Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 35, 8 September 1927 — HE MOOLELO No KALOKE a i ole Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na Puuwai Kupaa. [ARTICLE]

HE MOOLELO No KALOKE

a i ole Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na Puuwai Kupaa.

MOKUNA XXXIII. Ma ka likli hoi ana mai o Kaloke no ka liokele a ike i ka lielehelena o ka Madame Mokana, koho koke iho la no oia, aole i lilo kela kipa ana aku o Mr. Nowuda ame'kana wahine, oiai ua hoi hou mai kela mau ano kahiiko, o ka Madame Mokana, ia laua ma Ivahaki Hale, ka home aloha o ka Haku iWalaka. Me ka nana ole ae o Kaloke i kela ano o kona haku ua hoao aku la no oia e hana i na mea e hooluolu aku ai i kona noonoo, me ke koi ikaika ana aku iaia e hoolohe mai i kona heluhelu aku i kekahi buke moolelo hou loa ana i kuai mai ai, he oiaio, i ka hala ana o kekahi mau minuke, ua lanakila kana mau hooikaika ana, no ka mea ua akakuu mai la ke ano uahoa o ua wahine nei, a ua ae mai la no hoi e hoolohe oia i ka heluhelu aku o Kaloke i kana buke moolelo hou. O ka heluhelu hoi ia o Kaloke ahiki i kona Molowa ana, koi okoa aku la oia i ka Madame Mokana e hele laua i ka holokaa, ua ae mai Ia no kela wahine o ko laua hele no ia ahiki i kahi e holo ana o ke kaauwila, kau aku la ma kekahi kaa, a holo aku la no ka Paka Waena. Ma ksla paka i lele aku ai laua ilalo, me ka hele holoholo ana 310 kekahi mau minuke, ahiki i ka hoi ana ae o ka Madame( Mokana, a noho ino iho la maluna o kekahi noho laau, me ka halii ana ae o ke kaumaha maluna o kona helehelena, ka mea nana i haawi aku i ka ike ia Kaloke, aia mea ano nui, nana i hoopilikia loa aku i ka noonoo o kela wahine. No kela ano o ka Madame Mokana, i hooholo iho ai o Kaloke i kona manao, e hana aku oia i na mea apau e hooluoluia ai na manao o kela wahine, elike me ka loihi o ko laua noho pu a»a. Ma ka Poakahi ana ae, hele aku la o Kaloke no k ahalekula i kohōia mai ai oia i kumukula, me ka haawii aana mai o na keiki liilii nana e a'o, aole ona makemake maoli o kela kana papa e a'o ai, aka i poe i hoomahele mua ma kekahi mau haawina kiekie, aole no nae ona nana, oiai he makee no oia i na keiki liilii, a ua hauoli no oia e lilo i kumukula na lakou. O ka hele ia a pau kela pule, aole he loaa leka iki mai a ka ohana Nowuda i ka Madame Mokana, oia no nae e kau ilui aku ana ka noonoo o kela wahine o kona kauohaia mai e hoi aku e noho pu me kela ohana. Ma ka elua mai o ka pule, ua like pu no ka nele, a ke hoomaopopo la ka Madame Mokana, aole he makemake i'o o Nowuda ame kana wahine ia i anei e hoi aku e noho pu me laua; oiai nae no na makahiki lehulehu i kaahope aku, ua nana aku oia i kela mau keiki hanauna ana, o laua wale no kona mau hoaloha ma ka honua nei, a ia laua oia e hol oaku a ke hoea mai i kona mau la luahine, no ka malama ana mai iaia. No kel aloaa koke ole mai o kekahi leka mai ka ohana NoNo kela loaa koke ole mai o kekahi leka mai ka ohana Nowtida, e olelo aku anā, ua nui loa kona hoolilo o ka noho ana maloko o kela hokele, a ina aole i makaukau kona home no ka hookipa ana aku iaia nei, alaila e konoia mai ana_ oia e hoi aku a noho maloko o kekahi