Ka Oiaio, Volume VI, Number 1, 5 January 1894 — Page 3

@a Willis Olelo.

@oolelo Piha o @ko@ i waiho@aku @ua o ke Aupuni @awa.

@halalo iho ka palapala a @llis i waiho aku ai imua@ @Hooko o ke aupuni No @ ma ka la 19th o K@ke@ @3 e koi aku ana ia lakou ke aupuni i ka Moiwa@ @kalani.

@dena a me na keonima@ @inamina loa ka Peresi@ @rida Huipi ia i ka ulolo@ @ninau @ pili ana ia Ha@ @a he mea hiki ole ia ke @ ke kumu nui o keia @ mamuli no ia o kekahi @ i hook@mu mea ia a i @i mahope iho o kou hiki @aanei nei, ua hoomana @ e hooponopono mua ma @ a i loaa ai ia’u he kule @ pu ai me oe.  Ua mina@ @ a Peresidena a pela pu @ a’u mamuli o ka hana @ahi mau hana malu me @ ole mawaena o na Au@ @ Ua hiki nae ia’u ke hai @ ano o ka hana malu i ka pomaikai no ia o ou@ @ oa.  He mea makehewa @ aku i ka mea i hana ia @ @ena maluna o ka ninau @ @a@n@naia ia malalo o ke @ @a a ke kulana hoopono @ hana pono e hana ai; @anawa a mai ka mana@ @mai no ua kaawale loa @ao ino a me na @anao @ ho hoaloha ka hiko ana i @ ahiko loa ia ai o ko ka@ @apuni malalo o na Kui@ @aa ia e hookokoke ana i @ kekahi.

@au ka Peresidena o kana @ e hana ai, oia no ka @ mai, mai ka Aha Senate ikahi i kakauihoa@a e @ Nui a me na Ek@@i o ko @ni a @oouna i Elele i @a Hawaii, no ka imi ana @ kaulike i ke kumo o ka @ Aupuni, a e imi aku @ @ke kulana oiaio maoli @u mokupuni.  Ua ma@ @keia ike ana i na mea @ e kokua ai i ka @ere@ @hoohana ana ma keia @ @i a nihinihi.

@aa ana o na mea oiaio @ a Mr. Biount hoike, ua @ ka Peresidena i ka ho@ @ loaa ana iaia o ka hoo@ @ kana mea e hana ai me @ paa maluna o kekahi @ @a hoohana ana aku, a @ @a he hana nau o ka he@ @ ia oe no kou hookama@ @e keia manao:

@Aupuni Kuikawa i ku@ @a lahui Hawaii, a i ol@ @ hoi o ko lakou ae ana a @ aole no hoi i ike ia aku @ u ana a hiki i keia ma@ @ou.

@ e ka Moiwahine i ka ha@ @u i Kona mana i ke Au@ @awa, a hiki i ka manawa @ wahine i ike ai me ke @ ua ike ae la ke Kahina @ @ni o Amerika Huipuia @ he mana noho manawa, ana me ke pale ana me @aua o Amerika, a o na @ ku a pau i keia mana @ @komo aku ana ia no ka @ @oko ana.

@a aku ka Moiwahine e @ Kuhina a me na alakai @ nana i hookahuli Kona @a Oia e haawi pio ana @ ka hoopii hoohalahala @ @oo pono ia ana kaua ho@ @ @ @sidena o @ @i @ waiho io @ @ @pualika@ @ @i @ me na @ @no alu, @ @a o ka @ @ @ohano o ka Peresidena, i ka manawa e loaa ai@aia na ike e hoakaka ana i ke ano o na mea i hana ia, a e hooponopono i na hana a ke Kuhina Stivini, a e hoihoi hou ana ae iaia a me ka mana ana e koi nei, oia ka moi kumukanawai o ko Hawaii Pae Aina.

