui loa a ko'iko'i i ili iho maluna o ka lahui Hawaii. He kumu nui hiki ole e makaalaia ae; ua mole a ua kokolo ke aa a paa loa. No keia hui ana o ke koko Hawaii me na lahui e, iia ano-e ae la ke keiki; he hapa Kepani, i na he Kepani ke kane, aole e hoopaaia ana, keiki Hawaii. Komo ma kahi o ka lahui hapa. O keia ke kumu mii loa nana e hoemi nei i ka lahui Hawaii, aole aole ulu. Eia ke kauohaia Iehova i ka lahui Iseraela i ko lakou lawe pioia ana i Babulona. Ezera 9:12. No ia mea, mai haawi aku oukou i ka oukou poe kaikamahine na ka lakou mau keikikane. a mai lawe hoi i ka lakou mau kaikamahine na ka oukou poe keikikane, aole hoi e imi i ko lakou malu, ame ko lakou pono i na manawa apau, i ikaika ai oukou, a ai hoi i ka maikai o ka aina. Ua hoolohe anei lakou i ka leo kauoha a Iehova ke Akua? Aole. Mare no lakou i na wahine o na lahui e; na kahuna, ame na Levi, aole lakou i hookaawale ia lakou iho mai na kanaka o na aina aku o ka poe Kanaana, o ka Heia, o ka Periza, o ka Iebuea, o ka Amona, ame ka Aigupita, ame ka Amora A ua lawe lakou i na kaikamahine a lakou, a na ka lakou poe keikikane a lakou, a na ka lakou poe keikikane, a ua hui pu ka poe laa ia lakou iho me na kanaka o ka aina; o na haku, ame na luna, paupulu aohe lau kanu, a mamuli o keia ike ana o Ezera i keia hewa nui, alaila, aole oia i ai i ko ai, aole inu i ka wai; uwe oia, a kauohaia na luna e hoakoakoa mai i ka lahui Iseraela e noho ana ma Iuda e hele ae ma ke kulanakauhale o Ierusalema. A akoakoa ka poe apau, alaila, ku. mai ia o Ezera ke kahuna, a olelo aku la ia lakou ua hana hewa ou-kou, a ua lawe i na wahine e. Alaila, olelo mai ia ka ahakanaka apau i mai ia me ka leo nui. Elike me kau olelo pela makou e hana aku ai. A haawi aku la lakou i ka lakou poe wahine ma ko lakou lima, e hookuke i ka lakou poe wahine ame iia keiki ua nunui. Pela no ka lahui Hawaii. Ua huikau ka noho ana me na lahui e, mare aku, mare mai, a heaha ka hopena i ikeia? He emi no ka lahui Hawaii. 4. O ka holo o na wahi apau i Honolulu. O keia kekahi o na pilikia e ikeia nei. Ua holo aku kekahi hapanui o na kuaaina nei i Honolulu; na kuai i na mea apau o hope nei, aohe Kope e hoi hou mai ai. He nui maoli na ohana e holo nei i Honolulu, a i ka hala ana he mau makahiki. a i ninau aku ka hana, auhea o mea ma? Ua pau loa i ka make. Eia nae. e mau ana no ka poe e noho ana i ka aina, me na oia kino maikai. Hua mai no kahi hua bebe me ke oia kino maikai no, e hanu i na ea oluolu o ka aina. O ia ka'u e koi aku nei ia oe e kuu lahui iloko o ka nele e hoi mai i ka aina kuaaina nei, i loaa ia oe, ame na keiki ke ola kino maikai. Mai makee i ka nui o na mea au e ai ai, aka, he nele a he pilikia ka nui e omilo aku ai hoi i ke ola o na opio hou. Aole e pono i ka poe nele. a ilihuna e noho ma Honolulu. Na ka poe waiwai, kuonoono, a poe paa oihana, aole lakou e pilikia. Nolaila, ka'u e kono aku nei ia oukou, e hoi mai kakou i Napoopoo nei, a e loaa ko oukou pa-nale o hookahi eka. Aka, i maliu ole mai no oukou i ka'u leo uwalo, me oukou aku no ia, i ka leo a ke keiki a ke aloha. O kela na kumu eha a'u i ike ai i ka emi o ka lahui Hawaii; a pehea e ulu hou ai keia lahui? He ninau ano nui kela, o ka ulu ana o ka lahui Hawaii. Ua hoakaka aku au ma ko'u manao akahi, no ka holomoku o ka make o ka lahui Hawaii i kela mau makahiki. Eia kekahi kumu e ulu ai keia lahui. E aeia kekahi . poe kanaka Hawaii kupono e noho ana ma ke teritore o Hawaii nei, i mau kauka lapaau, ma kela mokupuni, ame kela moku-

