Ka Oiaio, Volume I, Number 5, 21 June 1889 — Huakai Pokole i Kapalakiko. [ARTICLE]

Huakai Pokole i Kapalakiko.

I ka lima o ka la o makou i ka moana, ma)iope o ka paina kakahiaka, e akoakoa mau ana na ohua kane iloko o ka rumi puhi baka. Aia iloko o keia wahi e hoonanea ana na ohua mii ka pepa ana, heluhelu ana. kamaiiio a paio manao ana. Ma keia kakahiaka, ua ano hoopahaohao'ia ko makou noonoo i ka lohe mau i ka moolelo lokomaikai nui o k'e alii Eihopa a me.na Mieionari i na alii a me na makaainana Hawaii. He mea kamahao no hoi j ka lohe ana i keia mau olelo mai i ka waha o kekahi malihini, he eko- ! lu wale no j>ule o kona noho ana ma Hawaii no na niea he lehulehu ; wale. Iniki mai la k'ou mau hoa ia'u, a imo mai la hoi kekalii, ne aku. No ka pa-i a me ke kaena hoi o keia haole, ku ae nei hoi kekahi, he malihini zio, a he haole i noho kuokoa me kakou a ma kana olelo a'u i hoolohe aku ai, ua hoomakaulii oia i ke ano o ko kakou noho ana, aole hoi elike me ko ka haolo mua, he lohe olelo wale no kona, a o kona lohe inai na Miaionari mai, e mahalo ana no ka haole mua i na liana aloha, na lokomaikai, a me na hoonianawanui ana 0 na Misionari i Hawaii ei, ko lakoū noho ilihune ana a pilikia no hoi i kekahi manawa; hoinoino ae la oia i na Hawaii a me na 'lii. He lahui ka kakou, ko kakou pono, pomaik|ii a waiwai a ine ko kakou anp mumuli wale no ia o na ]okoT?iaikai o 4a knmu a nie ka lakou mamo. floko o keia paio 'ana o.keia mau niea elua, he mau malihini. e hapai«uai ana kekahi e lioole ana hoi l4j i ;ahi, e komo liilii ana ka makou .a hookuikui a hiki wale i a inai o kekalii %>ao i k; <■ e pane ma .ko ma v,... . ;oa i Jike loa ko makou manad me ko ka haole mua, i\ >le no hoi m(f ko ka lua, aka, ua heō nae makou mahope o ka mea e pale ana i na a mē na hoohaahaa ia ana o ka lahui Hawaii. Hoao aku la au e hoike 1 ka pololei o]e o na hoonam* ana'a pau loa ma' kekahi aoao, a me ka pau loa o ke ino ma kekahi aoao. No ko ia la manao he malihini pu maua, ua helu mai la kela i ka nui o na hana aloha a me na aloha ole, na hoopomaikai a me na lōkoino hoi. I ka nana ak'u, ua ikaika no ke kula ia ana o keia haumana, a ua aapo 110 hoi ka haumana. Nana oe, wahi ai ala, i ka lokomaikai. palena- ole o ke Alii Eihopa i na Ilawaii, i ka haawi aua i ke Kula Kamehamelia. Olelo aku nei au, ma keia walii, ua alakai lalau ia oe e ka mea nana oe 1 hai mai i kela mana au e puai hele nei i ko ke ao. 0 ka aina a me na hale a me na loaa a pau, no ka malama ana i ua halekula la, a oukou e lioolaha lalau nei, 110 ka lokomaikai o kekahi haole i pae ilihune mai i ko makou aina, o ka aina 110 ia a me ua loaa o ka waiwai 0 na Kamehameha, i hooiliia mai kekahi aku a kekahi, a hiki loa niai 1 ke Aliiwahine Pauahi Biliopa, ka hope loa o na maiuo pololei o ka Ohana Kamehameha i ike ia i ke akea, (he poe aku t\o kv>e. no ke koko ponoi e ola nei), a i kona make ana ua hoinli aku oia elike me ia e hoohana ia nei. aole lwi elike me kau e alakai liewa nei. Ile oiaio. he kokua no ka Hon. Bihopa, a he pono no kann mau lux)lala ana i ka mea a kana walūne i waiho iho ai, he hoomanao inma a no ke alii-: aimoku. nona mai ke kumu wai- 1 wai. No na lokomaikai e ae ana i j olelo n\ai, i hoolala ia u\a ka pala-,

! pala hooilina a ka Mea Hanohano, ua hiki ole ia'u ke pane a ke hooia aku, ua ike nō nae au, he mau ma- j nao aloha no ko ke Alii Bihopa ma j k'ana mau olelo, 1 ko'u nana aku. Aka, i panina no kana ōlelo no na mea i manao ia, ua pane aku au,.o ka waiwai'i haawiia mahope, o ko ke kanaka make ana, aole ia nona, aole nana ia haawi, aka, na ke Akua ka mea nona na mea a pau, a he 'noho malama wale iho no: ka ke I kanaka i kona wa e ola ana, a e [ hoomaopopoia mai ana no kana i hoohana ia m#vU mea a pau i ka la hookolokolo c hiki mai ana. He olohe ke kanaka, aohe āah.u, aohe waiwai i kona hoea ana mai i ke ao nei, a pela no oia ke hoi hou aku i ka opu o kona luaui makuahine —ka honua. Lele bou aē la ko'u hoa kamailio, a kahi o ke ' kahua palahalaha o nā kamailio ana, ke kahua a ka makapeni e pahola aku ai i na manao i ke._ akea, e hoopuapua liilii ia nei, ma na olelo a ma na manao impepa i keia a me keia manawa, e hoolaha ia ana ma ka olelo nalo i ka lahui Hawaii, a ma kahi no hoi e ike ole ia ai, e ka lehulehu—oia hoi na mea maikai i hanaia ia kakou a me ka kakou mau hana lokoino lioi ia lakou la haua maikai. No ka mahuahua oia mea, a me na olelo ana, ke waiho nei ' makou a keia puka ana aku, ke ae ia hoi.