            Mahope o ka nana ana me ka hoomanawanui i ka hoike a Mr. Balana, ua ike ka Peresidena o ka hana kue i ka Moiwahine i hanaia ai, ina aole i hookonokonoia, alaila ua paipaiia me ke kokua ia ona e na luna aupuni o keia aupuni [Amerika] ma Honolulu; ua haawi mua aku la oia i kona ae mua ana e kokua i na enemi o ka Moiwahine e hana i kekahi hana e hookahuli ai i ke aupuni Hawaii a kukulu ae la he aupuni hou ma kona wahi me ka lima ikaika, ua hooko oia i keia ae mua ana ona mamuli o ka hoolele ia ana mai o kekahi pualikoa mai ka Bosetona mai, ma ka la 16 o Ianuari, o ka 1893, a mamuli o kona ike koke ana aku i ke Aupuni Kuikawa i kekahi la ae, he nawaliwali me ka hiki ole iaia ke pale nona iho, o ke aupuni kumukanawai ua hiki iaiake malama me ka holopono i kona mana no ke kua ana mai i kekahi mana kaua e ae e hooweliweli aku ana iaia mawaho ae o ka mana kaua o Amerika i hoolele mua ia aku ai.

            O ka Peresidena mamuli o keia mau mea, ua paa kona manao aole oia e hoouna hou aku ana iloko o ka Aha Senate no ka hana hou ana maluna o keia kuikahi ana i unuhi mai ai mailoko mai oia Aha ma ka ia 9 o Maraki i hala no ko lakou noonoo hou ana.

            Ma ka ike ana i keia mau hopena ua ao ia mai au e ka Peresidena e lawe i ka manawa mua loa o ka hoike ana aku i ka Moiwahine no keia manao paa a me kona ike ana i ka ili ana o ke koikoi a pau o keia hana maluna o ko makou aupuni.  O ka peresidena ua ike oia, mamuli o ko makou komo maoli ana mai a keakea ua lilo iho la maluna o makou ke kaumaha o keia hana i ka lahui Hawaii holookoa, aole noi he hana kaulike ka hookomo ana aku i kekahi aoao no ka lokomaikai o kekahi aoao.  Nolaila ua ao pu ia mai au ia manawa hookahi no e hoike aka i ka Moiwahine i kona manawa e hoihoi ia ai, ua manao ka Peresidena e lawe oia i kekahi alanui o ka ae ana mai e huikala piha oia i ka poe a pau i komo iloko o keia hana kue iaia, e hoi pu ana me na poe a pau loa i noho i mau luna aupuni a ma kekahi ano e ae paha i huipu ai me ke Aupuni Kuikawa, me ka hoonele ole ia lakou i kekahi pono a pomaikai paha i loaa ia lakou mamua o ka hookahuli aupuni o Januari i hala, a o na hana hoi a pau i hana ia e ke Aupuni Kuikawa i mea e hiki ai ke hookele ia ke aupuni e lawe pu ia ia mau hana.

            Ma ka hoolohe ana i ke kauoha a ka Peresidena me ka haahaa, ua loaa ia’u he aelike ana me ka Moiwahine maluna o keia kulala, a ke waiho aku nei au i keia manawa i kekahi palapala i kakauinoa ia e ia, a i hooiaio pono ia, a o ke kope oia ka’u e waiho aku nei me oi.  E heluhelu aku ana au i ua mea la i kakauia.  E heluhelu aku ana au mai ke kino ponoi i kakau mua ia ai me ka waiho ana aku me oi he kope pololei oia i hooia ia:

            “Owau, o Liliuokaloni, ma ka ike ana aku i na manao kiekie o ke kaulike i hoala ia iloko o ka Peresidena o Amerika Huipuia, ke makemake nei e kapae ae i na manao kue pili kino a hoopai aku paha, a me ka hana ana i ka mea oi ae o ka maikai no na kanaka a pau o keia mau mokupuni, mai na Hawaii a me ka poe malihini, i hanau ia ma na Aina-E, a ma keia a maloko o keia, ke kukala aku nei me ka naau eehia me ka hoopaa ana ia’u iho i na e hoihoi ia mai ke Aupuni Moi Kumukanawai o ko Hawaii Paeaina, e hoopuka koke no Au i kekahi koahaua me ke kukaia ana aku imua o ka poe a pau me ka hookoe ole i kekahi mea i komo a komo kino ole i ka hooka huli Aupuni o ka ha 17 o Ianuari, 1893, he huikala piha ana no ka lakou mau hana hewa i hana ai me ka hoihoi pu ia aku o na pono a me na pomaikai e like ine ia malalo o ke Kumukanawai a me na kanawai e alakai ana no ia mau mea, a e kaupale me ka keakea ana i ka hooholoia o kekahi hana no ke kau ana aku i ka hoopai no na hana i hana ia i ka manawa i hala e kekahi poe nana i kukulu a i kakoo i ke Aupuni Kuikawa.

