| | HE MOOLELO — No — KALOKE a i ole
Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na
Puuwai Kupaa. MOKUNA XXXIV. Nana aku Ia o Kaloke maluna o na maka o kela kaikamahine
me ka hoihoi, a i aku la: "He keu aku ko'u hauoli, ina oe
ame kou kaikuaana e ae mai ana ia'u, e hele mau mai e pihi
i ko olua mau kamaa ma na kakahiaka apau."
"Auwe no ka hoi e!" i hooho like mai ai na wahine opio
elua, me ka hookahahaia aku o ko laua manao.
"O ko'u manao maoli no keia, aole he mau olelo palaueka
wale no. Ia'u o ka iho ana mai nei ma ke alapii, e noonoo
ana au no kekahi hana hiki ia'u ke lawelawe mawaho ae o
na hora kula, i kela ame keia la, no ka ukuia mai.
"He mea kokua wale aku no au, no ke pani ana i kekahi
kumukula i ma'i, nolaila e ike mai olua, he uuku loa ko'u uku
o ka pule, ua aneane no e pau loa ko'u uku, no ko'u mau
hoolilo o ka noho ana maanei nei; no ka nana ae i ka lawa
ole o ka'u mau dala e uku ai i ko'u lilo o ke kau ana maluna
o ke kaa, o ia ka'u i hoike mua aku la ia olua, e lilo au i pani
ma kahi o kela kaikamahine mua o ka noho hana ana mai ma-
lalo o olua no ke pihi ana i ko olua mau kamaa."
Ua kunana na hoahanau me ka maopopo ole ia laua o ka
mea e hana mai ai, aka hookahi nae o laua, o ka pane ana mai:
"Aole paha i kupono kela hana na kekahi lede elike me kou
kulana?"
Ke ike la no o Kaloke i ka pololei o kela mau olelo, e lilo
ai i mea na kekahi poe e kamailio nui ai nona; aka nae aole
no ona nana no ia mea, oiai aia oia iloko o ke kulana pilikia,
e pono ai e loaa iaia na kokua ma na ano apau e hiki ana.
He mau dala no ka Kaloke maloko o ka banako, aole nae
i lawa na ukupanee o kela mau dala, no ka uku ana i kekahi
mau hoolilo liilii i pili i kona noho ana e laa ke kuai ana
i mau kamaa hou, a i mau mikinilima hou paha.
Aole no he manao iloko o Kaloke e kikoo i kekahi o kela
mau dala iloko o kela manawa, aka e lilo ia i mea kokua mai
iaia mahope aku, malia paha e hoea mai ana i ka manawa e
pau loa ai na dala a ka Madame Mokana, e hiki ole ai i kela
wahine ke ola aku me ke kupono, alaila me kana mau wahi
dala uuku o ka hoahu ana, e hiki ana iaia ke kokua i kela
wahine, e ike ole ai oia i ka pilikia ame ka poino.
Oiai o kela wale no ka hana i maopopo iaia, ina nei no ka
ae mal o kela mau wahine nana e pihi mau i ko laua mau
kamaa, alaila, e pomaikai maoli ana oia, nolaila aole he hoo-
lolo ana iho, e pono oia e hoike maoli aku i ke kui'o o kona
manao makemake hana i kela mau wahine.
"I ka manawa e komo ai o kekahi mea iloko o ka pilikia,
e konoia mai ana oia e lawelawe aku i kekahi hana, me ka
nana ole ina paha he hana kupono ia a kupono ole paha.
No'u iho, he mea pono ia'u ke lawelawe i kekahi hana, i hiki
ai ke ukuia ko'u mau hoolilo o ke kau ana maluna o ke kaa
i na Ia apau, oiai au e hele ana no ka halekula a e hoi mai
ana no ka hale nei. Ina nei no ko olua ae, alaila ua hiki ia'u
ke hele mai e hana no olua he hapalua hora i na kakahiaka
apau, ma ka olua mau hana i makemake ai na'u e lawelawe."
Aia ke kaikuaana o kela mau kaikamahine mahope pono
aku o Kaloke kahi i noho ai, ke kunokunou wale la no kona
poo, me ka imoimo ana aku o kona mau maka i ke kaikaina,
me mea la, e haawi aku ana i ka hoailona, no ka ae ana mai
i ko Kaloke manao, nolaila ua pane mai la ke kaikaina.
