Ka Oiaio, Volume VI, Number 2, 12 January 1894 — Page 3

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

Kekahi Kumu Hewa.

  Nuuna oleloia e na Kaunapule, Mr. Hyde, Oleson, Bihopa, a me na mamo misionari, o kekahi kumu kupono loa e hoonele ia ai ka Moiwahine a me Kona lahui i ke Aupuni a me na pono pili paa i ke kanaka, ke kulana koho no na mea e pili ana nona ma kona ano kanaka a ano lahui paha, oia keia, he lahui naaupo, pouli, pegana, a hoomanamana na kanaka Hawaii, e malama ana i na hana kahiko, a me na lealea haumia.  O ka hela kekahi mea hoinoino nui ia o keia lahui, a o ka moe kolohe kekahi mau hewa nui o ka lahui e hoolaha hoopunipuni ia nei o keia lahui, i kumu e ahewa ia ai ka Hawaii, a e kaili wale ia ai kona mau pono kanaka mai ke Akua.  He mea kupanaha keia, a na Kahunapule a me na keiki misionari e hoike hoopunipuni nei no keia lahui.  Ua pelu ko lakou alelo, a ke hoole nei lakou i ke kaena a na makua o lakou, i olelo ai i ke ao holookoa, ma ka lakou mau hoike i ka Papa Misiona America, he lahui maikai keia ua huliamahi lakou i ka pono, a pela aku.  Hilahila maoli keia poe i ka hoole i ka hana a na makua o lakou; ua like keia hana me ka olelo ana, na hoopunipuni na makua.  Ua mauna lakou i ka oiaio, i ka pono, a me ka inoa maikai o na makua o lakou, mamuli o ko lakou ake nui e hoopoino i ka lahui Hawaii, a e hooko i ko lakou mau kuko @  aina a me ke aupuni o na kamaaina, nana lakou i hookipa maikai aku.  Ua olelo mau ia e na haole, aole i ike ka Hawaii i ka hoomanao ana i na hana lokomaikai aka, he olelo wale no kela, o ka oiaio maoli o na haole kai nene ia haawina a me ke aloha.  Ua like na mea a pau me ka ole ia lakou, i na o ku ana ia mea ma ke alanui o ko lakou pono pilikino.  He aloha ole, he lokoino, a he hookamani.  Pela i hoolaha mau ai lakou i na olelo hoopunipuni maopopo no ka lahui Hawaii.  I na he oiaio, he hewa ka hula, heaha hoi lakou i ae ai e lawe i na wahine Hawaii i ka hoikeike ma Kapalakiko, malalo o kela hoopunipuni nui o ke ao, a Kakina, e hula hui i kahi akea, a imua o na tausani maka?  I na he hewa ia me ia lakou, pehea hoi, i hewa ole ai?  Eia ke kumu, ua pelu ke kuli ia Mainena, a ke hoomana nei lakou ia Baala.  O keia iho la ka hana a na misionari e hoohana aku ai ma Kanaiakiko, malalo o ke alakai a ko lakou hoa Mr. Kakina he hana hoi a makou, a me na Hawaii he lehulehu e kahaha nei, a e hilahila nei, me ko lakou ae ole e hana i na o lakou ma kahi o na misionari.  Aka, o keia mau hana hookamani, a lapuwale maoli no a na misionari hana nei, a ma ka waha e aheahe hoi ia kakou.  Aka, he nani wale no keia mau hana i na Kahunapule ai maanu o ke au hewahewa o ke aupuni a na misionari i kukulu ai.  Oia iho la no aka, he palena ko ke Akua e hoomanawanui ai i na hana ino a na kanaka.

 

Ka Mea i Hoowahawaha ia.