            Ke aelike hou nei wau me ka oiaio loa, no ka hoihoi ia malalo o ka Kumukanawai e ku ana i ka manawa o ka hookahuli Aupuni i hana ia ai, a ke hoopaa nei a’u ia iho e paa mal@lao o ua Kumukanawai ala me ka hooko piha ana a me na hooia a pau no ke kino a me ka waiwai e like me ia i olelo ia maloko olaila.

            Ke hoopa hou nei au me ka oiaio ia’u iho a me kou Aupuni, i @ e hoihoi ia ana, e lawe i na mea a pau i hana ia ma o ke Aupuni Kuikawa la, no na hana kupono o ka hookele ia ana o ke Aupuni e hoi pu ana me na hoolilo o ka pualikoa a me ka hana a ka puali maikai; he hana kupono na’u i na e hoihoi ia ka lawe ana i ke Aupuni a kulike loa me kona manawa e ku ana ma ka la i hookahuli ia ai me ke ku ole i ke kanawai.

            Ikeia e ko’u lima i keia la 18th o Dec. 1893.

            LILIUOKALANI.

            @Ikea e J. O. Kaaka.”

            He hana hou nau ke ao ana aku ia oe@ e ka Mea Mahaloia, ka Aha Hooko hoi o ke Aupuni Kuikawa a me kou mau Kuhina, i ko ka Peresidena manao paa no ka ninau i ulu ae mamuli o kau hana a pela pu hoi me ka Moiwahine i hookau aku ai maluna ona, a ua manao ia oe e haalele i ka manawa kupono a waiho aku i ka Moiwahine i kona mana Kumukanawai.

            Ano i keia manawa e Mr. Peresidena a me na Keonimana o ke Aupuni Kuikawa, me ke kaumaha kuhohonu a me ke anoano eehia o ka naau no keia manao kaumaha e pili ana no keia kulana, me na manaolana kuio o kau pane e hoeueu ia ana ia e kela kuiana kiekie o ke aloha aina ka mea nana hoi @ hoopoina i na noonoo ana apau no kou pono pilikino, ma ka inoa a me o ka mana ala o America Huipuia, ke waiho aku nei au ia oe i keia ninau: E makemake ana auanei oe e hoopa ma o ka olelo hooholo ala a ka Peresidena?

 

KA OLELO PANE A KE AUPUNI MANAWA.

            Ma ka Nupepa Advertiser o ka Poaha nei Ianuari 4, ua hoopuka ia mai ka pane a ke Aupuni Manawa no ke @oi a ke Kuhina Willis i waiho aku ai e waiho mai i ke Aupuni ia Liliuokalani.  He loihi loa keia pane i waiho ia aku nei ia Peresidena Cleveland a i hoouna ia aku hoi ma ka moku ahai kauoha Cossoin aka i ko makou hoomaopopo ana iho i ke ano nui o ka manao he hookahi wale manao oio iho e olelo ana;—Ina ua hana hewa o Amerika ma o kona Luna la, alaila ua pili no ia hana hewa ana i ke Aupuni o ka Moiwahine, a na ke Aupuni o Amerika e hooponopono i hana hewa me ka Moiwahine; Aole loa ia i pili i keia Aupuni Noho manawa.  He Aupuni ku@koa no keia i ike ia mai e na Aupuni e ao o ke ao nei.

Mala@ iho o keia manao ala no he wahi olelo e pili ana no ka holo pu ole ana o ke Komisina o ka Moiwahine maluna o ka moku Claudine ia wa hookahi me na Komisina o ke Aupuni Manawa; a ma ia he kumu ia e haule ai ka ka Moiwahine hoopii?

