Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 1, 30 September 1893 — Page 4
| This text was transcribed by: | Tialynn Kawaa |
| This work is dedicated to: | Anake Lolena Nicholas |
KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.
Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.
Aloha Aina.
J. K. Kanuamano.
Lunahooponopono a me Puu’u.
HONOLULU SEPATEMABA 30 93.
KE KAE’AE’A
Napoliona Bonepate.
Ke Ahikanana o Farani.
“Ua makemake au e Hoonui aku i na poo,
“A e houuku mai hoi i na alelo.
“NAPOLIONA.”
[Ma ka waiho ana aku i ka moolelo o ke kanaka nana i hooweli ia Europa holookoa, e hoomaka ia aku ana ka hoopuka ana no ka kakou hiwahiwa ALOHA AINA mai ka hoomaka ana o ka moolelo, i lawe ia mai hoi mai ka buke moolelo i kakau ia e ka noeau o ka loea kakau moolelo o ia keneturia i hala, JOHN S. C. ABOTT. O ka moolelo o keia kanaka, ua nui na buke i pai ia e kona mau enemi a o ka buke hookahi keia i kakau ia i kukaawale ae mai ke kakau ana a kona mau enemi. He kanaka keia i aloha a i makahehi maoli no i ka Emepera mamuli o kana mau kaua lanakila a me na manao ohohia o ka wiwo ole.
O na hemahema a me na kuia e loaa ana i ka makapeni a ka mea kakau, ke nonoi aku nei i ka lokomaikai o na makamaka no ke kala ana mai, a e hoomaka aku ana mai la opio aku me ka haawina ohohia hoi o ke aloha o ka
MEA KAKAU.]
BUKE 1.
MOKUNA I.
NA LA OPIO.
O kahi mokupui o Kosika i uluwehiwehi ia e na lau nahele kupaoa i ke ala, a me kena mau muliwai e kahe malie ana i ka ne hone ae a ka wai i ke kuluaumoe, me na pali i hakumakuma i na pohaku, he 100 mile mai na aekai mai o Farani, oia ke one hanau, a me ka aina makuahine nana i hoehua mai i keia ao mauleule wale ke Ahikenana o na mauna Alapa NAPOLIONA BONEPETE.
He wahi mokupuni oia e noho ana malalo o ka hoomalu ana a Italia, he olelo Italia ka olelo makuahine.
O ka makahiki 1767, oia ka makahiki i hoohiki mai ai kekahi pualikoa Farani pakaha, a mahope iho o kekahi hakoko pauaho ole ana, ua haawi pio aku la keia wahi mokupuni i ka mana nui o Farani, a ua hoohui aku no ka Emepaea o Farani.
I ka wa o keia pakaha aina a Farani e noho ana kekahi kanaka loio opiopio loa ma ka inoa o Charles Bonepate. He opio ui a kilakila oia ma ke kulana a e na manaolana o ka paa o ka manao oia hookahi ka mea nana e hoopuni nei iaia me ka lei momi o ke k@ana o ke ola ana.
O ke ola ana o kona ohana aia no ia maluna o ka hooikaika hu’i aku a kona noonoo. Ua hoohui ae oia iaia a paa malalo o ka nakii paa ana o ka berita o ka mare me kekahi o na kaikamahine ui loa o Kosi’a ia mau la ma ka inoa o Letitia Raniolini,
He umikumamakolu ka huina nui o ka laua mau keiki, a he ewalu nae ola e hoopuipui mai i a noho ohana ana o ko laua mau makua. A oiai oia kekahi o na loio opio holomua ai kaulana ma kana oihana, ua hiki no iaia ke hoolawa i kona ohana me na pono ulakolako o keia ao. O na a aina maikai a pau, he hoa kuka pu oia no lakou.
O ke kulanakauhale o keia mokupuni, oia no Ajacio, ma keia kulanakauhale i ku iho ai kekahi wahi hale pohaku, i hoopumehana ia hoi kona mau paia paa e ka ohana o Bonepate.
He kanaka opio o Kale Donepate i ka wa i pakaha ai ke aupuni Farani i kahi mokupuni Kosika, a a @e hoi i li u wale na lao kona noho ana malalo o ka berita laahia o ka mare. Ua haalele aku oia i kana oihana loio a lawe ae la o ia i ke kulana o ke keikikane me ka paa ana i ka pahikaua ma kona lima, hoohui aku la iaia iho me kona lahui a kue aku la i na Farani pakaha malalo o ke alakai ana a Kenerala Paoli. Ua hoopomaikai ia mai ko laua kihapai me hookahi keiki oia hoi o Iosepa, a e hapai no nae oia i kekahi keiki hou.
O ke kaua huliamahi, eia ia ke holopapa nei i kahi mokupuni uuku, a o Kenerala Paoli hoi me kona poe koa, ua loaa mau ia lakou e aihue kela a me keia manawa me ka holo ana i ka mauna i loaa ka puuhonua.
