Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 38, 29 September 1927 — HE MOOLELO No KALOKE a i ole Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na Puuwai Kupaa. [ARTICLE]

HE MOOLELO No KALOKE

a i ole Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na Puuwai Kupaa.

MOKUNA XXXV. Ua. piha. loa. o Kaloke i na noonoo kaumaha, e hiki ole ai |ih ke hoomaopopo mai, he mea kekahi e noho pu la me ia imluna o ka noho hookahi, a oki loa aku kona maopopo ana, o Kalifoda ma kona aoao. Ke nana la ua o Kaloke iwaho o ka puka aniani, ahiki wale *© i ka haalele ana iho o ke kaaahi i ka hale hoolulu; me he mea la nae, aole he hiki iaia ke hoomaopopo no kona ike aku ! na mea e maalo ae ana imua o kona mau maka, hookahi *rale no ana mea nui e ike la, o ia ka piha o kona uhane me Ice kaumaha. Iloko nae o kona nanea. ua hoopuiwaia oia, i ka lohe ana mai | lee kamailio ana aku o Mr. Kalifoda i ka pane ana ae; "Auhea oe e Kaloke, ke makemake nei au e hoike aku imua fcu i hoopuka mai nei, e hoahewa ino ana ia'u ma na ano apau.'* he kuleana ko'u e kupale ai ia'u iho, no na olelo ikaika Ke lohe maopopo loa la o Kaloke i na huaolelo apau i hoopnkaia mai e ke kanaka opio, a ke ike la no oia, i ka nui o leona makee me ke aloha ia Kalifoda, aka elike nae me ke ano taau o na wahine apau, aole he haawipio malalo o na kanaka lakou i manaoio ai, i ka epa ame ke kolohe, ke mau la no • Kaloke i ka noho malie, me ka pane ole mai, a i ole huli lßti paha e nana i ka mea e noho la ma kona aoao. No Kalifoda nae, ke hakilo loa la oia i na ano o Kaloke, o kana mea i ike aku, o ia no ka haalulu o kekahi lima o ke kaileamahine opio, e kau la maluna o ke kuli, he haalulu ana o |ct koho wale ana iho no, ke hooikaika la o Kaloke e hookuoo iho; o keia ka mea nana i haawi mai i ka manaolana iloko #aa t me kona hoomau hou ana aku i ke ana: *Ma ke ano o kau mau huaolelo ikaika i kamailio mai nei f**u, e hooili mai ana i na ahewa ko'iko'i ana maluna o'u, no ytf mea a'u i hana ole ai, ua maopopo loa, aia kekahi kuhihewa nui ma kou aoao, a ua ike no au, aia he mau epa i hanaia t kekahi poe okoa aku, no ka hoao ana e hookaawale ta kaua Wkihi mai kekahi mai. "No kou kapa ana mai nei nae ia'u i ka epa ame ka hoojmnipuni, no na hoopaa a'u i hana aku ai imua ou, pela ka hahaki ana i ka r u hoohiki imua ou a imua oke Akua ma ka I«ai, ke hoole loa nei au, i ka oiaio ole o ia ahewa ana mai au la'u, o ke Akua ko'u hoike no ko'u pili ole i ka hewa ma kefclhi ano. •"Pehea nae kiu mea i noonoo ai no'u; ina paha ua loli ae manao no*u nei, iloko o keia mau mahina o ko kaua noho kaawale ana, ke uwalo aku nei au imua ou, e haawi mai oe i manawa no'u e kupale ai ia'u iho, no ka hoauhee ana, i na leumu hoahewa kohu ole au i hookau mai ai maluna o kuu (noa maemae." I kela hooki ana iho o ke kamailio ana aku a Kalifoda/ me |ie mea la ua, loaa koke aku paha ka ike ia Kaloke, aia kekahi leohihewa nui i hanaia eia, e lilo ai i hewa ko'iko'i loa nona, ua holi mai la oia a nana ma na maka o ke kanaka ana e mau la 80 kona aloha