Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 35, 8 September 1927 — Page 8

Page PDF (1.62 MB)

View this newspaper issue

3^i^mill3lM^

^^n^^n^^^^^^^ UPKi LAMW HAWAllM

NA MOOLELO HOONANEA, MA NUHOU KALAiAiNA
' ME NA .NUHOU O KA MANA WA

AOAO NO NA MANAO PEPA

3OLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO,

EWALU ' .NUPEPA KUOKOA, HONOLULU ?. H. POAHA, 5EPA1EMABA, 8, 1927

HE NOHO NO KA HOOMAHA ANA,
MA KA PiKO O PUOWAiNA.

Ala maluna pono o ka piko o ka, puu o Puowaina i kela la kekahi noho pohaku i hanaia ao ka pou makaikai e pii ana. Huna, o la wahl a noho e hoomaha, Ue luEalkahi wale no paha ka poe l ike la noho

0 la ka poe l pii i ka manawa o
hoomanaoia al ka La o ka Haku

1 ala hou mal al, ame kekahi poa
e ae l makemake e pii Huna o Puo-

'waina n oka nana ana mal l ka nani

0 ke kulanakauhale ame ka moana
akea, o ka oi aku. no ka nana ana,

1 ka la l Ka wa e puka mal al, a o
napoo aku al.

Mal kela wahi mal e ikeia ana, na wahi apau mal Kalaeloa, ka lala. ni mauna o Kaala, ke kula o Lai. lehua. na mala-ko uliuli. ka awalau

0 Puuloa ahiki l Lalahi, a o na mea
apau a ka maka e ike mal ana ha
mau mea hoonui ae l ka hauoli,

1 ka noonoo a l ka mahalo i na
mea nani a ke Akua l haaa al.

No ka hana ana l kela noho pohaku nole la me ka maalahi, aka, me ka nui no o ka hana. Aole l liuliu loa Ka manawa l hala aku nei ua loaa ka noonoo l kekahi mau kula, o Honolulu ame ka Ahahui o na kahua paani o ke kulanakauhale, e? kukulu ae l kekahi noho uo ka hoomaha ana maluna o ka piko o Puowaina. l ka holopono ana o kela manao ua lawelawe ao la na kuiki kula o ke kulanakauhale l kekahi manawa kupono a hoomaka ka halihali ana l na pohaku iluna o Puowaina ma o ke ku lalani aaa o na keiki kula mailalo aku nei ailiki

l ka piko, elike me ka bana ana a na kanaka Hawaii kahiko i kekahi mau lokol'a kaulana ina Hawali nei, pela hoi me na heiau, na puuhonua, na pa pohaku ame na bana nui e ae l manaoia e hoopuni me) ka pa pohaku, elike paha me ka. hana a na menehune i kekahi mau wahi lehulehu ma Hawali nei.

Me kela mau pohaku l halihaliia al e na keiki iluna o Puowaina i hanaia ai la noho pohaku poepoe, a l kela la he "Noho la no ka hoo.' maha ana" no ka poe a pau e makemake ana e pii iluna o Puowaina.

-----------4-i-----------

AWAAHiA MA KA MA1EEEMO-
M0 LAAHiA O KA MAKE.

"He mea maikai ka ma-e no na mea apau," o ia ka mea i hanaia ma Kaneohe ae nei, o keia mokupuni. ma Ka ia 24 aKu nei o AUBnie, ma ka manawa l awaiauluia ae al o 0eoi-8e E. K. Awai, o keia kulana. kauhale, me MiM BealHee Malaka Ohune: Hoon, ke kaikamahine a u--. ame Mw.' Willlam Ohune Hoon O, o Kalmukl o kela kulannkauhale. u ka Be^. Paalua Ban-on KeiieU, ka, lunakanawai apana o Koolaupoko, imua o kekahi mau hoaloha lehulehu i akoakoa ae ma la manawa. O na hoike i ikemaka ma kela, hoohuiia ana ae o na opio oia o Miaa Annie KelleH ame Mo-iiehi Kunu-

30ki.

O Mn 0eo^e E. K. Awai. o ke-kahi ia o na keikikane a Mn. ame, MK. Awai o Waialua, a nona hoi kekahi mau hoahanau ame kekahi mau kaikuahine lehulehu e noho kumukula mal nei ma na. wahi lehulehu UKO ole o kela mokupuni. K hahaiia ka paaman e na, pomaikai