O Letitia hoi, ka wahine mare a Kale Bonepate, ua ukali aku oia ma ka meheu o kana kane no ka hakoko ana no kona a na hanau, me ka manao ole i ke kupilikii no kana keiki e hapai ana ia manawa.
O ka hakoko ana o keia wahi mokupuni uuku me ke aupuni Imeperiela o Farani, aole no kekahi kumu e ae, aka, no ke aloha o ka hoomau ia ana o kona Kuokoa, ua loaa aku la i ke aupuni Farani ka lima akau o ka lanakila a hoolilo ia iho la o Kosika i mokuaina no Farani, a o ka poe Italia e noho ana maluna o ua wahi mokupuni nei, ua lilo ae la lakou i mau kupa no ka nohoalii o ka poe Behona.
O ka la 15 ia o Augate, 1769, oia ka la a Letitia i hoi aku ai no ko laua home taona ma Ajacio, no ke kokoke mai hoi i kona @ au la o ka eha ana i ka maa a ke Akua i hoopomaikai mai ai na laua no keia ao.
He kakahiaka Sabati ia ana i hoi ai ua hele aku oia i ka pule ia kakahiaka o oiai oia e noho ana iloko o ka halepule, na hoomaka mai la ka nahunahu a hoi koke iho la oia i ka hale me ka pau ole o ka pule.
O ka haawina o ka eaheha, eia ia me Letitia i keia wa, ua haule aku la oia iluna o kekahi hikiee i uhi ia me kekahi apana lole i hana maiau ia me na kahakahaaa o na kahua kaua a me na kanaka kaulana o ka Iliada maluna o keia mau kahakahana o na kahua kaua i oili mai ai i keia ao malamalama ke keiki elua a Bonapate me kana wahine Letitia, NA POLIONA BONAPATE
Ina wale no e hanau o Letitia i keia kanaka he elua mahina mamua aku, penei la he kanaka Italia no o Napoliona, a aole hoi he kanaka Farani, oiai, o ka piha pono ana iho la no ia o ka ewalu d na pule o ke kaa ana o Kosika malalo o ka hoomalu ana a Farani.
He makahiki pokole no ko Kale Bonepate ola ana mahope iho o ka hanau ana o Napoliona Bonepate a hoi aku la kona kino i ka opu o ka honua. O ka haawina o ka makahehi oia ka kona makuakane e hauoli a na kana keiki, a oiai oia e kokoke aku ana e hoi. ke aupuni uhane, e kahea mau an ia Napoliona e hele mai e kokua iaia.
O ka hala ana aku o Kale Bonepate i ka make, ua waiho iho oia kana wahine kanemake me ewalu ka haina nui nui o na keiki. O Iosepa Napo Kona, Luciena, Luika, Jerome, Laika Pauliae, a me Lealalaina. O ka hooponopono ana o keia poe keiki a pau ua kaa iho la ia ma ko ka makuahine aoao, a o ka haawi ia o ka hoolohe makua, oia ke halii ana maluna o keia poe keiki.
O na haawina o ke aloha makua oiaio, oia ka Napoliona e hiipoi mau ai. Ua olelo pinepine ae oia no ka nui o ka aie o ka ohana i kolakou makuahine mamuli o kana alakai a ao naauao ana hoi ia lakou. No ka nui loa o kona lealea no keia mau hana maikai a ko lakou makuahine ua puaaa pinepine ae oia i keia mau huaolelo hooniua puuwai: “o ko’u manao, o na haawina o ka ma kai a me ke ino o ke keiki, aia wale iho no ia mamuli o ka kona makuahine ao alakai ana.”
O ka haawi ana aku i kona makuahine me na waiwai makamae a pau o ka pono o keia ola ana, o a iho la ka hana mua a keia kanaka i kona wa e pii ae ai e hooponopono i ka Repubalika o Farani, a i kona wa i lilo ai i alakai a i poo no ke aupuni, ua hookahua iho la oia i kona manao o ke kukulu ana i na halekula no ka hoonaauao ana i na kaikamahine, wahi ana i pane ae ai: “Aohe mea e ae a Farani i makemake nui ai no ka hooholom@a ana i na haawina hoolaupai i ka aina me ka loaa ole o na makuahine maikai.”
O ka make ana aku o kana kane Kale Bonepate, na hoi aku la o Madame Bonepate me hana mau keiki i ka home hooluana kuaaina, he home hoi i uluwehi ia e na pua me na lau laau, a o kahi iho la ia o keia ohana keiki Bonepate e hoohala ai i ko lakou manawa ma ka paa i ana e iike me ka mea maa mau iwaena o na keiki o ke alualu hele i na pulelehua, pela iho lakou i hoohala ai i ko lakou mau la opio me ka haupu ole ae o na manaolana no ka pomaikai nui e ili mai ana maluna o lakou ma ia mua aku.
