Ka Oiaio, Volume VI, Number 5, 2 February 1894 — HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI -:NO:- KA UI NOHEA KAMILIA O KE Kulanakauhale Alii -:O:- PARISA ME Kana Ipo Aloha Mon M. Duvala Iloko o na hoinainau hooip oipo ana me na Ipo Ekolu, [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI -:NO:KA UI NOHEA KAMILIA O KE Kulanakauhale Alii -:O:PARISA ME Kana Ipo Aloha

Mon M. Duvala

Iloko o na hoinainau hooip oipo ana me na Ipo Ekolu,

mokuna v, Ua naii» loihi ak» nu i ke kanaka'e kiu»:i ;, io nei, a he mea mnkeliewa jiaha ia n ka weheweh( k ana nku. oiai ua j» ni ]<«.". ae la no ia kaua i ka inaoiuipn ke a'i ruii a me ke au iki) aka ut iKe no oia īa ka kana inoa. e kaui ūlin nei, & na hoomat» mui la no oi.\ i ke kamailio 'nna: Ua h«i pu ia mai uo hoi au, he nUi a lehnielm wa'Ui ka poe i maka- ' hehi nui ia, & i kaulana hoi inamuli ona, a ua hoopoino jhi ia hoi lakou aka he mau ipo no hoi kanaka i ahihā io laia. , Ae, aka, he niea anu e a he mea, iaumaha 110 hoi ke noouon ae i ka ' imi hewahewa o keia poe, aoie nae he hookahi o lakoi e hiki ke kuai ā walii j>ua hoonani 110 kona wahi i ..waiho ai, He iiiea oiaio »o nae, i :JkA vra e n'.ake ai o kekaii; uiea, o kona wa iho la nu ia e poma ia ai - « kona poa hoaioha a pau. Aole no uao a.u helo mai n£i me ■ oe ma keia wahi e ieuaiehelelie waJe ai no, aka i hel« n;aī nei au malalo o ke kaue-ha o ke kuhikuhi aku ia oe i kon.i wahi i waiho ai. A eia oia la, he niea.hiki anei kckaljiia'u « kokua oku ai ia oe e pili ana no ltau huakai ? , l Ua ike no anei oe i kahi e noho nei o M Ainana ī)uwahi ?' Ae. aia ma ke nhimii kahi hoi a'u e kii niau i ei i ka poa. Mahalo, He anei ko ka monaBiua e īke ii.ia ? walii a ka niea malama pu n . Ae, . He hoomaopopo waie no ko'u ao le paha oi(t i hoi inai, e laa hoi ko'u ike ole ana iaia i k' ,: a niau la i ani aku la Alaila ua.n;ao))opo I<m j>ai*a ia oe aole oia i poinu i ka imhea Kauulii. Ae. a oiai ua ma-kemake loa oia e hoooee liou a'ko i kaiii e waiho liei o kona k:no, h« j man kahoaka 1)0 ia o ka fioike mai i kona inakeinake ho'.i e ike iaia. A peliea oui i 'manu'o ai e ike hou iaia ? A penei: 1 ka hiki mua ana mai ona Jauei. ua nmau mai oia ia'u. la:au o ikeliou aku ui i kona Hiau heleheh-nii " ua j ane aku a\i, he hiki no ko ;!<o hou, oiai i ka wa e lawe ia .'ii okok.-hi knio nmi fce kahi wahi aku, )ie me.i maa man e wehe 1« ana ko. kino iwaho e hiki ai ke hooiaio ia r'i:ini"a o ka lawe ia ana aku ma kahi e. I ka wa e wehe ia ai o !:o kin<», o ka ohana wale np o ka mea i make ka poe i ao ie t nana.. me ta ike j.