hale hoolimalima oluolu o ka uku, ma wahi maluhia o ke kulanakauhale. He elua Ia mahope mai, ua loaa mai la iaia he leka pane mai ia Mr. Xowuda mai, e nonoi mai ana e huikala aku iaia, no ka hoohakalia loa o kona kauohaia ana mai e hoi aku e noho me kela ohana, a mawaho ae olaila, e hoakaka pu mai ana o Mr. Nowuda, ua hele ko lakou hale a piha i na malihini, e maopopo ole ai ka manawa e kaawale ai na rumi, aka e hoikeia mai ana no nae i ka manawa kupono. No elua manawa a ka Madame Mokana i heluhelu iho ai i kela leka, ahiki i ka maopopo pono ana iaia, o na manao oloko, ia wa i haeliae ae ai oia i na apaapana liilii, a kiola iho la iluna o ka papahele, me ke keehi ana iho o kona mau wawae maluna. E noho ana o Kaloke malalo pono o kekahi puka aniani, e humuhumu ana, ua ike mai la oia i kela haehae ana o ka Madame Mokana i ka leka, nolaila nana mai la oia maluna o kona haku me na manao kahaha; a ua ike aku no hoi ka MaMadame Mokana i kela nana mai o Kaloke iaia, nolaila pahola ae la ka minoaka ma na papalina, o ua wahine nei, a o ia kana o ke kamailio ana aku: "Me he mea la ma ka'u koho aku, ua manao paha oe ua loaa ia'u ka inaina ame ka huhu no kekahi mea. Aole o ka huhu ka huaolelo kupono loa e hoopiliia mai ia'u, aka me he mea la, ua komo aku au iloko o ko'u mau la elua o na Ia kamaliii, no ka mea ua manaoio maoli no au, aole loa he oiaio 0 ka poe e noho ana ma keia honua. e kuu Madame aloha, owai ka mea nana i hookomo aku ia oe iloko o kekahi kulanamaikai ole?" "Mai olelo mai oe ia'u i ka madame aloha; he me amakehewa wale no na olelo hoomalimali o kela ano,'* i pane mai ai ka Madame Mokana me ka hoike okoa ana mai i kona huhu. "He mea nui a he mea punahele ka inoa o Anate Felika i ka ohana Nowuda," i hoomau hou mai ai ka Madame Mokana i ke kamailio ana, me ka noke okoa ana ae i ka akaaka me he mea la e hoopahenehene ana oia i kana mau keiki hnauna. "I ka manawa e piha mau ana ka'u eke i ke dala, ē hana mai ana kela ohana i na mea apau, e oluolu i ko'u noho ana; aka 1 ka manawa nae a'u i hoike aku ai, owau kekahi o na wahine ilihune, a ua kauka'i aku i ka pono o ko'u ola ana maluna o kela ohana, ua hoohuli mai la Jakou i ke kua ia'u." Ua hoopiha loa ia aku o -Kaloke me ke kahaha, no keia mau o(eIo hoakaka a ka Madame Mokana imua ona, eia nae aole no ona kamailio wale mai ,koe wale no ka hoike okoa ana aku o kona heleh'elena i kela ano kahaha ona; a o ia ka ka Madame Mokana o ka minoaka ana iho, me ke kamailio ana mai: "Ke hoomaopopo aku nei āu, ma ke ano o kau nana ana mai ia'u, aole i maopopo pono ia oe ka manao o ka'u mau olelo

0 ke kamailio mua ana aku nei imua ou, eia no ka manao nui: "Ua hoole maoli mai kuu keiki hanauna ame kana wahine huapala, 1 ka hoohamama ana i ka ipu]ca o ko laua home ia'u i kahi luahine makilo, oiai nae, i jia la i aui aku la, na Ia a'u i hoieike mau aku ai, owau kekahi o na. wahine waiwai, e hoikeike ipai ana laua, i na manao makee, me ke aloha ia'u, eia ka he aloha wale no ma na lehelehe, elike me ka hula a na kamalii hookani pila, o na pipa alanui." "Aole no he hiki ia'u ke maopopo aku i ka manao maoli o kau mau olelo," wahi a Kaloke, me ka mau- no