—-------^------------


	Nuhou Kuwaho ALHAMBBA, Oai., 8epi. 4— i ka manawa e hoao ana e kuu iho l ko- na mokulele l ka honua no ka hoo- piha ana 'l ka aila olai ua pau, ua haule mo' iho la ka mokulele a ke Pailaka E3win BenneU l ka honua ma kahi kokoke i Mllwlek Oounli7 Olub a make. O PeeA Ho53 kona ko- kua ala Hoko o ka halema'! me ka nawaliwali loa. 1HBEE BWEB8, Oai, 8epi;. 5— He moawahlne na MM. .7. P. Llll^ ka . hakaka me kekahi meo naheaa ni- hoawa elima kapuai ka loa, oiai ia moo e nana' mai ana me kona mau maka pololi i na moa-keiki, a ua holo aku ka moo me ka ilio ana nae o ia hakaka ana i kumu e poino al ke ola o ka moawahine. Loaa aku ia MM.- Lll7 ka moawahlne e kiko ana L ke poo o ka moo me ka piha loa i ka huhu, a l na moakeikl. hoi e holo ana ma o a maanei no ko la- kou palekana. Ua make ka moo nihoawa iaia. Eia nae, o ka moa- wahine l kikoia mai ai e ka moo ua pehu kona kino ahiki i kona make ana mamuli o ka waiawa l komo Hoko o kona kino. WAKiNEKONA, ^8ep1;. l— Ua a'oia aku ke kuhina Amelika maloko o Paplaa e hoomaka koke ia aku ke ku- kakuka ana me ke aupuni Palani no ka hooholo. hope ana l ke kuikahi no ka oihana kalepa mawaena o na au- puni elua. Ma ka hoike ana aku i keia manao ua hoikeia aku e ke keena aupuni he pepa no ke kuikahi ka i Hoomakaukauia maanei i nei manawa a e hoohanaia ana keia ma ke ano he kahua no ke kukakuka ana. LAN8BALE. Oai. 8ep4;. l — No ke ka- kau ona i ka inoa maluna o ka po- haku he kupapau i ka wa e kani ana ka bele o ka halepule, l hopuia ai o Nello Bueel, ke kanaka kalai pohaku l ka hopuia no ka hahaki ana l ke kanawai e hookapu ana i ka 'hana ana ma ka la 3abaU ma-- loko. o keia kulanakauhale. A olai ua Hookuuia ola mamuli o kana noi no kona hiki ae mamua o ka aha hookolokolo l ka wa e noho ai o ka aha, ua piha loa nae o Bueei l ka ukiuki no kona hopuia ana, wahi, ana o He Kalai POHUKU ana no na Ue kupapau aole ia he hana ku-e i ke kanawai 8abaU. BEHLiN, 6epl;. l— He lono ma ka uweaolelo ke hoakaka ana, . he mau Uanei?! o na kanaka i make i ka makani ino ame ka wai a na kuaua koikoi maloko o Polani. Mal Lem- bei-B mai he lono e hoike ana he 150 mau kanaka i piholo iloko o ka wai a make iloko o ka wa e haluku ana na kuaua koikoi a e kahe holomoku ana hoi ka wai me ka ikaika ma- loko o Oallela, a mai Wai-eaw mai hoi, he lono e hoakaka ana o na kauhale ame na wahi mahiai a ha- nai holoholona ma ka Apana Mai:- kowo ua halanaia e ka wai me ka nui o na ola i poino me ke koikoi o na waiwai i hoopoinoia. NA HUNAHUNA MEAHOU O KA OiHANA MAKAi. He keiki Pake 3 makahiki nona ka inoa o 0hln^ Pook 8oon, ka l waawaa ke poo ma ka Poaha o ka pule aku la i hala, ma kona mana- wa l haule ai mal ke alapii mai o kona hale ma ke alanui Kukui. Ane- ane he umi kapuai ke kiekie o kona wahi o ka haule ana mai malalo iho o ka paehumu o ke alapii. No ia eha mauwale i hoihoiia aku ni oia no ka halemai o na kamalii no kona lapaauia mal, o ka Makai 2ane ka mea nana l ninaninau i keia hihia. No ka hooweliweli o Honia 7oi-ie e hou ia Memleio Moniel me ka pahi i laweia ae al oia i ka halewai no kona ninaninauia ae. Ma ka hoa- kaka a ka Makai 5am Ekela, ka mea nana i ninaninau i kei'a hihia i kona hiki ana aku ma kahi o ka hana hooweliweli i hoikeia mal ai, e paa ana o "Pone i kekahi pahi ame ke- kahi apuapu i ka lima. a ua emi aku o Memielo a pili i kekahi kihi o ka nani a e hooweliweli mau aku ana o 1oHe e hou ia Moniel. He wahi moku uuku ka ko Moniel ma kona kuekue lima.	