O KA HANA A NA KEIKI O KA PONO I HANA AI, HE HANA KU I KE ALOHA
Ua uwo leo nui mai kahi Kuokoa i kela mau la aku nei, no na mea e pili ana i ka hana a na keiki o ka pono Wahi ana i hoopoeleele mai ai, o ka hana a na keiki o ka pono i hai a iho nei he mau hana ku ka ia i ke aloha oia hoi ka haawi ana i ka aina ia Amerika, me ke ano pakaha, powa, a kue aoli i ka pono o ke kanaka Hawaii. Makemake makou e ninau aku i ke akea i keia: He hana ku anei ia Iosepa ke kii aku a kipaku ia Kawainui mailoko ae o ka hale i ona ia e ia me ke akaka ole o ke kumu kupono o ko Iosepa hana ana pela ia Kawainui? Mahalo makou ia Kawainui, ke olelo mai oia, o ka hana a Iosepa i hana aku ai iaia, he hana ku ia i ke aloha.
Pela no me ke Aupuni Hawaii i noho mana nui ia e na kanaka Hawaii maoli. E ui mua mai ka pono ia lakou, aole e like me ka oukou ka kaili ku, haalele ia iho ka lahui, hiu aku na haole hoohui aina a oukou maluna o ke Kalaudina o Kapalakiko ka ihu. Mahope nae he puni ka hoi hou mai i hope nei i na kanaka Hawaii a loaa mai kela olelo kaulana, @ hoi hou ka paakai i Waimea.” O ka hope no ia o ka heleuluulu he puaa, hiki ole ke ale.
E Mr Lunahooponopono:-
Aloha oe.
E oluolu oe e hookomo iho ma kahi ka w@le o kou kino lahilahi a nana ia e hoike aku imua o na kini o kaua i keia wahi manao penei.
IOSEPA LEVI IOSEPA.
Aloha oe.
Ma kekahi pepa au o kela mau la aku nei, oia hoi, e hoi ia ana oe i ka Moiwahine a me ku ia lahuikanaka a pau, nolaila, ke hui aku nei au ia oe i keia mau huaolelo penei:
Ke puliki ala ou mau lima i ke kulina iloko o ka omole, he mea maopopo ina oe e paaloa ana, e puali ana ko pahaka i ke kaulahao. Nolaila, e hoomohala i ko mau lima i keia mau la, i ole e loaa i ka mea nana ke kulina.
Me oe e ka Lunahooponopono ko’u aloha pau ole, a me na keiki oniu hua metala ko’u welina.
Owau iho no me ka oiaio.
ALOHA AINA.
Honolulu, Sepatemaba, 29,’93.
kauka McLenn
(Makalena.)
Helu 131 Alanui Papu
Na hora hana: 9 A.M. hiki hora 1 P.M.; a mai ka hora 3 a hiki ka hora 5 P.M.
Tel. Keena Oihana 682 Mur@ Halenoho Te. 287.
KAUKA
Yong Kam Pu@
(APANA.)
Helu 81 Alanui Maunal@
KAUKA LONA O KA AINA
Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma’i mai ko na kane, wahine, me na keiki liilii. O na ma’i @ ua hiki loa ia ke hoola ia, na ia ke hoola ia, na @ Akemama a me na ma’i Pauwai @ na ano ma’i no a pau. Pela pu na ma’i lele, Koera, Hehera, lenalena, lepera, Maialii, ke oki @ ka hoola ana, pau pu me na @ iho.
Ua hiki i ka’a laau ke hao@ keiki i ka 2a nahunahu me ka @ ole. He laau uo kekahi no ka ponopono hou ana i ka waihona @ a i a wa e inu @i i keia laau m@ malama loa i ka rula, e loaa no he@ ki i ka poe i loaa ole he keiki ma@ aku.
Eia no hoi me a’u he mau @ hoohanau keiki, oiai, o kekahi @ he eiwa makahiki o ka noho pa@ me ke kane aole nae he loaa @ keiki. i keia wa, ua loaa he elua k@ mamuli o ka ai ana i ka’u laau.
E Naue mai i Ike M@
He pomaikai nui keia no na m@ maka i h@o@ele ia me keia h@ makamae. E hauoli no au @ a ui na makamaka e kipa mai a@ kuka pu me a’u ma na ano a pau e @ ana i ka’u oihana?
E KIPA mai e a poe ih@ luuluuia me na haawina pilihua @ ma’i, a na’u oukou e hooluolu aku @
KA KA YONG KAM P@
Honolulu, Sept. 27 @
HO YEN KEE MA.
MEA HANA TINI A MEA KU@ PA, A LAKO ANIANI O NA ANO A PAU.
Ua hiki ke hoomoe ia na ipu wai o na aae a pau, a hiki ke hana a hoomaemae ia na paipu wai kahiko o kela a me keia ano.
e hooko ia no na kauoha ha@ pau me ka hikiwawe loa.
Helu 41 Alanui Nuuanu-waena o na Alanui Moi @ Hoele. Ma ka hale @
Aseu.