iaia. I ka halawai ana ae o ka ike a na opio i ko laua mau.heletel«na pakahi, aole e hiki ia Kaloke ke hoohewahewa iho, no lte kukuniia ana o ka oiaio, ame ke aloha maluna o Kalifoda «ona. a o ia kana o ka wikiwiki ana mai i ke kamailio: *He oiao anei, ua hana hewa loa aku au ia oe?" wahi ana mt ka leo haalulu me ka hooikaika wale ana iho no e uumi I kona tnau kulu waimaka e haaleale ana ma na lihilihi. ''lna ua loaa ia oe ka manaoio, ua pau ko'u aloha ana ia oe; a ina ua koho* mai oe mannili o na kumu maopopo ole, owau kekahi kanaka epa me ka hoopunipuni; alaila ke ma»ao nei au, ua hana hewa loa mai oe imua o'u, e kuu aloha," wahi a Kalifoda me ka leo oluolu, i piha nae me ka ehahea, ee he mea la, ua hoopukaia ae kela mau olelo mailoko mai o Ipiia puuwai. •*\laila aole anei oe* i mare me Palani Nowuda." wahi a K«loke me ka hele o kona helehelena a haikea. hoole - loa aku nei au imua ou, he o ia mau no ko u , keia manawa. me ko'u mare ole me kela kaikamahi«t. a me kekahi wahine okoa ae paha," i pane ae ai o Kaltfoda, «K ka aaki ana o kona mau niho i kona mau lehelehe no ka piha i ka huhu, a i hou aku la: «Ow»i ka mea nana i hoopihapiha aku ia oe, a i hoohaahaa I ko-u kulana, me kekahi moolelo hakuepa oka oiaio ole? Ke lioole hou aku nei au imua ou no ka elua o ka manawa, aole 10, ,u i mare me kekahi mea. Ke paa nei no ka'u hoohiki, o „kl o wahi „ e hoopalau, a i kekahi Ia e hoea mai ana, e lawe no au ia oe i wahine mare na'u, elike me ka'u i hoike mau imua ou. no na manawa he hookahi haneri. -O ko'u kulana oiaio maoli me ka ohana Nowuda, aole .a («i *ku mamua o ke ano hoaloha o kekahi me kekahi, a no r»laai N'owuda hoi, aole o'u wahi lihi noonoo iki no kela kailanahine; ahe mau mahina lehulehu ae nei i hala, i waiho aku « u i ko'u noho hana ana he kakauolelo na Uilama Nowuda." «O e huikala mai oe ia'u e Kalifodal" i uwalo okoa mai ai o K»l'oke, me ka pahola ana mai i kona mau linia a elua, imua o kan» aloha. oiai hoi na wainlaka e haale ana ma na Hhilihi, »» ka ike maoli iho no oia i ka nui ame ke ko'iko'i e fcona hewa.

Elike me ka hau i ke kau, ka hehee i ka wela o ka la, pela iho la i auhee aku ai na manao maikai ole mailoko aku o Kalifodaf nolaila hopu iho la oia i kekahi lima o Kaloke, me ka puliki malie ana iho no kekahi manawa, a kamailio mai la me ka leo oluolu loa. "Ke manao nei au, aole a'u mea e huikala aku ai ia oe> no ka mea ua maopopo loa ia'u, maluna o kekahi poe e aku, na ahewa e pono ai e hookauia aku, 110 keia kuhihewa i hanaia. Aole nae e hiki ia'u ke hoakaka aku i na mea apau imua ou, maluna nei o keia kaa i piha i na ohua; pehea no hoi, ina no ko kaua lele aku ilalo, ke hoea ma kekahi wahi hoolulu, alaila kau aku kaua maluna o kekahi kaapio, a ma kela kaa kaua e holo aku a no kekahi wahi kupono, a malaila e hua'i pau ai kaua i na kikoni ana a ko kaua mau puuwai pakahi iho, pehea ia i kou manao?" Aia wale no ko Kaloke poo ilalo kahi i kulou ai, me ke kunou ana mai nae, ma ke ano, e apono mai ana oia i k£la hoakaka a Kalifoda, no ko laua lele mailuna aku o