  Ma ka nupepa Advataisa, ka nupepa misionari mahu, ua olelo ia, e poni, ia ana o Mr. Kekipi, kekahi kalaiwa kaa i Kahunapule.  He mea oiaio keia, a na hooko ia e like me ka mea i olelo pahenehene ia e ka nupepa a na haipule hookamani.  He oiaio no hoi, ua hiki mai ka manawa, a ke Akua i olelo ai, aia i na la hope, e ka hea ana Oia i Kona lahui kanaka e komo mai na hoomana i haakei ka naau mamuli o ka waiwai i ilihune nae i ka Uhane aloha o ke Akua, e like me ka wa a ka Haku Iesu Karisto, i kahea ai i na kanaka ilihune i a'o ole ia i ka ike kanaka, na lawaia o ke kai o Gahlaia.  He poe ilihune, a he poe hookae ia io Petero, a me Ioane, e like me ko Kekini ano e hookae ia la, aka, aole ko ke Akua kahea ana, i ana ia ma ka aahu a ma ka nui waiwai o ke kanaka, aka, e like me kona ike i wae ai oia i ka poe kahiko, ma ka mea iloko o ka naau o ke kanaka, pela i hea ai oia ia S. Kekipi i Kahu no kana mau keiki hipa e auwana nei malalo o na alakai a malama hemahema ana a ka poe i ao kanaka ia e hai aku i ka euanelio o ke ola i na lahui kanaka a paa.  Me ke kookoo a me ka apana pepa, wale no o Paulo a me Petero, o Ioane a me Iakoba, i kauoha ia ai e hele palua, e hai aku i ka euanelio.  Eia ka Iesu i a'o ai i ka poe nana e hanai ka ke ao i mana o ke ola, makana pane ana i ka nimau a ka poe e noonoo ana no ke aupuni o keia ao penei:  "E ka Haku, e hoihoi mai ana anei oe i ke Aupuni no ka Isaraela i keia wa?"  Ia wa ka Haku i pane aku ai, a o keia pane ua kupono i na misionari hookamani nona ka nupepa Advataisa e ike iho a hoomaopopo penei:  "I mai ia Oia ia lakou, aole ia oukou ka ike i na wa a me na kau a ka Makua i waiho ai i kona mana iho.  Aka, e loaa no ia oukou ka mana, ke hiki mai ka Uhane Hemolele maluna iho o oukou, a e lilo anei oukou i poe hoike no'u ma Ierusalema, a me Iudea a pau, a ma Samaria, a hiki wale aku i ke kihi o ka Honua."  Nolaila, e like me ka ke Akua i olelo ai, aole oia i kamalole i ke kanaka ma kona ano ili a waiwai paha, no kana hana, a pela oia i olelo akea ai i ka poe lawaia, i a'o ole ia e ka ike, e haakei ai ka naau o kanaka, e like me na parisaio o keia mau la, a me ka nui waiwai paha, aka, ua lawe oia i ka poe i like me ka waha o na bebe ka hemahema ma na ano a pau, i ike ia mai ai kona nani a me kana mau hana pahaohao, a i kumu e hilinai nui aku ai lakou iaia, a me kakou o keia au, aole mai ke kanaka ae ka olelo o ka euanelio o ka ola, aka, mai a IEHOVA mai , paa o Karisto; e ka ai-a, a me ka parisaio, i lawe i ke kulana o ka misionari, e oki ka olelo haakei a me na hana kiekie a Aarona a me ko lakou ohana a pau, a mai hookae i ka mea a ke Akua i kahea ai ma Kona Uhane Hemolele.  Ua poni ia o S. Kekipi e ka poe i Levi ia, a ua aai, a hiki ole ke wehe ia me ke kumu ole e ke kanaka, a ua mana kona hoolilo ia ana, he kauwa lawelawe ma ka hana laahia o ka Papa Kahuna Hemolele, o Meiekisedeka, a ke kalokalo ae nei makou, e uhiia oia e ka malu o ka Uhane Hemolele, a e lilo hoi oia i alakai no ka hana o ka Haku o Iesu Karisto, e hoonani ia ai ka inoa o ke Akua Mana Loa e ka poe e lohe ana i kana mau lawelawe ana i ka hana.

 

NA HANA HOIKEIKE O HAWAII NEI.

  Ke laweia aku nei na mea ano kahiko o Hawaii nei, i mea hoikeike aku imua o na maka o ko ke ao holookoa ma Kapalakiko; a i mea na lakou e mahalo mai ai ma ke kahi mau mea; a i mea hoi e hoinoino mai ai ia kakou ma kekahi mea.  O na poe nana i hooikaika nui iho nei, e lawe aku i keia mau ano o Hawaii i Kapalakiko; oia no na keiki a na mikanele; oia o Kakina ma, o Emesona ma hoi a me ia auna like iho no o lakou.  O na ano hula-kui ana ka panina o na lealea Hawaii nani loa; e hoekep@  ana na pauku kino, a e anau a @  na kikala, me ka lelele kiliopu o @  wawae, me ke kuhi kauaheahe m@  o na lima, a loulou iho la na aka hene ana, i ke kaukaulele a kahi pila kinora lawe palanehe.

