Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 42, 18 November 1893 — Page 2

Page PDF (1007.35 KB)

This text was transcribed by:  Maggie Butterfield
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

 

NA KULA ALAKAI

            OA

NUPEPA PUKA LA

 

ALOHA AINA

 

E hoopuka mau ia oha ana ma holo @@ a me @e@a la lio aupepe puka @@ Hawaii

 

ALOHA AINA

 

E hoopiha ia ana @o@a mau @@@@ me na manao kalaiaina maainio makina o na @@@@ leia@lha o ka la na moo@@o, na @aao, na kakou @@@oko a@iawaho, na manao @@@@@ @@@@@ o na makamaka i @@@@@ inoa ia.

 

E hoopuha ia no na olelo hoo@@ha, na melem na hani @@@, ko ka aliao loaa mua.

 

E hoo@@ha a@@@ no na pepa i @@ poe @@aolui mui, ke hooilip@ mai i  lio @@@ pepo.

 

O na mia popa, he hapaha ko ka p@@@, hookahi dala o lia mahina, @@@ dala o lio mahahila a ke umi kenela @@ @@ hope hooliaki.

 

@@@ENA HANA

@@ @@ @@@@@@ @@@@@@

 

Ahnaoi Papu.       Honolulu

 

Aloha Aina.

 

F. G. Kaunamano

Oha@@@@@hoopponopono a n@@ Puuka.

 

Poa@no Novemaba 17, 1893

 

PIOLOKE NA HAOLE

Paa na alanai i na koa

Pi G@

 

@ @@ na makaomana aloha alii he hai aku nei Ka lohe ia oukou   e no hooukou me ka malohia mai kahia wale aku i ko kakou maumehi, oia eia ka make o kakou @@ na kokoke loa, eia na koa @ Gi @@ Hele nei ma na alanui e hooponio ana ike ola o ko kakoa moiwahine aloha a nie kakou na makaainana aloha mau. 

            He mea hou keia i ko’u ike mia, aole mai ko kakou mau ai@ mai, aole no hui i ki kakou @@iwahine, he mau hana hoo@@ @@@@ keia @@@ Lau@ o ka

            Heaha la ka hewa o ka lahui Hawaii i hana ai a keia poe, e kai hele noi ina pu ma ke ala nui, me na kaliei poka ma ka @@@.

            Mai paupaualio e na makaainana no ka lioi ole ae o ko kakou moiwahine, ke mau la helu wule no koe a kau i ka noho kalauna alaila noho aku kakoume ka maikai, me ka hopohopo ole aohe mea haha e hoonioni

            Ke kau leo hou aku nei au ia oukou, e kakuli iho, na kuli i ka honua, a e noi aku i ka Mea Mana Loa, e kokua mai i keia laliui i hoopomoia e na ehona, no ka mea he mau ahi lauuku make no koe a puka mai ka malamalama kamahao, a o ko ka kou @@@@kila no ia maluma ona ehemi

 

Ke kumu @ make ai ka haole o@ a Mokukaua Pelekane,

            Ua lohe mai makon o ke kamu o ka make ana o ka haole o ka moku kaua Pelekane.  A me noi na ia mamuli o kona lohe ana e hoilioi loiu, ia ana ka moiwahine noaila ua olioli koa oia, a iaia e lilo ana i ka hauoli ua lola aku la ka moku ina ake o ka moana, Pakipika nei, ia a nae ua hookau ia nakaula e hoopaa ana i ka waapa a opa puia aku la oia e ka waapa oiai oia e noho koke ana makaila me ka mahao ole e hiki mai ana ka poino, ua make oia ma ka la 22 o keia mahina.