o kela kahaha iloko ona, no ke ano o kona haku, me ka waiho okoa ana aku 1 kana mau mea humuhumu ilalo, a nana mai la trta ka helehelena o ka Madame l\lokana, me kona manao ana iho, ua opulepuleia paha .kela luahine. "Heaha la hoi, no kou maopopo ole ea, e hoike aku ana au i ka mea oiaio loa, a o ia keia: Ua kailiia aku ka waiwai ame ka hanohano mai a'u aku, pela au i olelo mua ae nei, owau kekahi o na wahine nele a ilihune." ! . .. ■ . "Ua kailiia anei ka waiwai mai ia oe aku. Pehea oe i hooneleia mai ai i kou mau \vaiwai?" "He nioolelo loihi loa kela e hiki ole ai ia'u ke hoakaka aku imua ou i keia manawa e kuu kaikamahine, aka malia 0 ka wa pono, e hoike aku no au ma ke ano nae ke olelo ae, ua lawa ko'u kamailio ana aku ma ke ano nui, he wahine ilihune au; a ua hoea mai la kaua no Nu loka nei, me elima haneri dala wale no ma ko'u inoa." "I hoike aku au i ka mea oiaio loa imua ou e kuu madame maikai, he keu aku a ko'u kaumaha no kena mea au e hoakaka 'mai nei, i pili i kou kulana, aole keia he mau olelo palaueka wale no, aka he kui'o maoli." "Ke hoomanao nei. no oe e kuu kaikamahine, i ko'u pikanana me ke kekfe maoli ia oe, iloko o na la aku la i hala, aole ia malalo o kekahi mau kumu okoa aka, no ko'u hooliloia ana mai i wahine ilihune, a'u e koho aku ai, malia ua oi loa aku kou hauoli, ina oe ma kahi mamao he mau haneri mile kahi 1 noho ai, aole hoi imua o ko'u alo, e lohe mau ai i na olelo kupono ole mai ia'u aku." "Aole loa he noonoo o kela ano iloko o'u nou," i kamailio mai ai no hoi o Kaloke, me kona hoikeike okoa ana mai i kona manao aloha no ka Madame Mokana. "Aole a kaua kamailio hou ana maluna o kela ninau, ke makemake nei au e hoopau pono aku i ke koena o ka'u moolelo Ua koi pinepine mai ka ohana Nowuda ia'u, e hoi aku me lakou e noho ai, a na lakou au e nana mai iloko o ko'u wa e loaa ai i ka ma'i, a e malama mai hoi i ko'u mau la luahine; he oluolu waipa-he maoli na olelo apau e kamailioia mai ana e kela ohana ia'u, a o na olelo haule ole ia lakou, o ia no ke kapa maui ana mai ia'u o "Anate Felika aloha". "Ua hoea mai nae i ka manawa e hoaoia ai ko lakou mau ano;eia au ma Nu loka nei i keia wa he luahine nele a ilihune he luahine i nele i ka home, i nele i ka waiwai ame ka hanohano; a he malihini kuewa ma ka aina malihini; i ko lakou ike ana mai ia'u, me keia kulana, ua huli mai la ko lakou kua imua o'u, a hoole mai la i ka hookipa ana aku ia'u, maloko o ko lakou home." "Ua hoole mai nei kela ohana, i ka hookipa ana aku ia oe e ka Madame Mokana?'" wahi a Kaloke me kona piha me ke kahaha, a i hou mai la: E olelo mai ana anei oe e ka Madame ua nanakee mai ka ohana No'wuha ia oe, me ka nele i ka manao aloha nou, iloko o kou kulana o ka nele ame ka ilihune?'" "O ka mea pololei maoli no ia a'u i hoakaka aku nei imua ou/ I ko kaua manawa i hoea mai ai i Nu loka nei, kakau aku la au 1 leka i kela ohana e hoike ana i ko'u wahi i noho ai, a ua hele koke mai kuu mau keiki e ike ia'u me ka hakalia ole aku, he hookahi ae nei pule i hala, au no e hoomanao nei, a he mahamaha maoli ka laua ike ana mai ia'u, eia nae hoikeike mai la laua i ko laua kahaha nui-no ko'u noho ana ma