LOAA AKU i NA MAKAiKiU KE- KAHi iPUHAO PUHi BAMA. Maloko o kekahi hale ma ke ala- nui Kapule i loaa pono aku al i na makaikiu Mike Mo^e ame Ohai-lee Hoaea kekahi ipuhao puhi iama e kuku ana no ka mahu, ma ka Po- aha o ka pule aku la i hala. No ke kaa mua ana o ka lohe i ka mea nana ia ipuhao puhi iama i mio aku ai oi ame ka palanehe loa no kekahi wahi i maopopo ole i na kanaka o' ke aupuni, a no la kumu l maopopo ole al i na makai- kiu ka inoa o ka mea nana. la wai- wai ku-e kanawai. Mailoko ka o kekahi Uale noho ole ia l loaa aku al ua ipuhao puhi iama la, a he elima ka niau Balani lemuhao i pau i ke puhiia ma kela Poaha aku la a mai nui aku paha, o ka hoea koke ana aku a na kanaka o ke aupuni. no ka mea, iia piha ka ka ipuhao i ka wai ^ma i hoawaawaia. He elua hanei'! ame kanalima palani ia- ma i awaawa, he ipuhao o kanali- ma ea.lani, na palani okolehao i pau i ke puhiia ame na mea hana e ae apau ka i hopuia e na makai a la- weia ae i ka halewai. o 4 -a HOOKUiiA NA KEiKi E PAANi ANA MA KE ALANUi E KAA OiO O ka hopena i ikeia mahope o ka hooku'iia ana mai o kekahi mau ke- iki Pake e paani poaiapunl ana. ma- luna o ke alanui Kapalulu, elike me ka hana a na kamalii e poaipuni al mahai o ka pou i ka mahina o Mei, oia ka eha ana me ke koikoi loa o kekahi mau keiki Pake elua i kaa oiomobile ma ka Poakolu o ka pule aku la. i hala. ma kekahi aoao o ke^ alanui ma Ewa mai o ka haleklnalahl o Waikiki kahi o ka hooku'iia ana. He eha ka mau keiki Pake e paani ana maluna o ke alanui me ka paa aku a paa mai o kekahi i ka lima o kekahi, a holo poai ae la ma ka hopa li o ke kakahiaka o kela Poa- kolu. ia manawa like a na keiki e paani ana e holo mal ana ko E^ monu Mea^oW8 kaa oiomobile mau- ka mal maluna o ke alanui Kapa- hulu no ka paka Kapiolani. i ke kaa ana o ko Mea3owa kaa ma kekahi aoao mai o ka hale ki- .nalahi o ka manawa ia o ka lima o kekahi o na keiki i hemo mai ai mai ka paaia ana a kauo pu mal la me ia ekolu o kona mau hoapaani noluna o ko alanui. i ka ike ana o Mea4owB i ko lakou holo ana mal a ua kokoke loa aku hoi kana kaa, ua hoohuli ae la oia ma kekahi ao- ao i ole ai e Hooku.'! a le i-i. Aka. nae, ma ia hana ana ua hiki ole no ke alo ae a hooku'! aku la kona kaa ia elua o na keiki. O Lau Kone 5in?, he keiki o 4 makahiki ame Lau Kui Hini, o 3 ma- kahiki o 3 makahiki, ha keiki l eha. Ua lapaauia o Lau Kone 51ne maloko o ka halemai o na poino ulia no na paholehole ma kona mau wawae, a no i^au Kui Hln, ua hoihoiia aku ola no ka halema'! o na kamalii a malaila l lapaauia mal ai kona iwi- aoao i haki. Ma kekahi hale ma ke alanui Bi'okaw keia mau keiki a elua kahi i noho ai. PAA i KA HOPUiA KEKAHi WAHi KUAi KAMA. He elua mau kane ame ekolu mau wahine i hei ae l ka upena a na ma- kaikiu E3aie Ko53 ame kona mau paalalo o ke keena o ka lolo kalana, ma ka hopa iO o ka po Poakolu aku la o ka pule l hala, maloko o kekahi mau hale ma na alanui ^inia me Kauluwela, a laweia ae i ka halewai me na olo bia, ame ka okolehao a lakou. O na makaikiu i komo pu ma kela hele ana ae e hopu ola ka Hope Ma- kai Nui Ohaile8 Oa85io'7, Heni^ 8il7a, ame Ha^^^^ Lako o ke keena o ka Loio kulanakauhale ame kalana, me na akena hopuhopu waiona Molae ame Hi^a. He iwakaluakumamaha mau kua- ka bia ame ehiku mau kuaka lemu- hao i loaaaku, me na lako hana bia a pau, o na omole ua pau loa i ka wawahiia e na makai. O na kane i hoopaaia ae ko laua mau inoa ma ka buke o ka halewai o la o AmeHeo 8ai3^ ame Manuel Oomee. Ma ka oleloia he mau paa- hao no ka keia i hookuuia mal ka halepaahao mal malalo o ka hoo- malu ana, a paa hou iho la no nae hopuia. O na wahine ekolu, he ma- kuahine ame elua mau kaikamahine, aka nae, aole ka e ninaninauia ana ko lakou mau hihia.