-i lioi o kn luna r nakiu ma ko ke aupuni aoao. A i mea e ho!opo!M ai •> k.nia hana ua hookolo ::kn nei oia i ke kaikaina o ka lede a ua maaao au o kara huakni mua ke huh hoi maf, aole e neleann kona kipa una niai ianei e iUe ai i v'u mamua inua o kona lioi lo- ana aku no kona waoi e nohn nei. H; • lele. ilio la au i ka ilina a hoi awiwi aku la i kahi o Aiuana i noho ai'. -O ko'u hiki ana aku ua halawai ilio la au me ka makapan o ka ike «1« aku īaia. l'a 'īaiho aku au he lcta, e nonoi aku i koiia oluolu o ka hele aua mai <■ halawai jui me aua « ola, e kuliikuhi mai paha la'u l kona wahi e ioaa aku ai oia īa'u. Mi xiua o ka puka ana o ka la o " kekahi !a :n\ ua ? >aa m a la ī;»'u ■ Jie leia mai ia Amana ni ii, a e ho lke ana h ii ua lota noi i na huaole'o pem i— ■ E ka — Un hoi i«ai au i ka po m-i, a t:a ikf ī!,o hoi i na wahi lalar" au ' kahakaha iho aī na'a. Aole paha e hiki i i'u ke !iele aku e ike ia ee e h';e mo kou maU3a*e, «a maluhihilii loa la

au i keia uoau ininiiio ano, a oia ka'u e nonoi'aku uei i kou oluolu e hele DJai e.ik{s ia'u nia kabi no au i haalele iho ai 1 ka leta, a e loia no au ia oe malailn. Me ke aloha ē ka monasiua. M. Amana Uuwala. Ua loaa aku noia ia'u e mf>e ana nria kahi moe. A 1 kona wa 1 ike maiaiia'u, ua haawi koke mai. la ia i kona maulima e paila ana ka wela o ke ano mai fiva. • Auwe! Ua hoolua i'a paha oe me ka mai fiva ? i pane aku ai au. Pela ka hoomaopopo aku. aka, | aa manao au no keia nuakai awiwi! !oa paha a'u. | Uā lioi qiai oe mai kau huakai ol ia ike anā i ke kaikaina o"""Kami-1 ia ? . 1 Ae, a nawai oe i hai aku ? . j Ka ! ua ike. no aii. Ua holopono ; mei kau mea i makemakeai ? Ae, aka, nawai oei hai aku i ko'u j īele ana a me ke kumu o lio'u ma,-' leuiake e ike i kona kaikaina ? [ Na ka mea malama pa o ka ihna.! Ua ike aku la oe 1 kona wahi e j vaiho la ? O na haawina 0 ka hiki ole ia'u ; :e nane koke aku no keia ninau a j ImanA, oia kn'u i >u!ou iki īho ai laio, O'ai hoi, ua hoike koke mai j a uo kona mau helehelena, eiano ! āa maialo 0 na uumii paa ana o| m alolia p ka mea nona ka hie a'u f hele aku ar e makaikni. Ua noho ki ih ) au a liuliu, pane a,ku la. Ae He umlama pono no anei oia i eau hoomaopopo aku. Ae. 0 ka iho makawalu ana mai o na j VHHiiaka, oia ka'u i hoomaopopoj iku »i, a huli ino aku la kona mau uaka ma kahi e. Ua pane koke iku la, rae he Ja. aoie au 1 ike aku k«la mau waiuiaka. Ua hala na pule ekoi<s o kou he- \ e ana ma keia huakai au. j Ae, ua piha pono ia mau pulej ikolu. He loihi anei keia hele ana au ? Aole au i kaahele iki, oiai, ua oohia koke īa au nie kekani mai iya, a oia ke kuuiu o ko'u loihi oa, penei 'a na hoi koke inai au. Aiaila, u» hoi mai nei oe mamua 1 kōu o!a pono ana. 1 oa paha wau i moe aku ma kali nioe uo ewaiu la aku i koe, e laa teia niail penei make au. Ka ! e pon j oe e malama pono oa ia oe. A o kou mau hoa'loha >01, e pono ia lakou ke hele mai e ke ia oe. Ua uianao au, i.oko paha o elua iora mai keia \ra aku, e ala ana lau iluna a hele ak't. Hikiwawe maoll A.ole e hiki īa'u ke pale ae, o ko'u vahi ia o ka hana 0 ke aia koke. Ileaha kau mea nui &u i tnake- j nake loa ai 0 ala koke a lie!e ? ! Ua makemake loa au e ike koke ka luua nui 0 na makai. No ke aha ? He hana hiki kela a'u ke hana, oiai, i na paha oe e īele ana, aole anei ia he houmii oa ana aku i ka mai? Aole, he hoola loa ana niai no ia a'u, oiai hoi, ma na ano a i>au, "iiej 3iea pono loa ia'u e ike k<>ke aku j aia. E hooaiaopopo oe, ma'i ko'u j a 1 lolie ai i kona make ana, a mai ' eo'u wa hoi i ike ai i kona lu, aole! oa i loaa ia'u he wahi minute e | liamoe ai a liīki i keia wa. ? E p*. no au e ike koke i na h-.u\a ; tup!»i;uiaha a ke Akua i hana aku ■ ii o ka mon a'u i nloha a5. i ) oe kekahi me a'll ma ia la. j A heaha ka ptu\e a kona kaikai-! la 110 kau iunikai ? I Aohe amrp!>ne, koe w«le 110 paha eona liauoli no ka loa» ana 0 kaj xianao aloaa i kekahi kanaka maiihini e kuai i wahi n(fJCamilia e (\-aiho ai. Jf Aole anei e hiki ia oflle hooka- j ulua iki iho'i ka hue ana 1 kona! kino a hiki i ka wa e maikai loa aej ji kou ola kina ? j Eia lioi au ke maikai lo» ae nei. ! siole wnle oia, aka, ua manao pu au ! ? hooko koke aku i ka iini a ko'u ' puuwai, a aole hoi au e kuemi hopej a hiki i ko'u 'wa e ike ai i kuu Ka-; milia. j Ae, ke ike aku la au ia mau uieaj a pau, wahi a'u ia Auiana. Ua ike no anei 00 ia Kulia Du- ; pona ? Ae, i ka Ja mua 110 a'u i hoi ma ; ! ai. j Ua loaa atioi ia 00 na a Ka-: milia i wr.iho ai maluna 0 k» pahu ; ume ? Eia ua mau pepa nei- j Lalau aku la o Amnna 1 ka pu-A ; pepa a hoike mai la la'u me ka i nna mai. O na mea & pau loa maloko 0 keia pu-a pppa, na paanaau wale 110 ia'u. No tia makahiki ae uei; ekolu i hala ko'u heluhelu mau :»na, a ua piha paha ka umi manaw» a'u e heiuhelu ai Aia n kekani manawa kaawale ou j

e heluhehi no oe, a e ikte 110 auAnei 'oo i ka nui ona hoike oi'iio o ko ina\ia aioha kekahi no kokāhi. E olwolu »nci oc i kn'u noi? Heaha? - ' Ho kaa 110 anei kokani ou i hele mai nei? • Ae. , Aole anei be e ae ē lawe i ko'u palapala pasapota, a e kii aku hoi i ■ ka'u mau leta i ka hale leta. I He elua Jeta,'mni kuu kaikuahine [māi, a mai ko'u luaui makuakane I mai hpi kekahi. No ia. awiwi loa o ka'u huakai; nolaila, ua pōina au i ke kii aku. Ua haawi la e Aman» i ka paiapala pasapcta ona. a o ko'u holo ! aku la nō ia no ka Rnr Roson helu [99. ' . | He oiaio. ua īoaa aku la ia'n he | elua io no leta, a i ko'u wa i T>oi mai ai a haawi aku iaia, ua ike kn|ke aku la-au, \ia makaukau 6ia no ka liel-;. Ae, oia, me ka mahalo, i wehe ae ai oia i ua mau palnpaia neī, a koi mai la ia'u e hele maua. Apopo ; an e pane aku ai i keia mau leta. O kahi o ke poo o na makal, nia j ka maua wahi i heie ai, me ka ha- : awi p'o ana aku hoi o Aniana 1 ka ! palapaia ae mai ke kaikāiiia mai o; Kamilia. A ma ka hora 9 ae o kekahi la; ae, ua halawai hou iho la maua. ' O ka haikea o na' helehelena. ōia! ka mea mua i halawai mai rrie ko'u | mau inaka i ko'u wa i ike' aku ai ; ia Amana. £ ! Ua haawi mai la oia i kekahi | minoaka ana ia'u, a ouou maī lai hoi i kona Jima akau o 'ke aloha j Mamiia ae o ko maua haalele ana iho i k,a hale, ua kakav. iho la oia i leta na kona naakuakaue. | 0 ka hapalua ia o ka hora 9. oiaj ko m.ua wa i hiki aku ai ma Mon-'! te Martru, a e kakah mai nna noj hoī ke poo o na makai o ko mnua j hiki aku, a o ko aiakou hele loa' aku Ja no hoi ia no ka he, kahi ē! waiho ana o ke kiho lepo .o Kamilia. 1 ko makou wa i lnki aku ai ma kahi o ka he, e hoomakaukau ana ka mea malama na e eh akn, ,ku iho la.o Aniniia malailame ka haka iwno ana hoi o k>.tna mau maka i kahi o kana mea i aloha ai e waīho ana. Ua halawni koke aku la ke kipikua a ka inea eli me ka' pahu kahi e uhi a e 'nuna ana i kino puinuanu o Kamilia, a oia pu hoi ka wa a ka luna o. na makai i kauoha aku ai i ka uiea eli e wehe ae i ke! pani o ka pahu. j Ae. e ka men helnlielu, ua hiki j mai k«ua i kahi o ka mannonao o' ko kaua moolelo, a ua kulu Iho hoi na waiuiaka e'.oelo o ka mea kakau i ka lioomanao ae. eia ke kino wailua o kein lede ui nohea ke welu ; hon ia nei e lioike ar i kona, niau 1 helehelena i ka mea a kona puuwai i aloha ai. a i ka mea hoi nana ' i haawi aku iaia i ka uioe kau nioe j hooilo. a huna hou aku iaia no ka ' wa mau loa, a hiki 1 ka wa a ke ■ Keiki ake Akua, e hele niai ai me ■ Kona nani nui e hookoloko'o i k a! V>oe ola a me ka p< e iuake, a oia j auanei ka wa o ku a!cu ai o keia : leiie imua Ona, a kakali aku 1 kona | uku, he uku lv»i e hiki ale ai i ke- j kahi mea ke luKihalahaU hou aku.' N T a ko knwafi o ka lepo i hoo\>o-1 popo iho i ke ami o kj» pahu e wn- j hi ana i 'l.e kino o Kamilia, a na ia j mc;i hoi i haawi ole aku i ka -hai\at nui oka wehe ana ae i ke pani oj ka pahu. ' ( Hilinai aku nei o Auiana i kekahi buuiu laau me ka hoomau ana' hoi i ka nana pono i na mea o hana ia ana. Aika i henio ae ai o Ke pani, oia Ka wa i iho makawalu | mai ai :> na waimaka. me ka hnoho ! ana ae ho; i keia mau huaolelo o ke kaumaha. ! Auwe! Auwe!! E na T<ani, kuu! Kamiiial Kuu Kamilia!! | E nwlwi. wahi a ka nmkai i pa-' ne aku ai i ka mea eli hia. Lalnu ino aku la ka lima o ka j mea elilua i ka uhi keokeo nani e uhi ana i n.i maka o ua ui noliea ' nei. a wailio wale ae !a me ko makou ike aku. t j O ka wa o ka hanoli no ka ike' aku i kotm mau heleholeiia waianuhea. ua hala ia aua pau hoi. 0 ke, kaniuhu. ka luulun. ke kaumaha, a me ka pilihua o ka naau, oia J ke halii paa ana maiuna o maua, iloko o keia minute a ka eiiaeha a ; uu! ke aloha. Ahe ino.i masMie\v* paha ka wohewehe ana aku ia ee e ' ka mea heluhelu, oiai, ua nalowale uii lieleheleua o ua ui uohea nei, koe nae ka u!a olulohelo maikai j uiai ona papalina, n;e kona uiau uiaka hoi i ualolua aku ka naui a me ka inehie luaiauli o ka emi ana aku iloko a p')oj)oo.