kahi kupono ole i ko laua manao. "Hoakaka aku la au ia laua i ke kumu o ko'u noho ana! ma keia hokele, mamūli mai o ko'u nele a ilihune; akahi no au a ike aku la i ka pupuku maoli o ko laua mau maka, e hoike okoa mai ana i ka maikai ole o ko laua noonoo, me he mea la, ua nui ko laua minamina, no ko'u waiwai; a me ko'u hunahuna ole iho, hoike aku la au ia laua, ua makemake au e hoi aku e noho ma ko laua home, elike me ka laua i koi mau mai ai ia'u i na manawa mamua aku. "O ka mea apiki nae, aole laua i hoohakalia iho i ka pane ana mai, aole e hiki ia'u ke hoi aku, oiai nae ina he wahi manao aloha kekahi iloko o laua no'u, aole e pau ke aho ia'u hookahi, me ka hoonoho ae no hoi i kekahi moe, ma kahi kupono. "Pinepiile na manawa i penaia ai ko'u home, no na.makahiki he kanalima ae nei i hala, aole nae ia he kumu e hiki ole ai ia'u ke hookipa mai i ka'u poe malihini, no ka mea ua hiki no ke'kukuluia na moe ma kekahi mau rumi, oiai kekahi wahi okoa aku o ka hale e penaia ana* "Mamua o ko laua haalele ana mai ia'u, o ka laua o ke kamailio ana mai, aia a pau na hemahema o ka. hale i ka hooponoponoia, alaila kauoha mai la laua ia'u e hoi aku, eia nae, 0 kela k ahope loa o ko'u ike ana ia laua ahiki i keia la. "No kela ake no e maopopo, i ka wa hea la au e hoi aku ai e noho me ka ohana Nowuda, kakau okpa aku la au i kekahi leka, a ma nehinei aku la no ka loaa ana mai o ka pane a Mr. Nowuda, kakau okoa aku la au i kekahi leka, a ma nehinei aku la no ka loaa ana mai o ka pane a Mr. Nowuda, e hoakaka mai ana, ua piha laua i na malihini, e hiki ole ai ia laua ke hookipa aku i keia manawa, aka e kakali malie au, ahiki 1 ka wa kupono a laua e hoike mai ai i ka lohe, no ka hakahaka o ka hale, a ua pau na malihini a laua i ka hoi no ko lakou mau wahi. "Eia maoli no ko'u manao no kela ohana, ua hoikeike wale mai no kela mau mea i ko laua aloha hookamani no'u, no ko laua manao, ma ka hoikeike ana mai i ko laua ano oluolu, lokomaikai ame ke aloha, e ili aku ai kekahi pomaikai nui maluna o laua, i ka manawa a ka Anela o ka Make e oki ae ai i ko'u poo i piba me na lauoho hina, me ka pahi kikiwi o ka lokoino/' "O e vka Madame, pehea la oe i hoopuka mai ai i na mea maikai o|e e pili ana ia oe iho!'" wahi a Kaloke me ka hoopinana ana ae i kona mau poohiwi iluna. "E huikala mai oe ia'u e Kaloke. O na mea oiaio wale no ka'u i kamailio aku nei imua ou, koe wale no paha ko'u ike ole, i ka hoopuka an*a i na olelo kupono, pela i lilo ai na huaolelo pelapela, i mea maikai ole i kou mau pepeiao," alaila hoakaka piha mai la ka Madame Mokana, mau mea i lohe ai mai ka leka mai a Lurina Lovina, o ka heluhelu ana, oiai laua ma kahi o ka Haku Walaka, a i lilo ai kela leka, i kumu j e hooulukuia ai ka noonoo uluahewa iloko o ua wahine nei, j me kona piha me ka pikanana. ' * '

