Ka Nupepa Puka la ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 4, 5 May 1884 — KE DALA KALAKAUA. [ARTICLE]

KE DALA KALAKAUA.

Ua hanaia ke dala paa keokeo o Hawaii, i kapaia ke "Dala Kalakaua," ma ke ano like loa me ke Dala America Huipuia'wa ke kaumaha amaka maemae, a he 412 J hana ke kaumaha o ke dala hook&hi. .. Ua hooholoia keia kaumaha no ke dala iiookahi i ka ina£ahiki 1834, no ka īuea, ma ia manawi*, oia uo ke kumukuai o ke dala keokeo ke hoohalikeia me ke dala gala. Penei; ua kokoke like ke kumukuai o ka auneki gula hookahi me na auuoki dala keokeo (»Silver) he 16; o < ka pololei loa he 15.0883. Mamuli o na kanawai o Amerika Huipuia a me Hawaii, o ke dala ulaula (gula) ke kulana paa, (fctandard) a ana hoi o na a pau, . He 20.S huua ke kaumaha o ke dala ■ūlaula (gula) hookahi a ua like me hook&hi hauei'i keneia. īna i hoonuiia ka 25.8 huua me 10, (kekumukuai o ke daIa keokeo ko hoohalikeia uie ke dai& lu) alaila e loaa ana i na huuia he 412$ k* kauiuaha o ke dala keokeo hookuiii. Aka, i keia maiiawa, ua emi mai k& kumukuai o ke dala keokeo (Silver) mainuli o ka nui loa o na dala keokeo i eliia mailoko ae o ka (iia Mine) | a i keia M. n. 1884, ua kokoke ka iu/īo , o ke dala keokeo i ke dala mo 1:17. Nolaila, i keia wa, o n& huna ke kaumaha o ke dala keokeo, ao« lo i lawa o. piha ai ko kumukuai me ka , dala hookahi. lua paha i hanaia ke dal& kookeo hookahi ma ka 405.0 huna ke kaumaha, alaila loaa ke dala keokeo i like ka waiw&i me ke dala gula hookahi. Penei ke kanawai paa e poli &na i na dala; ina he dala kek&hi e holo ana ilo. ko o kekahi aupuiū, nona ke an&waiw&i i emi m&l&lo iho o ke kol&na' ?tandai - d alaila, na keia ano dala e, kipaku ana i na ano dala i piha ko lakou kumukuai. Ina ma ke eke o ke konaka he mau d&la o kola auo koia auo, hc ulaula a ho keokeo, e aua aua oia i na dala i oi kona kumukuai, a e haawi mua au& oia i ka uiea aua i aie aku ai i na dala i omi kona kumukuai. 0 ko kakou ano no keiaAolo oluolu kakou e hookaa aku i ka &ie me ka mea i oi ka waiwai, ina e hiki ke hookaa aku i ka aie me ka moa haahaa ka w&iwai. Pela no hoi i ka wa kahiko ma Hawaji nei. O ke kanawai oia manawa nxa na pttaa e hookaa aku ai i na auhau o na aina. Ina i kauoha ke Lii, o ka auhauNo ke ahupuaa he puaa, nona ka loihi lie kahi auana, a ina he mau puaa \ko 1» haawina, aole oia e haawi ana i ka pnaa momona a maikai, aka, e wae ana oiaa k& puaa wiwi, i hookahi anaua ka loaoia kana puaa e haawi no ka auhau o ka aiua. Aoie e holo ana na "dala Kalakaua" iwaena o na haole ma Kaleponi. Aole lakou e lawe ana i keia dala malihim. Nolaila, aole e hiki ia kakou ke hookaa aku i ko kakou aie ma Kapa]#kiko me na dala Kalakaua. Pela ke ano o na aupuni nui a pau. Ma Pelekane he Da- , la Pelekane wale no a pau. Ma Ameiū- , ka Huipuia o na dala Amerika wale no. i ae ia. Aole i holo na dala Pelekane | ma Amerika, a pela no hoi ke dala Aine-1 : rika, aole lakou i holo iwaena o ka poe ; ; Pelekane. Ina ihiki ke dala Amerika i: . Pelekane, hooheehee ia a kuniia i dala Pelek&ne. Ua hiki no nae ia kakou,|ca poe kalepa ma Hawaii, ke hookaa alu i na aie i ko Kaleponi poe, ma oa daU ulaula a me keokeo o Amerxka ke loaa. Nolaila, o ila dala a paa aap ke ohiia nei a ke hoounaia nex rjKaleponi, a, i keia m&nawa, oa aneane pau loa. Aole i ike nui ia na dala Amenka m& ka liaaa o aa poe e noho anama Haw&ii i*ei. 0 m d&la gok o Aiaenka, m i , n&lowah; ha i kukoke p&u ap <l&la kfeoktjo Af^feirīlifr. I lik. uu* Im» pUiiu* i ki'm u ! La pii u ke kwLuukuiū, Ki- ( \'/j Dhltx ītitix 'J. ' -! v , KhUi/ULI MA , ( r>: M'-A i, 1561, u'» , j (* k* kuxtuk.w?« y u* w I

