Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 36, 11 November 1893 — Page 3

Page PDF (984.82 KB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

 

            @ mawaena o ua @ aohe leo mana e @ hoomaiu i keia oolo @

            a i haiolelo mai ai @ omalu o ka halawai @ ana mai i keia mau @ elo e hoomaalili ia ai @o lakou mau houpo, @ eleele i ka ua mea o @ huhu.

            @ aku nei au ia @ ka manao maikai, a @ me ke aloha, owau, @ na ko oukou hano@ mai, a i keia po, @ku nei au i ka hano@ i hoalii mai ai, @ e hoopau i keia @ oukou e hooaluku.

            @ manao oukou, aole @ ma keia wahi a’u e @ na o oukou, alaila @ ku @ au i ka ha@ oukou i papahi mai @ o keia mau seko@ walaau.

            @ ae mai ana anei @o’u mau manao, no @ keia mau hauwawa @ hoopanee hoi ka @.

            @ ana o keia mau ni@ imua o @ walaau nei, na @ mai ia lakou i ka @ me ka mahalo @ o na leo hoolio o @.

            @ ua hoopanee ia @ ana maa mau, a hu@ kela a me keia no @, me na manao @ki ole ai ke ulu ae @ ana iwaena o lakou @ halawai aku.

 

LETA

 

            @ ou e lawe mai i ke koikoi @ na hewa o na manao a @ i kakau mai ai maluna @ aka e ili no ke koikoi o @ maluna o ka poe nona ia @ hoolahaia.                       L. H.

 

@na Pa’ipalapala

            @ malama ana a me ka @ a i keia mea he nu @ mea hoi i kapaia he @olelo no ka lehulehu @ ia he wahi aumaka mama, a aole nohoi he mea uuku; aka, he koikoi a he mea nui.  O ka heluhelu ana o na makamaka i na olelo i hoomakaukau ia no ko lakou pomaikai malalo o na kukulu manao he lehulehu, he pahee a nani i kekahi poe, a he ka ole hoi i ka makemake o kekahi.  Ma kekahi mau mea, e ulu mai ana ka manao inaina, a ma kekahi e hauoli ana ka naau.  Okeia mau mea a pau, aia wale no ka hopena maluna o ka mea ia ia ka hoeuli o ka makakila wa haolelo.  Aia me ka luhi e haku ai kona mau manao; aia me ka iini mai e hoohauoli ai i ka puuwai o na makamaka he luhelu oia e haku ai i kona ma kukulu manao; a ua ake nui e loaa ka pomaikai ma ia mau hooikaika ana, aka, i ka pahola ia ana aka imua o ka lehulehu, aia hoi, ua like ole na manao.  He mea ano kaniuhu iho ia noloko, aka ua hooikaika aku la no nae.

            Nolaila, e hoomanao ia, ua hakuia na manao a pau a paiia aole ma ka manao ino, aka, malalo o ke kulana a maluna hoi o ke kahua o ka oihana pa’ipalapala, a me na rula o ka papa pa’i.

 

HARISA, KE KEIKIMAIKAI.

            Hoohenoia no ke ALOHA AINA.

            He malihini e hele ana ma ke alanui o ke kulanakauhale ma Mikigana, Amerika Hui.  he ope kakoo dala maloko o kona pakeke, ua like kona waiwai me 4,500 dala.  Iaia a hele nanea ana, ua haule iho la kekahi ope kikoo dala mawaho o kona pakeke ilalo ma kapa alanui.

            He wahi keiki, he kahu kaa o Harisa ka inoa, e holo ana oia ma ke kaa mahope o ka malihini, ike oia i ka haule ana na ope kikoo dala nei.  Iho oia ilalo a hopu, a paa aela i kona lima, a holo kahea aku la i ka malihini: Halo!  Ua nalowale anei kekahi mea au?  I@ iho la oia iloko o kona pakeke aia ka, ua haule ia kona ope kakoo dala.  Pane oia; Ae, ua haule kekahi ope kikoo dala, he 4,500 dala ka nui.