 

            Hoonui lilo no hoi ka hana a a luna nui o na oihana kuloko o ke Anpuni, i ka ike maka maoli aku no i kahi a lowela eneginia i hoopaliu ilio nei i ka o ka uapo kahiko ma ka hale Makeke.  He ka maoli no ika hoopahu ana a hanee ka uapo me ka lepo, a ohe @ alii pala i loaa maia hana ana.  Eia nae ka mea apike, ua hoonee hou ia ka uapo mai ka uapo kahiko aku he mau eoao a oi aku paha, ina no hoi pela ka hana ia ana, i ua ua auka ka lilo o ke aupuni.

 

            Aka i ka heluhelu aku, he @@@@ ekaeka wale no o ka pohoo ka mea i manao ia e hoonui lilo, a na ka lehulehu e aka ia lilo nui hewalie a o keia hanahou ana.

 

            Ina keia na ke aupuni mou la ke koukou la @@ waha o ua poe kokea’la.

 

UA OLE@O AE KEKA@ HOO@@@INA

 

            Wahi ana ma kana kamailio i na ae na kanaka Hawaii e lioo hui aku ia Hawaii me Amerika nui ka pomaikai.

1.       Ua like ka waiwai o na Amerika me na kanaka Hawaii

2.       Ua like ka hamohano o na Amerika me na kanaka Hawaii, He aina ai ai nuio Amerika o pomaikai ai na kanaka maoli, nui ke dala me ka waiwai e ae  lua ae na kauaka Hawaii i ka hoohui aina nui ka ponoikai, aole ilihune like pu me ka lahu, hawaii ka ilihune.

Ua haawi kike aku la ahi keia hinau Pehea oe i hoi ole ai i America i kahi nui o ke dala?  Pane mai la oia ua noonoo mai au no ke kanaka Hawaii aole no’u iho.

 

HE MEA MAIKAI ANEI NA KAU

E na makamaka ake ike i na mea hou, he mea mai mau mo kela mau olelo e kau ae la ma luna ia kakou aka he mea ponalonalo no nae makekahi wahi ke ieha aku a hana i na hioma kah ana o kekahi mau aina mamao mai o kakou aku,

            Ma ko kakou pae moku nei, e like me keia kukpualu (spring time) Hauelan (Autumn time) Makalii )Summer time) Hooilo (Winter time.)  Aka no kakoa, ua ike ia he eloa wale no, oia hoi la makalii me ka hooilo.  E hana mua kakou i na aina e, ma America he ike i ke ia ka like ole ona kau ka wela me ke anu he mea weliweli no ka iana ka hiki mai ka wa hooilo e haule mai ana ka ua koikoi, e haluka mai ana ka nee aha aka hau, e nee maikai ana i kekahi manawa, a i kekahi manawa hoi, e fulu ana i mea ola kino, e keia na lioloholona ame na kanaka, e ma@ ana me ka maewai wa nui he ko i he aioha ke aloha ke hana aku, a pepa no hoi na kauhale e mole ana e walawala ana na mea ulu hou e make ana.

 

            Fulu ia na makai i ke ahiahi Poakahi nei, ua fulu ia kekahi makai kia momona me ke kapena Waipa e kekahi pake o luna o Mikahala, hona ka iuoa o Aki, ua hana keia pake i keia mea no kkona hopu hoohu oiia ana i kela pule aku nei.

 

Ua hoolimallma aku oia i kaapio, ame kekahi puolo, ua holo nui akui la ke kaa no ka Uapo, a i kaa no a ku ua iho aku la ua pake nei me koua puolo ma kona podeae.

 

            Halo ao la i o a ia nei, me he kolohe la, a WiWi aku la p puiluna o ka aioku, laia i hana ai pela he ike mai la ua kiu a ka Hamuku Hakikoki, me ka hooiaio ana i keia mau mea a ka pake e hana uei ana i hoomaopopo ai e loaa iaia iloko o ka puolo liolo aku nei ke kiu a hoohiki i kekalu palapala huli a me kapena Waipa, ua iho aku e hulii ka moku, la laua a huli nei ke aka malu mai la khi pake a me na poe apau o ka moku, Aole wahi koe o ka moku ke hele ala ka huh ana a pau na ahi apau i ka huli ia e na makai, na mae laua.