PUKA HOU KA PELE MA HAWAII

Mahope o ka hoomalolo ana no na makahiki ekolu i hala ae nei, i oili hou ae ai ka pele ma Hawaii, e lilo ai kela ike hou ia ana. i nuhou hoohauoli i ka manao o koonei poe.

O ka a mau o ka pele ma Hawaii, iloko o na makahiki ae nei i hala, kekahi o na kumu koi ikaika i ka manao o na malihini makaikai honua e holo mai no Hawaii nei; nolaila aole he kanalua ka olelo ana ae, e lilo ana keia oili hou ana mai la o ka pele, i kumu hoomahuahua loa ae i na malihini makaikai iloko o keia mau mahina e nee aku nei.

Eia ke holomoku mai nei na malihini i Hawaii nei i keia manawa, mahope iho o ka waiho ana ae o James D. Dole i ka makana o kanakolu-kumamalima kaukani dala, i ka mokulele mua loa ame ka mokulele elua e hoea ana i Hawaii nei; ua hoomahuahuaia ae hoi kela heluna, i ka manawa a na Lukanela Mait-land ame Hegenberger o ka hoea ana mai i Honolulu nei, me ka maalahi loa maluna o ko laua mokulele; nolaila ma na mea maopopo loa, e hoopihaia ana na nupepa o na aupuni mamao, me na nuhou pili i na mokulele ame ka pele e holomoku mai ai ke kipa ana o a malihini ma keia mua aku.

Ma ke kipa nui ana mai o na malihini i keia teritore, e ohi ana o Hawaii nei i kekahi pomaikai nui; o ia ka hoopomaikaiia aku o na oihana lehulehu iloko nei o ka aina; a ka poe e ohi ana ia mau pomaikai nui, e pono ai e haawi ae i na mahalo ana ia James D. Dole, ka mea nana ka uku makana hoohoihoi, i na mokulele, e kipa mai i Hawaii nei; pela hoi i ka Madame Pele,

no kona kipa hou ana mai e ike i kona home kahiko.

KA IPUHAO KALAIAINA

Ke paila mai la ka ipuhao kalaiaina ma na kalana o Hawaii ame Maui iloko o keia mau la, e hoolalelale mai ana, no ka hoouka kaua o na luna oihana a hoea mai iloko o ka mahina o Okatoba ae nei.

Aole kakou i malihini i na hana kalaiaina ma Hawaii nei, o kela iho la no ke ano o ia hana, o ka hoopapa mua no, i ikeia ae ai ke kulana ikaika o na moho; he mea pono no nae e hoo-manaoia keia mea oiaio loa, pehea ka nui o na hooikaika ana a na moho, e loaa ka lanakila ia lakou ma ka pahu baloka, ua naauao na mana koho iloko o keia mau makahiki, no ka i lakou mea e hana aku ai, me ka puni ole i na hoonuinui ana mai a kela poe moho alualu oihana.

O na hana no i lawelaweia i ka manawa e paa ana i na kulana oihana, ka maunu kii baloka kupono loa no ka hoomau hou ia aku o na luna oihana kahiko a i ole, kiolaia ae paha mai kela mau kulana ae, a hoonoho aku i poe hou ma ia mau wahi, no ka hoao ana i ko lakou kupono e lilo i mau

kauwa na ka lehulehu.

Ua halawai ka Lukanela Charles L. Williams me ka make ulia, mamuli o ka haule ana o kona mokulele iloko o ke kai mawaho ae nei o Waikiki, oiai oia e hooko ana i kana oihana; he make hanohano loa, iloko o ka noonoo o na kanaka koa apau. Aole he ilina oi loa ae o ke kupono no ka waihoia aku o kona kino make, mamua o ka papaku o ka moana; e lilo ai na hoao ana e hoopakele mai i ka mokulele, i hana ku i ka mana'ona'o, ina nei no ka loaa o ke kino o kela aliikoa.