KE KAULEO HOU iA AKU NEi NO.

Ma ka pule aku nei i hala, i hoike aku ai makou imua o ka ' poe lawe kumau o ka Nupepa Kuokoa, no ka pono ia lakou e hoomanao mai i ke ola o ka nupepa no keia nee ana aku, mamuli o ko makou ike i ka hoohemahema maoli no o kekahi heluna nui o na Hawaii, i ka hookaa ana mai i ka lakou nupepa, me ka uku ana i ko lakou aie; no keia kumu, ua haule' hope loa kekahi poe, e aneane hiki hou ole ai ia makou ke hoomanawanui i ka hoomau ana aku i ka lakou nupepa. -

No kekahi manawa loihi ae nei i hala, i ka manawa i pau ai ka hoopukaia ana o na nupepa Hawaii, ke Aloha Aina ame ka Home Kula, ua koe wale mai no he elua mau nupepa ahiki i keia manawa, o ia ka Hoku o Hawaii, ame ka Nupepa Kuokoa nei; a ke pau ka hoopukaia ana o keia mau nupepa, hookahi mea maopopo loa, he hana paakiki, ke pa'i a hoouka ana aku l kekahi nupepa Hawaii hou.

Me keia mau nupepa Hawaii elua wale no e puka mau nei i kela ame keia pule, i keia manawa, i loaa ai i kekahi mahele nui o na Hapaii, ka ike no na meahou, o ka nee ana o ka manawa, pela hoi ka hiki ana ke heluhelu i ka lakou olelo makuahine.

Oiai nae, elike me ka makou i hoakaka aku.ai ma ka pule aku la i hala, he nui na hoolilo o ka hoopuka ana i ka nupepa i keia manawa; a ua kauka'iia aku ka pono o ka oihana pa'i a hoopuka nupepa, mamuli o ka nui o ka poe lawe- i ka nupepa ame ka poe hookaa koke mai i ka uku o ka lakou nupepa; pela iho la e waiho hou ia aku nei keia leo uwalo imua o oukou e na Hawaii.

Ua hoounaia aku na bila kikoo aie i ka Nupepa Kuokoa ma ka pule aku nei i hala, i ka poe apau i noho aie i ka nupepa, no na manawa like ola; ina he mau kuhihewa kekahi i hanaia, a he mau hemahema paha ma ko makou aoao, no ka palua

0 ke kikooia ana aku, a ma kekahi ano e ae paha, alaila ua
hauoli loa makou, e hoopau i kela mau pilikia, ke waiho mai

1 na hoohalahala i ke keena nei, me ka hoouna pu mai no hoi i na likiki hookaa hope loa, pela wale no e pau ai ka hoopaapaa

ma ka aoao a elm.

----------------^^---------------

NA KANAWAi O KA AHAOLELO.

Hookahi puka hou ana aku o ka Nupepa, Kuokoa, ma keia pule ae, alaila pau na kanawai o ke kau ahaolelo aku nei i hala, i ka hoopukaia aku ma ka olelo Hawaii; a ke manaoio nei makou, ua loaa no he waiwai ame ka pomaikai i ka poe i heluhelu i kela mau kanawai, a hoomaopopo pono i ko lakou mau manao.

Ua hanaia kela mau kanawai, a hooholoia e ka poe i kohoia e na mana koho baloka apuni.keia lenloi-e, ina he mau kanawai maikai ole kekahi, a i kupono ole i ka manao o na mana "koho, alaila e ili aku na aliena e pono ai maluna o ka poe a lakou i koho aku ai i mau kauwa na ka lehulehu.

Ua hooliloia kekahi mau kolamu lehulehu o ka nupepa no kela mau kanawai, ina he mau hoohalahala kekahi ma ka aoao o ka poe heluhelu, no ka nui loa o na kanawai hoopukaia

aku, a. hapa mai na mea heluhelu e. ae, alaila. e Hoomanawanui

i na manao maikai ole, no ka mea hookahi no helu i koe o ka nupepa e puka aku ai, o ka pau no ia o na kanawai, a hoi mai no ke kino o ka nupepa, no na manao kumau, ame na moolelo hoonanea.

Ua hoolakoia mai keia nupepa me na kope i unuhiia ma ka olelo Hawaii, e ka mea a ke kakauolelo o ke ienlo^ i haawi aku ai e unuhi; o na ko'iko'i apau, no ka pololei ole o ka unuhiia ana o na kanawai ma ka olelo Hawaii, a i ole, ka hema-2iema paha o na olelo Hawaii, i hookomoia ma kela mau kanawai, ua kaawale loa makou mai na ahewaia inai, ma kekahi ano aka e holo aku ia mau ahewa ana, ina lio he mau ahewa .-ma kekahi, maluna o ka poe na lakou i unuhi.

KA HOiKEiKE EEA i'EKi7OKE.

Ua hoea inai i ka hopena o ka hoikeike (ea eono o ke len-ioi-e ma ka po o ka Poakahi iho nei. iloko o na la ehiku o ka iiamama ana o kela hoikeike iea mai ke ao mai ahiki i ka po, he Kanahikukumamalua kaukani poe i hoomaopopoia, i hoea ae e nana i na hana hoikeike o keia makahiki, he heluna mahuahua maoli, e kanalua ole ai ia kakou ke olelo ae, ua loaa no i kekahi mahele nui loa o ka poe makaikai, he mau pomaikai, no ko lakou hele ana ae e nana no lakou iho, i na hana hoikeike; a ua makepono hoi ko lakou uku ana i na kaki oluolu. i wahi no lakou e ike ai ia mau mea. ,

He ninau pohihihi no ka loaa aua o ka mahalo ma ka aoao

0 ka lehulehu, no na hana hoikeike apau i malamaia i keia makahiki, elike no me ka hiki ole ke lokahi, na mea apau, maluna o na kumuhana apau; hookahi nae mea maopopo loa, ua hala aku la.ka hoikeike ka o keia makahiki, me ka holopono; a ina he mau hoohalahala ana kekahi, a he mau hana hoikeike paha i holopono ole, alaila, e lilo ka hoikeike ^ea.e hoea mai ana, i hoikeike oi ae o ka makaukau ma na ano apau.

