Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 52, 11 December 1893 — Page 2

Page PDF (1009.74 KB)

This text was transcribed by:  Christina Rudolph
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

 

NA RULA ALAKA

O KA

NUPEPA PUKA LA

ALOHA AINA

 

E hoopuka mau ia aku ana ma kela la a me keia la ka nupepa puka la Hawai. ALOHA AINA.

            E hoopiha ia ana kona mau kol@@@ me na manao kalaaupuni naauao mahina o na ninau lehulehu o ka la, na moolelo, na kuao, nanahou kuloko a k@@@aho, na manao alakai naauao o na makamaka i kakauino ia.

            E hooopuka ia no na olelo hoolaha, na mele, na kani@@@, no ka uku loaa mua.

            E hoo@naia aku no na pepa ka poe kauoha mai, ke hooili pu mai i ka uku pepa.

            O ka uku pepa, he hap@@@ ko ka pule, hookahi dala o ka mahina, umi dala o ka makahiki a he umi kene@a no ke kope hookahi.

 

KEENA HANA:

MA KA HALE O KILIKINA.

Alanui Papu, Honolulu

 

ALOHA AINA.

J. @. Kaunamano

O@@, L@@ahooponopono a me Puuku

Poakahi, Dekemata 11, 1893

E HIKI MAI ANA KOU KOKUA

Mai na Mauna mai.

            Ina e nana pono ia keia olelo me ka noii pono ana i kona moolelo, alaila e ike iho no oe i ka lawa ole a piha pono ole o kela huaolelo “Aupuni Hawaii Maoli.” A no ka mea hoi o ka huaolelo “kuikawa” he haiano koua ouli olelo, e like me nei, “kanaka maikai,” o maikai ke @aia@o ia, e hoike ana i ke ano o na mea la (kanaka) he maemae paha a i ole he ino.

            Pela no keia olelo “kuikawa” he haiano ia no ke aupuni, oia hoi he mea i “kuhao” a i ole he “kaokoa.” Aole nae i ke kahi aoao a pela ma keia aoao, a i na pela, alaia mahea ke kupono o keia ano unuhi ana i ka hua olelo Provisonal (kuikaWa). Ke pane nei makou me ka makaukau mau e hoakaka aku imua o ka lahui holookoa i ke ano maoli ame kona io, kona mole i ke kupono i ko kakou olelo makuahine, no ka mea, i na he kuikaWa alaila, he mea ala i Waena, oia hoi, aole ma keia aoao, a, aole no hoi ma kela aoao. E hoomauaku ana no makou i ka wehewehe ana i ke ano io o keia olelo.

 

NA

ouli ano nui

o

NA LA HOPE.

O @@@, 1893

            Iloko o na la i hoomaka mai nei keia makahiki 1893 he mau la i piha me na hana ano nui loko o ko kakou noho ana hooponopono. Aupuni honua ana mai ka hiki mua ana mai o ko kakou hoonaauao ia, a iloko o keia makahiki a he hookahi wale no keia makahiki i kona ano mamua ae o na makahiki a pau o ka noho malamalama ana o ka lahui Hawaii.

            A ua hoopiha ia na la o keia makahiki me kona mau ouli me ke kaumaha loa, mai ka Moi Wahine, ka mea e noho ana ma ke kalaunu a hiki i kona mau makaainana, mamuli o ka loli ana o na ouli maa mau mai ke ala mai o kona maa mau, ke kaulike ana, nolaila, ua aui ae ka mau ana i na kanaka e noho ana ma ka honua o ka pae aina Hawaii nei a i kekahi loli ano e loa i ike ole ia mamua e like me ia i keia makahiki, ma keia loli Wikiwiki loa ana, ua nana mai nei na aupuni maluna loa o ka honua nei, me ko lakou nana ana mai me ke pahaohao-

            Ua ninau iho na aupuni naauao loa o ka honua nei ia lakou iho; pehea la i hoololi awiwi ia mai ai ka noho ana aupuni moi o Hawaii – a i ke aupuni no ka moeuhane @i@@@@. Aka hoi mamui o ko lakou maopopo maoli ana au nei i na hoike oiaio loa, mai kekahi kiu – a lakou i hilinai ai.

            Ua loaa aku la ka mea oiaio loa.

 

HE MEA H@NA.

            Ke olelo nai nei kekahi keonimana haole o ke kulana oiaio.

            O ke kumu o keia holo o P. C. Jones no ka Waiho aku i ka @@kou mau kumu i hoakaka ai ma Apedeviti a lakou imua o ka Peresidena, a i ole i ka ahaolelo lahui.

            A ina e haule mai e waiho hou aku ana no he mau kumuhou, pela no lakou e hoonahili ai a pau na makahiki eha.

            A oia manawa aku, aole e hiki ke koho hou ia o Kalivilana i Peresidena no ka Rebupalica o Amerika, alaila e koho ia ana i Peresidena hou, no Amerika.

            A oia Peresidena e koho ia ana, no ka aoao hoohui aina. Alaila, e kakoo ia mai ana ke aupuni kuikawa.