            A iaia i ike ai i ua ope nei iloko o ka lima o Harisa, o kona lawe no ia i ua ope n ei, a mahope o kekahi mau ninau ana, nalo aku la ka malihini, me ka haawi ole aku i ke aloha, a me ka @ i ua Harisa maikai nei.

            A hala hookahi paha hora, ike aku la ka malihini i ua Ilarisa nei e holo ana ma ke kaa, a ua pii ae oia a holo pu me ke keiki.  Aole nae oia i olelo no ua ope dala nei.  Aole nae i liuliu, a ike aku la ka malihini i kekahi lio maikai loa ma ke alanui.

            A ua ninau aku la oia ia Harisa; Heaha la ke kumukuai no kela lio? pane aku la o Harisa, he elua haneri dala ke kumukuai kupono, aka, ua ike au, e ae ana kona Ona i na dala he hookahi haneri me kanahikukumamalima dala.  A haawi ka malihini i elima dala ia Harisa, me ka olelo aku, e kii oe i ka Ona nona kela iio.  Ke kii ia no ia, a emo ole, hoea maila ka Ona, me ka lio pu,a kuai ka malihini i ua lio maikai loa nei, no 175 dala.

            A mahope iho o ke kuai ana haawi ae la ka malihini i ka lio ia Harisa, me ka olelo.  “Noumau loa ka lio.  Aole e liuliu a e lohe hou oe na’u aku.”  Me he la e kokua hou ana oia ia Harisa ke keiki maikai.

 

Kela Me Kela.

            Inehinei, i ka hora 1:30 i komo mai ai o Kaala me Eteu e huki ana ma kona ihu.  Ko makou lohe mai o ke kumu o kona ili ma Puuiki Waialua, i puliki ia e ka hee a mamuli o ka ikaika huki o na enegini mahu o Eleu, pela i mokumoku ai na aweawe o ua eepa la a hookuu maila oia ia Kaala e hoi i Honolulu nei.

 

            Ma ko makou lohe mai, na koko ke loa e puka a olelo hooholo a Oopuhue e haawi ana i ka pono ma ka aoao o ka moku ili Miowera, a e kauoha ana hei ua olelo hooholo la ia Kaahupahau e haalele iho oia i na ako ako a o Puuiki, a e huli hoi aka oia no kona ana ma Puuloa, a mamua iho o kona haalele ana i ke awa o kou nei, e hoolana mua ae ia Miowera.

           

            He kinipopo ko keia auina la me Makiki.

            He kudala lio heihei ka Jas. F. Mokana ma kona heena i keia awakea.

            O ka la holo keia o ka mokuahi Australia no ka Ipuka Gula o Kaleponi.

            He puhiohe ka ka Bana Pi Gi ma ka Hotele Hawaii i ka po nei.

            Haluku Hanalei i ka ua nui, ka hele ana iho o na omainakawai o kula ni@ akoi i ka po nei.

            E @ ae ana ke keena hoonoho hua kepau o ka nupepa Hoku, maluna ae o ka ila@ o Makanane, ma alanui Papu.

            Moe kokolo ka uahi o kual Hauwaluwalu o ke kula noho mai.  Uliuli kahi pali o kahikinui.

            Kokolo mai ka ohu la he ino.  Pela makou i hoomanao ae ai i kela mau lalani mele maluna, no ke makou ike ana he nui loa ka poe e hele nei e ike ke alii aimoku.

            He 5 miliona a oi aku na wahine e hui ponoi nei i ko lakou ola, ma Amerika.  He 2,500 o lakou he poe kauka, eono haneri luna lela, 273 hai euwa@lio, a ma ke kulanakauhale hookahi o New York 27 tausani o keia mau wahine e malama ana i ke ola o ka lakou mau kane:

 

Elia Kaululaau

Kauka Hana Niho.

            Ua hiki ke huki ina Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa.  He loea me ka noeau ma ka hoopiha ana i ka niho me ke Gula, Dala a mea e ae paha.  He akamai lua ole i ka hana ana i na niho ku’i o na ano a pau.

            He mikioi ka hololi ana i na niho.  He palanehe kona mau lima ma kana mau mea hana niho o na ahu hou loa i loaa mai nei.  He oluolu no kekukai olelo ana no kona ukuhana.

