Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 28, 14 July 1927 — HEAHA LA NA KUMU E EMI NEI KA LAHUI HAWAII, A PEHEA LA IA E HOOLAUPA'I HOU IA AI? [ARTICLE]

HEAHA LA NA KUMU E EMI NEI KA LAHUI HAWAII, A PEHEA LA IA E HOOLAUPA'I HOU IA AI?

E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha kaua:—lna he mau kolamu kaawale kekahi, e oluolu mal oe e hookomo iho ma ia mau kolamu i ko'u manao. No ko'u ike 1 ka hui maoli o ka poe e hoopuka.nel 1 ko lakou mau manao maluna o ke kumuhana; "Pehea 1 a e eml nei ka lahui Hawaii, a pehea la e ulu hou ai? Na kumu e emi nel ka lahul Hawaii. 1. O ka hanai ole ia o na keiki i ka - - hanau mai al - laau i kupono 1 ka wa bebe o ke keiki. Ua heluhelu au ma kekahl buke e pUI ana no ka hanau ana o na bebe liilll, 1 ko'u heluheiu ana a noonoo me ka hoomaopopo 1 na mea 1 kakauia, ua ulu mal na noonoo ana iloko o'u, he mau manao oiaio ame ka pololei maoli, penei: I ka wa e hanau mal al ke keikl, a ina aole kau ka waiu o ka makuahlne, aia no ka uala maka, pia Hawail •nno" lau palula (uala), ahe nui wale aku na laau e ai ai ke kelki, ame ka makuahlne pu, a ano ikalka ae ka waha o ka bebe o hookahi mahina, alaila, hanai mau aku 1 ka opuu pua hau, a 1 ole, pua ili..ma, pepee okupukupu, a he nul wale aku na laau, aka nae, o na laau hana mau la keia. He hanai no plha ka makahikl. I hookahl hanal ana o ka ia; 1 ka wa Kakahlaka wale no, e hanai ai. Na ka makuahlne no e mama ka laau a hanal aku; alaila hanal aku no hoi ka walu. Ina e nui ae ka bebe hlki i ka ekolu mahina, e pono c hanai aku elua kauna; a nul ae no ke keiki, hoonui aku no na kauna; ahiki i ka. piha ana o ka makahiki. O ka hanai mau ana i ka laau a piha ka makahikl i ka bebe, he mea ia e hoomaemae ana ialoko 0 ka opu o ka bebe, a holo ka laau fma na wahl apau o ke kino o ka i bebe. Aole e loaa ke keikl Ika ma'l ea; o la ke kumu pllikla o na kelkl, ame na kanaka makua o kela au hou; aole i paa oloko o ke klno o ke kanaka 1 ka laau a heaha ka hopena e loaa? Eia; he akepau. Aolp l?.au 1 hanaila. Ua hakahaka oloko o ke kino. Nui na ma'l akepau e pau nei i ka make. I ke oma'lma'l ana hoonahaka huale; a heaha ka hopena? Omino, wiwi, akepau. Aole laau ilpko o ke klno e kipaku aku ana i ka ma'l. I ka wa kahiko o na kupuna, aoie lakou waiho wale i ka lakou mau keiki ame na moopuna me ka hanai ole i . ...u. Nolalla, oolea ke kino, aole loaa 1 ka ma'i akepau; elemakule kane, luahine ka wahire. A i ka umi-ku-mamalua o ko'u mau makahiki, ike au i na kanaka elemakule he nui tfale lakou. Ike au 1 na kanaka kolopupu he wale, ame ka haumakaiole. Pehea i keia au hou o kakou? Maka'ika'i'ka mea e kakau nel, i na wahl e ike mau la ana ka poe o la ano, a ninau aku la, auhea o mea ma? Ua hala mua. Aka, ua ppno ko lakou hala ana, no ka mea, he poe mua lakou, me he mea la, o ke ola ana o ka hapanui o na kanaka i keia wa, mawaena o kanaha makahikl ame kanallma. 