Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 20, 24 October 1893 — Page 4

Page PDF (714.11 KB)

This text was transcribed by:  Alika Olsen
This work is dedicated to:  Teacher Col. Thomas Aaron

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

 

Aloha Aina.

J. K. Kaunamano

Ona, Lunahooponopono a me Puuku

HONOLULU OKATOBA 24, 1895

 

HE MOOLELO HAWAII.

 

O kekahi Lahui i Kapaia

Ka

Mu o Laauhaolemai.

Ka poe i Kapaia he poe ai Maia.

 

            I ke au o na 'lii kahiko o ke aupuni Hawaii nei, ua ike ia kekahi lahui kanaka ma Wainiha mokupuni o Kauai.  O kahi o keia lahui e noho ai, aia no ia ma ka Hikina Hema o ke aWaWa loihi mauka pono o ke alo o Hinanalele a me Pohakuloa.  Me ka manao o ka mea kakau i ka loihi mai ke kai aku o Kaumakainalehua o Luluupali, aia makahi o 30 a 40 mile paha ka loihi o keia aina o Laau.  He aina maikai no, he palahalaha kona waiho ana, a he oluolu maikai no ka noho ana ina hau oki ili o ua kuahiwi la, mai Laau a hiki i Waialeale he 10 paha a oi aku na mile; a o ka ili o keia wahi o Laau ua like me 50 a 60 paha eka ka nui o keia aina; ae moe pono ana kona kahawai ma ka aoao Komohana Hema mai ka mauna mai o Waialeale a hiki loa i kai o Wainiha.  Aole i pili keia lahui ma ke ano, he menehune, aole nohoi he poo alii maluna iho o lakou, koe wale aku no ka mea nana i hana ke kanaka.  Oia ka mea ike i na mea a pau o keia honua.

            He nui loa na mea ulu maluna o ka aina o na Mu Alani, aWa a me na lau nahele he nui wale aku.  O ka mea oi aku o ka nui, o ka maia: oia ka ai a keia lahui kanaka o ko lakou aina kuahiwi.  Ua noho keia lahui he Mu, me ka manao ole ae he mau alu, a he mau konohiki a hoaaina paha no lakou iho.  Aohe pela ka noho ana o keia lahui i kela au kahiko.  O ka Mu, he poe maalea a he poe akamai ma na ano hana a pau, he home no ko lakou; penei e hana ai ka pio o ko lakou hale, i na he laau liilii.

 

Kamai o ka Haole.

 

            Ma ka la Sabati iho nei, ua liuliu ae la o Arthur McDowell, ka mea ilalo iho nei na aelike no ka hoolana ana i ka mokuahi ili Miowera.  Ua hoouna aku oia he 25 mau limahana iluna o ka mokuahi ili, no ka hoopaa ana i na laina na kaulahao a me na kaula no ka makaukau ana i keia kekahi aka.  Ua komo pu mai hoi na hana o luaa o ka Miowera malalo o keia hana.

            Ma ka uapo mokuahi Pakipika, e ku makaukau ana he 20 mau limahana me na lako hoohana i ake nui ia e holopono na hana no ka hoolana ana i ka mokuahi ili.  Ua manaoia ina aole e hemo i keia la a me ka la apopo, alaila, me he mea la, e puka laelae mai ana oia ma kekahi manawa o ka Poakolu, ina paha i ke kakahiaka, a i ole i ke ahiahe paha.

            Ua hoike ae no hoi o McDowell, ua hoololi ae nei oia i kona manao mai kela hoolala mua ana i manao ai e pili ana i ka hoohana ana i na kao.  Hanai o ka haole la, wahi a ka olelo.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia.  Owau o Wahine Keoili, ke kana mare a Ripeka Wahine Keoili, he papa loa aku nei au i na mea a pau loa, mai hookipa mai lakou iaia, aole no hoi ma na ano a pau, aole me kekahi kane manuahi e loaa aku ana iaia ma keia mokupuni o Oahu nei, a aole no hoi ma kekahi o na mokupuni iloko o ka Paeaina o Hawaii nei.  Aole no hoi e hoaie mai iaia ma ko'u inoa.  A ina kue ia ka'u olelo hoolaha, alaila, e hoopii no au ma ke kanawai, a o na poho hoi a pau o kana mau aie, mauna no ia o oukou.  No ka mea, ua haalele iho o Mrs R. W. K. i ka a 13 o keia malama, me na keiki 7 a maua, a me ka moopuna.  Mamuli no hoi o ke ano mau o na wahine e ike ia nei, aia lilo i ka mea hou, oia iho la ka wa e hoohakaka ai me ke kane mare, a eia oia i kauhale kahi i noho ai, a haalele iho la ia'u me ka maua mau ohana.  E hoolohe i keia a ina e hooko pono ole ia keia ole o hoolaha, e hoopii no au ma ke kanawai.

                        MR. WAHINE KEOILI.