He oiaio elike me ka hoakaka a Konela 5eh6h'elo', ka lunahoomalu o ke komikina (ea, ina lie holo na kaa uwila no ke kahua hoikeike (ea; e hooi loa ia ae ana ka piha o-kela ^ea, oiai o ke alahele e hoea ai ilaila, kekahi kumu ia nana i kaohi

1 ka poe i nele i na kaa oiomobile, i ko lakou hoea mau ana
aku no kela wahi i na la apau.

ina he pololei na hoike pili kalaiaina, no ke kulana o na moho lunahoomalu o ka papa o na lunakiai o ke kalana o Hawaii, e oiliili mai nei iloko o keia mau ia, no ka hooi loa ia ae o ka ikaika holo baloka o ka Lunahoomalu 5amuel M. 5pen-oen e koho maoli ia ai oia a puka, ma ke koho baloka wae moho; alaila, he keu aku a ke kupaianaha o ke kalaiaina; ma kahi ia hoi a ka uwahi e hi-o ai, he makole koonei!

Nui no ka poe lele moku e make mau mai nei ma na aina 7namao iloko o keia mau la, aole no nae ia he kumu, e hooemiia iho ai na manao uilani iloko o na kanaka hookelakela, e noho mana maluna o ka lewa; no ka mea ke hoolaia mau ia mai la no na huakai lele iluna o ka lewa mai kekahi wahi a i kekahi. Maikai nae kela, pela wale no e hoopauia ae ai na pilikia o ke kaahele.ana ma kela mua aku ilima o ka lewa.

-' Hoike mal ia kekahi o na makai laniuma i koha manao ia makou iloko o na la aku la i hala, ina he hooko pono, ka oihana makai i na hana i hookauia aku maluna o kela ame keia

He Leka Hamama i na Mana Koho o ke
Kalana o Maui

i na Makaainana Koho Baloka o ke Kalana o Maui, Aloha oukou:— Ke oili aku aei au imua o oukou no ka waiho ana aku ia'u iho i moho no ke kulana lunahoola no ke-Kalana o Maui, a o ka aoao kalaiaina a'u e ku nei o ia no ka aoao Kepu hai ika.

He keiki Hawaii au ma ka hanau 'ana, mailoko mai o na makua Hawaii, a o Wailuku, ko'u onehanau.

iUa hanauia au ma ka la iO o Mei,

lM. H. 1898, a ua hoonaauaoia iloko

o ke Kula Kakolika o Wailuku (8l. Anihon7 8ohool) ame ke Kula Kamehameha. Mahope o ko'u puka ana mai ke 'kula mai, ua lawelawe

.- au l na hana o na keena like ole,

Ma ka mahina o iulai o 1918, ua^ hookohu mal ka Lunahoola Ohane8 WilekoK la'u i kakauolelo no kona' keena. Ua lawelawe i ka hana malaila ahiki i kona loaa ana l ka ma'l. Ma ka mahina o iulai 1926, ua hookohu mal oia ia'u ne hope lunahooia elua, a ua hoomau au ma keia kulana ahiki aku la l ka mahina o Malaki, 1927, a mamuli o ka hilinai

0 ka papa lunakiai. no ka holomua o na hana o ke Keena lunahooia
ua Hookohuia mal au he hope lunahooia.

i iune 27, 1927, iia loaa mal ia'u ka hookohu piha mal ka papa lunakiai mal l lunahooia no ke Kalana o Maui, a o la ka'u e paa nei ahiki

1 keia la.

Ua loaa mal la'u keia hookohu piha mamuli o na hoola ana a Mn Wall^ P. Oook, ka loea malama buke o ke 7eiiKM-e o Hawaii, a ma ka hoike a keia Keonimana i ka papa lunakiai o ke Kalana o Maui, ua haawi mai oia i kona mahalo piha ame kona hooia ana mai, o Kumene Bal wale no ke kanaka kupono a makeukau no ka lawelawe i ka oinana lunahooia no ke Kalana o Maui; a ma la palapala ana ua olelo mal oia ne mea pono e loaa i kanaka kupono e malama ia oihana a o Eu-eene Hai wale no ke kanaka l hiki ke hooko i na hana o ia keena i Kulike me aa lawelawe ana o ka papa kuhikuhi o Ka malama buke ana o Hela manawa.