2. O ka haukaplla ole o ka lahui Hawaii. Ellke me ka loihl o na makahlkl o ka ae ole Ja o na kahuna Hawaii e lahui Hawail i ka make. A o ia ka ka mea kakau e hoike ae-nel, aole au e kamaillo ana i ka lapaau a na kamaillo ana ka'u kumuhana maluna o ka papahana laau a na kupuna o kakou, o ka wa k'ahiko. Mamua akn o ka hikl ana mal o j ko pono i Hawail nei, nui na kanaI oiai, lakou e hoomau ana no i ka īapaau ana i na laau Hawali, a ua lkeia he mau hanerl tausani kanaka; a i ka wa 1 laha loa ae al ka Aole no ke eml a lohe mal 1 ka a'o I ka wa kahiko e noho ana na kahuna lke ma na mokupuni like ole 0 ke terltore o Hawail nei, a lohela ala 1 Kauai ke kahuna ike e holo ana ka poe ma'i e imi i ke ola, a ola io no. Aole kanawai Ja manawa e papa ana i ka lapaau ana i lapaau, pela no e holomoku nel ka maka ke eml ana ahikl 1 kela la. na kauka haole ka lapaau ana; hooole, ola au; a i ka hikl ana kanaVa Hawali, ahikl 1 keia la. Na Pololel no o Paulo. "I ka ( wa kakekahi hoa kanaka. mal o ke kanawal, make iho la au." pono, pau loa ka lapaau ana o na kauka haole he pololei ole; aka, e Ma kela kumuhana eiua, o la hol ka haukapila ole o ka lahui Hawall, a mau kanaka Hawali no na kauka; na kanaka 1 ikela ke kupono, a he poe kanaka i hana aku la ha'l, a ua ikeia ke ola oia poe, a na ia poe e holke ae, ua pololeoi ke noi. Aole o ka poe he mau buke laau ka lakou, aole nae 1 maopopo ka hana ana. Olai, ua hala ke au naauao; a he au kela no ka malamalama Kristiano. Pehea, ela no paha 1 ke au o Waawaaiklnaaupo.,o ka lahul Kepan/, hele no lakou 1 ke kauka Kepani, Pake 1 ka Pake no; haole i ka haole no; a o ka Hawaii ihea?. Hele no. i na

Kepanl, a i na Pake, a 1 na haole. He akioma maopopo loa kela imua 0 ka lahhl Hawaii. Aole no nae he nanala e na lunaaupuni nui, o ka honua nei, Beritaauphni nui o ka honua nei, Beritania, Palani, Kelemania, Rusia, lapana; Kina, Kelemania, hookahl a lakou mea noonoo nui, o ke ola lahui waie no; a mahope na mea e ae. O kekahl mau onamiliona o Amerika. ua haawi ae la he mau milionadala *no ke kokua ana 1 ke ola lahui o na bebe hanau e malamaia me ka maikai. Aia ia na aupuni nui. He ninau ano nui keia a ka poe naauao, ike, akamai, ame ka noeau. E hoike ae 1 ko lakou ike imua o ka lahui Hawaii. Ua hoike aku au 1 kekahi mau kumu a'u elua, a eia ke kolu. O ka mare o ka lahul Hawaii 1 na lahui e (lehulehu). I kou nana ana i na wahine Hawaii, ua pau loa na lahui o ka honua nei i ka mareia, aoie lahui ma ka.honua liei elike me ka lahui Hawaii. O keia kekahi kumu nui loa a ko'iko'i i ili iho maluna o ka lahui Hawaii. He kumu nui hiki ole e makaalaia ae; ua mole a ua kokolo ke aa a paa loa. No kela hui ana o ke koko Hawaii -me na lahui e, \ia ano-e ae la ke keiki; he hapa Kepani, 1 na he Kepani ke kane, aole e hoopaaia ana, keiki Hawaii. Komo ma kahi o ka lahui hapa. O keia ke kumu nui loa nana e hoemi nei i ka lahul Hawaii, aole aole ulu. Eia ke lehova i ka lahui Iseraela i ko lakou lawe pioia ana 1 Babulona. Ezera 9:12. No ia mea, mai haawi. aku oukou i ka oukou poe kalkamahine na ka lakou mau kelklkane. a mal lawe hoi i ka lakou mau kaikamahine na ka oukou poe keikikane, aole hol e iml i ko lakou malu, ame ko lakou pono i na manawa apau, 1 lkaika ai oukou, a ai hol