Ke hoohaiki loa ia mai nei na wahi e kukulu ai i na kaa olomobile ma na alanui o ke kulanakauhale nei, mamuli o na kauoha kanawai hou a ka papa lunakiai kulanakauhale e hana mai nei. E lilo ana keia hoohaiki ana, i kumu e hoalaia mai ai na manao maikai ole iloko o ka poe he mau kaa otomobile ko lakou; ina nae he mea keia e hoemiia mai ai na ulia poino e loaa ana i na kaa ame ka poe helewawae, alaila ua pono no kela hoohaiki ana mai i ka pono kukulu i na kaa ma na wahi

o ka lehulehu.

Me ka Makai Nui Desha, i makaukau me kona mau makaikiu elima no ka hopuhopu ana aku i ka poe hakihaki kanawai; pela hoi ka Hope Makai Nui Cassidy, me kona poe makaikiu ame ka Loio Kulanakauhale Davis, me kona mau makaikiu, e manao aku kakou, e kaawale ana o Honolulu nei mai na hana piliwaiwai mai, ke kuai waiona, na hale hookamakama ame na hana hakihaki kanawai e ae; hele no hoi a loaa ole ka maluhia ame ka maemae i keia kulanakauhale, iloko o ka nui o keia poe makaikiu, alaila na hoomaunauna wale ia na dala a ka poe uku auhau, no na uku nunui o ka mahina, o kela poe hooko kanawai.

E oluolu mai no e na makamaka e hoomanawanui no ka hiki ole ia makou ke hoopuka koke aku i na manao i hoounaia mai i keia pepa, no ka lilo nui o kekahi wahi o ka nupepa

i na kanawai o ka ahaolelo; ke loaa no nae ka manawa ku-
pono, e hoopukaia aku ana no kela mau manao; no ka mea
ua iini mau makou, e hoolawa aku i na makemake o ko ke
Kuokoa poe heluhelu i na manawa apau.

Nuhou
Kuloko

Ke a hou mai la ka pele ma Hawaii i keia manawa, me ka nui o ka poe makaikai mai Honolulu aku nei

o ka nolo ana aku la e ike maka
no lakou iho i ka Madame Pele.

Ma ka mokuahi Matsonia o ke ku ana mai ma ka Poalua iho nei,

i huli hoi mai ai o James D. Dole, ka peresidena o ka hui kanu hala-kahiki Hawaii mai Ameika mai, mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma ka aina makua. .

Ma ka mokuahi Haleakala o ka Poakahi iho nei nei, i huli hoi mai ai ka ilamuku Amerika Oscar P. Cox mai Hilo, Hawaii mai, mahope iho

o ka hoohala ana i kekahi mau la ka-
kaikahi malaila.

Ma ka po o ka Poakahi iho nei,

i paa ae ai o David Hao. Jr., i ka hopuia no ka hewa aihue, o ia ka lawe ana he ekolu mau laholio kaa otomobile mai kahi aku o Charles Aoki.

No ke kuai ana o kekahi wahine Korea o Sin Suk Peck ka inoa i ka waiona ma ka po o ka Poakani iho hei, i paa ae ai oia i ka hopuia, no ke ku-e i ke kanawai hookapu waiona.

Maloko o kekahi hale hoolimalima ma ke alanui ololi Desha, i paa ae ai he ekolu poe wahine no ke kuai waiona, i ke poo o ka oihana makaikiu Charles E. Cassidy.

No kona hookele i ke kaa otomo-bile me ka holonui, a hui pu iho me ka loaa ana aku o ka waiona malalo o kona malu, i paa ae ai o Geo. H. McKenzie i ka hopuia ma ka po o ke sabati iho nei i ka Makai Mokokaikala Dewey Mookini.

No ka aihue ana o kekahi mau keiki elua i na apana o kekahi mau kaa otomobile, i paa ae ai laua i ka hopuia ma ka po o ka Poaono i hala. O na inoa o kela mau keiki. oia o Frank Leandra, ame Antone Soares.

Ma ka po o ka Poaha aku nei i hala, i hoao ae ai o Mrs. Harry Kahea e hoopokole i kona ola ana, mamuli i o ka inu ana i ka laaumake; ua hoihoi awiwi ia aku nae oia noloko

o ka Halema'i Moiwahine, no ka la-
paauia mai.