Ke manaolana nei au me keia mau hoakaka ana, e kau mai ana ka oukou hilinai maluna o'u, a e kakoo mai ana oukou ia'u l Moho Lunahooia no Ke Kalana o Maui.

Me ka naanaa ame ke aloha nui, .

, EUOENE BAL

Moho Lunahooia no ke Kalana o Maui.
Wailuku, Maui, "P. H. Auwale 30, 1927.
6478 —3epl;. 8. 15, 22, 29; Ooi. 6.

i Nahoa
i Kuloko

No ka hahaki ana i ke kanawai 5abaU ame ke kuai ana i kekahi mau waiwai mailoko aku o kona halekuai, me la ao mua ia aku no ona, 1 paa ae al o 8eu Kee '2'eone 1 ka hopuia.

Ma ka Poaono o ka pule aku la 1 hala ka Ol^e? Kinne? hookomo ana ae 1 kana palapala noi no ka aela ae e lilo i lolo a 1 mea hoomaamaa kanawai ma Hawaii nei.

Ma ka Poakahi nei ka hele ana aku o ao0^e? P. A5oneo o ke keena o ka A^^^e^ii5e^ no kona hoomaha makahiki o elua pule no kekahi wahi 1 maopopo ole.

O Heni7 A. N^e ka lunahooponopono waiwai a ka Lunakanawai Kaapuni 0i^l5i^ o ka hookohu 'ana ae no ka hooponopono ana i ka waiwai

0 OhaHea Kino, i make.

Ma keia 3abaU iho e malama ana ke Kula 8abali o ka i'a Hamauleo

1 kaua hoike hapaha maloko o ka
luakini kahiko, e hoomaka ana ma
ka ho^ iO a. m., ponoi.

Ua haule la aaek Han-i5 ka manawa loihi loa i holoia al ela mamua maluna o ke kaa oiomobile Na3li 100 hom" me ka hoomaha a hiamoe ole ma keia manawa hope ana 1 holo al 144 ho^.

No ke komo ana e ai maloko o kekahi halealna a mahope o ka ai ana hoole i ka uku ana no la mau meaai a laua 1 al ai, i paa ae al o 3en? Pai-n^ ame .iohn Kei!? 1 ka hopuia.

He umi. mau hoopii oki ma^ 1 aela aku e ka Lunakanawai 3. H. Be8ha, ma ka Poalua iho nei.

Ma ka Poalima aku nei 1 hala, 1 kakoo ae al ka aha kiekie i ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Kaapuni W. O. Aehi, .ii-., o Kauai ma ka hihia koi aie a Ohine ^ou e ku-e ana la .loe B. napa6o.

No Ka piha loa no o ka nupepa 1 kela pule, 1 hoopaneeia al kekahi mau palapala i kakauia mai e na ma-KamaKa, a Kela pule ae.

Hele no na haina o ka nane i'a pili mau me ke kanaka a ke keiki

0 Kona a ku ka paila e waiho nei
ma kela keena, he mau i'a wale no
nae no na pali o Kalalau.

Ma ka Poakahi iho nei, 1 hookipaia mal ai he kanaono mau keiki Kepani, he mau haumana no na kula ma Amelika, ma ke ano he mau malihini hanohano na na kepani o Honolulu, nei, olai kela mau keiki, e huli hoi ana no ko lakou aina hanau.

No ka paa o kekahi mau keiki elua 1 kekahi Kepani, ka hana a na makai 1 olelo ae al, ua hoao kela mau keiki .e powa 1 ke Kepani o^a o .iohn Boai-lBueB ame Liben; Oai-ela

1 ka hopuia ma ka po o ka Poakahi
iho nei.

Ma ka Poakahi lh onei 1 paa ae al o Han7 Oho^, he luina noluna o ka mokuahi Kukui i ka hopuia ma ke ano, ola ka mea nana 1 hoeha 1 na makai koa elua o ka auau ana ma Kewalo ae nei, me na kaikamahine elua, elike me ^a meahou o ka puka ana aku ma ke Kuokoa o ka pule i hala.

Ma Nanakuli. kalanae ae nei, kahi 1 hoohala al o kekahi mau lima hana ame na luna oihana ie4ei-ala ame ko lakou mau ohana, ma ka ia iho nei o na limahana, me ka malamala ana he mau lealea hooikaika kino malaila.

He umi-kumamalima poe i hopuia iloko aku la o na la l hala, no ko lakou kukulu ana i ko lakou mau kaa oiomobile ma ke kuea pa'lll. ma ke ano ku-e 1 ke kanawai hou no na kaa oiomobile, ua pau loa nae kela poe l ka haalele l ko lakou bela o elua (lala pakahi.

He iwakaluakumamalima poe o ka hoea ana ae imua o ka aha hoomalu ma ke kakahiaka o ka Poalua nei, no ka. pane ana i ko lakou hihia, he ona, ua pau wale no nae l ka hookuuia mahope iho o ko lakou ae ana aku i ko lakou hewa, me ka hoopaneeia ana o ko lakou hoopa'! no uml-kumamakoiu mahina.