i ka maikai o ka aina. Ua hoolohe anei lakou i ka leo kauoha a lehova ke Akua? Aole. Mare no lakou i na wahine o na lahui e; na kahuna, ame na Levl, aole lakou i hookaawale ia lakou iho mai na kanaKa. o na aina aku 0 ka poe Kanaana,' o ka Heta, o ka Periza, o ka lebusa, o ka Amona, ame ka Aigupita, ame ka Amora A Xia lawe lakou 1 na kaikamahine a lakou, a na ka lakou poe keikikane a lakou, a na ka lakou poe keiklkane, a ua hul pu ka poe laa ia la- | kou ihō me na kanaka o ka aina; o* na haku, ame na luna, paupulu aohe lau kanu, a mamuli o keia ike ana o Ezera 1 keia hewa nui, alaila, [ aole oia 1 ai 1 ko ai, aole inu i ka wai; uwe oia, a kauohaia -. na luna e hoakoakoa mai 1 ka lahul Iseraela e noho ana ma luda e hele ae nja ke kulanakauhale o' lerusalema. A akoakoa ka poe apau, alalla, ku, mal la o Ezera ke kahuna, a olelo aku la ia lakou ua hana hewa oiikou, a ua lawe i na wahine e. Alaila, olelo mai la ka elhakanaka apau 1 mai la me ka leo nui. Elike me kau olelo pela makou e hana aku ai. A haawi aku la lakou i ka lakou poe wahine ma ko lakou lima, e hookuke i ka lakou poe wahine ame na keiki .ua nunui. Pela no ka lahui Hawall. Ua huikau ka noho ana me na lahui e, mare aku, ,mare mal, a heaha ka hopena i ikeia? He emi no ka lahui Hawaii. , 4. O ka holo o na wahl' apau J Honolulu. O kela kekahl o na pilikia e ikeia nei. Ua holo aku kekahi hapanui o na kuaaina nel i Honolulu; ua kuai 1 na mea apau o hope nei, aohe h'ope e hol hou mal al. He nul maoli na ohana e holo nel' 1 Honolulu, a 1 ka hala ana he mau makahlki, a i ninau aku ka hana, auhea o mea ma? Ua pau loa 1 ka make. Eia nae, e mau ana no ka poe e noho ana 1 ka alna, me na ola kino maikal. Hua mai no kahi, hua bebe xpe ke ola klno maikai no, e hanu i na ea oluolu o ka aina. O la ka'u e kol aku nei ia oe e kuu lahui lloko o ka nele e hol mal i ka aina kuaaina nei, 1 loaa ia oe, ame .na keiki ke ola kino malkal. Mal makee 1 ka nui o na mea au e ai ai, aka, he nele a he pilikia ka nui e omilo aku al hoi 1 ke ola o na opio hou. Aoie e pono i ka poe nele, a ilihuna e noho ma Honolulu. Na ka .poe walwai, kuonoono, a poe paa oihana, a6le lakou e pilikia. Nolaila, ka'u e kono aku nei ia oukou, e hoi mai kakou i Napoopoo nei, a e loaa ko oukou pa-hale o hookahl eka. Aka, 1 maliu ole mai no oukou i ka'u leo uwa10, me oukou aku no ia, i ka leo a ke keikl a ke aloha. O kela na kumu eha a'u 1 lke ai 1 ka emi o ka lahul Hawail; a pehea e ttlu hou al keia lahui? He nlnau ano nul keia, o ka ulu ! ana o ka lahui Hawall. Ua hoakaka aku au ma ko'u manao akahl, lio ka holomoku o ka make o ka lahui Hawaii 1 keia mau makahiki. Eia kekahi kumu e ulu ai keia lahul. E aeia kekahl . poe kanaka Hawaii | kupono e noho ana ma ke teri(ore o Hawall nel, 1 mau kauka lapaau, ' ma kela mokupunl, ame keia moku-

puni, a 1 ikeia no hol e na kanaka o kona apana he mau hana i hanaia aku la lakou me ka pololei ame ka oialo. A e hanaia ka hanai laau ana elike me na rula a na puna o ka lahui Uaw&il, a pela e luba aku al l na bebe hanau hou. 1 ka manawa i oleloia al. (Aole 1 pau.)