kela kaa, a ke ike Ia no hoi o Kaloke i ka pono o kela manao, oiai, ua aneane maoli no oia e uwe, e nanaia mai ai kona ano e kela poe Oiai ua kokoke no ke kaa e hoea no kahi hoolulu, ku ae la 0 Kalifoda iluna me ka ukali ana mai hoi o Kaloke mahope ona, a i ke ku ana iho o ke kaa, o ko laua lele aku la no ia ilalo, a helewawae aku la no kekahi Avahi pokole, a i ka oili ana mai o kekahi kaapio, o ko laua nei kau aku la no ia, me ke kauoha ana aku o Kālifoda i ke kalaiwa e lawe pololai ia laua no ka Faka Kuwaena. No ka hapa mua o ke alahele o ke kaa e holo la, aole he mau olelo i kamailioia mawaena o na opio, aka i ka hoea ana aku no kahi maikai o ke alanui, e hiki pono ai ia laua ke lohe 1 na mea e kamailio ana, akahi no o Kalifoda a kamailio ae: "Auhea oe e kuu alofia, ua kaawale mai la kaua, ma kahi e hiki ai ia kaua pakahi, ke hoauhee ae i na pohihihi i loaa ia kaua, iloko o na mahina loihi i kaahope aku nei. "O ka mea mua loa a'u e hoala aku nei imua ou, o ia no keia; mai kou haalele ana iho ia Nu loka, ahiki i keia hui hou ana o kaua, he ekolu wale no au mau leka i kakau mai ai, i loaa pololei ia'u, nolaila e ike iho oe, ua ili aku ke ko'iko'i ma kou aoao, ka hoakaka ana mai, i ke kumu o kou hoouna hōu ole ana mai i leka na'u." "He ekolu wale no anei a'u mau leka i loaa aku ia oe," wahi a Kaloke me kona pilia loa i ke kahaha. "O na leka wale no kela i loaa mai iK'u, me ko'u manaoio mau no nae, aia no kou manao kupaa me ke aloha maluna o'u i na manawa apau. Ua hoomau aku Ia no au ika hoouna ana i leka nau i kela ame keia manawa a ka mokuahi e holo ai, no kuu manao* malia ma ka aoao o ka haleleka, ka pilikia i loaa ole aku ai ka'u mau leka ia oe, eia ka auanei ua kuhihewa kela manao ana o'u 'pela, a mahope mai i loaa ai ia'u ka mea oiaio loa." "Akahi au a ike, i ka nui o ka hewa a'u i hana aku ai ia oe!" 1 pane mai ; ai o Kaloke, me ka hoike okoa ana mai o kona helehelena i ke kaumaha.

"līe mea liilii wale no kena au e kamailio mai nei e kuu aloha; ina aia niau no kou alolia no'u," alaila hakilo loa aku la o Kalifoda ma na tnaka o. Kaloke? "I hoike aku au i ka mea oiaio loa imua ou e Kalifoda ea, he o ia mau no ko'u aloha ia oe, mai kela manawa mai i ulu ae ai ia mea maemae iloko o kuu puuwai, ahiki wale no i keia manawa; a ua aneane maoli e naha kuu puuwai, i ko'u manawa i manao ai, e mare aku ana oe me kekahi wahine okoaj a ua mare i'o no oe me Palani Nowuda," a ma kela wahi i hiki hou ole ai i ua o Kaloke ke hoomau mai i kana kamailio ana, aka palulu ae la kona mau lima ma kona helehelena, a hookahe aku la i na kulu waimaka o ka hauoli, no ka hoauheeia ana aku o na mea maikai ole apaii mailoko aku o kona noonoo. Huki iho la o Kalifoda i ka palulu aoao o ke kaapio, 1 ole ai e ike wale ia mai laua e ka poe o ke alanui, a hoopili mai la no hoi i kana aloha iloko o kona umauma, me ke kamailio pu ana iho no hoi i na olelo hoomalielie, a i ka hala ana o kekahi mau minuke, ua akakuu mai la na manao kaumaha o Kaloke, a ia wa i pane liou aku ai o Kalifoda, i ka i ana aku: "O