"Ina ua paa loa kou manao, e lawelawe mai i kekahi mau
hana no ko maua pono, alaila ke hoopau loa nei maua i kela
manao, e huli aku i kaikamahine hou a e lilo ana no hoi kou
hoea mau mai imua o maua, i mea hoohauoli mai i ko maua manao."
Ua hooholo i'o mai la kela mau hoahanau, e hele mau aku
o Kaloke e hana no laua i na kakahika apau, nolaila mahope
mai e hoea mau aku ana o Kaloke maloko o ka rumi o kela
mau wahine, e lawelawe no laua, a e uku maikai ia mai ana no
hoi oia ma keia ano iho la, ua hoomama loa ia mai la ko Ka-
loke manao, ma o ka hoomaalahiia ana mai o kona hele ana
ame ka hoi ana mai, ke pau ke kula.
I ka hala ana he mau pule lehulehu mahope mai, aole he
mau mea ano nui i ikeia. Ua hoolelepau aku o Kaloke i kona
noonoo, no kana mau hana maloko o ke kula; eia nae, no kona
hooikaika ma na ano apau, e hana aku i na mea e pono ai ka
Madame Mokana, ua emi mai kona ola kino; no ka mea ua
konoia mai oia e ala i ke kakahiaka nui, no ke kokua ana aku,
ma ka hookomo ana i na lole o ka Madame Mokana, oiai ua
makemake mau kela wahine e ai pu oia i kona aina kakahiaka
me Kaloke, mamua o ka hele ana o ke kaikamahine opio i ke kula.
Mahope iho o ka hora ewalu. e hoea mai ai o Kaloke noloko
o ka rumi o na Hoahanau Makala, kela mau kaikamahine mo-
mona, me kona hoohala ana he hapalua hora me laua, ma ka
hana ana aku i kekahi mau hana e pono ai kela mau wahine.
Aole o Kaloke i hoike aku imua o ka Madame Mokana, no
kona hele e lawelawe i na hana na kela mau wahine, ua huna-
kele loa oia i kela meahuna, nolaila ua kuhihewa maoli no
ka Madame Mokana, ua hala no o Kaloke i ke kula, ma ka
helewawae ana, pela oia i haalele kakahiaka nui iho ai i ka hale.
Ma kahi o ko Kaloke lawelawe maoli aku i na hana e pono
ai na wahine momona, ua hoohalaia ka hapalua hora o na ka-
kahiaka apau e kela poe, me ka hauoli, a ia Kaloke e haalele
iho ai i ka hale, e hoike mau mai ana kona helehelena, i na
haawina ulumahiehie.
I ko Kaloke manawa e huli hoi mai ai, mahope o ka pau
ana o ke kula, e hoohala ana oia he hookahi hora, ma ka helu-
helu ana aku i na buke ame na nupepa imua o ka Madame
Mokana, oiai aohe he maikai o na maka o kela wahine e hiki
ai iaia ke heluhelu nona iho.
Ma na hora hoi o ke ahiahi, e hoohala ana laua i ko laua ma-
nawa, ma ka paani pepa hahau ana, a ma kekahi mau ano ha- | na hoonanea e ae paha.
He o ia mau no ke kulana nawaliwali o ke kumukula ma'i,
a ua kanalua loa ia ka hiki i kela kumukula ke hoi hou mai
ma kona kulana mua; nolaila ua hoomau no o Kaloke i ke
a'o ana maloko o ke kula, me kona ukuia mai nae, he elua
hapa-kolu wale no, o ka uku e loaa ana i ke kumu mamua aku
ona.
Me he mea la, no Uilama Nowuda ame kona ohana, ua
hoopoina Ioa lakou no ka Madame Mokana, oiai nae, ua ka-
kau aku no kela wahine ia lakou, iaia o ka haalele ana aku i
ka hokele, i ka helu o ke alanui, o kona hale hou e noha nei.
Aole he hele iki mai o kela ohana e ike iaia, a i ole, kakau mai
paha i kekahi leka, no ka ninau ana mai i ke kulana o kona
ola kino.