Uno. Penei, ina emakemake kameal V&lepa ma Honolulu e hoouna aku i Ka- j i hookahi haneri dala x mea e h»pkaa aku i kona aie no kekahi waiwai v ana\i k&uoha ai e hooili i .Hōnolulu nei, ana oia ina dala he 5.75 no ka bil& (Ma. Waiho oia i hookah i haneri j dala\nVka banako ma -Honolulu, a la- , weia no ka bila 5.75, alaila, koe ma Kaleponi na dala 9dL25 wale no, Aka, aole oluolu k& poe mea halekuai maaneii keia poho, nolaila, k&u lakou i | keia poho ma ke kumukuai ona kuai aku maanei, a nolaila, pii ke kumukuai o na mea koai maanei mai Kaj leponi mai, e like me ka nui oka nku no ka lula kikoo dala Eichange. Ip» ;he nui na dala gul& o Aaenka ma llawaii nei hiki ke hoouna aku ia i Kapalakiko no ka hookahi kene la no ke dala hookahi, a oia iho Ia no ke kuwukuai o ka bila kikoo dala Exchange. Me he Ia e pii hou ana ke kumukuai 0 na bila kikoo dal& i Kalepoui & hik) i 10, a 15, pela no ka pii like ana ma Hawaii nei ke knmukuai o na lole, na mea ai haole a& l&ko h&le. a me na waiw&i e&e & pau i hoounaia.'i Hnwaii nei m&i ua aina e mai. I mea e emi &i ke kumuku&i o n& wai. wai ku&i ma H&w&ū nei, pono ke hoopoaoponoia k&naw&i e pili i dala, a e hoihoi mai i Hawaii i na i ulaula kumukuai piha. Oke kanawai oka makahiki IB7G Mok. 41, he maikai no, q i na pauku elua me ekolu ou& k&naw&i uei, ua aeia e hook&a aku me ke <hh keokoo n& aie & pau & hih ike k&n&lima dala. Auo na aie nona ka heluna < maluna aku, ua aeia o uku ia kekahi liap& me ke dala keokoo. O keia ae ana Ikc dala keokoo me ka luml-a». nna o Jk.ekahi hapa o na aie ke kumu o ka he&p& ona dal& ul&ula m& na «ina e. ,U«.hoom&ka uo nae ka nalowale mn o n& dala gula m&moa &k& o ka hookomo- < i& &n& m&i o na dala Kalakaua ma H&w&ii nei. v Oku kakou waiwai, kopaa, &me ka ke kuaiia nei ma K&leponi no ke d&kgula» « he mea hiki no ke hooiliia Ina e oluolu kakou e nol» kiia dala ma&nei. Aole e pilikia ana kakou no ke dal& gula Amerika olei ma he kopaa a he raiki t maia, kope «fce* ika kakou e hooili aku ika makeke ma Kapal&kiko i mea e p&n&i aku no ke dalagula. He mea ka i ka na&uao ke hook&hua ia ke dala Hawaii malnna o ka poh&ku paa, o ke<;uZa, ka mea hoi i loli oie kHmukuai. He manawa kupono loa keia i ko k&%ti Moi e hoike aku i Kona aloha llhni ma ke kokua ana i na mea e holo- ] 4siti ai na hana kalepa, a ina he mea Eiaopopo oke dala e kau nei kona poo alaae kona kalaunu ka mea e keakea ana i fc& pono o kona lahui, pono no Oia e aku e hoopau i keia ano dala a e hoi kakou i ke dala gula o Amerika.