	HAULE ELUA KANAKA MAi KA LA- NAi iHO A MAKE HOOKAHi. Ma ka po o ka Poaha , o ka pule aku la l hala elua mau kanaka Ha- waii ona no laua na inoa^ pakahi o Kakaha Keahi ame Oeop^e Kawai- nui, i walawala mailuna mal o ka. lanai o ka papahele elua o kekahi hale hoolimalima loihi ma ke alanui Pauahi a iluna o ke alanui a hoo- kahi l make maloko o ka Halema'! Moiwahine, kahi ona i hoihoiia aku ai no ka lapaauia mai no ka waawaa ana o kona poo, a no Kawainui ke kanaka like no kona eha me ko Ke- ahi a l hoihoi pu ia ae al l ka Ha- lema'! Moiwahine aohe i maopopo kona hopena, no ka mea, ma ka ole- loia ua koikoi loa kona eha ma kona poo. i Ma ka hoakaka a ka wahine a ke kanaka l make ai ma kona manawa o ka ninaninauia ana e na makai, iloko like no ka keia mau kanaka elua o ka lumi kahi i inu wma ai, a mahope iho ua haalele like iho la- ua i Ka nimi a nele aKu ia maluna o ka lanai. He manawa pokole ma la hope iho ua lohe mai la oia i ka ha- lulu, l kona holo ana mai iwaho, ua ike iho la oia i na kanaka elua e waiho ana iluna o ke alanui malalo iho, kahi a laua o ka haule ana iho mai ka lanai aku. Ua kaheaia ae ke kaa makai, a la- we pololei loa la laua l ka halema'! Moiwahine, a he mau hoia elua ma- hope iho ua make aku la o Keahi. Ua ma^ like keia mau kanaka l na wahine, a he mau makahiki hoi ko, laua mawaena o ke kanaha ame ke kanalima. Okia pokole wale la ae la no na la o ke ola ana e ka hana hemahema noonoo ole. - -------------- -4^ ------------ — O KA 1926 KA EMi LOA MALOKO O KA MOOLELO. i kulike me ka hoakaka a ka pe- K5l3ena o ka papa ola P. E. 7i-ol^ maloko o kana hoike makahiki o ka hoopukaia ana ae ma ke akea e pau ana ma la 30 o iune o ka 1926'i hala aku ka makahiki' emi loa o na make ola hoi. he 3929: he 127 ke .emi iho malalo o ko ka 1925, o na pake- neka no ka 1000 kanaka he 11.87 ke hoohalikeia me ka 12.44 no ke 1000 kanaka no ka 1925. No ka manawa mua loa Hoko o ka moolelo o Hawaii nei ua haule loa iho malalo o ka 100 pakeneka no kela ame keia 1000 mau hanau ma- waena o na keiki l make. O ke kalana o Kalawao, Kalaupa- pa na pakeneka kiekie loa ' no na make he 73.50 no ke 1000 kanaka, a ma na apana kuaaina o 'Oahu nei ka haahaa loa he 7.37 pakeneka no ke 1000. i ka 1926 i hala he 1180 ka nui o na keiki l make malalo o ka hookahi makahiki, he 114 ke emi iho malalo o ko ' ka 1925. No' ka poe i make mawaena o na Hawaii ua ikeia ka pii hou ae l ka- makahiki i hala, he 31.11 pakeneka no ke 1000 ke hoohalikeia he 30.09 pakeneka i ka 1925. Ua ikeia ka pii hou ae o na make mawaena o ha hapa'-haole, a mawaena o na 'Paniolo. No na hanau he 157 ke emi iho i ka 1926 malalo o ko ka 1925. No ka make mawaena o na makua ? hine ua ikeia ka pii hou ae aole nae 1 ka nui loa. O na make no ka 1926 he 6.00 pakeneka no ke 1 OOO kanaka; no ka makahiki mamua aku he 5.46 pakeneka no ke 1000. ---------- —H- ----- ' ----- - Ma ka. Poalua iho nei. l.hala aku al ka akena hookapu waiona hou no Hawaii nei, "oia ka Mekia ilohn E.. 0oopei-, no .ka makaikai ana l ka moku o Keawe. no ke kilohi ana i ke kulana o ka aina, ma na mea PUi i ka ninau waiona. .	PAA HE MAU KANAKA POWA i KA HOPUiA E NA MAKAi. ' Mamuli o ka Kalohi ^amamolo hoopii imua o ka oihana makai o ka hoike ana ae no ka hahauia ana inai o kona poo mahope me kekahi mea oolea a hina ola ilalo a pouli ka noonoo, a lilo aku he- 085 mailoko aku o kona pakeke me kekahi uwaki kupono na ka wahine ma ke alanui Hakala ma ka po o ka Poakolu l hoomaka aku al na makaikiu An-4one Loui5 ame .iohn B. 1'n30he e huli, a he manawa pokole loa ia huli ana aku a laua ua paa ae la o Oeo^e Woo38 ame Hai-^ Nunee l ka hopuia a hoopiiia ae no ka hewa he powa. ia Loui8 ame 1'i-oohe i hele aku ai e huli loaa aku o Woo4B e hiamoe ana iloko o kekai! pumi ma kekahi hale ma ke alanui Bow8eU. Ma ka huli ana aku a laua i loaa aku ai ka uwaki Hoko o kekahi o na kamaa o ^Woo45, a he ekolu mau bila $10 Uala ua huna pu la iloko o ke kamaa. Ua paa koke o Woool8 i ka hopuia ina la. mana-wa, a. -ma. kekahi manawa mahope mai i paa ae al o Nunea i ka hopuia. i kulike me ka na makai hoakaka ua hoike ae ka keia mau kana powa na laua io no i hahau i ke Kepani kalaiwa kaa ma kona poo ma kona manawa e wili ana i ke ki mamua o kona kaa.-He paahao o Woo35 i hookuuia mai malalo o ka hoomalu ana a ke aupuni, no^ kela hewa iho la ana l hana al e hoihoi houia aku ana oia i ka halepaahao 1ei-llo^ no ka hoopau pono ana aku i kona mau makahiki hoopaahao mua elua l pau ole ahiki l kona hookolokolo la ana no kela hihia powa iho ia ona. No Nune5 ua hoopaaia aku oia maloko o ka halepaahao kulanakauhale ahiki l ka wa e hookolokoloia ai oia. HOOKU'iiA O PWEK E KE KAA OiO A EHALOA No ka eha ana l loaa ia Pi^e^ ma kekahi wahi o kona kino ma ka po o, ka Poalua nei, ma ka manawa o kona hookuiia ana mai e ke kaa oiomobile nona ka helu-61-882 i la- weia ae ai ola i ka halema'! o na poino ulia no ka lapaauia ana mal o kona wahi l eha. He elua mau wahine i ike mal i ka hooku'iia ana o P^ei-, oia o Mia. .iulia Lima ame Mw. A. ^eniu^a; ma ka laua hoakaka imua o ka ma- kai ma ke alanui Moi ke kaa oio- mobile o ka holo ana mal a e ka- moe ana kana holo ana no Waikiki me ka mama loa, i ka manawa a Pi7e? e hele. mai ana mai kekahi aoao o ke alanui no kekahi aoao, ma kahi kokoke l Kawaiahao, a hoo- ku'iia mai ia oia e ke kaa, iia paki- ka aku ka ke kaa no 67 kapuai Ka mamao, mamua o ke ku ana iho, a no ka iwakalua kapuai ko Pi7ei- kau- oia ana aku, elike me ka hoike a ka makai nana i ninaninau kela hoo- ku'iia ana o P^ei-, Ua ona ka o Pl^e^ ma kela manawa ona l hoo- ku'iia ai, wahi hou a ka makai. Ma- hope iho o ko Pi7ei Hookuuia ana ua laweia ae oia i ka halema'! o na poino ulia e ke kalaiwa no o ke kaa nana oia l hooku'! mai. Maho- pe ino o ke kauia ana mai o ka laau nia ko PWe- wahi i eha a lala ka l .hoi ae al no kona hale ua pau ae ia ka apana lole kahakaha i hauhoala al kona wahi i eha i ka weheweheia ae a hamama kah4 i eha. Ma ka hoakaka a ka makai, o ka ona nona ke kaa oiomobile Helu 6i-882 .o E. 3. BoU, elike me ia l ikeia ma ka papalnoa o ka poe ona kaa oio. Na Boli8 no i lawe ae la PWw i ka halema'!, aole nae oia l