na mea au i kamailio mai nei, no ko'u mare ana ia Palani Nowuda, o kela kekahi o na liana hoopohihihi loa i ko'u noonoo, a'u nae e hoomaopopo nei, ua oi loa aku na hana epa, i lawelaweia e ka poe kolohe, mamua o na mea a'u i hoohuoi mua ai; nolaila e hoike mai i na mea apau, me ka huna ole aku i kekahi lihi o kau mau mea i ike!" Ma kela wahi i hoomaka mai ai o Kaloke e hoakaka i' na mea e pili ana i kona hoea ana aku, no ka liome o ka Madame Mokana, ke ano o kona noho ana me kela wahine; ka hoea ana aku o na leka a Kalifoda imua ona, ahiki ka ha'o ana o ka loaa hou ana aku o kana mau leka, eia nae ua hoomau mai la no' oia i ke kakau ana no kekahi manawa, me kona manao, aia ma ka aoao o ka haleleka ka pilikia, i hoea ole aku ai kana mau leka imua o ua o Kalifoda. Hoakaka pu mai la oia, i ko laua hele ana me ka Mokana no Ivahaki Hale, ma ka home o ka Haku Walaka, pela ke kakau ana ae o Palani Nowuda i leka ia Lunna Lovina, e hoike ae ana, no kona hoopaluauia me ua o Kalifoda. I wahi nae nona e ike ai i ka mea oiaio maoli, ua kakau okoa mai la oia i kekahi leka ia Kalifoda, e ninau mai ana, ina he oiaio kana mau mea apau i lohe ai, me kona hoike pu ana aku, maloko o kana leka, ua makaukau oia e hookuu ia Kalifoda mai kana hoohiki i hana mua ai, no ka mare mai me ia; o ka mea apiki nae, aole he leka pane o ka loaa ana mai iaia mahope aku o kela manawa; aka o ka Madame Mokana nae ka mea i loaa mai he leka mai ka ohana Nowuda mai, e hoakaka mai ana, no ka makaukau o kela ohana e huli hoi aku no Nu loka, mamuli o ke kulana oma'ima'i o Uilama Nowuda; a o ka nuhou ano nui, maloko o ua leka nei, o ia no ka mare ia ana o Palani me ke kakauolelo pilikino a kona makuakane. Pahola ae la ka minoaka ma na papalina o ke kanaka opio, iaia i lohe ai i na hoakaka mai' ia Kaloke aku, a o ia kana o ka pane ana mai: "O na mea apau i hoakakaia maloko o ka leka a ka Madame Mokana, he mau mea pololei wale 110 ia, koe wale no nae; ka piha maalea me ke akamai loa o Palani Nowuda, ma ka huna ana, i ka inoa o ke kane ana i mare ai. a hookomo iho la malaila, i ke kulana oihana o ua kane.nei ana me kona makuakane; mamuli kela o kona ike. pela wale no e hiki ai iaia ke hoehaeha aku i kou noonoo; aka e hoomanawanui iho nae oe pela, na'u e hoakaka aku i na mea apau. j "Hookahi nae a'u mea e hoike mua aku nei ia oe, ua komo pu ka makuakane, Ua makuahine ame ka laua kaikama-

liine, iloko o na ohumuhumu ana, no ka hoehaeha ana i ko kaua mau noonoo." "O kena i'o anei ka mea pololei?" wahi a Kaloke me ke kahaha loa. "Ae, o keia ka mea oiaio, a ua hooiaioia mai hoi ka'u mau mea i hoohuoi mua ai, aia kekahi epa i hanaia, ke kumu o ka loaa hou ole ana mai o kau leka ia'u, a pela 'hoi ka loaa ole ana aku o ka'u leka ia oe, a penei no ia: Ma kekahi kakahiaka, no ko'u ake nui loa e loaa mai kau leka ia u, oiai ua loihi na la o ko'u kakali ana, ua komo aku la au noloko o ke keena o Uilama No\vuda, a iloko o ko'u kahaha nui, ua loaa pono aku la o Palani NoAvuda ia'u, e lolelole ana i na leka oloko o ke ekeleka, o ka hoea