Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 9, 11 October 1893 — Page 1

Page PDF (846.37 KB)

This text was transcribed by:  Maggie Perry
This work is dedicated to:  The Judds, Bodes and Rodrigues and other treasured longtime Ainahau Kupunas

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

Honolulu, Poakoulu, Okatoba 11, 1893

@aka Lolo Piha

 

@ne rosa.

@oni Rosa.)

@ua ma ke Kanawai

@Alanui Kaahumanu

@ept30-tf

 

@JOHNSON.

@kua ma ke Kanawai,

@ooiaio Palapala no ka

@hu@Alanui Kaahooanu

@ept30-4f

 

@KAHOOKANO.

@kua ma@ke Kanawai@Alanai Kaahamanu

Ept 30-tf

 

@POEPOE.

@ua ma ke Kanawai

@Alanui Beiera. Ma-

@leia. Sept30-f

@NAWAH

@kua ma ke Kanawai

@_Alanui Belera, ma

@kahi me J> M> @@

@sept30-tf

@C. ACHI.

@okua ma ke Kanawai,

@ka Lehulehu

@_Kihi o Alanui Bele@

@sept30-@

@M.K. KANE.

@kua @ ke Kanawai, a

@a Lehelehu

@_Kihi Manui Beera.

@sept30-tf

@KAULUKOU.

@ku ma ke Kanawai.

@_Kihi o Alanui Beera

@sept30-@f

@KANEAKUA.

@okua ma ke Kanawai,

@Hooiaio Palapala no ka

@ahu.

@a _ Kihi o Alanui Betera

@ sept 30-tf

@S. K. KACLIA.

@kua ma ke Kanawai

@a_Kihi o Alanui Moi-

@uana. Sept30-tf

@M. KAAUKAI.

@KOKUA MA KE Kanawai,

@Aina.

@a_Mauka o ka Hale

@sep 30-@f

@ES PAELE.

@okua ma ke Kanawai.

@n_Alanui Kaahu u

@sep30tf

 

 

KAMOOLELO KAAO HOONANEA

 

NO

 

KINIKALAPU

 

KA

 

Ui opio noho nahele oKanodiro Enelani Kahiko.

 

Ka ho@ paio o na kanaka ikaika ewalu.

 

Ka ui i lawe ia ai i ka lew a e Hailama ke Akua hoopahaohao.

 

 

Ka nea nona ka lio lele i ka Hikina a ka la.

 

Ka Haleaaiani Lahe i hoopaaia me na Owililauoho kauahao na kanaka eha

 

Ka make ana o Ilailaina kahi Akua pahaohao.

 

Ka ikaika na na i kipaku i na koaikaika o Farani Kahiko mai na lep aku o Enelani Kahiko.

 

Ka lilo ana o ka ipukukui a ana.

 

Ka no io ilihune ana.

 

Ka hopena ikaika waiwai a koa hoi.

 

Ka noho Moi ana no Pelekaue Kahiko a me Farani Kahiko.

 

 

            Wikiwiki iho la ua moi nei i ka olelo awiwi, e hana mai oe, ae, e hoi kaua a ko lumi moe, wahia ke kilokilo. la laua ma ka rumi moe, olelo aku la ka wahine kilokilo, moe aku oe i lalo ko alo, hooko ae la ka moi e like me ka ke kilokiloolelo.

 

            Nana iho la ke kilokilo a ike i kana mea i manao ai, hoopa iho la kka lima puiwa ae la ua wahine nei, olelo iho la ke kilokilo, e ke @lii e huli ae ko alo iluna, haha iho la ko ianei lima puiwa hou ae la no ua moi nei.

 

            Olelo aku la ke kilokilo, eia na hua moa ekolu ma kkuu lima’  nau kekahi na ke ‘lii kane kekahi, a e hoolei ana an iloko o ka wai, e koho oe, auhea kau, auhea ko ke ‘liikane.

 

            Koho aku la ka moi o keia hua moa me kou kluna akau ko’u ia, ma ka lima hema ko ke ‘lii kane ia.

 

            E koho hou mai oe wahi a ke kilokilo, o ka hua moa hea o laua ke naha, pane aku la ka moi Wahine, o ka hua ma ko lima hema, o ka hua hea ke lana, pane aku la ka moi, o ka hua ma ko lima akau,

 

            Hui ae la ka wahine kilokilo i na hua a pau a uhi iho la i ka hainaka, olelo aku la e khoho mai oe, o ka hua hea o lakou ke piho, o ka laua moa ma waena

 

            Lawe ae la ka Wahine kolokilo a hookomo iho la i na hua a pauiloko o ka ipu Wai palaha laha i ike pono ka moi Wahine i ke kau ana iloko o ka Wai.

 

            Hookau iho la kawahine kiIokilo i na hua a pau iloko o ke poiwai me ka ike no o ka moiwahine i keia mau hana a ke kilokilo.

 

            Lana ae la ka hua moa iluua o ka wai a piho aku la kekahi hua a maha.