  O ke kupanaha o keia hana a makou e ike nei, oia no ko na mikanele hoinoino loa i ka Moiwahine, e kuamuamu ana i ka pegana, i ka hoomanakii, me ka hana i na hana pelapela loa; aka, i keia wa nae, na ua poe mikanele nei, e lawe nei e hoike aku ia mau hana imua o ka poe makaikai i mea e loaa mai ai o ke dala ia lakou.

  O keia anei ka hana a ke karistiano?  O ke dala ka keia poe mea makemake loa, he mea ole na mea e ae.

 

ULIA WELIWELI

  Ua haule mailuna aku o ke kaa ke Pukiki luna nui a Chas Meki, ma Kapaa, ma ke ano ulia ma ka Poaha o ka Pule i hala, Januari la 4th, a make loa iho la.  E kau ano keia Pukiki maluna o kekahi kaa pipi a iho ana i ka ihona, ua ano auau loa akula na pipi oia ka manawa i kuia aku ai ke kaa i ke kahi pa.  Na ia kuia i kiloi aku la i keia Pukiki mailuna aku o ke kaa a ku mua akula kona poo i ka lepo.  Ua uwe aela oia no ka manawa hope loa me ka ehaeha a make loa iho la.

  Ua loaa no he haawina ulia o keia ano i kekahi Pukiki, he elua makahiki i hala ae noi mamuli o ke kalaiwa naaupo ana, a laki nae oia i ka lilo ole ana o kona ola, a ua haki nae kona lima maia haule ana.   Ma ka ike ia ana o keia poino, ua hoopuka ia kekahi kauoha paa @ aole kekahi mea e kau iluna o kekahi kaa pipi i ka manawa e iho ana ke kaa ilalo mailuna aku o ka puu.  Ua pale keia Pukiki i keia kauoha a ua loaa iho la iaia ka poino.

 

MAKE HIKIWAWE.

  Ma ke kakahiaka nui Poalua nei i lele hikiwawe loa ae ai ka hanu o Mrs. Kahananui Kahanu, a pio iho la ke kukui o kona kino.  Ma ke ahiahi Poakahi, ua loaa oia i kekahi wahi eha ma kona iwihoehoe, a ma ke ka kahiakanui Poalua nei, ua ano pii ikaika loa mai la ka eha a hiki i kona manawa i luai ai, na noke ia iho la i ka lomi ia aole nae he wahi mea a oluolu ae a hiki i ka manawa i lele loa ai o kona nanu hope loa.  He wahine oluolu oia, a ua nui kona mau hoaloha mamuli o kana mau hana maikai.  Me ke kino ola maikai no oia a hiki i ke ahiahi Poakahi nei.

  Me ke kane i hoonele ia i ka wahine ole a me ka ohana e komo aku nei makou e u pu iloko o keia mau la o ke kaumaha no ka mea i hala e aku, a ne ke Akua e hoomama mai iloko e kona nani.

 

UA HALA LOA MAO.

  Me ka naau i hooulupuni ia e ka lihaliha, me na waimaka e kihea hea ana ma ko maua mau papalina pela maua e hoolauna aku nei ma na kolamu ohohia nui ia o KA LEO O KA LAHUI a me KA OIAIO, no ka hoike ana aku, imua o ka lehulehu, o ka pua Melia a maua i milimili ai iloko o ko maua kihapai ohana, ua hala, na nalo, na hoi loa aku la ma ka poli o ka Mea Mana Loa, ka mea Nana i haawi mai, a Nana no i kii mai la.

  Ma ke anoano liula o ke ahiahi la Sabati nei, he 10 minute i hala ae o ka hora 7, ua hookaawale mai la iloko o ke anoano ilihia o ka ehaeha, o Simon Peter Kanoa Kepookapu Jr., iloko o na umii ana a ka ami kunu kalea, he mau la wale no ke kaa ana iloko o keia mai, me ka upu mua ole ia e haalole mai ana oia ia maua i na makua e paiauma aku ma keia ao mauleule.

  Ua hanau ia oia ma Kapuukolo, ma ka la 19 o Sepatemaba, 1893, nolaila, ua piha he 3 mahina a me 19 la o kona hanu ana i na inea o keia ao mauleule.  Ke u nei maua me ka walohia nui.

