Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 41, 27 October 1927 — HE MOOLELO No KALOKE a i ole Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na Puuwai Kupaa. [ARTICLE]

HE MOOLELO No KALOKE

a i ole Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na Puuwai Kupaa.

MOKUNA XXXV. "Alaila ua kamaaina anei oe i ko'u mau makua?" wahi a Kaloke me ka hoike okoa ana mai i kona ake loa e maopopo sia mea pili i kona mau makua. M Ae, ua kamaaina loa au ia laua, pehea e ae mai ana anei oe e haawi inai i hookahi hora o kou manawa i ikeia la, i wa no'u e hoike aku ai no ko'u kamaaina i kou mau makua?" Ua haawi koke aku la o Kaloke i kona ae, a iaia i nana mai ai i ka Madame Mokana, a ike i ka makemake loa o kela hine, e huli hoi laua i ka hale, nolaila kahea aku la oia i ko laua kaa, e hookokoke mai i kahi a e ku ana, a i ka hoea ' ana mai o ke kaa, haawi ae la i ko laua aloha ia Mr. Hakamana o ko laua kau aku la no ia maluna o ke kaapio, me ka huli hoi ana aku no ke kulanakauhale. Oiai na wahine elua e hoi la, ua hoike aku la ka Madame Mokana ia Kaloke, i na mea no a ke kaikamahine opio i hoohuoi ai, o ia hoi, he ipo aloha kahiko o Mr. Hakamana nana, iloko o ko laua mau la opio, he kanaka epa me ka lokoino. Ua hoala maoli ia mai no na noonoo like ole iloko o ka Madame Mokana, ma kela hui kamailio hou ana me Mr. Hakamana. O kela aloha kahiko iloko o ua wahine nei, no ka ipo 0 kona mau la opio, aole ia i kela manawa, me lie mea la, ua make kela aloha kahiko, elike no hoi me kana o ka hoike ana mai ia Hakamana, aole loa laua e lilo i mau hoaloha ma ka honua nei, no ke kumu, ua lilo kana mau epa i hana ai o ka wa 1 hala, i mea e hoopau loa ia ai kona hilinai maluna ona. Ma kahi nae o ke aloha oiaio, no na mea pono e pomaikai ai, aia mau no ia iloko o ka Madame Mokana, akahi nae a hoalaia mai, me he mea Ia ke ike pono aku la oia, i ka mea ana i ike ole ai mamua, no ka hoomaunauna wale- ia o kekahi mahele nui o kona ola ana, ka mea nana i hookaumaha loa mai i kona noonoo. Oiai nae ko laua kaa e holo malie ana ma ke alanui Elima, ike aku la o Kaloke i kekahi mea ana e hoomaopopo la, ua kamaaina mua oia iaia, e holo mai ana maluna o ka lio, a huli ino ae la oia imua o ka Madame Mokana a ninau ae la: "O ka Haku Walaka anei kela maluna o ka lio?" me ke kuhikuhi ana aku kahi a ka lio e holo pololei mai ana mamua mai o kela alanui. Nana i'o aku la ka Madame Mokana a hooho ae la: "Ae, 0 ka Haku Walaka i'o kela," wahi ana me ke kauoha koke ana mai i ke kalaiwakaa, e kaohi mai i ka holo o na lio; ua ike pu mai no hoi ka haku opio, i kela ku ana iho o na lio, nolaila holo pololei mai 1 aoia no kahi o ke kaa, a ike mai la no hoi 1 na wahine elua e kau ana iluna. **Ua hoohauoli nui ia mai au, ma keia halawai ana iho Ia o kakou," wahi a ka Haku Walaka, iaia o ka haawi ana mai i kona lima, no ke aloha ana me na wahine, alaila nana pono loa mai la ma na maka o Kaloke, a hoomau hou mai la i kana kamailio ana: "Ua hauoli i'o au no keia loaa ana iho Ia o olua ia'u, oiai he elua mahina okoa keia o ko'u noke ana i ka huli, aole o olua wahi mea a loaa ia'u; a ua aneane maoli e pau ko'u mau mānaolana no ka noho ana ma keia wahi, no kuu manao, malia paha, ua hala aku olua no na aina mamao." M He elua anei mahina au i huli ai ia maua?" wahi a Kalok« me ke kahaha. "Alaila maloko nei anei o Nu loka iloko o kela mau mahina elua?" "Ae, eia au maloko o ka Halema'i B—e noho a'o mai nei, ma na ike pili kaha i na ma'i." Nana