Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 13, 16 October 1893 — Page 2

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

 

Aloha Aina

 

J. @. @aunamano

O@,Lanehooponopono a nie Puuku.

 

P@kahi, Okatoba 18, 1893

 

 

MA LETA A CHAS.

NORDHOFF F. PILI

ANA I KANINAUO

HAWAII.

 

Ka Pane ia Rev. Oleson a me @ akina - @ koi a lapana e lona ko lakou Mana Koho - Ke Kumakanawai o 1887 - Ka hoonele ia ana o na kanaka Hawaii ka Pono Koho.

 

(Hoomaai@)

 

HELE NA HANAKA HAWAII I KA

PONO KOHO.

 

            Ua lila keia ana waiwai a lvons (L@) i apono ai i mea noonoo nui ia iwaena o na Ha wan, un noho poo maoli na haole i lona ka pono koho balota malnoa o na paihana, ua hoonele ia na kumukula me ne ka@pulo Hawaii i ka mana, mamoli o ka mi loa ana o ko lakoo loaa makahiki malalo o ka palena a k@la kumukanawai o 1887 i hoakaka ai e pili ana i ke ana waiwai.

            O na Hawaii i ike i ka helnhelu a me ke kakau, a i lawaelawe pauuho ole i na oihana kahunapule, ua hoo@ahawaha loa lakou i keia mau hooponopono ana. O keia iho la ka haiolelo a laiana imua o ka Abahui Opiopio o na kaiua@i:

            "O ka manao ana e hokulu i aupuni he hana pono ia, @ole ma ke ano pili pono loa i kekahi hana a i ole mamuli papa o ka manao ana o ka hapanni.

            Nolaila, he mea pohihihi loa ka manao ana e lona mai ana he pomaikai mamuli o ke koho balota ana iloko o ke aupuni i mah@e iaia iho iloko o na mahele lehulehu like ole. aia hoi ma na @ pili ika ike ka noeau a me ka nohona lahui o keia aupuni mui kinohi mai a maluna o ke kahua i kukulu la @ ka aohona aupuni malamalama ana.

            O keia hookahuli aupuani ma Hawaii, @ole @n ia he hookahuli aupuni ma ke uno ua noho ana aupani kaulike ana o like me ka oukou e ike lea ae la. He hoohuli aipuni hoihope mao popo keia i hoala ia i mea e kue aku ai i ka noho aupani kuokoa ana o na kanaka Hawaii a i mea hoi e kiki ai ia lakou ke kau i ko lakou mau kana@ai mana ole.

            @a paha aole e ko ana ko oukou ma@o no la hoohui aina aiana, pehea ko oukou manao no keia mua aku?" Ua nunao aka au i kela ninao ae ia i@ Aunakanawai Judd, he Hawaii oiaio ma ka hanau ana a he keiki na kekahi o na makua man na lakou i hapai ia Hawaii. Eiakina pane: "A, he a makou hoolala hea ana @ i koe no ka mea, he manaolana ke makou no ka hoohuiaina, aka, ina e haule ana kela, alaila, o ka mea pono wale no ma ka hana ana me ke ikaika."

            I keia manawa, aole @ ka kou wabi koleana iki a noonoo ai i ke auo o ke nopuni kupono no Hawaii. Ina e manao ana na kanake o kela aupuni e rula ia lakou e ka lima ikaika me lakou no ia. Aka no kakou iho, ka poe e makee nei i ka nohona kaulike a koukoa ana o kela aupuni, o ka kakou hana popo wale no pia ko kakou hawai ana i ko kakoo kokou ana i kekahi aupuni i kukulu ia me ka limaikaika ma kekahi wahi okoa aku - ilaila kakou e kakoo ai i ka hoobuiai@ - a i ole i hoomalu aupaui puha maluna o kekahi o ia mau mea elua.

 

KA NINAU IAPANA.

 

            Ua hoomanao mai keia ia o e kamailio maluna o ka nunau Iapana i kamaillio @ ia ma Honol@la - F. kamallio ana au ma kaaoao o ke Kanikala Noi Japana, Mr. Fuji - na ike oia o @a pukiki a me kekabiman haole okoa @ ae, malalo o ke k@ muka@awai a na mahiko o 1887 i hana ai, na loaa ka m@ na kono ia lakon ma i noho he ma ka@ki hookahi mamua koke iho o ke koho @aloia ana me ka haalele ole no mae i ka hoohiki o ko lakou aupuni iho a i ole, o kekahi mau aupuui okoa e ae paha.

            I hana ia keia e na mahiko i kumu @ haulo ai ka halota o na Hawaii, malalo o ke kumukauawai i kukulu ia e na makoa o ka pono, !ia a piha ka elima makahiki o ka no@e ana o kekahi mea ma Hawaii, alaila, hiki ke hookupa iaia i kupa Hawaii me ka haalele pu nae i ka hookiki o kona a@puni.

 

He Lanakila Nui.

 

Pale kanawat ma aena o ke Kula Kanawai Nul o Lilana Sanafoda me ke Kula Nul o Kalenoul e pill ana i ka Hoohai Alna.

