Ka Nupepa Puka la ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 2, 27 April 1885 — KE KUMU O KE KAUA Mawaena o Enelani a me Rusia. [ARTICLE]

KE KUMU O KE KAUA

Mawaena o Enelani a me Rusia.

I mea e niaōpopo ai i ka poe helnhe-lu-o £a Pae Aistk ke kamu i a!a mai ai okalakala oka Jjiona a me ka hululinlti, ka me& hoi a na Hawaii e olelo ae ai me» ka maopopo, Le laua ioaia mawaena o ka makuahonowai a me ka kunona, nolaiia» ua hoiliili ae n»kou a ua liwe mai i na ike i lo&a ia makon, mailoko mai o na nupepa i hooiahaia mn America a me Enelani ake KAiho aku nei i mua o ke akea na oukou e kaupaona i ka mea hewa a me ka inea pono ona aupuni e anehe aku nei 9 komo iloko o ke kaua hookahe nui wale pāha auanei } a oia keia mala--10 iho. No ka noonoo ana i ke koikoi o keia hakaka nui e anehe mai nei mawaena o Eneiani a me Rusia no ke kumu oia ka hoopaapaa no ka palena aina mawaena o Rusia a me Afeganifcana, he mea poco e hoomaopopoia me ka huikau_ole na kumu noi e ruoe aenei malalo o keia hoopaapaa. O ka ninau i keia wa, oia ka hoopaapaa rto ka xaea o laua e lilo ai o Penetiehe ma ka muliwai Mugahaba zna Aieganitana kahi hoi i noho ia aku « aa koa Afegamtaim no ka manawa kokoke e makahiki i hala aenei, aka mamua aku oia wa, aohe aina i noho ia e k&naka. Oka aina mawaena o Mug&hab& a me Herirada, e plli koke I& ma ka Akau o Herata ia» Afeganitaa», m p&la o B6gihifea; ao k poke imi e hoop&ap&ak ntl o;&, p«hea la k& nnl o ka a!ns e mākemamī o 7>wih e lih mm hik k«!a alua, oht h w«bf Knl I-p!& ra.ih :,HK&;nk t ;Ti\t>%. Vo* <■ r,i.U r,v-: «? 'h 77tth*H > v> E'Aw/inn-. f ) P'Ai-Kmk īl&rlri h ruk M r\k-. t! r ,% V»'e b.'\i P rr\ , a' r.Yh ' r.t. - it " ?. '■ ' >:k *>■: r>;h?'h*<}

H -ko lakou uuanse>, Uft noho agna ia kela *i£a ena Tacomana,, ka lahui hoi e paanaoia uei BuRĪa a hoomalunei, m.ano % aina haaaij>ipi no lakou £§£&4&ha pipiwai o Bagiai. ka apao hikina q kela aiua, oMul i&kahai piii pa akokoke i A-Kapa, m amliwai 1» Kusa. 'O kw Wiao «ia hoi k| inoa mg| i kamaajpa, h%aiua okoa e aku malalo o ka kqg| « aaa o £eaeA*hePou; km ana aku i inoa hou pns iuoa mua, he hoike &na ia i ke kahiko q ke kapaia ana o kela inoa, a oiai ha mau helehelena no hoi kekahi ok( kauhale kahiko i ku mamua loa e waiho la na hoailona. X keia wa, he mau pupupu hale o iia ano kahiko ia eku la, a o aa hale lole oka lahui Saroka lueomana, eku la ma Mugahaba, aia ia wahi ma kalii he eono mile ma ka hikiua akaa aku o Pnli-Ki§iti, a ua ane iike hoi ka mamao mai A-Tapa mai. 0 ke kulana o A-Tapa, ua oi āku ke ano uni oia walii, no ka mea, aia ia AĪnn ke ku la ma na muliwai o Bagisi Hikiua, a e pololei la ke hele i Herata a hiki iluna oke awawa o Kusa. Oke ano o ka inoa A-Tapa ma ka olelo Tueomana, oia ka Heiau Keokeo. Aia hoi ks rraiho la he heiau 300 iwilei ka loihi, 150 iwiiei ka lauk a 100 kapuai ke kiekie, i hoopuupuuia me ka lepo lahilahi oke ahinahina, AVft t ua hoeKloia keia mea e na Afegsnifcanaipapu kaua, me ka hoopnupuu pale lepo hou ia ana mai mawaho a puni, me na puka i hoana okoa ia no na pukaa. He mea pono ia kakou ke hookahua ika uoonoo ana no keia mea, ma oke koho ia ana la ona Komisina Hoopouopuiio Palena Ama e Kusia ame Euelaui no ka aoao o Afeganitana, Ua koho o Enelani i kona o Haku Petero Lumdsen, a o Rusia hoi ia M. Lassar, o laua na komisina nana € bbopcmopono"a e liaa» i i ka olelo iioo- * kuikahi ai o Kusis a me Afegani--1 '' T L " «o Peueiiehe kalii a laua « p p >apaa nei. A nolaila, o ka lawe ;t 11 ikaika ana o kekahi o laua ika aina e hoopaapaaia ana, lie hana ino e kue kanawai He mea hoi ia u a kekahi a®ao e lioole aku ai ika aelike aa ke Komiiiiua e hooponopono, a naua s oialama i kona mau pomaikai ponoi iho. Nolaila, oka aoao i komo e a noho iho maluna o ka aiua e hoopaapaaia w», ft i o»e ia i kekahi wahi lihi paha o ia aina, oia ka pakaha aina, a maluna w hewa no keia hakaka mai nei a ia« na hewa e ala mai ana ma keia hope aku. Maluna o keia mau mea a pau, aa kuikahi kakou. ua komo mai ka niuauma