            O kekahi hoi oia ko na aoao elua (ko ka Moiwahine a m@ ko ke Aupuni Manawa) ae like ole ana e waiho aku i ka hihia mamua o ke Aupuni Amerika @ma laua @i koho aku.

Ke hooia nei na olelo ike a pau loa ua komo pu o J. L. Steven me na koa o ka moku kaua Boseton a me na alakai o ke Aupuni Noho Manawa iloko o ka hana hookahuli Aupuni, ma ka la 17 o Ianuari 1893.

            Ako ke olelo nei ke Aupuni Noho Manawa o Amerika no ke hooponopono aku i hana hana hewa me ka Moiwahine, aka o makou he pau o koa no makou i ko kaawale@ loa no makou iho e kuleana ole ai ia Amerika he koi mai e haawi aku makou i ke Aupuni i ka Moiwahine.

            Ua ike ke Poo o ke Aupuni o Amerika i kana hana hewa a ua ae e hoopau ia kela hana hewa a e hoihoi i ka Moiwahine ma kona kulana@ aka, ua hoole ke Aupuni Noho Manawa a hiki i keia la.  Heaha aku ka hopena?

 

Ko Farani Manao.

            O ka nupepa Figaro, i hoopukaia ma ke kulanakauhale o Parisa he nupepa mana maloko oia kulanakauhale, ma kona pepa o ka la 6 o Dec i hoopuka ia mai ai ka olelo a Cleveland i hoouna ia aku ai imua o ka Ahaolelo o America me kakahi mau hoakaka ana elike me keia iho:

            Aia ma Europa nei he mau Peresidena, he mau Emepera a me na Moi a e noonoo nui ana lakou no keia olelo waiwai nai a hoopoi@aikai a Cleveland.  He hana hanohano o ke kulana kiekie loa maluna o ke kahua o ke kulana kalaiaina hoopono.

            He mea paakiki ke olelo ae no na mea e pili ana i keia palapala ano nui, ma ke ano hea ana la oia e hookipa ia aku ai maloko o Amerika; aka maloko o Europa Kahiko, ka@ @ @amu ia ai na ka@ @ @e na loina o ke @ @ kahiko, me ke @ @pu o ko kakou @ @uni i ka hoopu@ @ @ke akea i ka la@ @ @ua hana me ka @ @a olelo apau a @ @leveland maloko o kela palapala, e halawai ana ia me na manao lokahi o ka hoopono ia a me na mahalo palena ole no ka hooia ana aku i kana hana i hana ai.

            He kakaikahi loa ka manawa e ike ai kakou i ke poo o kekahi aupuni e hana ana i ka hana hoopono o ka olelo ana ae ua hana ia kekahi hana kuhihewa, a o kana hana ma kona aoao hooponopono ana i ua hewa ala i hanaia.  O keia ae la ka Peresidena Cleveland i olelo ai maloko o kana palapala i hoouna aku ai i ka ahaolelo maluna o ka ninau o Hawaii.  Ke manao nei makou he mea paakiki ka ae ana o na poo aupuni o Europa nei no ka mea, aole no e manao loa kakou ke nana aku no ka ike ana i kekahi mau hewa i hooponoponoia, me ka loaa ole o na ho @ea ana no ia mea.

            Ma ka hookahuli Aupuni o Berazila, ua hoike hou ae o Peresidena Cleveland i kona manao hoopono ma ke kukala ana aole e komo aku ke Aupuni o America e keakea.

            E manaolar@ kakou e loaa ia Peresidena Cleveland ka lanakila maluna o ke kahua ana i lawe ai no ka @nau o Hawaii a me ka hooponopono hou ana i na auhau @ate, elike me ka loaa ana i@la o ka lanakila maluna o ka Bila Kanawai a Sheraman@.

            Ma na ano apau, he mea e pomaikai nui ai no ko kakou mau poo aupuni ke noonoo lakou no na olelo maloko o keia palapala a Peresidena Cleveland.