  Ohaoha ka hoea ana mai,

  Ma keia ao malaelae,

  He kino wailua ka hele ana,

  Ma ke ao maha mao.

SIMON PETER KANOA,

LEIALOHA KANOA.

  Kapuukolo, Ianuari 11, 1894.

 

Hauoli Makahiki Hou

MA

LAIE OAHU.

  Mr. Lunahooponopono! - E oluolu oe e hookomo iho i na hunahuna mea hou o Laie nei.

  Ma ka hora 10 o ka la 31, o Dekemaba, i hala, ua malama ia he halawai e ka poe Hoano o na La Hope maloko o ka Luakini o Hemolele i ka Haku.  Ua haawi ia ka haiolelo oia la ia J. H. Kaleohano, kekahi o na koo kaulana oia Ekalesia a me Mathew Noall, ka Peresidena o Leia Ekalesia ma ko Hawaii, Paeaina.  Ua nui na olelo a laua @  kele mai ai e pili ana no aupuni @  ke ola mau loa.  Ua hooikaika @  ma keia makahiki e kokoke @  e make no ka hooholomua loa ana i na hana pono.  Wahi a lana e hoomaikai aku kakou i ke Akua no keia makahiki hou e hookokoke mai nei, a e hauoli kakou me ka olioli nui kona lokomaikai i ka malama ia kakou a hiki i ka loaa ana o ka minute mua loa oia makahiki ia kakou.

  Ma ia po iho, ua ike aku la o ka imu puaa o kela a me keia hale o Laie nei, e liuliu hoomakaukau ana Makahiki Hou; e aloha mai ana ka puaa, e pukoko mai ana ka moa e hopuhopuia ana, e weia mai ana ka kukui i na kahawai o ka poe haha opae, a e hana ana kela a me keia i na mea i loaa ia lakou mo ka makahiki hou.  I ke kani ana o ka hora 12 oia po, ua ki ia aela na pu a me na mea hoopahupahu e ka poe ilako me ia mau mea; i ke ao ana ae ua lako na hale apau i ka mea a'i.  O ka nui o na puaa i pepehia he kanakolu kumamakahi, mai ka nui a ka liilii.

  He maluhia ka la makahiki hou ma Laie nei.  He paina ka Kikila Balaunu i haawi ai.

KIU HANU MEA HOU.

  Laie  Ianuari 4, 1894.

 

KO KOOLAULOA NUHOU.

  MR. LUNAHOOPONOPONO: -

  He loli ano nui ka i ikeia ma ka Apana o Koolauloa nei iloko o keia mau la e nee nei.  O na la Sabati, he mau ia hana no ia no ka Pake mahi Raiki, ma ka houluulu a me ka pua ana i na Raiki i oki ia a waho iloko o na loi Raiki.

  He nui ka ona o na kanaka o keia apana, mamuli o ke kuai ia ana o ka waiona e lawe ia ana i o a ia nei no ke kuai aku.  O ka olelo kaulana nae; Paani na aole ua hele ka Popoki.

  O ke ano nae keia o ke Aupuni Kuikawa, ka hooliloia o na la Sabati i mau la huli waiwai pau wale i ka mu a me ka popo, ka mea na na e ai aku i na io o ka poe e hana ana ia hana me ah@.

W. G. WAIANINI.

 

  MR. LUNAHOOPONOPONO

  Aloha Hapenuia: - Ua loaa mai ka Nupepa KA OIAIO, ua hauoli i ka i8ke ana iho i ka manao o Peresidena Cleveland no ka ninau o ko kakou aina makuahine nei.  E oluolu e hoomau mai i ka hoouna ana mai i ka Nupepa KA OIAIO o ka 1894 nei.

  Ke mau nei no ko makou manao lana no ko kakou kulana aupuni Moi, a o ko kakou Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia e kona lahui kanaka ke noho hoomalu hou mai maluna o kakou, oia ka leo pule a kona mau makaainana o ka apana o Molokai Nui Ahina nei.

  He liki paupaka wale iho no hoi ka na wahi hoonui - aina.