mai la o Kaloke me ke kahaha ma ka helehelena o ka haku opio, a hoomaopopo mai la oia i ke kaumaha o ua haku nei, a o ia kana o ka hooninau ana mai: "Pehea o Remona?" me ka mihi koke ana iho nae o Kaloke no kona waiho ana mai i kela ninau, no ka mea ua komo loā aku ia ma ka puuwai o ka Haku Walaka iaia i ike mai ai i ka eueu o na lehelehe o Walaka, eia nae ua pane aku la no ua haku nei: "Ua hala o Re, ua pau ka auamo āna i na ehaeha. Aole ī loaa iaia ka oluolu maikai, mai kela ma'i ikaika n&ai i loaa ai iaia i ka haulelau aku nei; ua emi liilii mau mai kona ikaika, ahiki i ka upo'i ana o kona mau maka no ka manawa hope loa, iwa kekahi la, oiai na kukuna malamalama, e iho aku ana i ka ilikai. "He hookahi pule mahope mai o ko makou waiho ana aku ia Re maloko o kona home lua, ua ukali pu aku la ko'u makuahine mahope o kona alahele, a owau hookahi wale no ia e noho mai nei ma ko makou home." "Aole e hiki ia Kaloke ke kaohi mai i kona mau waimaka, olai ua hele oia a piha i ke aloha no ke kamaiki opio, nolaila ua ae aku la no oia e hookahe i wahi e loaa ai ka maha iaia, a i ke kuu ana iho o ka leo o ka Haku Walaka, ua pane aku la oia: "He keu aku a ka mea ehaeha me ke kaumaha o ka manao, pehea ua nui anei na auwe ana i loaa ia laua?" "Aole, he liilii loa, a o ka mea ia nana i hoomama mai ia'u, v 5 pane mai ai ka haku opio, a no kona ike mai, i ke kaumaha maoli i kau mai maluna o ka Madame Mokana ame Kaloke, hoololi koke ae la oia i kana kamailio ana, ma ka i ana mai: *'Aia a halawai hou aku kakou, ia manawa e hoike piha aku ai i na mea apau, e pili ana i ka'u mau mea aloha, no ka mea ua hoopilikia loa ia aku ko olua noonoo, no keia nuhou kaumaha, i ka manawa i maopopo mua ole ai iaolua. Ma ko olua mau ano a'u e nana aku nei, me he mēa la, aole i loaa ke ola maikai ana ia olua iloko o keia hooilo iho nei, ua hele maoli ko olua mau helehelena a hohoma." Hoakaka aku ]a o Kaloke, no ka loohia ana o ka Madame i lra ma'i no kekahi mau mahina loihi. •'laa nei no ka loaa ia maua o ka ike, ua hoea mai oe no Nu lok* nei, ina ua kono mua aku maua ia oe e hoea ae no ka koohala ana i kekahi manawa kaawale ou ma ko maua hale." w He mea oiaio lioi kena, aole e nele ko'u hauoli loa, i ka hui pu ana aku me olua, a he nani hoi ia, eia no aū ke hoho nei ma keia. kulanakauhale, nolaila, ina ua makemake olua i kekahi maii kokua ana ma kekahi ano, alaila mai hoohakalia i ka hoike ana ae ia'u." Ua aelike ae la lakou, no ka lrt)ok'o aku i na mea i kamailioia alaila hoohele aku la ka lakoU kamailio ana ma kekahi mau mea okoa» a mamua o ka haalele ana aku o ka Haku Walaka

1 kofta mau hoa, hoike aku Ia o Kaloke i ko laua wahi e noho ana, o ka haawi ae la no ia i ke aloha hope, a hoomau aku la ka Haku Walaka i kona hele ana nomua, me ka hooia ana mai, e hoea aku ana oia no ka ike hou ana i na wahine. MOKUNA XXVIII. N6 ke koena aku o ke alahele a hoea no ko laua hale e noho ana, ua noho- mumule loa o Kaloke, aole he kamailio wale ae, elike me kona ano mau, o ke kumu, ua hoopilikia loa ia aku kona noonoo, no na olelo a ka Haku Walaka o ka hoopuka ana mai, oia hookahi wale no koe o ko lakou home, he mau olelo a ua o Kaloke o ka noonoo ana iho, me he mea la, e koi okoa mai ana ka haku opio, e lilo oia i mea hqolaukanaka i ka noho ana aku o kela kakela. , "Iloko o ka opiopio loa o kela haku, he keu aku nae ka nui j o na haawina pakalaki o na ano like ole, i halawai mai me ia," i nalu wale iho ai no o Kaloke iloko ona. "Ua