 

He Poloai i na Poe Aloha Aina a pau, e Hoole aku.

            Ma keia, ko hoikeia aku nei, a ke hoonaauao ia aku nei, na hoa a pau loa o na Hui Aloha Aina mai Hawaii a Niihau, e ku lakou me ka lokahi, a e hoole loa aku, aole e ae e hoopaa aku i ko lakou mau inoa, a e haawi aku paha i kekahi kukai olelo ana, a kakou manao ana paha, ia S. E. Bihopa, (kahunapule) no na mea pili i ka ninau ano nui o Hawaii nei, i waihoia aku ma ka lima o ke aupuni o Amerika Huipuia, e noonooia nei i keia wa.

            Oiai, ma na lono i loaa mai, he agena paha o Bihopa no ka nupepa United Press Association o Amerika, a he mau mea hoohuikau ia i ko kakou mau hoike, i hoouna mau ia aku ia Peresidena Cleveland ma o Mr. Blount la, e hooia ana i ka kakou mea hookahi i noi aku ai.  E makaala loa oukou i kona hele ana aku iwaena o oukou, me na olelo hoomalimali, a e hoike mai i ko oukou ano kanaka Hawaii kupaa a e hoole i kana mau hana o na ano a pau, i pili no Hawaii nei.  A e hoohalike i na poe e ae o ia auna like e hoa aku ana imua o oukou la, e like me Bihopa.

            Mamuli o ko kakou noho hoomanawanui ana, me ka paulele mau i ko ke Akua Aloha no Hawaii, e hiki aku na kakou i ke kahua o ka noho lanakila ana o ka Lahui i kapaia, ua naauao, a ua loaa ka malamalama Karistiano oiaio.

            Owauiho no me ka haahaa ke kauwa hooko no ka Lahui.

            Joseph Nawahi

Peresidena o ka Hui Aloha Aina o ko Hawaii Pae Aina.

 

Owai o Haina?

            Ua ike makou i ke ano o ka huaolelo haina: Oia keia, he ake e noho iloko o na pilikia; he ano hoonaaikola, he lokoino, he hoopili@i@ hoi, a he haina hoi.

            I ko makou ike ana iho i ka mo olelo olalau a ke kanaka haina o Kohala mai; ua hoopailua makou i kona lawe ana mai e hoopunipuni imua o ka Lahui Hawaii, me ka olelo ana mai: “O ka Moiwahine Samilani ke noho ana ma ke Aupuni Baburona, i ka wa a Turo e kaua ana, a komo mai maloko o ka auwai o ka muliwai o Euperate?”

            He wahahee keia hana, a he lalau ka hoohalike ana mai, pela ka Moiwahine i hana ai a hookahuliia ai ma ka la 17 o Ianuari 1893.

            He poe heluhelu makou i ka Baibala, a me na moolelo kahiko e pili ana i na hooia ana i ka oiaio o ka Baibala: aka, aole loa makou e ae aku, e hoolahaia ka wahahee a ke kanaka haina, lokoino, aloha ole i kona Lahui, kona Aina a me kona Moi, e like me ka Haina o Kohala i hoolaha ae ai.  He hilahila loa ma kou i ka ike ana, eia ka ma Kohale Hawaii, kahi i noho ai o kekahi kakana, e hoino ana i kona Lahui ponoi, a hooholi ana i ka moolelo oiaio o ka Baibala i mea wahahee loa.  E pono oe e nana pono o na olelo o ka Baibala, alaila, hoolaha aku.

            Kealohalahui.

 

NA AKUA LAPU O KA PO.

            He nui loa keia poe i holapu ae ma na alanui mawaho iho o kahi noho o ka Moiwahine ma Wasinetona, ma ka po a ao ae hapenuia.  O keia poe no na haole i kaulana no ka olelo e lawe i ke ola o ka Moiwahine, a na kekahi o keia auna haole ino i kipu i kekahi makai.

            Ua manao paha keia poe o ka po hapenuia, oia ka wa maikai a kupono, no ka lakou hana, oiai e ku pinai ana na leo kani o ka mea hoopahupahu hauoli; a ma ia mea e nalowale ae ai ke kani ana o ka la kou mau pu ect.  Aka, he okoa ko ke Akua manao.  A ua hoi nele lakou.