  He hoike kula Sabati hui ka i malamaia ma ka la 10 o Januari nei, ma ka Halepule o Kaluaaha.  He 202 ka nui o na haumana i hiki mai mai ka ekalesia mai o Halawa a me Kaluaaha, a he 10 no Lanai mai, a he 2 no Pelekunu mai.  Maikai na hana apau koe nae ke keakea ana o J. H. Mahoe Luna Helu a ohi Auhau o Molokai nei a me Heneri Pelelua, he mau wahi hoohui - aina kuaka wale i ka haielele a M. Kane no na mea e pili ana i ka makahiki i hala, no ka hookahuli ia ana o ke aupuni e kekahi poe kuko hewa kakaikahi loa.  O keia wale no kahi kinaunau o na hana oia la.  Noho waile mai ka Luna Makai Hikikoki opio a ia la kou nei ke kukaehu.

  Me ka manao lana o loaa mai ana na nuhou hope loa no ko kakou aina nei iloko o keia mau la koke iho mai America mai e apono ana i ke kahua hana a ke kanaka hoopono a hanohano o America Huipuia, ke koa kaulana o ka Hale keokeo Peresidena Clevelanan, ke pule nei makou nona e lanakila oia ma na ano apau ma na mea apau e pili ana i ka ninau o Hawaii nei.

WAILELEOPU O MOAULA.

  Molokai, Januari, 4, th, 1894

 

NU HOU

O NA

AINA E.

A HIKI I DEKEMABA '27.

  Maluna mai o ke Kiapa Transit mai Kapalakiko mai i loaa mai ai keia mau nuhou hope loa malalo iho:

  Ua haawi ae o Mrs. Kake Johnson o Kapalakiko he mau haneri tausani dala lehulehu wale no ke kukulu ana i haukipila kuokoa no na wahine a me na kamalili.

  O Sir J. O. Thurston, ko Beritania Nui Comisina Kiekie ma ka Pakipika Hema, ua holo aku nei oia no Butaritari e imi pono ai i ke kulana o na Mokupuni Gilibati, i lilo koke mai nei malalo o ka hoomalu ana a Pelekane.

  Ua noi ia ae ka poe kalepa o Kapalakiko e lulu i $30,000 mamua ae o ka la 27 o Dec i mea e hiki ai i ka Hui Amerika ke uku i kona palapala hookohu mai ke Aupuni mai, a hoomau aku i kona aelike me ka Hui Kaahi o Panama.  O ka huina dala o $200,000, ua pau e oia ke kumu i noi ia ai keia mau dala hou.  Ua nui na dala i koe iloko o ka pakeke o na poe kalepa mamuli o ka hooholoia ana o keia Hui, ua emi iho ka lakou i kaki ai no na ukana.

  Ke koi ala ka poe a S. H. Greenberg i aie ai o Kapalakiko e uku aku ia lakou, a i ole e hoopaa ia oia ma ka halepaahao.  Ua kuai hoolilo aku oi i kona hale hana mea Gula a me kana mau Daimana apau i kona kaikoeke, a na kuai hoopohoia keia mau waiwai ma na la Karisimaka; ua hoopilikia aku keia kuai hooemi ana i na hale hana mea Gula eae o Kapalakiko iloko mai nei o na la Kulaia.

  He pauahi ma ke Alanui Clay ma Kapalakiko ma ka la Karisimaka, ua poino ka hale pai palapala o Francis Valetine & Co., ka hale kuai pepa nui o na ano apau o Blake Mofitt & Town, a me Edward Bosqui & Co.  Ua poino iki kekahi mau keena paipalapala eae.  Ua koho wale ia ka nui o ke poho o keia pauahi aia ma kahi o $300,000 a me $35,000.

  Na na manu Nunu e lawe na leta mawaena o ka mokupuni Sable, "ka ilina o ka moana Atelanika," a me Halifax.  Ua hiki i keia mau manu ke lawe i na leta malalo mai o hookahi la, o ka loa o keia wahi he 250 mile, he mea ele ka ino ia lakou.

  Ma ka hoomaka ana e wili o ka Hui Hana kopaa Uwala o Alameda, iloko o ka malama o Sepatemaba, a hiki i ka hope o ka makahiki i pau, ua loaa i ua hale Hoomaemae kopaa ala he 4.5000.000 paona kopaa, ua like ia me 21.000 lona kopaa uwala.  Maluna o keia huina e uku ia mai ana e ke Aupuni he $90.000 no 2 keneta hoohoihoi no ka paona hookahi. Kani no.