Iloko o na pule eono o ka noho ana o Kaloke ma kela wahi
hou, ua paa maoli kona manawa i na hana, e hiki ole ai iaia
ke hele e ike i kona hoaloha kahiko, ia Abe Nape. He noonoo
mau no o Kaloke e hele e ike i kela hoaloha ona, ma na au-
wina la Poaono, o kona wa kaawale kela, aole nae he hiki
iaia ke hooko i kela manao ona, ahiki i ka hala ana o ka eono
o na Poaono, a iaia o ka hoea ana aku no ka hale i kamaaina
iaia; ua hookahahaia mai kona manao iaia i ike aku ai, ua
paniia na puka o ka hale, a aole he poe e noho ana malaila.
Ua ninau aku la nae oia i ka poe e noho kokoke mai ana
ma kela wahi, a na lakou i hoike mai iaia; ua haalele mai o
Mrs. Abe Nape i keia ola ana, he mau pule kakaikahi wale
no mamua aku a no ke kaumaha loa o kana kane, no kela
make ana o ka wahine, a hui pu iho no hoi me ka mehameha
o ka noho ana, ua hele aku oia no kekahi wahi okoa ma kela
kulanakauhale e noho ai.
He lolo ka ma'i i make ai o Mrs. Nape, a oiai ua nui kona
kaumaha no kona ike ole ana i kela wahine oluolu a lokomai-
kai, eia nae ma kekahi ano, ua hoohauoliia aku no oia, i ka
maopopo ana, ua make hikiwawe loa o Mrs. Nape me ka ike
ole i na ehaeha ame na auwe ana.
Me ka naau luuluu, me na waimaka hoi e pohina ana ma
kona mau lihilihi maka, i haalele aku ai o Kaloke, i ka home
nana i hookipa aku iaia me ka pumehana, a huli hoi aku la
no kona hale aina.
Iaia e hoi malie la, i hoala mai ai ua o Kaloke i na noonoo
like ole iloko ona, no ka aneane e poho kona mau manaolana
no keia ola ana, no kona ike maoli ana iho no, aole ona mau
hoaloha ma keia ao, i ahona i ka Madame Mokana, loaa kona
kokoolua e noho ai.
Ua kamaaina maoli oia i na ano o kela wahine, mai kona
manawa pikanana mai ahiki i ka hoike okoa ana aku o ua wa-
hine nei i kona mau ano oluolu i ke kaikamahine opio. Ma ka mea oiaio nae, ua lilo o Kaloke i mea hoohauoli aku
i ka manao o ka Madame Mokana ame na hoahanau Makala,
no ka mea ma na manawa apau a ua kaikamahine nei e hoea
aku ai imua o na hoahanau Makala, e kamailio aku ana oia
ia laua, i na meahou ana i ike ai, pei hoi, kona kamailio mau
aku, i na kumuhana ano hou, a kela mau wahine opio i noonoo
mua ole ai.
E hele mau ana no hoi o Kaloke, e kuai i na mea apau a
kela mau wahine opio e hoounauna mai ai iaia, no ka mea e
paa mau ana ka manawa o kela mau kaikamahine, ma ka hu-
muhumu ana i kekahi mau mea hoonani o na home, no ka
makana ana aku, no kekahi mau hui kokua aloha.
He mea hou ae kekahi i hoopomaikai Ioa ia, ma o Kaloke
la, ua like o Kaloke iaia me he anela la no ka malamalama,
ka mea ana e hoopoina ole ai iloko o na makahiki mahope mai,
no ka lilo ana o ke kaikamahine opio, i pohaku paepae no kona
holomua, iloko o kona mau la kanaka makua.
He keiki opiopio keia, he keiki hupo maoli, me ka holomua
ole ma kana mau haawina, a maloko oia o kekahi papa kula,
maluna ae o ka papa a Kaloke e a'o ana i kana mau hauma-
na.
Ua loaa aku kela keiki ia Kaloke, e noke ana i ka uwe, ma-
waho o ka halekula i kekahi la, a i ka ninaninau ana aku a
Kaloke, i ke kumu o kona uwe ana, hoikeike mai la ua keiki
nei, i kekahi pepa ana i kakau ai i na ninau helunaau ma ka
houluulu; ua noke wale ia no kana mau haina, i ke kahakaha
me ka penikala a kana kumukula.