            Pela mau iho la lakou e hana ai a pau na makahiki o Kalivilana ma ke noho Peresidena no Amerika.

            Ua ukiuki keia poe i ka noho Moi o kahi mea eleele, a me kona aha kuhina eleele maluna o ua poe hokae ala.

 

NA MANAO LILI.

            No loko mai o na manao lili pai ia ai kela kii hoohenehene o ka Presidena Kilivalana e hapa ana i kekahi Wahine @ka.

            Ua oleloia hoi e ke kahi elele o ke aupuni kuika Wae noho la ma Amerika ma o kona mau kala@@mailio ana.

            Aole makemake ona e noho noi hou kekahi @ika maluna o na keokeo. a o na poola no kai olelo ae ka aha kuhina eleele o ka moi, oiai he ahakuhina kanaka Wale no ka @a moi Kalakana i hoonoho ai i ka M @@ 1884.

            Ua nema ia mai nei ko kakou moi a me ka lahui pu. He mau nema k@halahala a hilahila ole a kohu ole.

            E ka lahui, no kakou no ko kakou aina. Hana ke Akua i ka lahui ulaula i kinohi i aina no na ili ulaula. A hoonoho iho la i na ili ulaula i Moi, i Alii i kanaka.

            A oia hoonoho ana a ke Akua, ua sila paa loa ke Akua ka aina no ka Moi, no na la, no na kanaka ili ulaula aole no ka ili keokeo, a penei na olelo ana a ko Hawaii nei poe kahiko.

            Hanau ka aina, hanau na lii hanau ke kanaka.

            Nolaila, no ka poe eleele no ka aina mai kinohi mai, aole no ka poe keokeo.

            Ua hoolako mai ke Akua i ka aina okoa no ka poe ke keo, a hoi no hoi ka poe keokeo i ko lakou aina, a ke Akua i sila ai a paa no ka poe keokeo.

            Heaha la hoi ke kumu o ke kuhalahala makehewa ana o kekeokeo i ko ka eleele aina.

            No ka eleele ponoi no ka aina, no na mai kahiko loa mai a na ka eleele no e noho mau a noho paa, a noho kupa, a nohopapa, a noho lalani ma ka alani Moi lalani Alii, lalani hanauna, lalani mamo, lalani kanaka.

            Lili makehewa kuhalahala kohu ole, no ka eleele no ka aina kuhalahala wale mai no, no ka eleele no ka noho Moi, lili Wale iho no, kohu ole ke ake aku e lilo i Moi me ka ae ole aku o ka eleele, he hana hilahila ole ka hao a kaili wale i ka aina.

           

Ua ku mai o Maki mai Hana lei mai i ka Poaono nei me na ohua ma i lepere eono. aole wale ia kauna o ka lahui.

 

Waho no ke keiki Pelekane i keia mau la aku nei kahi noke mai ai i ke hiki pu, a i waho no la po a ao ae. E paikau ana no paha elike me ko lakou ano mau.

Ua like hou mai makouu hele aku o Peresidena @ole@ aku ia @omisipa Pelekane @ pau ke aupuni kuikawa, @ ike mai i ke aupuni @ipaha @ Nawai i hoopau ke aupuni kawa, Wahi a ka inioa Na makou po; Wahi a ka ka-ha-ha, aole au like i na @ oiaia na olelo oukou e paa@ ke aupuni a hiki i ke ka@ hope loa a kaa Wale ae la@

 

Ua loke wale mai maka koaha nei, ua haalele Daimana i kona noho, m@ o ka ae ole ia o kona manao hoi o ka hoomau no i ke @ ka Hawaii ma ka oihana, @ no ka nui loa o ke aoao @ ua hele kona aoao.

 

He mau po i hala ae nei komo ia aku la ka pa o ke keo@@mana i hoohuoiia, @ hele loa aku la me ka m@ kiei i ka @@@ moe o ke wahine a olana o ka mea huo@a. ua ike ia ka oiaio ka loaa ana o ka mehea ka iloko o ka pahu pua kanu leta i Waiho ia malalo o ka kaa niani. Ua ana ia ka m@ a ua loaa he helu 19. he @ a i ole he makaikiu ka inoa hana, malalo o ka inoa l@ (special offers) he inoa oi@ maikai keia, aka he ino ka@ kolu, ua hoopahaohaoia ke @ keonimana nona hoi ka @ na oluolu ana ma ke kihi @ alanui Alapai me Kin@@; kona halawai ana mai me @ mau kiu e kalele ana ma l@ ka pa, a ma ka hion@ o @ ano kalele ana, he me e ak@ e ike i na mea e hanaia @@ loko o ka hale. Ina p@ia @ lawelawe oihana ana, o ka @ wale ke komo ma loko o ka @ a kiei ma o a maanei, a @ wale aku paha, ke i nei ma@ he pegana hupo loa ia ano @ lawe oihana ana, a i na e @ pono a hahau ia i ka l@@@@@ ia paha i ka pu, ma ke p@@@ ke kana Wai, aole i @@ W@@ ona no@a ka pa.