  Ua hoopii ia mai nei elima poe haole koikoi o Okalana Kaleponi, no ka limalima ana ia $450.000 o kekahi hui hoopa ola, he poe luna hoohana keia no keia hui.  F. A. Shattuck he Ona Banako, W. H. Jordan, Loio, A. W. Bihopa Luna Leta o Okalana a me N. Rosenberg he kanaka kalepa no Alanui Broodway.

  Ua paa ko Kale Mitchell manao, e hakaka ana oia me Corbett ma Folorida.  Na wai ana la auanei na ai a laua.

  He kanaha mau eke dala i lilo i ka poe powa i paa ai ke kaahi o Mobile a me Ohaio ma ka po o ka la 30 o Dec.

  Ua ikea ae nei, eia na hoaloha o ka Peresidena Harisona i pau, ke hoolala nei oia ka noho holo Peresidena a ka aoao Repubalika no ka noho Peresidena Amerika i ke kau 1896.

  H. B. M. S. Roala Aka, ka moku-kaua lawe hae o na aumoku-kaua o ka Pakipika, aia oia i Sanata Baba, Kaleponi i keia manawa.

  Ua holo aku o Peresidena Cleveland ilalo o Potomaka i ke ki koloa no keia mau la kulaia.

  E hoomaka ana ke Comite o ka Aha Senate e nana pono i na mea apau e pili ana i ka ninau o Hawaii, ma ka la 29, o Dekemaba.  Aole nae i maopopo loa ka ae ia o ka lehulehu e noho pu mai ma keia mau halawai ana.

  He 65 poe kanaka ma Nu Ioka i hopu ia no ke apuka i ka manawa o ke koho balota mai nei oia kulanakauhale.

  He hakaka me na lako kaua mawaena o ka poe kamaaina a me ka poe aea haukae i hele a piha pono ke kulanakauhale me lakou ka i puka ae ma ke kulanakauhale o Hatefoda, Inidiana.  O keia keia o keia poe elike me ia i ike ia ma Hawaii nei.  Waiwai no ka hoohui-aina a Bihopa ma.

  Nui na poe Jiu i kipakuia mai Rusia mai.

  Ua hoopuka ae o Lockery, i kona manao, he Luna Aupuni no Farani, o ke Aumoku kaua Italia ka oi i na aumoku kaua elike me kona ka nui a he mea pono ia Farani e nana i ke kulana o kona aumoku kaua.

  He kana moana ka i manao ia e puka ae ana ma Berazila.

  Ke hoomaemae ia nei kekahi hale ma kahi kauhale kuaaina ma Folanaea, no ka hookipa ana aku i ka moiwahine Vitoria o Beretania Nui, e noho ana ke Liiwahine malaila no ekolu a eha paha pule.  O kekahi mau mea ano kou loa e hookomoia ana ma keia hale; oia no ka Bele kahea Uwila, a me ka mikini no ka pii ana iluna a iho ana ilalo o ka Hale.

  Ua kipaku ia ka Mahomeda e na hoomana Kalawina a me Kakolika mai ka Okana Aina aku o Ugana, Aferica.

  Ua manao ia e ulu ae ana he hoopaapaa mawaena o ka hoomana Kalawina a me Kakolika, no ka hahaki ana o ke Kalawina i ka laua olelo aelike, ma ke kipaku ia ana o na kanaka kupa mailuna aku o ekolu Okana Aina i lilo malalo o ka hoomana Kakolika.  Ua hoike pu ia ae no hoi ke kukala ana o ka hoomana Kalawina i ko lakou manao, e hoopai ana lakou i ka poe a pau i lilo i mau hoahanau Kakolika.  O ka manao lana wale no i koe no ka hiki ke malama ia ka maluhia, oia no ka hookaawale ana i ke Kalawina mai ka hoomana Kakolika mai ka lahui Nile mai.

  He elua tausani ka nui o na kanaka i hooneleia me ka hana ole, i maki hele ae malalo o ke kulanakauhale o Amedama.  Holani, i alakai ia e kekahi kanaka puuwai eleele.  Ua puka aela he hookahi haneri makai me na pu, a hoomaka iho la ka hakaka ana.  He nui ka poe i hoeha ia, aole nae he mea i make.

 

  Ua hoike mai ke kupakao o ka Malulani, i ka nui o ka ua ma Kau e ua ana i ka po a me ke ao o hiki wale i ko lakou manawa i haalele aku ai ia Kau.  Hanaio kau ia Kaupalahemo la.