"Aole o'u makemake iki i ka helunaau, a he keu aku ko'u
hoihoi ole i ka hele i ke kula, o ka oi loa aku nae o ko'u hoo-
naukiuki, maluna o kela kumukula," me ke kuhikuhi ana aku
o ka manamanalima o ua keiki nei i kahi o ka halekula o kana
kumu e noho ana.
Ua hiki ole ia Kaloke ke uumi iho i kona akaaka, no ke ano
o kela keiki ana e nana aku la; aka nae aia ka manao aloha
ame ka makee iloko ona, no ka opio, nolaila hoolana aku la
oia i kona manao, ma ke kauoha ana aku i ua keiki uuku nei,
aia a hoomaha ke kula, alaila hele mai oia e ike iaia nei, ma
kona halekula, a ia manawa ua o Kaloke e haawi aku ai i
na kokua ana, no ka pono o kela keiki.
Ua hoomama loa ia ka noonoo o kela keiki, no na olelo olu-
olu me ke aloha a Kaloke i kamailio aku ai iaia, o ka hele
no ia o ua keiki nei no kekahi wahi okoa, me ka helehelena
hoihoi, me na kaina wawae mama hoi, aole elike me mamua
aku ka piha i ke kaumaha.
Hakalia no a hoomaha ke kula, a i kela keiki no paha ka
ike, ua kaawale o Kaloke, ku ana oia imua o ke kaikamahine
opio, a ma ka hoomaka ana aku e ninaninau i kela keiki, i ka
hana ana o kana haawina helunaau, ike koke iho la no o Kalo-
ke, i ke kumu o ka pilikia, he kumu hiki wale no nae ke pau,
ina e maopopo aku ana i ka opio, ke ano o ka hana ana.
Ua hiki no i kela keiki ke houluulu, ke hoolawe, puunauwe
a hoonui paha, o ka pilikia a Kaloke i ike ai, o ia no ka hiki
ole i kela keiki, ke hana nona iho, mamuli o ka ike ame ka
noonoo o kona poo,
No hookahi nae mahina, o ka hoea mau ana aku o kela keiki
imua o Kaloke, me ke kuhikuhi pono aku o Kaloke, i na rula
o ka hana ana i na ninau paakiki apau, akahi no a maopopo
pono na mea apau i kela keiki; a mahope mai, aole he ninau
paakiki a pohihihi, i hiki ole iaia ke kuekaa me ka maalahi
Ioa.
Ua hala aku la ka hooilo, a oili mai la ka mahina o Maraki,
ke kikina o ka makahiki, i piha i ka inoino a ka makani ame
ka ua, ka mea nana i halihali mai i ka ma'i, a konoia ka Mada- me Mokana, e noho maloko o kona mau rumi, no ke anu; me
ka ae ole o kela wahine, i na mea e koiia aku ana nona e
pono ai, no kela kumu, ua loli ae la kona ma'i, a ka numonia.
Ua kono okoa ia aku o Kaloke, e hoolimalima i kekahi wa-
hine malama ma'i, a e hele mau mai ana no hoi ke kauka e
lapaau iaia i kela ame keia manawa, a no ua o Kaloke, aole
e hiki iaia ke haalele i ka hana kumukula, oiai o kela ke ko-
kua nui, e pono ai oia ame ka Madame Mokana.
No na pule ekolu ka hooikaika ana a ke kauka ame ka wahi-
ne malama ma'i, e hoopakele i ke ola o ka Madame Mokana,
he oiaio, ua lanakila ka laua hooikaika ana, no ka mea ua loli | ae la ke kulana o ka ma'i, a ua pii liilii mai no hoi ke kulana
maikai o ka Madame Mokana; hookahi nae kumu o ka ulolohi
loa o ka loaa ana o ka oluolu, no ka loihi maoli no o ka hoo-
hemahema ana o kela wahine, aole he kii mua i ke kauka, i
ka wa lahilahi o ka pilikia.