makai, e na kanawai o ka aina, alaila e hapa loa mai ana ka lawelaweia, o ka hana piliwaiwai ma keia kulanakauhale; ina o keia iho la ka mea oiaio; alaila ua loaa aku ka ike i kela makai, no ka mealuma pili i ke kumu lanakila o. kela hana hakihaki kanawai.

Hookahi hana' hoopihoihoi noonoo i koe e hookokoke mau mai nei i kela ame keia la, o ia no ke koho baloka, o na luna oihana o na Kalana o kakou, iloko o keia mahina ae. Nana mai no e na mana koho baloka a na kanaka a-oukou i ike maoli ai no i ke kupono, i kauwa na ka lehulehu, makepono ka haawi ana aku i na baloka ia lakou, no ka mea, me na kanaka kupono ma na poo o na oihana like ole, e lawelaweia auanei na hana o ka lehulehu, me ka pololei ame ke kulike. , - - -;

hoike aku i ke kauka o ka halema'! l kekahi mea e pili ana l kela ulia. Ma ka manawa o ko Pi7e^ ninani-nauia ana no ke kumu o kona eha ana aohe ka ola i maopopo l ka mea nana l nana mal a eha al oia. Alaila ua ona maoli no, ke hiki ole la iala ke ike l ke kumu o kona eha ana.-------------------^^