k&ia wahi, Owai o keia a:au aupuni ka pakaha aiua? Owai o laua ka i lele mua e kaili ae i ka aina e hoopaapaaia oei? Maliope oka nooi;oo akalieie aua ma o na palapala la, akea a malu i loaa mai ia makou a nia ke kaana pu an&.j bs hoike o kela a me keia aoao, ua makaukau ka Fae Aina me ke kanalua &le e kau aku ika hewa, no na Afeganitana, oia hoi ma ka olelo pololei no Enelaui ka hewa, no ka meu o Enelani ka mea pale ma ka aoao o na Afegant> tana, ka poe mua loa i nanao e ae na lima ika aina a Rusia ame Enelani i aelike ai na ke Komiaina e hooponoponp E wehewehe pakahi aku ana niako.g ina poo manao kaokoa, a malgpa oi| mau munao e noonoo ai kakou, im aole e kiolaia, alaila, e aua Q Enelani e na ulupuni hoahe|raia, ainft $ naha ana ka noho maluhia ana, alaila o ka hewa a me ke karaima o ke kahe ans o na koko oka lehulehu maīuna oko Enelani mau hokua* 1- Ua aelike o Eusia ame Enelani i ka malama o Mei 1884 e waiho aku m ke Komisma e hooponopono i kahi a Afegaßitana ame Koaia © hoop&apaa oei. % Oka ama e hoopaapaaia nel, h« mau wahi hemahema auku ko na AfeganiUna ia Penedehe. 8, Ola alna o Penedehe * hoopm* pa«fa mf, ua komo pc Hoko on& oUlo hoo»aati6o ;a Haku Petero Lnmāmu, k*kaJji o na alna f ifab*ltiAĪg la m#ā 9 I knlmnA ; % m k īmwi w» k* mmm pftu 4 h&awl I km* oUh IwMi» »o !n.a m !l* o\k j#oW*t k» R««f» m»v 4 ' K w. ī».v.t'.?-/♦ r.s

keia aina, aohe mea oua aapuni hoopaapaa i kokoke ma ua wahi la, no ka laea, o kahi ona Afegaftitaua kokoke mai, aiā i Bala Mugaliabs, g o le&hi hoi, ona Eukini kokoke mai aia i Saraka. 5. A, ia Busia a me Enelani ehooūaakaukau ana e hololea loa ka aelike oo ka hoouaa aku i ke Kawp«wi.?- Hoo Palena Aina no g ioopaapaīna iiei, ua kaiii koke ae la ns Weganitena i ka aina o Pe»edehe iloko 9 ka malama o lune i hala, iho la | na wahi ia a liiki i keia Wa. 6. Ua kue aku na Kukini i keia kaUi eia ana o kela wahi, . alea aole, juae q Enelani i kahea aku i na Afeganitana e haalele ia wahi. i ka inalama 0 Okaioha i hala, ua pane aku . P k usia 1 keia hoohalahala i nana ole ia mai, ma ka hooana ana aku i puali koa uuku.i Puli.Katumn, a ua aua aku la o Husia a hiki i wa e hooponopono eia ai keia kaili honua ana ae a Aieganitana ia Peneelehe, aiaila, hoouna mai i kona Komisina, Maluua e keia mau mano i heonohouoho papaia ae la, e ike aLna inea a pau, o Enelani kai hewa. Ona Afegauitana ka i kaili mua ika aina aole na Rusia, O Rusia ka mea pono e olelq tnai ia Enelani i kona paewaewa aole o Enelani ke hoahewa aku, 0» Ēnelani ka mea i hao mua i ka aina »Ie o Rusfa, Nolaila, o Enelsni ka pakaha aina 4 a maluua o kona poo J kau ai ka haawe ona koko hala ole e kahe ana ma keia kaua ke kukalaiaka aa kai*?, Kolaila, iko Afeganitana hao ana i kela aina e hoopaapaaia ana koaa| knleana, ua hwe oia i ka hana maloko & kona lima ponoi, a via kapae ae oia ia Ēnelani kona ]oio mawaho o kulakula^ Eia malalo iho nei ka manao oka Ec<movu?f o Ladaua, i hoopukaia ma ka la 38 o Maraki i hala, no ko Enelam knlana kupilikii: ! " O ke kokoke e ekolu keia o na mamct ta w» snaJ a.ī ES£»oao akn ai ī ka nee ans oke aamoku kaua i A!exBnadaria ( Aigupit3, oia hoi ka hoomaka ana mai o na pilikia a pau e nei. Iloko o ia man makahiki akn nei i hala, ua uhauha aku kakou i' ks hakakn <ms me na Aigupita a meko lakoo mau makaainana ma Sou-| elaua, aua lilo he mau miliona daŪ a me na haueri o na ola kino makamae Ua hooknee aku kakou ia Farani, ua nana kueiāaka nui mai o Bisimaka, a ke haawi aku nei kakou i wa maikai loa no Busis, ana i ake nui ai 0 hoohali tnai ma ka ninau hoojK>nopono palena aina me Afeganitana, oiai ko kakou mau lima e piha ana i na kaua e ae ma qs waiii e. A o na inoh&i aua i kela oaau mea a pau, ua hooliloia, a o keia nau lilo aohe 1 kana mai—a no ke ahal Aohe mea eae mawaho aku o ka aha kuhina e hiki ke pane mai, " ka pepa nui e kuupau loa ia aku ai ke koeua-].