Mamuli o kekahi mau kumu hoopii hoohalahala lehulehu e ku-e ana i ka Makai John W. Peters, i hoopauia ai oia mai ka oihana aku, e ka Makai Nui Desha, ma ka Poaha aku nei i hala.

HANA MAU MAI NEI HOI KAHI POE
WAHINE I KA INU I KA LAAUMAKE

Me ka awiwi loa i laweia ae ai o Mrs. Harry Kahea e ke kaa makai o ka oihana makai no ka halemai Moiwahine ma ka hora 8 o ke ahiahi o ka Poaha aku ia i hala no ka hoopauia ana mai o kona pilikia o ka nana naaupo ana, o ia hoi ka inu ana

i ka laaumake, a o kahi i laki ai ua
koe no kona ola me ia aohe ka he
koikoi loa o kona pilikia.

Ma ka William Haupu moolelo o ka hoike ana ae e pili ana no ka inu ana 6 nei wahine pupule i ka laau make, he kanaka e noho pu ana ma kahi hookahi me Mrs. Kahea, e kuke ana ka oia no kona aina ahiahi a lohe mai ia oia i ka owe o kekahi i mea elike me ko kekahi omole e wawahiia ana ia kiei ana mai ana e waiho ana he kiaha aniani maluna o ka lanai o ka hale. He mau minuke kakaikahi ma ia hope iho ua lohe mai ia oia i ke kapalili o Mrs. Kahea a ike pu mai ia i kona holokiki ana mailoko aku o ka hale a iluna

o ke alanui.

Ua kii aku la o ia a hoihoi mai la

i ka wahine iloko o ka hale a hoomoe aku la iaia maluna o ka moe, a i ka wahine maluna o ka moe i ike iho ai oia ua inu o Mrs. Kahea i ka laau make nana ponoi no i hana iho no ka makemake e make. Ua kahea koke ia mai ke kaa makai o ka halewai a i ka hoea ana aku hookauia mai la ka wahine makemake e hoomake iaia iho iluna o ke kaa a laweia ae i ka halema'i Moiwahine.

O ka Makai Charles Townsend ka mea nana i ninauninau i keia hihia, a ma kana hoike o ka hoihoi ana ae i ka halewai no ka paea ka mawaena iho o ka ohana ke kumu o kona hana naaupo ana.


	HE INOA NO LIHOLIHO. Hole Waimea i ka ihe a ka makani, Hao mai na aie a ke Kipuupuu, He laau kalaihi ia na ke anu. i oo l ka nahele o Mahiki, Ku aku la oe l ka Malanai a ke Kipuupuu, Koiu ka maka i ka oha wai. o Ult; Ninau eha ka pua o Koaie. Eha i ke anu ka nahele o Walka-e, A he aloha — e, Aloha Waika ia'u me he ipo la, He he ipo la ka makalena o ke Koolau, Ka pua i ka nahele o Mahulei'a, E lei hele i ke alo o Moolau, E lau ka huakai hele l ka pali loa, Hele hihiu pili noho i ka nahele. O kuu noho wale iho no i Kahua e-e, A he aloha e-e, O kou aloha ka l hiki mal l o'u nei, Mahea ia la i nalo iho ai.	LONOIKAMAKAHIKIKAPUAKEAWE O ke akua pololi, Haahaa kuu mauna, Kiakia Leleanae. Ku-e ahiki l ke kihi Olopana, i ke kau paka'i koeleele wale, Kahakai pua ke aloha, Ka moku iki l Oahu, He moku nui o Hawali, O Paia, O Pala l ka la hookahi la, E puni o Oahu e koe o Hawali, Kaapa o Hawaii o ka moku nui, E hele ana o Kane o ka wahine, Kue ana o Lehua, Ka moku papapa, Na ka manu i al Kaula, Loaa kona moku o Wawaenohu, Kui ana o Kawaihoa, Na kanaka alualu kai

puni, a i ikeia no hoi e na kanaka o kona apana he mau hana i hanaia aku ia lakou me ka pololei ame ka oiaio. A e hanaia ka nanai laau ana elike me na mia a na kupuna o ka lahui Hawaii, a pela e luina aku ai i na bebe hanau hou. ahiki i ka manawa i oleloia ai. (Aole i pau.)