 

  Ua hopuia kekahi wahi keiki Pukiki e ke kiai o Ulakoheo, no ka aihue ana i kekahi mau apana keleawe, a ua haawi ia aku iloko o ka lima o ka makai a lawe loaa ia no ka halewai kahi piko pau i ka Iole.

 

  Ke kono ia aku nei ka poe apau e ake ana e ike i ka oiaio o ka ke Akua olelo, e hele mai i ke kula Baibala e malana ia ana i keia ahiahi Poaha hora 6:30, maloko o ka Luakini o ka Hon J. E. Bush e ku nei ma ke Alanui Paipalapala.  Ua noa i na mea apau ke hele mai e hoolohe.

 

  Mamuli o ka nawaliwali loa o kekahi haole waiho mai ana maloko o ka Hotele Hawaii i ke awakea Poalua nei; ua hoopanee ia ke puhi ohe manawalea a ka Bana Lahui i manao ai e haawi ia Mr. Davies no ka lohi loa o ka hoike ia ana mai ia makou o keia hoopanee ia ana ke kumu i hoike hou ole ia aku ai aole e puhi ana ka kakou Bana.

 

  Ua hauleia kekahi wahi Elemakule Hawaii iloko o ke kai mai luna aku o ka Uapo a kokoke e piholo na ka nui o kona leo i ke kahea i hoopuoho aku i na sela o ka mokukaua Piladelepia a hoouna ia mai la kekahi waapa mokuahi e holo mai e nana i keia mea pilikia a hoopakele aela iaia no ka ona mai ke kumu o keia haukae ana o keia wahi Olopala hoomahui nui wale.

 

Na Leta e Waiho nei Maloko o ka

Haleleta a hiki i Dec. 30, 1893.

 

PAUOA.

Ema Nohinohi, Aiai.

LEOLEO.

Api, Sam'l Kalawaia, Hao Nalehu, Wm. Puata, Lahela.

KAPALAMA.

Hookiekie, Kahaulelio, Naauao, Hulimoku, Olino, D. M. Makaimi Kalalaia, Kekane, Haole Kealakai, Kapeka, Napualei 3, Kanehoa, Keala, K. Keai.

AUWAIOLIMU.

J. Kaaimoku, K. Kanahipaula.

PAWAA.

Honolulu , Hale, Kepe Kahulu, Kahau Hahale 2, Kalehuamanu, Malioe, Keo Kapule, Kamuku Oliva Imiloa Kapule.

APUA.

John Matthews, Flora Kulia.

HONUAKAHA.

S. D. Ku Kaaikaula, Ninihua.

KOULA.

Kamalo, Napunawairose, Henry Kaleihula.

MANOA.

Honolulu Napahi.

KAPAUHI.

Ema, Mele Makia, Kawaluna.

KAAKOPUA.

Ekekela 2, Mileka Kealahula, Pulehu, Hoopiiaina, Keanu, Hakoilani, Mose Mehehula.

KUNAWAI.

M. Amoe, Lutia.

MAKIKI.

John Kui, Luhaukapena, Hana K. Pohakuloa.

WAIKAHALULU.

Pau , Puhene, Hana Kawaokalani, Mose Meheula.

HAIMOKU'O.

R. Kanaiokala, Monika.

PELEULA.

Kane.

KAKAAKO.

Umiumi, Kalawela Kuaipia, J. K. Nalulu, Kawika Kahoano, L. Hanalia, S. K. Kaehukulani.

KAUMAKAPILI.

Hoopu, Ekekela, Maeha, R. Nani, Makele.

 

KIKIHALE.

David S. Mahaula, Kaapa, Kaui Keawe, Emma Palai, J. W. Naniani 2, Kaaihue 2.

HUEHUE.

Kelupaina, J. K. Liwai, Kaliloa.

AALA.

Annie Makahio, Kaili Koa, Maka Kaniela, Hiaa.

WAIKIKI-KAI.

J. Kaaialii, Kaehu Hoomaku, Laniwahine 2, P. Iosepa, Lapaela Auwae.

KAWAIAHAO.

Marin Ioane, Luka, Isaia Kaehu, Esther Makahalupa, Rose Keai, John Homai, J. W. Kahalewai, Emelia, L. Kahai Maliikapu, Tamar Puni, Healani Kahalauola Williams, Kanialama.

KALIHI.

Emily L. Kapaku, Tareka, Ane Kamiko, D. M. Mahoe, John Hose, Naholoaa, D. M.