            O ke kanaka Hawaii hookahiwale no keia mailoko ae o ka huina o 40,000 kanaka i loaa ka Laikini Kauka Hana Niho mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa o ka PapaOla i kona akamai maoli ma keia Oihana ano nui.

            E ike ia kakou hoa kanaka, e kipahewa ke aloha ia lakou nei ae.

            KEENA, HANA – Maluna aeo ka Hale Hana Pu i ke kihi o Alanui Moi me Betela.  Puka komo e pii ana iluna o ke keena ma Alanui Moi.                                sept30-tfd

 

Hawaiian Hardware

Company L’d.

            O na hale ma ke Alanui Kalepa, ua hoolilo ia i mau hale hou me ke pena a Hendry i hoowali mua ia.  Pula pu no hoi me na hale e noho hana ia nei e C. O. Berger me Robert Griese, oia kekahi mau mea e maopopo ai @ mea kahiko i hoo ilo ia i mau mea hou.  O na hale noho a puni ke kulanakauhale, ua hoao ia me keia mau pena a i ka wa e huli hoi mai ai na hale kahiko n@ai ka lakou huakai Hoikeike homua mai o ke ao, e manao ia auanei ne ahle o Houolula nei, na loli ano e ae ko lakou mau @.  O ka makou mau wa wai o ka noho na hooponopono kino  ana, oia hoi na lakou hele o na mea pili hae, a aniani, aole hiki ke nal@ ha, a ia me nahaha ana, alaila, mamuli no ia o ka lo’i ano e ana o ke au o ka manawa.  Ua loaa ia makou he heluna nui oia mau waiwai kupono no keia manawa.  Ua hiki ke hoemi ia na waiwai kumukuai pii a i ke kumukuai haahaa loa.

            Ua hiki ka makou mau waiwai maikai loa i kinohinohi ia me na nani like ole ke hoo@ ia aku ia oukou, no ke kumukuai o ekolu dala a pii aku.  O na waiwai maikai loa e loaa no ma ka puka aniani makai o ko makou hale@.  E minoaka iho ae a oukou ke hoike aku makou ia oukou i ke kumuku ii oia mau waiwai.

            O ka like ole mawaena o na lako lealea maikai a me na mea ino, ua hoomaopopo ia iloko o kela a me keia kau.  He mea makehewa wale po ia oukou ke kuekaa ana aku i ka olelo ana ae o na waiwai maikai a pai mailoko aku no ia o ko makou halekuai.  Ma ke kau kimana o Oct. 1, ua wae ae nei makou he heluna nui o na poka pu kau poohiwi i maa mau i ka lawelawe ia ma Amerika Huipuia, a ina oe e kuai ana i keia mau poka, alaila, aole e iho ana kau mau dala i ka manu a kanaka.  Ma keia hoi ana mai o ka mokuahi Auseteralia, e loaa mai ai ia makou hemau papale keokeo kupono no kauhai holoholona a kimana ma ke ku’a.  Mawaho ae o keia, ua loaa pu mai ia makou he heluna nui o na haa hoomaemae pu, a me kekahi mau ano kimanu lehulehu e ae.

            Ua hoouna mai ko makou mau Agena mai Kapalakiko o mai, he mau mea hana no na mea i nahaha elike me na ipulepo a me na pa uahaka, ko laau a me ka ili i hookaawale ia no na hana nui oia lama.  He nui loa oia mau waiwai ia makou i keia wa, a ina oukou e makemake i kekahi a oia mau mea no ka hana hou ana i na mea nahaha ua hiki no ia makou ke hoolawa aku ia oukou ma ke kauoha.

            O kekahi mau mea maikai loa a makou, oia na mea paluku huamoa a kapaia ka “Keepoae Beater” na hiki i keia mea ke hoowali i na huaai e ae maikai o na ane a pau.  Ua hiki no hoi ke hana ia na @.  mea ono e ae a pau o ka papaaina, o he oi lo i aku no hoi keia o ka @ a me ka maikai i na wa a pau mamua a ke kakini mea paluku hua i kuai ia ma ka makeke no na makahiki he