hanaia mai anei keia kanaka kilakila, e ola aku oia ma ke ano mehameha ma keia honua?" "He keu aku kela a ke kanaka pakalaki maoli," i hooho ae ai ka Madame Mokana, me ka maopopo ole mai iaia» o ka mea hookahi no kela iloko o ko Kaloke noonoo. ka haawina pakalaki mua loa, o ia no kona mare ana i kekahi wahine pauaka; me ka ukali ana aku o kona kaikuahine mahope mai i ka make. I kei amanawa hoi, ua hala aku la kona makuahine ame kana keiki, a ke kaumaha loa nei au no kela haku. "O ka Madame Walaka kekahi wahine maikai loa, a ua hookahaha nui ia mai ko'u noonoo, i ka hoopokoleia mai o ke ola ana o ka poe maikai* a loihi ke ola ana o ka poe maikai ole." Ke hoomaopopo mai la o Kaloke i ka manao maoli o na mea a ka Madame Mokana e kamailio aku nei iaia, nolaila kau iho la kona lima maluna o na lima wiwi o ka Madame e waiho ana ma kona mau u-ha, me ka pane ana mai i na olelo oluolu loa: "Ua like ke kaumaha o ko kaua manao, no ka pilikia i kau aku maluna o ka haku opio, aka nae, o ko kakou ano iho la ia, he wa no ka hauoli, a he wa no ke kaumaha." "Ae, he mea oiaio loa kena e Kaloke» a he keu aku ka mehameha o ka noho ana o kela haku," me ka umii ana iho i ka lima o Kaloke e paa ana iaia, a hoomau hou mai la i kana kamailio ana: "Ua kuhihewa maoli no au i kela kau wela aku nei, e hiki ana iaia ke pahele mai i kou poonoo, ahiki i kou lilo ana aku i haku wahine no Ivahaki Hale, eia ka aole," me ka hele o na papalina o Kaloke a pii ka ula, no kela mau olelo a ka madame. No ka hoea koke ana aku o ko laua kaa i ka hale* ua pau ae la ke kamailio ana o na wahipe, i na mea e pili ana i ka Haku Walaka; a ia laua o ke komo ana aku iloko o ka hale, ua lilo aku la no ko laua no«noo, ma ka laua mau mea paahana no ka hoohala manawa ana. Ma kekahi manawa o ka auwina la ana ae, ua hoea aku la o Alika Hakamana» elike me kana o ka hooia ana aku imua 0 Kaloke, no ka hoakaka ana aku i na mea ana i ike no na makua o ke kaikamahine opio, pela hoi kona haawi ana aku iaia i kekahi huina dala mahuahua. Ma kela hoea ana aku o Mr. liakamana, ua kamailio aku la 110 oia imua o Kaloke i na mea apau a ka Madame Mokana 1 hoike mua aku ai iaia, eia nae aole ho kela he mea ua oi loa aku ke ko'iko'i, mamua o kana mea i noonoo mua ai, a hooholo iho la oia, e hoike okoa aku i kona pili ia Kaloke, oiai ua komo mai la ka manao hoohihi maoli i kela kaikamahine iloko ona, no kona ano oiaio, ame ka maemae» a e hoolilo hoi iaia i hooilina no kona mau waiwai. Ua hoolohe loa mai la o Kaloke i kana moolelo, me ka hialaai nui," me ka piha pu hoi me ke kahaha, iaia i hoike aku ai, he kaikuaana ohana oia, no ka makuakane o ua o Kaloke, *a ua pilipak ko laua aloha o kekahi no kekahi i ko laua mau la opio. "Aole no i hoikeia aku ia Kaloke na mea e pili ana no Hakamana- e kona mau makua. O kela hewa a Mr. Hakamana i hana aku ai maluna o na makua o ke kaikamahine opio, ua lawa ia no kela mau makua, e kau ai i kekahi pale mawaena 0 lakou, no ko laua makemake ole e ike hou i na maka o kela kanaka ino. O kela holo ana o Hakamana no na aina mamao e noho ai, ka mea a na makua o ua o Kaloke i ike ai, j aole e huli hoi hou aku anā kelā kanaka no kona aina hanau, Inolaila he mea makehewa \vale no ke kamailio ana mai e 1 pili ana nona imua o ka laua kaikamahine hookahi wale no. | Ua hoohauoli loa ia aku o Mr. Hakamana no kela noho po- | uliuli loa o Kaloke i na mea e pili ana iaia, nolaila ua hooma- | ma loa ia ae kona noonoo ma kekahi ano, no ka ike ole ana o