koke ana mai ma kela kakahiaka. "Maopopo koke iho la no ia'u, o kela ka ke kumu o ka loaa ole ana mai o kau leka, ua lilo i ka mea epa; aka nae, aole no ia he kumu no'u e hoopau ai i ko'u kakau ana i leka nau. "Ua ike maoli aku au'i ka hele o ka helehelena o Palani Nowuoda a kunahihi no kona maopopo ana, ua loaa pono oia, i ka lolelole i na leka, aole nae o'u hoikeike aku ma kekahi ano imua ona, aia ka manao hoohuoi iloko o'u no kona kolohe i ka'u leka. "Mai kela manawa mai, hooholo iho la au, aole e hookomo hou i ka'u leka maloko o ke ekeleka ohana, aka maloko o kekahi pahuleka okoa au e hookomo ai i ka'u leka, me ka manaolana, ma kela ano iho la e hoea pololei aku ai na leka ia oe, a e hoike aku no hoi au i kau wahi e hoouna ae ai i kau leka, i loaa pololei ai ia'u." "Ina ua hoouna mai oe i leka na'u mahope mai, aole loa i loaa mai kela leka ia'u." "Ua maopopo ia'u ia mea, aole he hookahi leka a'u i kakau mai ai ia oe mahope mai, i haalele iho ia Parisa, eia nae ko'u ike ana no kela mea, a he mau pule lehulehu mahope mai, he mau pule lehulehu mahope mai. No na pule elua k'ou kakali ana me ka hoomanawanui aole he pane iki i loaa mai no ka'u leka; a i kela manawa i ala mai ai na manao hopohopo iloko o'u no kou palekana, a hoolala iho la au e waiho aku i ka noho hana ana malalo o Mr. Nowuda, a e holo kino aku au no ka huli ana ia oe. "Hookahi nae kumu o ko'u haalele ole ana ia Mr. Nowuda iloko o kela manawa, mamuli o ka ikaika o ka nawaliwali ,i kau mai maluna ona, e hiki ole ai iaia ke lawelawe i kana mau hana; nolaila ua hooloii au i kela manao mua, me ko'u kakau hou ana n#e i leka nau, a hookomo no maloko o ka pahuleka okoa ma kahi kaawale mai ko makou wahi e noho ana. "Ua nele no ka loaa ana mai o kekahi pane no kela leka a'u, aka nae oiai au e kakali ana, i oili ae ai kekahi mea ano nui, ahiki i ko'u hooholo maoli ana, e waiho aku i ka noho kakauolelo ana malalo o Mr. Nowuda, a penei no ia: "Ma kekahi kakahiaka, ua oi loa mai la ka ikaika o ka ma'i maluna o Mr. Nowuda, e hiki ole ai iaia ke haalele iho i kahi moe, nolaila ua ili mai la ke ko'iko'i o ka lawelawe ana aku i na hana apau maluna o'u. Oiai au e kakau ana i na pane no kekahi mau leka, ike iho la au i ko'u pilikia, o ia ka poina o kekahi mau mea hoomanao, nolaila hele aku la au e noi ia Mrs. Nowuda, e haawi mai oia i ke ki o ke pakaukau o Mr. Nowuda. "Ua loaa i'o aku la ka'u mau mea hoomanao i makemake ai maloko o kekahi ume o kela pakaukau; a ia'u e manao ana e pahu aku i ka ume iloko, no ke ki hou ana aku, heāha la ia alawa ana aku o ka'u nana ana ma ke kihi o ka ume, ike aku la au i kekahi apana pepa memele, a iloko o ko'u kahaha nui loa, eia ka he apana kela no ka leka hope loa a'u i kakau ai a i hoouna mai ai ia oe. "Ua hoopiha loa ia mai au, aole i ka hoonaukiuki wale no, aka i ka inaina pu kekahi no ka epa ame ke kolohe o kela kanaka a'u i manaoio mau aku ai no kona hoopono; o ka mea nae nana i hooi loa mai i kela manao kahaha, o ia no ke ano 0 ka loaa ana o ka'u leka iaia, oiai he wahi okoa loa ka'u