"Akahi no a maopopo ia'u ke kumu o ka maikai ole o kou ano, a i lilo ai i mea hookaumaha i kou noonoo, e kuu mada•me maikki' He keu aku maoli a ka hilahila ole!" "Ua maopopo anei ia oe i keia manawa, ke kumii o ko'u huhu me ka pikanana ia oe? Eia no ke kumu oiaio loa, mamuli o ka loaa ana mai o kekahi ike ia'u, he aloha hookamani wale no ko ka ohana Nowuda,,a he e oluolu hoopalaimaka wale no; i wahi e punihei aku ai au i ka pelo a ka nahesa, ua manaoio maoli iho no au, uaf like loa na kanaka apau ma ka honua nei me kela ohana. "Iloko ka hoi o ko lakou oluolu, ka waipa-he o na olelo, me ka.makee maoli no ke nana aku ia lakou, eia ka h'e mau hana pahele wale no kela i ko'u noonoo, nolaila ia oe e kamailio mai ana ina olelo oluolu; e hoikeike mai ana no hoi i kau mau hana aloha, me ka makee i ka hoa-kanaka, aole loa o'u manaoio iki, he oiaio ia matl mea mailoko mai o kou puuwai; pela oe i ike mai ai i ka nui o ko'u huhu me ke keke ia oe." "Malia paha o kena i'o ka mea pololei, eia nae; ua loaa oe i ke ano e ma kel amanawa, o kekahi mea paha ia nana i hoopilikia loa aku i kou noonoo." "Mai hoao oe e kuu kaikamāhine e hoolalau i kau kamailio ana mai, oiai ua maopopo no ia'u ka'u mau mea apau e hana ai," i pane aku ai k aMadame Mokana me ka leo oluolu, a hoomau hou aku la: "He hookahi mea i maopopo loa i keia manawa, aole au e hoi aku ana e noho ma ka home o kuu mau keiki hanauna; a ai," i pane aku ai ka Madame Mokana me ka leo oluolu, a hooaole o'u makemake e hoomaunauna i ka'u dala, ma ka noho ana ma ka hokele nei, nolaila ke manao nei au aohe mapawa hou aku i koe e kakali ai, koe wale no ka hele ana aku e huli i kekahi wahi kupono e nōho aku ai, me ka ol>rolu o ka hoolimalima." Lamalama ae \k ka helehelena o Kaloke, iaia i lohe mai ai i ka manao o ka Madame Mokana, no kona makemake e loaa he wahi kupono e noho ai, a o ia kana o ka pane ana mai: "Ua ike au i kekahi wahi kupono loa." "Eia ihea kela hale,, a aia mahea kahi i ku ai?" "He hale hoolimalima kela eku nei ma ke alanui Eiwa. He lede ka mea nona kela hale, me kona lawe ana nae nona he elua.mau a o ke koena aku o na rumi, no ka hoolimalima i ka poe e makemake mai ana, ma ka pule a ma ka mahina paha. He oluolu no ka uku hoolimalima, a ua hiki i kekahi mea ke hoi malaila e noho ai, ina paha nana ponoi e hoolako i kona rumi, a i ole, na kela lede paha e hoolako. Manao au ua hiki ia kaua ke hoi ma kela hale e noho €tt, a ua hiki no ia kaua ke ai malaila, a ma kekahi wahi okoa aku paha, elike me ko kaua makemake"Na kekahi o na kumukula e a'o pu nei ma ke kula hookahi me a'u, i hoike mai no kela hale, a ua noonoo hoi au, ina nei no kou hoi a noho pu me ka ohana Nowuda, alaila e lioi ana au e noho maloko o kekahi rumi o kel ahale. Pehea no hoi, e hele ae au no kela hale i keia auwina la, a hoopaa aku i kekahi mau rumi no kaua; o ko kaua noho pu no ia i kahi hookahi, me ke kaawale ole o kekahi mai kekahi aku,"' wahi a Kaloke, me ka pahola ana ae o ka minoaka ma na papalina o I ke kaikamahine opio, he minoaka i like aku me ka aila hamo i e hooluolu ana i ka naau i hoehaehaia o ka Madame Mokana. | Aia mau no kela manao hoohuoi iloko oka Madame Moj kana, aole he oiaio o na olelo a kela kaikamahine iaia, nolaila pono loa aku oi ama na maka o Kaloke, a i aku la: Heaha iho la ka mea loaa ia oe, ina iio ko kaua noho kaawale, a noho like paha i kahi hookahi?"' "Aole a'u mea e ae i upu aku ai e loaa mai ia'u, koe wale no ka manao aloha iloko o'u nou, oiai ua loihi ko kaua noho pu ana," i