 

HEMANAO ALUNU KOHU OLE.

            Ma na Nupepa Adertiser o ka Poakolu nei Ianuari 3, na olelo ia ae penei:— “Aole loa e ae ia kekahi La-Klaia ma keia mua aku, ke ole e ae ia e ke Kuhina Kalaiaina.”—

            Heaha ko ke Kuhina Kalaiaina kuleana, i ko ka Lahui manao ohohia, e malama i ka la Karistimasa a me ka la Hape-nu-ia?

            Ke lili nei anei kekahi poe, no ke ohohia o ka Lahui Hawaii e malama ia mau la, a me na la e ae paha i kupono i ko ke kanaka hauoli kupono?

            Kokoke e kauoha mai ke Kuhina Kalaiaina:— “Aole loa e ae ia kekahi la haipule, ke ole e ae mai ke Kuhina Kalaiaina.”—

            He hupo ka poe ae aku i keia manao alunu.

 

Na Poe o Ka Ahaolelo

1892-1894.

            O na poe hoa o ka Haolelo 1892-1894 o ke Aupuni Moi, i hoonohoia ma na oihana Civila o ke Aupuni i keia wa, oia no keia:—

            (1). L. A. Kakina, (1) he Komisina (2) he Kuhina i Wasinetona.

            (2). W. C. Waila, Komisina.

            (3). Joseph Marsdena, Komisina a Luna malama Pa mea kanu.

            (4). J. H. Waipuilani, Lunakanawai Apana no Kau Hawaii.

            (5). J. K. Iosepa, hope Makai no Hana.

            (6). A. Kauhi, hope Makai no Ewa.

            Ma keia, ke hoomau ia nei no na hana wawahi Kumukanawai a hiki i keia la.  Aole na hai i hana, aka na na poo naauao o ke Aupuni Manawa e noho nei i keia wa.

 

KA POE HOOKAMAI.

            He nui wale o keia poe Hawaii maoli e poe nei, a e noho nei ma na oihana i keia wa.  Ua olelo ae kekahi Kapena Makai:—Heaha ka mea e haalele ai i ka hana; kahi e loa ai kahi berena e olai?  Noha mai kakou pela, aohe ikeia aku no ka hoi hou ae o ka Moiwahine.  A ina no hoi e hoi ae ana; Alaila noho no kakou pela;- hookahi no @a nui, o kahi e loaa mai ai ke dala e oleloi ka ohana.  Pela io no!  O ka puni dala oia no ka m@le o na hewa apau:— He h@i ke hoo@a i ke kuokoa o ka Aina, no ka puni i ke dala he hiki ke kamakala i ka Moi a me ka Lahui, ke loaa ke dala.

            E ke Kapena Makai, ua hoailo ua ia kou inoa, he kumakaia e poe hookamani ana.

 

KE ANO IHO LA NO PAHA IA O NA HAOLE

            He mea kupaianaha loa ko kakou hoomaopopo ana i na olelo i puka ae mailoko ae o na haole.  I kekahi wa, he okoa ka olelo ana a kekahi wa aku hoi, he okoa loa a kula ka olelo ana, pela ka loli mau ana i na wa like ole apau.

            Ke hoomaopopo nei makou, ma ka A. D. 1888, i ka wa e noonoo ia ana ke kuikahi: O Kakina, Aukina, Samuela M. Damon a me Akipona na kuhina ia wa; ua hoole loa lakou, aole loa o lakoa, ae i ka hoohuiaina, aka, i keia wa, he okoa loa na olelo o ko lakou mau waha Kupaianaha no hoi?  E puapuai mai no anei ka wai ona a me ka wai kei mailoko mai.

            O ka punawai hookahi" Wahi a keia poe, ua kiki no.

            Aole ia he mea ano hou.

            O ka pono a me ka hewa ua hewa like mai no e hooiaio, pela no paha he ano o na haole ma ka olelo ana he loli wale ka lakou mau hana Pela makou e hoomanao ae no na olelo a Rev. W. B. Ol, kumu pau o ke kula Kamehameha, a pela nohoi me Rev. S. E. Bihopa.