Iloko o kela mau pule loihi o ka waiho ana. o ka Madame
Mokana iloko o ka hawaliwali, ua lilo loa kona mau ano apau,
ua hoomanawanui no hoi oia i kona pilikia, a ma ke ano nui
ke olelo ae, ua hoike okoa mai kela wahine, i ka nunui o kona
makee ame ke aloha ia Kaloke me he mea la he io puonoi
mailoko aku ona. Ma kekahi la nae, mahope ii' o o la hoike nnn. mai o ke kau-
ka, ua hala a'..a ka hopo'au)^ mio ',,;. nnl::.";'. uo '.a- l.u'n-n o
ka mea ma'i, a e ola ae ana oia i ka manawa kupono; no ka
nui o ka hoomaikai o Kaloke, no kela nuhou hoohauoli komo
aku la oia maloko o ka rumi e hiamoe ana o ka Madame
Mokana, a kulou aku la imua, me ka honi ana ma kona lae,
ua hookahaha loa ia nae oia, i ka hopu ana ae o kekahi lima
palupalu o ka mea ma'i me ke apo ana mai ma ka a-i e Kaloke,
a huki iho la i kona poo iluna o kona umauma, me kona honi
ana iho ma kona lae, ka mea ana i hana ole ai pela mamua
aku, a iaia o ka hookuu ana ae i ke kaikamahine opio, aia hoi,
ua hele kona mau maka a pohina i ka waimaka.
"Ua manao paha oe, owau kekahi o na wahine hupo, i piha
me ka mako-na ea?" me ka mau no o kana paa ana i kekahi
lima o Kaloke.
"Aole loa he wahi noonoo iki o kena ano iloko o'u," i pane
iho ai no hoi o Kaloke me ka leo oluolu, me kona kulou hou
ana mai imua no ka honi ana ma ka lae o ka Madame. "No'u
iho, ua hoopiha ioa ia mai au i ka hauoli, no kou hoikeike ana
mai i kou ano oluolu ame kou aloha ia'u."
"O kuu aloha ia oe e kuu keiki, aole ia he wahi mea uuku,
aka he nui ia me ka hohonu pu, e hiki ole ai ia'u ke huna hou
iho, a ua piha au me ka hilahila, i ka hoike okoa ana aku
imua ou, ua aloha au ia oe.
"Aole keia he mau olelo hoole'ale'a wale no imua ou, aole
loa; o ka oiaio loa keia mailoko mai o kuu puuwai; no ka
mea ina aole oe, iloko o keia maa la a ko'u mau ohana, i hoo-
huli mai ai ke kua ia'u, heaha la ko'u pono; ua like au me
kekahi luahine i nele i na hoaloha."
"Heaha mai auanei, ua like no kaua a elua ma ia haawina
hookahi, nolaila i kohu pono ai ko'u noho ana me oe, he mau
mea kaua i nele i na hoaloha ame na ohana; a me he mea
la, na ka lokomaikai no o ke Akua, i hoohalawai ia kaua i
kahi hookahi, no Kona ike, pela e hiki ai i kekahi ke kokua
aku i kekahi i ka manawa o ka pilikia.
"Hookahi wale no a'u mea e hoomaikai nui nei, o ia kou
lilo ana i mea makaala mai no ko'u pono, aka ma ko'u aoao
nae, aole au i hana aku i na mea i kupono, na kekahi wahine
he noonoo maikai kona, e hana ai."
Hoopa mai la o Kaloke i kona mau manamanalima, ma na
lehelehe o ka Madame Mokana, no ka papa ana aku iaia, aole
e kamailio hou mai, no kana mau mea i hana ai, alaila i aku
la me kela leo oluolu mau no ona:
"Aole a'u mea e ae e hauoli nei, o ka ike wale aku no i ka
loaa hou o ka oluolu i kou kino; a ina oe e hoomanawanui
i^na, me ka hoikaika e auhee aku ka nawaliwali mai ia oe
aku, alaila ua pa-haneri ae oe i ko'u hauoli. E hele au i ke
kula i keia manawa, a mai noke nui oe i ke kamailio, o hoi
hou mai auanei kela kunu hoopilikia," alaila kulou aku la oia
imua no ka honi ana ma ka lae o ka mea ma'i, o kona oili aku
la no ia iwaho o ka mmi, ka hele ana i kana kula, me ka nana
pono ana mai hoi o ka Madame Mokana iaia me na maka hoi-
hoi i piha me ke aloha.