o ka hookomo anu i kela leka, maloko o ka pahuleka o ke alanui, aka o ka noonoo mua i ala ae iloko o'u i kela manawa, me he mea la, ua hoolimalima maoli ia kekahi kiu, a na kela kiu 1 kii i kuu leka, a haawi mai iaia "Ua hooiaioia mai ka pololei o kela manao hoohuoi o'u mahope mai; o ia hoi ua ike kela kanaka i ko'u hookomo ana i ka'u leka mua *loa maloko o kekahi pahuleka; nolaila ua kakali malie oia ahiki i ka hoea ana mai o ke kanaka o ka haleleka, 110 ka hoakoakoa ana mai i na leka, ua hoike aku la oia, no kona makemake, loa e loaa kekahi leka ana i kakau ai, me kona hoike ana aku i ka inoa mawaho o ka wa-hi ame kahi noho, a no ka manaoio o kela laweleka, he pololei na mea i kamailioia aku iaia, ua haawi mai la oia i kela leka a'u ia Mr. Nowuda. ! "Mahope mai o kela manawa, ua waiho maoīi aku o Mr. Nowuda iloko o ka lima o kekahi kiu ana i hoolimalima ai, i ka hana hoomakakiu a hakilo ia'u, ma kela ano iho la, i loaa aku ai ka'u mau leka ia Nowuda, me ka hoouna ole ia mai ia oe." * ! "He keu aku maoli ka kela a ke kanaka ino!" i hooho ae ai o Kaloke, me ka luliluli pu ana ae o kona poō. "Heaha la ka manaonui iloko o kela kanaka no kana mau mea i hana ai?" i "Eia no ka manao pololei maoli; ua hoolala kahiko kela kanaka me kuu makuakane, e mare au ia Palani, i holo aku ai ko'u inoa ame ko'u mau waiwai maluna'o kana kaikamahine, a hui pu iho hoi me kona waiwai e hooili mai ii maluna o Palani, e lilo ana kana kaikamahine, oia kekahi o na wahine hanohano loa iloko o ka aina. "Ua hala loa aku Ia au imua ma ka'u moolelo, nolaila e hoi hou ae kaua ihope. Mamuli o ka loaa ana aku o kela leka a'u 0 ke kakau ana maloko o ka ume o ke pakaukau o Mr, Nowuda, ua ulupuni maoli au me na noonoo like ole, e hiki ole ai ia'u ke hoomau aku i ka lawelawe ana ma ka'u mau hana 1 kela la, a hooholo koke iho la no ko'u manao, e pau ko'u noho hana hou ana aku malalo o kekahi kanaka ino me ke kolohe elike me kela. "Ua kakali malie nae au me ka hoomanawanui, ahiki i kona oluolu ana he elua la mahope mai, ua hoea kino aku la au imua ona, a kapa aku la iaia i ke kanaka kolohe, me ka hoikeike ana aku, i na hooia ma ko'u aoao, no ka pololei o ko'u kapa ana aku iaia ma kela inoa. "Ua hele maoli ka helehelena o Mr. Nowuda a kunahihi, jio ka loaa pono ana o kana hana kolohe ia'u, a ia manawa, i hoike piha mai ai oia i na mea ana i hana ai, elike me ka'u o ka hoakaka mua ana aku nei ia oe, no na alahele ana o ka hoohana ana, i wahi e kaa aku ai ka'u mau leka malalo o kona malu. "Hoike pu mai la oia ia'u, no ka haulehia ana o Palani Nowuda i ke aloha ia'u no ka manawa loihi, pela hoi kona hoolala ana me ko'u makuakane, e hoomare ia maua i mau

