Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 1, 30 September 1893 — Page 1

Page PDF (1004.65 KB)

This text was transcribed by:  Nathalie Coelho Da Silva
This work is dedicated to:  No na kupuna, from everywhere !

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

 

BUKE I.               HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 30, 1893.          HELU 1.

 

Hoolaha Lolo Piha.

 

ANTONE ROSA. (Akoni R@sa.)

a he Kolua ma ke Kanawai. e@a Hana A@a@ui Kaahumanu. sep:30-tf

 

ENOKA JOHNSON.

@’o a he Koku@ ma ke Kanawai, e Age@a Hooi@io Palapala no ka @upuni o O hu. @eena Hana Al@ui Kaahu@anu. sep@ 30-tf

 

J. K. KAHOOKANO.

@o a he Kokua ma ke Kanawai @eena Hana-Al@nui Kaahu nanu. Sep 30-tf

 

J. M. POEPOE.

@ a he Ko@ua ma @e Kanawai. ee@a H@na-Ala@ui Belera, ma@o ka Hale Leta. sept 30-tf

 

JOS. NAWAIII.

a he Kokua ma ke Ka@awai. @ee@a H@na-Al@nu@ Beter@, ma @ee@a hookahi @e J. W. Poepoe. sept 30-tf

 

W. C. ACHI.

@a he Kokua @a @e K@rawai @ Ha@a- Kihi o Ala@ui Be@era @nui Moi. sept 30f

 

SAM. K. KANE

@ a he Kokua ma ke Kanawai, a @eri o ka Lehu ehu. @na Hana- Kihio Ala@ui Beter@. sept 30-tf

 

J. L. KA@L@KO@.

a he Ko’u@ ma @e Ka@aw@i. e@a Hana- Kihi o Al@ui Betera @oi. sep 30-f

 

J. M. KAN@AKU@

@o a he Ko@u@ a ke Ka@aw@i, @ge@a Hooiaio Pal@pala no ka @pu@i o Oahu. @a Hana-Kihi o Ala@u B@tera @oi. sep@30-tf

 

W. L. HOLOKAH@I.

@o a he Ko@u@ m@ ko Ka@awai, Age@ @oo@io P@l@pala @o ka o @o @ O Lu. se@30-f

 

JAMES K. KAULIA.

@a he @o na ma @e Kanawai. @na li@-k@hi o Ala@ui Moi@e @ e Nuu@u.  sep30-tf

 

SAM M. KAAUKI.

@ a he Ko@ua ma ke Kanawai, @ea Ana@ina. @na Hana-Mauka o ka h@le sep 3-tf

 

JAMES PAELE.

@a he kokua ma ke K@nawai. @na Hana- Al@ui Kaahuma@u. sept30-@f

 

He @oolelo

NO

Lauomidihae.

 

 Ka UI I MOHAI IA I K@ KOKO KA NANI I ALAN@ IA I KA OI O KA PAHIKAUA.

Ka Mea Huna H@ko o ke Kiaha Waina.

Ka Mea P@hihihi i ka Maka o ke Kui@ele. A O KE Keiki Alii Numaredina.

KE Komo Lima Maka Popoki.

 

@ko makou mau makamaka heluhelu moolelo, e kala mai ia makou no ka hoopuka hou ia ana aku o keia moolelo i ohohia nui ia e ka poe puni moolelo, a mamuli hoi o ke kono a kekahi poe he lehulehu ia makou e hoopuka hou ia aku ka moolelo ohohia nui ia o Lauomidihae ma ka nupe@a Aloha Aina, a no ia koao, ke hoopuka aku nei makou me ka hookaulua ole mai kona hoomaka ana mai’ a e kala mai hoi ka poe i @e@uhel@ mua maloko o “Ka Lei Momi” puka pule. L. H.]

 

MOKUNA I

 

Ka @a@i o H@r@m@-Owai oia?- Ka Ui o Hare@ina- Heaha o@a? Ke K@ki Hanau Kep@ianaha- Ka Wahine Hoehoe Waapa Kamahao.

 

Aia malu@a o ke Aupuui o Siama, ma kaoa o ka @a muliwai o Muzine Kahi i noho ai kekahi Moi kaula a loa, nona ka inoa o Aromozeda, ua kaula @a keia Moi no ka a@i o kona mau helehelena a me ka hiehie o kona kulana, a oi loa aku hoi oia ma ka piha i ka naa ao a he mau hiohiona hoi koua o ke kanaka koa a me ke oolea, a na ia mau mea i hookaulana ae iaia a puni ka honua, a me he mea la, oia hookahi no paha ka Moi o ia ma@ la i loaa keia mau ano a pau, aka, hookahi men nui a keia Moi e nalu ai i na manawa a pau, oia ka loaa ole o kekahi keiki mai kona puhaka aku, a na ia mea i kona manao a me ka ia Moiwahine, a ua lilo ia he mea nana e hookaumaha i ko laua noonoo i na la a @au.

 

I kekaei la, oiai ua Moi la o holoholo ana me kana aloha ma kapa o ka muliwai o Muzine, a e nana aku ana laua i na Wai oli@olino o ua muliwai pahaohao la , aia hoi, ike aku ia laua i kekahi waapa uuku e holo mai aua mai kekahi aoao mai o ka muliwai, e lioe ia ana ua waapa la e kekahi lede nona na lauoho loloa uli@li e pulelo ana maho, e o ko@a kua.

 

I ka ike ana aku o na Moi, ku malie aku la laua e nana me ka hauoli, a ia manawa no i kaalo ae ai ua Wa@i la ma ke alo o na Moi, a huli pono mai la ke alo o ka mea nana e hoe ana imua o ke alo o na Moi e ku aku la, a i ka hoomaopopo aku a na Moi, he lede oia maluua aku o ke kanali na makahiki. o he helehelena hoi kona i haiamu ia e ka nani iloko o kona m@u la ui.