I kela hala ana mai o Kaloke, ua haule aku la ka Madame
Mokana hiamoe, a i kona puoho ana ae, ua maikai maoli oia,
a i ka hoea ana mai o ka wahine kahu malama ma'i me ka
lawe ana mai i mau meaai, ua ai aku Ia ka Madame Mokana
me ka ono maoli, ka mea i ike ole ia pela mamua aku.
"Pehea, aia anei kekahi manao kanalua iloko ou, no ka loaa
o ka oluolu maikai ia'u?" i ninau okoa aku ai ka Madame
Mokana i ka wahine malama ma'i.
"Ina aole oe e loaa hou ana i ke anu, alaila, e loaa koke ana
ka maikai ia oe."
"Alaila ina nei no ko'u loaa hou i ke anu, e oi loa mai ana
anei ka ikaika o keia ano ma'i maluna o'u?"
"Pela no ko'u manao, oiai ma na mea i kamaaina ia'u no na
ma'i numonia, ina e hoi hou ana i kela kulana ma'i mua, he
kanalua loa ka palekana o ka mea ma'i."
No kela mau olelo hoakaka a ka wahine malama ma'i, kau-
oha aku la ka Madame Mokana iaia, e kii i kekahi poki, malo-
ko o kona pahu lole, a lawe mai, he pahu ana i kuhikuhi pono
aku ai i kahi i waiho ai.
I ka loaa ana mai o kela poki i ka Madame Mokana, lalau
iho la oia i kekahi palapala loihi pili oihana a haawi aku la
i ka wahine malama ma'i, me ke kauoha ana aku iaia, e kau
iluna o ka lanahu o ke kapuahi hoopumehana, me kona noho
ana aku e nana i ka a ia ana o kela palapala ahiki i ka lehu
ana, akahi no a ikeia aku ka pahola ana ae o ka maha ma kona
helehelena, me he mea la, aia kekahi mea ano nui Ioa maloko
o kela palapala.
I ka ike ana o ua wahine nei, ua hookoia kona makemake,
kauoha aku Ia oia i ka wahine malama ma'i, e lawe mai i ke-
kahi mau lako kakau, ua pane koke mai la nae ka mea ma-
lama ma'i, no ka hiki ole i kela wahine ke hoohana i kona
mau lima, ma ke kakau ana, a ma kekahi mau ano e ae paha,
oiai aole oia i maikai kupono.
"Ua maopopo no ia'u, kau mea e papa mai nei; aka nae e
lawe mai no oe i na lako kakau maanei nei, a nau e kakau
mai, i ka'u mau mea i makemake ai."
Hele i'o aku la ka wahine malama keiki, e kii i ka apana
pepa, ka ipu inika ame ka peni, lawe mai la a waiho aku la
maluna o kekahi wahi pakaukau uuku, ma ka aoao o ka moe,
me kona noho pu ana iho ma ka aoao o ua pakaukau nei, a ka-
kali aku, i ke kauoha a ka madame iaia, no kana mea e kakau
aku ai.
Iaia no ka ike, aia na lako kakau apau maluna o ke pakau-
kau kahi i waiho ai, lalau hou iho Ia oia i kekahi palapala loihi
iloko o ka poki, a wehe ae la iwaho me ka haawi ana mai
i ka wahine opio, me ke kamailio pu ana mai:
"E oluolu oe e kakau iho mawaho o keia wa-hi leka i ka
inoa o Iona Nekelekona, Esq., o Kubeka, Kanada," alaila nana
aku Ia oia, i ke kakau o ka wahine malama ma'i i kela inoa,
ahiki i ka paa ana maluna o ka wa-hi leka, a pane hou aku
Ia:
"E kakau aku oe maluna o kekahi apana pepa kaawale,
i ka inoa o keia wahi, ka mahina, ka la ame ka makahiki, pela
hoi me kela inoa au i kakau aku nei."
I ka paa ana o kela mau olelo i ke kakau, kauoha hou aku
la no ka Madame Mokana i ka mea malama ma'i e kakau
iho i keia manao: | "Aloha oe: — E hoouna koke aku i keia palapala no ke kope
ana, maloko o ke keena kakau kope o ke aupuni, a hoouna
hou mai i keia palapala ia'u, me ka hoohakalia hou ole aku.
Owau no me ka oiaio," alaila kakau iho la ka Madame Mo-
kana i kona inoa malalo.