 

Nuhou Kuloko.

 

            E ku mai ana ka moku ahi Monowau i keia ka, mai kaleponi mai, a e kai ahilu pu mai ana me ka Warimoomai Vjanekona mai

 

Nui no na makamaka i kau leo mai i keia keena, no ka hoou@@ ana aku i kalakou mau nupepa aloha aina.

            Ua lohe mai ma ko e imi hiu ia ana i iwakalaa kuma@haha kanuka, no lunao ka Miowera ke paa

            E aho ia hoolehulehu mai, loaana wahi lemolemo p uka nei i keia wa ilihune dala nui walel.

            Aohe wa e hele ai i ke dala i ike ia i ke kakaukii na liolio ia, aole hoi i ke kau ia Gibson ua make ia, i keia wa wale no i ike ia ai keia hune dala.

            Ua nonoi mau aku na haipule i olelo na he pule oiaio, e hoo pau ae i keia ilihune o ka lahui Aole nae he haa i ia mai.

 

            Ua olelo mai ke Akha me ka mana o ko oukou mau olelo ke le walewa mainei inua o’u, aka o ko oukou mau naau ua mamao loa.

 

            O ke alelo ka pa kaua ikaika o ka hookamaui a me ka hoopunipuni, hana i kapae ae i ka hoopono a me ka oiaio, a maluna o ka paniwaiwai a me ka puni Hanohano ka naau.

 

            Hookahi wale no pule a makou e hoomanao nei i ka oiaio o ka poe e ao ia nei e pule i ke ampuni hou, mai na hoalianau na luna na kahuuapule.

 

            O ka lakou mau pule kai ike ia mai e ke aupuna loaa kahi hana, loaa kahi dala, a ka poe no nae e molowa ole ana i ka anee a hunui lehu i kapuahi.

 

            Ua ku mai i hehinei nu a Pelekane a hookah manuwa i koe, o ko laua lele like ana no i ko laua ko ai a haalele aku no @ lu nei.

 

            Ua hoolaha ia mei @ nupe@ a namu @ule@ina i @ oki ia o na @uhou ano nu@i ke auponi mai Kalepo@ maluna mai o ka Moku @ ku mai ai ka poalua nei hewa paha ka puolo ia amaka he oh’ea ko loko hana ka hana ana pela iho paha e nalo.

 

            O ka ai o kahawai k@ iho nei e hoike mai ana i nui ia o ka Moi e hoi Hohoalii, aohe nae he wa@ o ka wai o ke dala.

 

            I ka make ana o moi @hana mana o Molokai, o@ ia i hoi ai kolea i kahiki, ae na manu hehe Pokeo mea a ka paluku, pakul@na kolea uncle, uncle,@ wailulu i ka dala ole.

 

            Ua lohe ia mai nei ua aku o F. Pahia i kona lunakanawai ana no ka @ koolaupoko, ma ka la no ka la@a ole o kona @ ia oihana.  He nui ko@ maika i ka oiliana, a wa@ la me ka maikai.  He ka mana a e loaa hou ua oihana i oi ai i kela.

 

            Ua hele na koa P. C. @mau ahiahi mana ala@ aha la keia hana lakou kiai e hai mai he aha ko@

            Mai haohao iho e i a m@ ka ke loaa ole aku ka onk@ pono no e ninau ia makou, keena Hana oka Nupepa Ke@ aina.

 

            Ma ka hoike a ko@ makamaka kuokoa, he dala i keia a piha ka@ kahe awai ua mea he dala.

 

            Hau wawa mai nei @ kaki mea ano nui walun@ nei o ka manawa Pek@

 

            Ma ke kekahi olelo a@@ i ka ao maol aku no o n@ pela e loaa mai ai kahi oiaka anee pili peka h@ @ ul@@e ia, oia ka a@@  @ huakaa