 

A aia mamua iho o ke alo o ua lede la, e Waiho ana kekahi ie i uhi ia me @ekahi lole nahenahe, iloko o keia manawa i pa@e aku ai ka Moi:

 

Heaha kau ie mamua o kou alo e ka lede maikai @ Pane mai la ua lede n@i- He ie i piha i na hua ai o ka h@nu@, a e maauaua hele aku ana au i ke alo o ka poe e ono mai ana i keia mau mau hua ai.

 

Ia manaWa i pane aku ai ka MoiWahine me ka hauoli- owau ka mea i makemake e kuai i kekahi mau hua ai.

 

Ia manawa no i hoopili mai ai ua lede nei j kona Waapa ma uahi a na Moi e ku a@a.a Wehe ae la oia i ka uhi o kana ie a kaikai ae la oia iluna o kona mau lima me ka hoopuka aua mai i ka huaolelo- eia iho na hua ai ono loa e kau la maluna no ko’u manao elua olua, no laila au i hookaaWale ai ia mau hua elua ua olua.

 

Nana iho Ia ka Moiwahine a ik@ iho la oia hookahi hua Ohia a he hookahi hua Pomegerene ia manawa i lalau iho ai ka Moi i ka hua ohia, a o ka Moiwahine i ka hua Pomegerene a ai ae la laua.

 

I ka pau ana o ka ka Moi hua i ka ai, lalau hou aku la o@a i kekahi hua ohi-rose a ai ae la, a iloko o ia manawa i pane mai ai ua wahine la-

 

E kuhi ana au e lawa ana la olua i na hua ohia elua a’u i hookaawale ai, eia ka e lalau hou mai a@a olua i ka hua i hookaawale ole ia, nolaila, e hanau mai ana @ai kou puhaka mai e ka Moiwahine he elua keiki, a o ke kolu o ke keiki he keiki kamehai a’u e hai ole aku ai i ke ano.

 

Hoko o ia ma@awa i hohola ae ai ka hauoli iluna o nh helehelena o ka Moi a pane mai la oia-

 

He oiaio anei e ka wahine maikai, e loaa ana ia maua he keiki ka mea a maua e kau nui nei ?

 

I mai la ua wahine la- he oiaio e loaa ana ia olua he kei@i e like me ka’u e hai aku la ia olua, a ke mi@amina nei au i ka olua mau keiki i ka loaa ole he kane a he Wahine ma ka honua nei, no ka mea, o ka nani o ko laua mau helehelena, ua like no i me ka ili o Waho o keia mau hua ai a olua i ai iho la.  

 

Pane mai la ka Moiwahine- Pomaikai maoli ia ke loaa ia maua na keiki ui i like ka nani me keia mau hua a maua i ai iho la, a ina e loaa ana ia mana na keiki e like pela, alaila e haawi no maua i uku makana kiekie ia oe.

 

I mai La ua Wahine la- Aole paha oia ka’u makaua i makemake ai ia olua, ina olua e haawi mai a@a i ka palahalaha o ka honna, a i ia paha o ka houua holookoa, a@le no ia he mea e laWa ai, a@a, hookahi no uku kupono a olua e haaWi mai ai oia ko olu@ haaWi a@a mai i ka ae ana na’u e hoomare i ka olua keikikane i ka wahine, a i ole ia na’u e imi i wahine i kulike me kona nani, a oi aku paha mamua ona.

 

Ua ae aku la au i kou ma@ao- Wahi a ka Moi i pane mai ai me ka leo hauoli, he Wahi uku makana haahaa loa ia, i oi aku maluna o ka huina houluulu o kau mau hua ai e Waiho nei, ke oiaio hoi kau olelo, aka, ina he mea olelo Wale no, alail, ua oi aku ka pono e hoolilo a u i kou Wahi Waapa i Wahi hoolei na maka.

 

 

Hoko o ia manaWa il@lau iho ai ka Moi i na a@ana dala @uinea elima iloko o kona pakeke, a haaWi aku la oia i ua W@hine la me ka i aku.

 

Eie ke kumukuai o na hua ohia a maua i ai iho la. I mai la ua Wahine la- ua laWa iho la ke kumukuai i ka mea a’u i noi aku la ia olua, a olua hoi haaWi mai nei i ka ae ana, a e hoomanao iho olua, he u@ikumanaWalu makahiki ma keia hope aku e hiki hou mai au ma keia Wahi a’u e lana nei, a ma kena Wahi a olua e ku la, e ku iho ai olua me ka olua mau keiki elua, a haaWi mai i ko olua hoohiki hope loa no ka o@ua keiki kane no ko’u imi ana i wahine nana, aloha olua.

 

Ia manaWa iho ai ua lede la i kana mau hoe elua a hoe aku i kona Wahi Waapa no ka hoi ana ma kela aoao o ka muliWai a ia manaWa hookahi no hoi i huli ae ai na Moi a hoi aku la no ka halealii, me na akaak@ hoohenehene @Waena o laua iho me ke ano hoomalau no na olelo a kela Wahine.

 

E hauoli mau loa, e pule hooki ole.

 

Mahaloia o kakin@ o Waioli Kauai no kona hopu ana @ na lepera o Wainiha a me kana kaikamahine, ua huhu loa ka wahine a ua pane aku o Kakina me ka leo huhu loa @ kana Wahine, e haalele a@a au ia oe. He lalau io no o kakina, na@a uo i hoomahuka i kaua kaikamahine mai ka pa ma’i aku o kakaako, uo ia ano mai uo. I ka nana aku, ua hoo@eeia i ke aa o kapuahi.