ai no ka noho aloha o na ohana a elua, pela hoi ka hoomahuahuaia ae o ko maua mau waiwai, ame ka noho hanohano ana. "Aole o kela wale ae la no kana mau mea i hoike m;ii ai ia'u, aka o kela huakai a makou no Europa, he huakai ia i hoolalaia eia ame kuu makuakane, no ke pahele ana* i ko'tt noonoo, ahiki i ka hoohihi ana ia Palani i wahine na'u, mamuli mai keia o ka ana o ka ike ia laua, no ka nui o ko'u aloha ia oe." "Ua heluhelu nui au maloko o na buke moolelo i na meai elike me kena au e hoakaka mai nei, akahi no nae au a lohe pono, i kekahi hana epa i lawelaweia no ka hookoia aku o na manao lapuwale o kekahi poe," wahi a Kaloke me ka manao kaumaha, no ka epa maoli o kekahi poe ma ka honua nei. "Ma kela hui ana o maua, i hoike okoa aku ai au imua o Mr. Nowuda, ua pau ko'u noho hana hou ana malalo ona; ua piha loa oia i ka huhu me ka olelo okoa ana mai, e pilikia ana oia, ke haalele aku au i ka noho hana ana malalo ona, oiai aole he mea kupono e ae, nana e lawelawe i kana mau hana. "Iloko o ka nui o kona hooikaika ana mai e hoomau aku au i ka noho hana ana malalo ona, a ua uwalo okoa niai no hoi oia imua o'u me na waimaka, aole nae ia he kumu e hoololiia ae ai ko'u manao paa, no ka mea, aole loa he hilinai i koe iloko o'u no kela kanaka, a ina no paha no ko'u noho hana hou, aole no e hiki ia'u ke lawelawe i ka'u mau han& me ka holopono, me kela ike no o'u, i kona epa; a hoike pu akti Ia no hoi au iaia, e huli ht>i ana au no Amerika, a hookolo aku ma ka meheu e loaa ai oe ia'u, oiai aia no kela manao hopo* hopo o'u, o oe i hooka'umahaia aku, elike me ka ehaeha i loaa i ko'u manao no'u iho." "Ua hele i'o au a piha me na haawina hoehaeha a hookaumaha he nui," i pane mai ai no hoi o Kaloke, me ka nui ana iho o kona hanu, no kona hoomanao ana mai i na po ame na ao ana o ka hoomanawanui ana i na ehaeha, mamuK o na hana a kona mau enemi o ke aloha ole. Honi aku la o Kalifoda ma ka lae o Kaloke, no ka hooluolu ana i na manao kaumaha o ke kaikamahine of»io, alaila hoomau niai la i ke makailio ana i kana moolelo; M Ua haalele koke au ika ohana Nowuda, mahope o ko'u hoike ana aku i ko'u manao imua o Mr. Nowuda; nolaila o ka hana i koe, o ia no ka hoolala ana no ka haalele ana iho ia Parisa. Aole paha i piha ka umi-kumamalua kapuai o ko'u hele ana aku a hoea i ke alanui, ua halawai mai la au me kekahi kanaka malihini, a'u nae i kamaaina ai mahope mai, oiai maua e hele like ana no ke kulanakauhale. "Iloko o na hookaau olelo mua ana mawaena o maua, \ Koike aku ai au iaia no ko'u waiho ana aku i ka noho hana ana malalo o Mr. Nowuda, a ia manawa koke no i pane mai ai ua kanaka nei ia'u; " 'Ua pomaikai maoli ka au, i kou loaa ana ia'u,' wahi ana me kona hoak&ka koke ana mai i kekahi hana ano nui ana. i hoolala ai, me ke koi ana mai e lilo au i kakauolelo pilikino nana, a haawi pu mai la i kekahi ukuhana i oi ae, mamua o ko'u uku e hana ana me Mr. Nowuda. "Ua hele au a piha loa me na manao kahaha, no ka oili koke ana mai o keia ulia pomaikai, nolaila aole e hiki ia'u ke haawi koke aku'i ko'u ae, i kela manawa, aka hoike aku la nae au iaia, e noonoo au iloko o kekahi mau la, a haawi aku i ka'u pane, aka no kela mau la nae a'u e noonoo ana, ua hiki no ia'u ke liaawi aku i na kokua apau, no ka hana ana 'i manao ai. "lie ekolu nae la mahope mai, ua hooi loa ia aku ko'u kaliaha, i ka loaa ana mai o ka ike, ua mare o Palani Nowuda me kekahi kanaka opio, he