Kaloke i ka epa ana i hana ai. ; Ua'hoike maoli aku la oia» no ka uku ana o ka makuakane 0 ua o Kaloke i kekahi huina dala nui, no ka hoopakele ana ae i - ua o Hakamana mai kekahi pilikia mai, me ka hunakele ana i kela hewa mai ka ike ana mai o ko laua makuahine, e kau mai ai na hoohilahila ana maluna o lakou. "Ina aoie ka maikai o kou makuakane, ina aole loa au e pakele ae mai na umii niai a ke kanawai; ua hoolilo aku oia 1 kana mau, dala mahuahua, i hoopakeleia ai ka makuahine o maua mai na haawe mai o ke kaumaha, e kau aku ana maI luna ona, no ka'u hewa i hana ai. j "Ua holo aku au no na aina mamao, me ka pee ana mai ka |poe mai i kamaaina ia'u» a mai ko'u ohana mai. no hoi; a i ko'u hoi hou ana mai nei, me ka manao e ike ana i na maka o kuu kaikaina, hoikeia mai la ia'u, ua haalele iho oia i keia ola ana, a 'ua ukali pu aku kana wahiiie mahope ona, a koe iho ka laua keiki, me ka maopopo ole nae ia'u o kona wahi e loaa aku ai. "Ma kela ike mua loa ana o'u ia oe māluna o ka mokuahi pauahi, ua maopopo loa ia'u, he kaikamahine oe na kuu kaikaina» ma na ano o kou makuakane ame kou makuahine, o ka mea kupaianaha nae, ua halawai hou iho la no kaua no ka elua o ka manawa, ia oe me ka puulu o ka poe makaikai, e hoohala ana ma Ivahaki Hale. "He keu aku hoi ha a ka mea kupaianahā, aole oe i hoike mua mai ia'u no kou pili i ko'u makuakane." "Ae, ma kela mau manawa elua o ko'u halawai ana me oe, ua maopopo loa, he kaikamahine ponoi oe na kuu kaikaina» mamuli o kou inoa, ame ka helehelena o kou makuahine maluna ou; a o ke kumu o ko'u hoike mua ole ana aku ia'u iho, ma ke ano he ohana au nou, no ka hilahila no ia, a hui pu iho me ka maikai ole o ko'u noonoo, no kela oili kōhana ana ae, o kekahi ohana a'u i noonoo mua ole ai» ua lawa ia no ka hoolilo ana mai ia'u 1 kanaka ano e loa. "No ka nui loa o ka'u niau hana, ua haalele hikiwawe iho la au ia Sana Sauva ma kela ahiahi no Bosetona, a i ka pau Q ka'u mā.u htn* # * hoi pono gui la ao hoi ko'u nopnoo

maikai, ua liiili hoi mai la au no ka huli ana ia oe, aole nae oe i loaa aku ia'u, liia na mea i hoikeia mai* ua haalele olua me ka Madame Mokana i ka noho ana'i kela walii, a holo aku no kahi i maopopo ole i kekahi mea. "No ko'u manao, malia paha o ka Haku Walaka, ka i ike i kou wahi i holo aku ai, ua hoea okoa aku la au no Ivahaki Hale, a oiai ua make aku kana keiki i kela manawa, tia konoia mai au» aole e hoopilikia aku iaia, a haalele aku la i kela .kakele me ka hooko ole ia o leo'u makemake. "He ekolu nae mahina mahope mai, no ko'u manao, ua mama ae paha na manao kaumaha iloko o ka liaku opio, ua hoea hou aku la au no kona home, ua paniia nae na puka apau, aole he poe e noho ana ma kela home, Icoe wale 110 kekahi mau kauwa kakaikahi, na lakou e malama ana i kela home ame na mea e ae. "Ua pili ia'u kekahi hewa ko'iko'i loa* mamuli o ka'u mau mea i hana aku ai ia oe f ma kela manawa o leo kaua halawai malihini ana, eia nae ko'u hoomaopopo ana no ia mea a he mau hora loihi mahope mai, a o ia ka'u e noi aku nei i kau huikala ana hiai." ~ "He nani hoi ia, ua loaa ka manao oluolu loa ia oe, e huikala mai ai ia'u no ka hewa nui a'u i hana aku ai imua ou, a e homaopopo kaua i keia manawa he pili kekahi i kekahi ma 'ke ano ohana, nolaila e uku piha aku ana au ia oe, i ka huina o na dala a kou makuakane o ka uku ana no ka hoopakele ana ia'u >mailoko mai o ka poino a mawaho ae olaila e uku pu aku au i ka ukupanee o kela mau dala, no ka manawa i uku ole ia aku ai.