 

EHA TAUSANI KANAKA I HIKI AE NO KA HOOLOHE ANA I KA MANAO KANAWAI O NA HAUMANA O KEIA MAU KULA NUL

 

            Kue na Kaumana o Lilana Saufoda i ka Hoohui Aina - Hanwiia ka pono o ka Olelo Hooholo ma ka aoao o na Haumana o Suafoda e na Lunakauawai Ekolu.

 

Elua LunakauawaiRepaha@ika, o Marrow @ Black a me hookahi Lunakanawai o ka @oao Demobaraia.

 

            O ke p@pa mulale iho oia ke kolu o na nupepa e hoolaha ana i na mea e pili ana i ka paio kanawai manaena o na hammana o ke kula Nui o Li lana Sanafoda me na haumana o ka kula Nui o Kalepoui, ma lona o ka nunau Ho@hai o "Hawaii me Amerika Hoipoia." o na haumana o ke kula Nui o Kalepoui, nia ka aoaoa kakoo ana i ka Hoohui aina, a o na haumana o ke kula Nui Liiana Sanafoda, ma ka aoao kue. He e olu lunakanawai i noho e hoomalu i kela paio, he elua lunakanawai o ka aoao @epuhalika, o Morrow me Black; a he hookahi ma la aoao Demokarata oia o knight. I ka pa@ ana o ka paio ana mawaena o na aoao elua, ua hoopuka like mai la na lunaka awai ekola i ka lakou olelo hooholo e haawi ana i ka pono ma ka aoao o na haumana o ke Kula Nui o Li lana Sanafoda oia hio ma ka aoao e kue ana i ka Hoohai Nina. "O Mr. Robert L. Cruwel ka moa kakau o ka nupepa mua."

 

MR. I UNAMOOMALU.

 

            Ua hoao mai ko'u hoa paio e hooiaio ua kupono ka aoohui ia ana mai o ka Paeaina Hawaii me Amerika nei. Ma ko'u manao, o ka mea mua, oia ka hooiaio ana ua loaa ia Amerika ke kuleana e hoohui mai i k@la Paeaina: a o ka lua oia ka hooiaio ana, ua kupo o kela Paeaina e hoohui ia mai.

            Ina ua like ka momona o ua kula mahiai o Hawaii me ka momona o ua awawa o Nile; ina be lua gula waiwai nui launaome ko ia mau mokupuni, a ina e manao ia o ka boohui aiua he hana pono ole ia a Amerika maluna o kekahi lahoi nawaliwai, alaila, he mea pono e pale mau ia aku ka loohui ana mai i ka Paeaina Hawaii me kona mau panalaau.

            Noliala, o ka kakou mea mua e noonoo aioia ke kupo @ o kela minau hoohui aioa.

            Aia @oko o ko'u lima i keia manawa kekahi kope o kela leta a Pere-idena Harisona i @iho aku ai iloko o ka Aha Senate o Amerika Huipuia, me ke kope o na leta a ki@i, e koakaka ana i na mea e pili ana i keia niaao "Hoohui ia Hawaii @ Amerika Huipua nei." Hoko o ka manawa mua loa i waiho ia aku ai keia palapala oloko o ke Senate, ua kokua like na hoa a pau oa Hale Hanohano i ka hoohuiaina. Ua ike kakou aole i loihi mahope mai oia manawa ua hoopuka ia mai la he kuikihi hoopilihia i kela iahai.

            Ina e h@ le@ a kiviai i ke @ rika e ike koke @ kou i na kumi o ana ae nei o keia

            EKAIII. la n@ e hooiaio mai ka le@ mai a Kiviai, ma ia popo ai mamua aku@ kahuli aupuni, o @ @ini, ma ke ano o@ o na Amerika, ua k@ iloko o ka ohumu hookahuli ana i ke @ Amerika Huipui@.

            Ina kakou e he@ leia mau l@a mai, auanei kakou ina a@ maoli io ia ka hana o@ @a olelo ae o kuh! mahope oho o kona ana i ka pilikia o n@ mamuli o ka bila Makinale enei: "jo@ ka na uao a me ka @ Amerika Huipuia ka@ ae e hoopakele i k@ kuleana waiwai nui n@ ana a ka pilikia nui kela bila kanawai a @ e loaa hoi ona aupui@ e lawelawe ia na ha@ hoolilo ano ole wale e na dula loaa @ ke @. O ko kivini manao ora ka hoohuli puana puni "i hoopakele @ waiwai." Ma keka@ keia leta ua olelo oia@ na kokua @ no @ maka@iki loihi i ke@ me ka hoohoihoi @ Amerika kupa e n@ laila - aole e @iki @ hoole i kei@ @ ma ana ia lakou (po wai @ ano ikaika."

 

Aol@

 

NA MANU LEO LE@

KUA@L

 

            Ma ka po @ hau@ae na @ Paakamanao, i ka @ leo honhene a eha o ma @a aekai o Wai@ tele Sans Souci a o @a huli la oia no na @ Bane Lahui Hawaii.@ @heaku a ke @ alaloa, na eho a @ nao. Oia ka h@ no a lil@ hi@