hoa hulahula mau no nona ma na wahi apau e malamaia ana o na aha' hulahula. He kanaka Amerika no kela, a o Bukona kona inoa. Uoko no hoi o kela manawa hookahi i loaa pu mai ai ka lohe ia'u, e hoomakaukau ana ka ohana Nowuda e huli hoi aku no Amerika. "He keu aku hoi ha a ka mea kupaianaha, iloko ka hoi o ka nui o ke aloha o Palani ia oe, o ka mare koke aku la no ia me kekahi kanaka ana i aloha ole ai mamua!" wahi a Kaloke. "E hoomanao mai oe e kuu aloha, he kaikamahine o Palani, i piha me na manao hookiekie a haakei, nolaila aohe mea hiki ole iaia ke hana, ke makemake oia. No kela loaa pono ana paha o kana hana kolohe, ame na hana kolohe a kona makuakane, pela iho la oia i makemake ai, e hoikeike mai imua'o'u, ina aole au i makemake, e lawe mai iaia i wahine na'u, alail ahe nui hou ae ho ka poe makemake mai iaia. "Ua loaa pu mai no hoi.ka lohe ia ? u, no ka lawe ana ae o kela kanaka i ke kulana kakauolelo a'u o ka waiho ana aku; nolaila pela iho la paha i komo ai na hoakaka maloko o ka leka i hoounaia aku ai i ka Madame Mokana, no ka mare ana ou4o Palani, me ke kakauolelo pilikino a kona makuakane, oia o Bukona, aole hoi owau." "O kena maoli no ka mea oiaio, a he keu aku nae o ka lokoino, ke nana aku ma kekahi ano; oiai ua maopopo no ia Palani, e noho pu ana au me ka Madame Mokana, a no kona ike, owau kau ipo aloha, a o oe ka mea e noho kakauolelo ana na kona makuakane, pela oia i hoouna mai ai i kana leka, me ka huna ana i ka inoa o kana*kane. "He mau hana hoehaeha noonoo wale no ka manao nui o kela i kakauia mai ai i ka Madame Mokana, elike no hoi me ka leka mua, i hoounaia ae ai ia Lurina Lovina, au i hoike mai nei. . Ua lawelaweia kela hana, i kumu nou e manaoio ai, owau kekahi kanaka epa hoopunipuni ino loa, ma kela ano, e hoehaehaia aku ai kou rhanao; me ka lilo o ia ehaeha ou, i kumu e hoohauoliia aku ai kona manao." "Pehea la kekahi poe elike me ko Palani ano, i hoohaahaa ai ia lakou iho, a kohu holoholona, ma ka hoao ana e hana aku i na mea e hoehaeha ia ai ka -noonoo o fco lakou mau hoakanaka. Auhea nae oe e Kalifoda, pehea ka nui o na hana hoehaeha a hookaumaha e hookauia mai ana maluna o'u, aole loa ia he kuniu no'u e hoohalike ai ia'u iho me Palani, ame na holoholona paha; a mailoko mai nae o ia mau ehaeha apau, he na'u e hauoli loa nei, mamuli o ko'u ike ana, he o ia mau kou kupaa ame ke«loha ia'u, iloko o keii manawa loihi o ko kaua noho kaawale ana, malalo o na hana epa me ke kolohe a ka ohana Nowuda." Puliki hou mai la o Kalifoda iloko o kona poli, me ka honi ana aku no hoi ma kona mau lehelehe, a kamailio iho la i keia mau olelo kui'o o ke aloha ame ka makee; "Owau pu kekahi i hoopihaia me ka hauoli, i ka ike ana, ua kupaa oe me ka luli ole, iloko o na hana hookaumaha a hoehaeha a ko kaua mau enemi i hookau aku ai maluna ou, o ka hauoli oi aku nae, o ia no ko'u apo ana aku ia oe, a hoo-' pili mai ma kahi kokoke loa i ko'u puuwai. E hoomanawanui iki nae ko kaua kamailio ana i na mea i pili loa ia kaua iho, a e hoopau pono aku au i ka'u moolelo. (Aole i pau.)