I ka pau ana o na manao o ka leka i ke kakau, hookomoia
aku Ia maloko o ka wa-hi, me ka lawe ana aku o ka wahine
malama ma'i, e hookomo maloko o ka pahu leka.
Me he mea la, ua hoomama loa ia ae ka noonoo o kela wa-
hine, iaia i ike ai, i ka hookoia ana o na hana apau ana i ma-
kemake ai, nolaila i ka huli hoi ana mai o Kaloke mai ke kula
mai, he helehelena hauoli a hoihoi maoli ko ka Madame Mo-
kana, me ka hopohopo hou ole iho iloko ona, no ka oluolu
o kela wahine mai kona ma'i mai.
He hookahi pule mahope mai, ua hoihoi hou ia mai Ia kela
palapala i ka Madame Mokana, a ua loaa pu mai no hoi he
leka iaia, e hoakaka ana no na mea pili i ka palapala ame ke-
kahi mau mea okoa ae, a kela wahine i hunakele Ioa ai, a i
makemake ole ai hoi, e ikeia ae e kekahi poe, no kela kumu, i
kiola aku ai oia i ka leka iloko o ke ahi, a haawi aku Ia hoi i
ke kauoha i ka mea malama ma'i, e hoihoi i ka palapala iloko
o ka pahu, ma kela wahi mua i waiho ai.
Ua pii hikiwawe loa mai ke kulana oluolu o ka Madame
Mokana a i ka hala ana o ka mahina o Aperila, a komo aka
iloko o ka mahina o Mei, aia na manaolana o ua wahine nei.
no ke komo pono aku iloko o na mahina pumehana, e hiki ai
iaia ke hele holoholo mawaho o ka hale me ka pilikia ola. MOKUNA XXXV. Ma kekahi auwina la, o ka pule ekolu kela o ka mahina, ua
hoea aku la o Kaloke no ka hale hoolulu kaaahi, me ka pii ana
aku a ku iho Ia ma na anuu o ke kaaahi, e huli hoi ana no
kona home.
Ua ulolohi loa ka holo ana o ke kaa, nolaila ku malie iho la
no ke kaikamahine opio, me ka nana ana mai i ka puulu o
na kanaka e hi-o ana ma ke alanui, aia hoi kekahi noonoo e
nalu la iloko ona, ina e like ana ka maikai o kekahi la ae he
Poaono kela la, me keia la ana e ike nei, alaila e koi aku ana
oia i ka Madame Mokana e hele laua i ka holoholo maloko o
ka paka.
Iloko o ko Kaloke nanea i ka nana i na kanaka, ua hoo-
hikileleia konia noonoo, i kona lohe ana aku i ka nakeke o ke-
kahi mea, a iaia i huli ae ai e nana, e ku kokoke mai ana maho-
pe pono aku ona, kekahi keonimana, a e heluhelu ana i ka
nupepa, me he mea la, aia kona noonoo apau maluna o kela
nupepa.
Aole he hiki i ua o Kaloke ke ike aku i ka helehelena o kela
keonimana, eia nae me he mea la, ua hiki no iaia ke hoomao-
popo aku, ua kamaaina mua no oia iaia, a nui iho la kona hanu,
o ke ano pihoihoi.
No kela nui ana iho o ka hanu o Kaloke, aea ae la ke poo o
ke keonimana iluna, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i
kiola iho ai i ka nupepa iluna o ka papahele o ke kaaahi, a
hopu ino mai la i ka lima o Kaloke me ka hooho ana ae:
"Auwe, o Kaloke no ka oe! Ua loaa i'o anei oe ia'u i ka
manawa a'u i noonoo mua ole ai?" wahi a ke kanaka opio, me
ka hele o kona helehelena a haikea pa, oiai hoi kona 7naii^iiP''
ka, e hoike okoa mai ana no ka nui o kona olioli, no kela ha-
lawai hou ana o laua.
O keia keonimana e ka makamaka heluhelu. aole no ia he
mea e aku, aka o Kalifoda Vini no ia, e ku la imua o ka wa-
hine, i haawi aku i kona puuwai holookoa, no ke aloha iaia,
kela wahine hoi, i manaoio, ua lilo aku ua o Kalifoda he kane
mare na ka wahine okoa, kela kanaka hookahi no hoi ana i
manaoio loa ai, oia kekahi o na kanaka ino i piha i ka epa ame
ka hoopunipuni iaia.