Kaakau-opio.

KAMANUWAI.

Lahapa Papu 2, Aukai, Kaia, J. Alapai, Lahapa Poepoe, Kaaihue, Lahapa, Maraea Kanuha,

W. B. Palau.

KAPUUKOLO.

Miliama Akai, Suto, Kapalama, Lucy Kamalu, J. K. Halia, M. K. Helia, Sam Kanoe,

Geo. Fredenberg.

MANA.

Daniela, Sarah, Hattie Keaunui, Kahaku.

IWILEI.

Kaonohi.

MANAMANA.

Abbie Milikaa, Kamionoku.

KAMOILIILI.

Louisa Kalawela, Kauika, Hulu-opio, Kawaihaku, Hoa Kaimiola.

KEPOHONI.

Kaneiakama 2, F. E. Monika, Leiolii Napua 2, Hoopiiaina, Maleka, Nahale, Keaka Peahi.

KAHEHUNA.

Liona, Joe Luahiwa, Mele Olo, Ane Poineai, John Dart.

KAHOLOAKEAHOLE.

Kahikilauakea 2.

KAULUWELA.

Namaka, G. Kahanu.

KAWA.

Malia.

HAUHAUKOI.

Jack Keliikuli.

MAKAAHO.

Lily Keliikauwila, Lokana.

NIOLOPA.

Kahaawelani, Pahau, Kealoha.

KAOPUAUA.

Maria Ahi.

PUUNUI.

Hopili.

KOLEAKA.

S. K. Kawaiwai.

HONOLULU .

J. Pauoa, A. Nohokei, M. Kalama, Oliva, Sam Malulu, Mauliola, Naholoaa Kahuoi, Ane Keomaka, Kailipolohiwa, Pikia, Kaakalani Akana, Kauahipaula, Kaaialii, Maleka Kemi, A. W. Alani, K. S. Kane, Jos. Liwai, S. K. Kani, K. Haupu, Naholowaa, Kapono.

 

Na Leta i hoihoiia mai na Mokupuni mai.

P. Kaailau, Kaalawe, Waiola, Okee, Elikapeka Keo, L. Wailiula 2, W. J. Kauwe, Z. B. Kimeona, Kahui, Kahikiula, J. K. Moehau, Siella Keliihelemauna 3, Kaoliko, Nakanaela 2, Malie Nui, Pikao, Sol. Opu 2, Kapeka Lulia, Kahahana, Willie Hoopii, Simeona, Kaohele, Keawe Paiaina.

O ka poe na lakou na Leta maluna ae e ninau mai ma na Leta i Hoolahaia.

J. M. OAT.

Luna Leta Nui.

 

M. S. Levy.

  Ua hoihoi ae nei o M. S. LEVEY i kona Hale Kuai ma ka rumi ma Ewa o ka hale pohaku Robikana e ku nei ma ke alanui Hotele, ma ka aoao mauka mai o ka Mele Kolaunu Hou e kokoke ana i ka Nekina.

  He mau waiwai Iapana kekahi ana e kuai aku ana ma na kumukuai makepono loa.  Kawele Lima Pepa Iapana no ka Papaaina.  Na Lako Pa, Pahu lapana o kela a me keia ano; a me kekahi mau waiwai e ae.

  E hauoli no wau ke ike aku i ko'u mau hoaloha kahiko a me ka lehulehu holookoa e kipa mai ana a kuka pu me a'u no ke kumukuai o ka'u mau waiwai a pau.

M. S. LEVEY.

  Alanui Hotele.                                                                         n830 tnisdiy.

 

Elia Kaululaau.

kauka Hana Niho

  Ua hiki ke buki ina Niho me ka eha ole iloko ka manawa pokole loa.  He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ke Gula Kaia a mea e ae paha.  He akamai lua ole i ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau.

  He Mikioi ka Holoi ana ina Niho He palanehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na ano Hou loa i loaa mai nei.  He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.

  O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka huina o 40,000 kanaka i loea ka Lauai Kauke Hana Nihoi mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa o na Papa Olaa kona akamai maoli ma keia Oihana ano nui.

  E ikeia kakou Hoa Kanaka o kipa hewa ke aloha ia lakou no ae.

  Keena Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi e Alahui Moa me Betela Puka komo e pii a iluna o ke Keena ma Al. Moi

mar 6  tfd