 

            Ninau akula ke kilokilo, ua hoomaopop no anei oe i kau mau olelo ana a pau e pili ana i na kamailo ana a kaua.  Ae, wahi a ka moiwahine.

 

            Ninau hou aku la ke kilokilo, o ka wai hua la kai l@na, o  o ka’u wahi a ka moiwahine.

 

            Eia ke moe nei he 1,@00  lona lanahu ma kalu o ka u@ui a @mikumamawalu kapuai ka hohonu ma kahi a ka mokahi Miowera  e hekau nei iluna o na ako’ako’a.  Malaila ae na kanaka lua kahi i ohi ai a ma ke koho wale ia aku ma ka Poaha uei, me he mea la, aia ma kahi o elua tonai i loaa i ka poe luu.

 

            Ke makemakenei na Ona a me ke Kapena o ka mokoahi ili Miowera, e hoike koke ae ka poe’ e manao ana, he hiki ke hana ia kekahi hana e hemo ai ka mokuahi ili ma kona kahua e paa nei.  Aole i hoopaa na Ona a me ka Kapena i na kohe haahaa a ano e ae paha. Ua makemake ia na koho a pau e hoea ae ma ke KeenaOihana o na Ona, a hiki i ka hora 9 o ke kakaliaka Poakahi nei.

 

He Moolelo

 

@

 

Aukelenuiaihu.

 

Ka Umikumamakahi o na Keikikane

Ike Kapapaiakea

 

Ka Hoolei ana a na Kaikuaana ia Aukelenuiaiku ilalo o ka lua o ka Mooianea.

 

Ka Haawai ana a ka Mooia Aukele nuiaiku i ka Mana

 

Ke Ola ana o Aukeleoomaiku

 

Ka Make Elua ana o Aukelenuiaiku

 

Ka Malama Maikaiana oAukelenuiaiku i kona Akua ia Lonoikaoulialli.

 

Ka Hoao ana me ka Moiwahine Namakaokahai.

 

Ka Laweana a Halulu ia Aukelenuiaiko ka manu Aikanaka mai ka ani mai.

 

Ka Makeana o Halulu ia Aukelenuiaiku iluna o ka Pali o Kaapeape.

 

Re kii ana a Aukelenuiaiku i ka Wai Ola Loa a Kane ilaloo kalua o Kamohoalii

 

Ko komo ana iloko o ka Pahukapu o Kuahailo.

 

Ka Ipo Hoohai a Kamalanaikuahaehea

 

Ka Wahine nana i haahoo ka lihilihi o ka La.

 

O ka lau o ka lima o na kanaka kona Alanui,.

 

Ka Hoihoi ana o Kaukihikamalama i Aukeenuiaiku.

 

Hoole aku la o Iku i ke noi a Kapapaiakea kana alii wahino aole au e ae aku i kau noi.  Mai uwe iho nae oe no ka nele mau o kau mau noi.

 

            U ike mua o Iku i ka manao o keia nei a Kapapaiakea, he manao no ehaawi i ke kapu

I ke kapu alii a me ka aina no na keiki mua. A poa mp le li,i p lana hole ana.

 

            Ma keia wahi e kamaiho ana kakou no na keiki mua.

 

            I ko lakou lohe ana mai ko lakou makuahine aku i ka hole ana o lku ko lakou makuakane, aole e haawi ia no lakou ke kapu alii a me ke kapu o ka aina e like me na koi ana a ko lakou makuahine.

 

            Wela ihola ka huhu o ke kamakahi a Iku ka mua loa o na keiki.  Ku aela oia iluna me ka huhu a koi akula i ka makuahine, e ae mai e pepehi lakou i ko lakou makuakano a me ko lakou kaikaina.  Hoole aku la ko lakou makauahine a me ko lakou kaikaina.

 

            Hoole aku la ko lakou makuahine, aole, mai hana oukou ia hana he a loa.

 

            No ke aha la ke kumu e hiki ole ai ia makou ke hana aku?  Ua laa oia no ke Akua a na ke akua e hahau maluna o oukou i na mea ino loa.

 

            I aku la o Kekamakainui a Iku, e kuu makuahine, e nana pono oe i kuu mau lima, e haha mai i ko’u kino, aole anei e hiki ia oe ke olelo iho, ua like ko’u mau lima me kou kino me ka pohaku.

 

            O@ai ka mea laa, aowai hoi ia akua mana e pakele mai kuu lima pohaka ae, e malo no ke koko oia akua a me ia mea laa iloko o ko’ lima.

 

            E na keiki wahi a Kapapaia kea, ua pololei no ka olelo a ko oukou makua kane, he alii no oukou ma o maua nei, aole e nalo ana ko oukou alii ana, he papa alii kiekie ko oukou.

 

            Ku aola o kekamakahinmui a Iku a olelo akula i kona mau kaikaina.  E na pokii, e ku kakou a haaalele i keia aina, e hele kakou e huli aina no kakou a o ka aina e loaa ana ma ko kakou ikaika o ko kakou aina ia e noho ai a puulau keiki.