No kela halawai ana me ka maopopo mua ole o kekahi me
kekahi, aole he maopopo ia Kaloke o kana mea e hana mai ai,
aia no oia ke ku malie la i kahi hookahi, i ka hala ana nae
o kekahi mau sekona, huki aku la oia i kona lima mai ka pu-
liki ana a Kalifoda, ku ae la no hoi oia iluna a maloeloe, a i
mai la me ka leo kuoo:
"E akahele oe e Mr. Kalifoda Vini ma kau mau mea e
kamailio mai ai, ua poina anei oe ia oe iho?"
Ua hookahaha loa ia aku ko Kalifoda manao, i ka lohe ana
i kela mau olelo mai ia Kaloke aku, he keu no la i ka loihi
o ko laua noho kaawale ana, e lilo ana kela hui hou ana ae,
i mea hoohauoli ia laua a elua, eia ka aole. a o ia ka Kalifoda
o ka pane ana mai:
"Heaha auanei ko'u kumu e akahele ai i ke ano o ka'u mau
olelo e kamailio ae ai, oiai ua loaa iho la oe ia'u. Hookahi
wale no a'u mea i poina, o ia ka manawa ame kahi o ko kaua
hui hou ana; a ua hoopuniia hoi kaua e na helehelena i mali-
hini loa ia kaua.
"Hookahi mea hiki ole ia'u ke huna iho, o ia no ka nui o ko'u
hauoli, no keia halawai hou ana o kaua. Pehea oe e ke aloha
i hoea ai ma Nu Ioka nei? Heaha ke kumu o kou pane ole
ana mai i ka'u mau leka lehulehu i hoouna aku ai, a heaha ke
kumu nui o kou hoike ole ana mai, i kou hoihoi no keia loaa
ana iho la o'u ia oe?"
"Nau anei au e ninau mai, i na mea i kupono ole Ioa na'u
e pane aku ai?'' wahi a Kaloke me ka haalulu o kona kino,
me ka eueu hoi o kona mau lehelehe, me kona nana ana mai
maluna o Kalifoda me ka manao hoowahawaha, no ka mea
aia mau no oia ke noonoo la, he kanaka epa o Kalifoda me
kona hoomau hou ana mai i kana kamailio ana:
"Nau anei, na kekahi kanaka, i hoike mai i kou kulana
oiaio, ma ke ku-e ana i kau mau kumu hoopaa apau, ame kau
hoohiki i hana mai ai imua o kuu alo, a imua o ke alo o ke
Akua o ka lani? Me ko ike no, he kane oe na kekahi wahine
okoa, pehea oe i aa ai, e kamailio mai imua o'u, ka mea au
i keehi iho ai me kou mau wawae o ka lokoino ame ke aloha
ole? Eia ae ko'u kaa ke holo mai nei, o ke aloha auwina la
no kou e Mr. Vini," alaila haawi mai la o Kaloke i kana ku-
nou ana i ke kanaka opio, me ke kaha ana aku hele no kahi a
ka puulu o na kanaka e akoakoa ana ma kahi e pii aku ai no-
luna o ke kaaahi.
Me ka alawa ole mai ihope, hele pololei aku la o Kaloke
a loaa iaia he noho waiho wale, noho iho la oia ilalo, me ke
kakali ana, o ka holo o ke kaaahi, me kona maopopo ole nae,
o Kalifoda pu kekahi i ukali aku mahope ona no kela kaaahi.
Ua hoehaeha maoli ia aku ko Kalifoda noonoo, no na olelo
ikaika a Kaloke i hoopuka aku ai imua ona e hoahewa ana
aia, no na mea ana i hana ole ai, eia nae he mea akahele
no oia, ma ka noonoo ana i ka mea pono e hana ai, aole i hoo-
pii koke ia mai kona inaina ame ka huhu no kela mau olelo,
koe wale no kona piha me ka pohihihi, nolaila ukali mai Ia
oia mahope o Kaloke, ahiki i kona noho pu ana aku me ke kai-
kamahine opio, maluna o ka noho hookahi.
(Aole i pau.) | |