            Kanawai, Honolulu, Oct. 18, 1893     oct18 lwd

 

Kauka McFennan. (Makalena.)

Helu 131         Alanui Papu.

            No hora hana: 9 A. M. a hiki i ka hora 1 P. M.; a mai ka hora 3 a hiki i ka hora 5 P. M.

            Tel. Keena Oihana 682 Mutual-Halenoho Tel. 287.

 

KAUKA Yong Kam Pung (APANA.)

Helu 81           Alanui Maunakea.

KAUKA LOEA O KA AINA PUA.

 

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma'i, mai ko na kane, wahine a me na keiki liilii.  O na ma'i ha-no ua hiki loa ia ke hoola ia, na ma'i Akemania a me na ma'i Puuwai a me na ano ma'i no a pau.  Pela pu hoi na ma'i lele, Kolera, Hebera, fiva lenalena, lepera, Maialii, ke oki a me ka hoola ana, pau pu me na koko ino.

            Ua hiki i ka'u laau ke hoohemo keiki i ka wa nahunahu me ka poino ole.  He laau no kekahi no ka hooponopono hou ana i ka waiho na keiki a i ka wa e inu ai i keia laau me ka malama loa i ka rula, e loaa no he keiki i ka poe i loaa ole he keiki mamua aku.

            Eia no hoi me a'u he mau laau hoohanau keiki, oiai, o kekahi poe he eiwa makahiki o ka noho pu ana me ke kane aole nae he loaa o ke keiki, i keia wa, ua loaa he elua keiki, mamuli o ka ai ana i ka'u laau.

E Naue mai i Ike Maka.

            He pomaikai nui keia no na makamaka i hoonele ia me keia haawina makamae.  E hauoli no au ke ike aku i na makamaka e kipa mai ana e kuka pu me a'u ma na ano a pau e pili ana i ka'u oihana?

            E KIPA mai e ka poe i hooluuluuia me na haawina pilihua a ka ma'i, a na'u oukou i hooluolu aku.

                        KAUKA YONG KAM PUNG.

Hololulu, Sept. 27.      tfd

 

HO YEN KEE MA.

MEA HANA TINI, A MEA KUAI PA, A LAKO ANIANI O NA ANO A PAU.

 

            Ua hiki ke hoomoe ia na paipu wai o na ano a pau, a ua hiki ke hana a hoomaemae hou ia na paipu wai kahiko, o kela a me keia ano.

            E hooko ia no na kauoha hana a pau me ka hikiwawe loa.

Helu 41 Alanui Nuuanu-Mawaena o na Alanui Moi me Hotele.  Ma ka hale o Aseu.

 

TELEPONE 92.          PAKU LETA HELU @

H. E. McINTYRE and B@

Makinikaea me Hoahanau.

 

            He Mau Mea Hoolako mai a Kuai aku i na @

Me Ai a me na Ai Holoholona o na a@ pau.

 

E loaa mau mai ana na Mea ai o Kaleponi ma na mokuahi @

 

            E hooko pono ia no na kanoha a pau a e lawe ia aku @ i na wahi a pau o ke kulanakauhale nei me ka auhau ole. @

Makemake ia na kauoha o na Mokupuni.

E HOOIA NO NA ME PAU – Kihi Hikina o na Alanui Papu

oct. 3-tfd

 

HALEKUAI LAKOU I@

ROBIKANA HALE.

Alanui Hotele, mawaena o na Alanui Papu me @

Ua weheia a ke kuai nei, a e loaa no na ano lakoha@ na ano a pau e like me keia,

NA PONO RUMI MOE OAK!@

1 Kinohiaohia,

Na Pakaukau Hoonani, Pahu-ume Ku, Na Pakaukau Uwai-i-ka-Loa, et@

Eia hou, o kela a me keia ano maikai loa o na @

LAKOHALE I-E A ME OHE@

HANA PELA!

 

Na Pela Maikai Loa Uwea, Lauoho Huluhipa, Mauu a me@ Hulu o na Manu Koloa Ola a me na Hulu Kilika @ Uluaa.  Ke konoia aku nei ko oukou lunaikehulu@ makalehe ae i na ano hou.

 

Na Pela Uwea Holuholu?

            Maikai loa a emi no hoi ke kumukuai i laweia mai i k@ Na Koko a me oki Moe, ma na kumukua o Kapalakiko @ KAA BEBE o kela a me keia ano.  Moe Bebe, Moe Beb@ a me na Noho Bebe kiekie.  Na pou lalau a me Puu i@ nohiia me ke keleawe.  Ua makaukau maua no ka h@ na Moena Pake a me ke kinohianohi ia loko o ka hal@ hale me na Pela e hiki ke pahonohono houia e na paa@ ekahi; hana lakohalo hou.  E  hoao mai ia maua. @ ona haahaa o ke kumukuai.

ORDWAY & PORTER,

                                    Robikana Hale

TELEPONE  Bel. 525           Mutual, 625