pane mai ai o Kaloke me ka leo haalulu, ke ano o ka mea i piha i ke kaumaha, a i hou mai la: ! "Mai manao mai oe, aia ka hookamani iloko o'u, elike paha me kau i nana aku ai maluna o, kau mau keiki hookama, aole loa he mea o kela ano iloko o'u. I hoike aku no au i ka meaoiaio loa ea, ua noonoo nui loa au iloko o na la i hala aku la, me ka ehaeha no o ka manao, no ko kaua hookaawaleia.kekahi mai kekahi aku. Ua maopopo no ia oe e kuu madame maikai, aole o'u hoaloha ma keia ao, nolaila iloko o keia mau pule lehulehu a kaua e noho pu ana, ua aneane maoli no au e kapa aku ia oe he mea pili ia'u, a pela hoi au ia oe, a ina nei no ko kaua kaawale, ehia ka hoi mea aloha, o ko'u noho hookahi me ka hoomanao mau nou iloko o keia kulanakauhale nui," me ka hoao ana aku o Kaloke e minoaka, oiai nae ke halo'ilo'i okoa mai la kona mau kulu waimaka e hiki ole ai iaia ke huna ae mai ka ike ana aku o ka Madame Mokana. "No'u iho, aneane e hiki ole ia'u ke loaa kekahi noonoo elike me kau i kamailio mai nei, no ke kumu, e pikanana mau ana ka'u mau olelo ke kamailio aku imua ou, mai kela r manawa o kou noho ana mai me a'u ahiki wale no 1 keia manawa; a ua hookahaha nui ia mai no kou ku ole ana a holo mai kuu alo aku," me ka hoikeike okoa ana mai o ka Madame Mokana i kona oluolu aole ma kana olelo, aka ma kona ano pu kekahi. Hoomaka okoa ae la o Kaloke e akaaka, a i aku la: "Ua maa loa au i kou ano i keia manawa, nolaila aohe au hopohopo ana no ko'u ku a holo mai ia oe aku, i kinohi nae ua ano eena no au, ua pau nae ia ano i keia wa." "Alaila ua komo i'o no ka eena iloko ou i kinohi no'u ea ?" wahi a ka Madame Mokana me ka imoimo ana iho o kona mau lihilihimaka. "Owai auanei ia mea nele ole i ka puiwa i kinohi, no ka malihini i kou ano!" i hoike okoa aku ai o Kaloke i ka mea pololei loa e pili ana iaia iho- "I kou manawa e kamailio mai ai me ka huhu ia'u, e kuhihewa mau ana au, malia paha he mau hana pololei ole kekahi a'u i lawelawe aku ai, pela oe i pikanana mai ai, oiai nae e hoao mau ana au e hooko pono i ka'u mau hana apau, i kulike me kou mau makemake," alaila hoololi koke ae la o Kaloke i kana mea e kamailio ai, ma ka hoomau hou ana aku: "Pehea la kela manao a'u i hoakaka aku nei imua ou, no ko kaua hoi a noho maloko o na rumi hoolimalima emi. Ina e holopono ana ka'u mau hooponopono ana me ka ona nona kela hale, pehea e ae ana anei oe e hoi pu kaua maloko olaila e noho ai? Ua lako kela hale me ka eliveka, aohe alapii loihi e pii ai iluna a e iho ai paha ilalo; a ua hiki no hoi ia'u ke lawelawe aku nou, elike me keia manawa a kaua e noho nei, ahiki i ko'u hele ana i ke kula, a ma na hora o ke ahiahi, e noho nei e hoohala like kaua, ma ka heluhelu ana i na mea ahiahi, e hoohala like ana kaua, ma ka heluhelu ana i na mea hou maloko o na a i ole, heluhelu paha i na buke moolelo hou." "He keu aku maoli no kou akamai me ka noeau ma ka hoolala ana i na mea apau e pono ai keia noho ana, a ua loaa pu ia oe na kalena kilakila loa, no ka ume ana mai i na manao hoohihi, o ka poe apau atl 1 manao ai e hoolilo i mau opio malalo ou," me ka hoike okoa ana aku o t ka Madame Mokana i kona ano hoihoi. (Ao]e i pau.)