            He okoa ka laua mau olelo i kekahi wa, a he okoa loa hoi i ke kahi wa, maluna no nae o ke kumu manao hookahi.

            Aole i ikeia pela iwaena o ka poe noonoo paauao o na poe Hawaii, ke koho lakou me ka iko pono i ko lakou kahua i kino hou ua kupaa no lakou la manao.

 

NO HOU  KULOKO

            O ka Bana P. C. ke puhi ohe ana keia ahiahi ma ke Hotele Hawaii.

            Ma ke ahiahi Poaha nei ke ku ana mai o ka mokuahi Pekina i o kakou nei mai Kina a me Iapana mai.

            He elua mau mea i loaa hou i ka mai fiva ulaula ma ke kulanakauhale o Hilo, pela no ka mea i hoike ia mai.

            O Haki a me Kakina ke kau ana maluna o ka mokuahi Pekini e holo ana o Kapalakiko i ka hora elua o keia la.

            Ua pau keia mau eke one i ka lawe ia ma kahi e, a ua waiho wale ka lanai i keia manawa.  Linalina no nae.

            Ma na lono i loaa mai ma ke Kinau o ka la inehinei, ala ka wahine o ka lua ke huai pau ala i kona nani lua ole.

            O ka Hui Himeni o ka Dana Lahui Hawaii ke hiki ae ana in@ keia aha mole e kokua ai i na houe o keia poe Lea e Halealii.

            Ua kuai aku nei o Luna Dute Kakela he heluna nui o na Kini Opiuma i hopu ia e ke aupuni i kekahi poe no ka lawe ana aku ma ka aina aku nei.

            Ua loaa mai nei na ohe i koe o ka Bana Lahui Hawaii mai Belegiuma loa mai, aole loaa o keia mau ohe ma America.  O ka pahu pono ana keia o na ohe apau o ko Kakou Bana.

            He P@k@ ka ka mahele olua o ka hoomana Enelani i haawi ai ma ka Poaha nei i na haumana Kula Sabati ma Ewa.  He aneane e 300 ka nui o ka @ @ keia P@ki ke holu ia na opio a me na kanaka makou.

            Ke manao nei ke keiki o ka aina paa e noho nei he lala no ka aha Kuka o ke aupuni Manawa. e haalele i kona kulana a e holo pu me Kakina Haki no Kapalakiko; i na e loaa aia a ua hooia e ae ia mai ana oia e ka Luna Dute Awa o Kapalakiko e komo aku iloko o America me ka pili ole ina o ke kanawai kipaku. Pake a Geary.

 

KAUKA

Yong Kam Pung

IAPANA.

Hela 81 Alanui Maunakea.

KAUKA LOEA O KA AINA PUA

Ua hiki k@ @ia @ @a me keia ano

ma’i, @ k@ @a ka@e, wa@ a @e

na keiki liilii.  O na m@’i @

@a hiki loa ia ke hoo@a ia@ @

mai A@a a @

mai @wai a@e na

ano mai @ a

@ @

p@ hoi na mai

@e@e, K@a, H@

@ lonalona@ @

Ma@ ke @ki @ @

ola ana, @ pa @ na kok@ @

Ua hiki i ka’u laa@ k@ @ @

ki @ k@ wa na@ me ka @ @

He laau @ kekahi n@ ka @

@hou ana i ka wa@ k@ @ @ka wa

e @au ai i keia laau @ ka malama loa,

i ka rula e loa@ @ keiki i @ poe i

loaa ole he keiki mamua aku,

@ Nane mai @ Ike Maka.

            He pomaikai nui keia na na makamaka i hoonele ia ma keia haawina makemae.  He hauoli no au ke ike aku i na makamaka e kipa mai ana @ @ me a'u ma na ano a pau e pili ana ka'u oihana?

E KIPA mai e ka poe i hooluuluuia me na haawina pilihua a ka ma’i, a me ko oukou e hooluolu aku,

            KAUKA YONG KAM PUNG