Ka Oiaio, Volume VI, Number 10, 9 March 1894 — Kulanakauhale Kahiko i Loaa Hou! Hakuia e Frank S. DeHass. KA IMI HOU ANA MA NA AINA I KAMAILIOIA MA KA BAIBALA. [ARTICLE]

Kulanakauhale Kahiko i Loaa Hou! Hakuia e Frank S. DeHass.

KA IMI HOU ANA MA NA AINA I KAMAILIOIA MA KA BAIBALA.

' MOKUNA I. 4 i Kq Kaeoī: "W"at\v-4ihooilina ma. AiarriTA. j i Ka Mahele Honua Kahiko i hoonaauao uiua ia—"ETa j Kakauia ka Moolelo Baibala maluna o konii mau; KiahoomftU»CH—Ko Aigupita Moolelo paa manawa— ! ' Aole i kue me ka moolelp Moeeiea—Ka haule aua o ' ka moolelo iloko o ka Pohihihi—Ka' "Poliaku Rose- i ta"—Ka Hoomana » ka Poe Kahiko o Aigupita. Ke hoomauia. ii*i no na inii aua i ua mea k aliiko' malalo o kela kanaka kaulana ma īa mea, Maiiette Bey, a ua hoolako mai hoi ia kakou i na mea hou maj , e pill ana i ka noho ana o !n.a iuelaio ma ka aina o • Aipfupika, a* tca hoomana o na kanaka o keia aina, j e-hoike pololei_atia āole he ike maopopo o keiu"laljiu i ka hopena ola mau o ke kino'uliane, a hoola hou ia | ana hoi o ke kino maoli paha, a me kellulii mau ailo e j ae o ka haihala, mamua o ka noho aha o iia Hebera i iwaena o lakou. Ua-loaā pu no hoi he like loa keia , niau lahui ma kolaua aiio hoomana, ko laua piha noonoo uaau i na mea pili i ko .ka uhane, e noouoo mau ana i ka mea inamua aku o keia ok ana a ma na iuea e ae nae ua like ole ioa hoi. ' | He poe manao na i na akua leliulehu, a aia j o lakou iloko e ke ao holookoa. O ka nui o kolakou mau ■ Akua he mea haku wale iho 110 na ko lakou naau, a ■ o kekahi o lakou he mau auo lapuwale lqa. Oaii'ia, ' he bipi kaue kekahi akua, ma ke kii i kapaia o Apis; j o Athor, he bipi wahine; Thoth, uie ke poo o*kaj Aibisa; Auubes, me ke poo o ka holoholona jackal;j Kueph, m« ke poo o ka hipakaue; Pasht v me ke poo 0 ka lioua a me ko ka popoki kekahi wa; ; Sevak, me ke poo o ka moowai o ka Nile; Hours me ke poo o ka manu;Typhon, ko lakou kupua ino, he iakake, a he lehulehu ftku. La hoomana īa e Iakou na.holoholona a pau, na manu, na niea ola, na mea ulu,; malalo o ka manao kuluhewa aia akua iloko oi keia mau ano a pau. Ma kekahi aoao hoi he hookalii 110 akua o ka poe Hebera ke Akua ike ole ia, naauao pihā a mau loa. | mau heiau i na kii kabiia, a o na paia a me na l/aupuku o loko o nft uale ua paa i na kii i okiia, penaia, a kahakaha ia, a ijie na olelo mai luna a lalo, maloko ā mawaho i hana ia lioi e hoouani ana i ko lakou mau Akua. Pela hbi na kia kelakela a me na kii liilii loa o na anō ua hana wale ia bo i īuea hoonani i 1to lakou mau Akua. Akii iwaena o jia Iadaio ua ao wale ia no na uiea a pāu e ea mea aiio pili uhane, noonoo kelakela kanaka maoli, a he huailoua hoi o kekahi o na ano maemae, kelakela amea oi aku 0 kft mau. / • H« mea mua ke Akua iloko o ko lakou noonoo a me kolakou manaoeloha. Aole hoi ria Iudaio i lioomanao ma nā ihea ike iā, aka um ka manaoio, īae he la e ike,maoH ana no i k'a Mea Ike Ole ia aole kii kalaia, aole kii pena, aole na kii a olelo i kahakaha ia i loaa iki maluna o na o Iseraela, k* aiua Hemolele. Mahope o ka Klo-pio ana o Palesetiue ia i Alekanedero, ua loa ilio Hoi kekalii niau hiohiona o ■ na mea kalai a me na mea kahakaha ia a na Helene, aka ma n» mea hana a ka Hebera kahiko aole hoi kekahi mea e hoike aua i, ko lakou mau iuoa, mau ( makahiki, a me ke kumu hoi, kekahi hoi o ua mea i 1 hiki ole ke "minamina ia e kakou oiui keia uiau hoai- | lona kaliiko ke ku nei aole lie inoa a aole hoi he 1 moolelo. 4 11 Mahope o keia mau olelo lioakaka auo' uui e pili

ana ika moolelo ika heluu.i papu maiiawa a uien ka lioomana o keia lahui kanaka kahiko e lioouiaka aku īio uiakou e kaiuailio uo kekalii o ko lakou uiau lioai. lona hoomauao e >vaiho nei e koike aua lioi i ko lakou pili me ko kakou hoomaua, ka tuauao io a me ka nolio maiihini ana o Iseraela maloko o "ku Aina o Haiua."

MOEUNA 11. Alekawhia Kahiko—Kuti i Hookakca .u k\ Naaiao o Helena a me ka Ik!e Hoomana KArasriAXv.\ ' Ke Kulanakuuhale Alii o Atekanedeeo k;v >\ui— Kona Kani o ui\ an 'Ka raroe— Kukulu I ia aua oka Hoomaka Karistiano i nalamua malaila j ke kia hwuiauao i kupaU Ke kui a Kakopaia- Kc I Kia Hoomanao a Pomepe— ke Knlauakauhaloliale Kahiko— Ke ano o na kauaks a me ka aolio ana» «]>ela »k)i— Ka haule apa o\a h<x\o ake Alii Khe dive e lawepio ia >va losepa i lux>laLi īuua |i ke oki o ssuoi. . ! ~t~ He olelo o ka maluhia k;a enanelio a Kai kio, e baa :wi ana ika oluolu iXa uhjino i pilihua i ka hewa. I *ka poe e hele aku aua i ou|a la, ua olelo nnū oia; "1U ī aloha kau e waiho aku ai Ja oukou, o kuu ulolia ka\i i e haawi «ku ai m oukou, like uu kaluva\\ L aua I« ko ke «o uei ka'u haawi |aua aku ia oukuu." O ko ! kakou ho<Uoha oiaio oia, \yalu a ka apokoio. ]So ka |m®a, nia o l*su. Kavisto hoiAahi wale no kakou ī ohij «l« hou i* *i e ke Akua. ' Nui ka oluoln o kapoe i? ws'amn ana me ke alolia i : ke Ak«a kaTiatvai. Ao ke alanui e loaa ai o keia j oluolu aia no ia ma ka majlama ana i na kauolia a pau i *,ke Akua uia o kaua Keiki Hi>yahiw;i ;So ku uiea o !

KariKto 110 ke ana o ]ce ianawai hemolele o Aliua i hoike ia ma k&na mau Jbaiia ana, a o kana mau liana oia ao ko ke Akua «lolia "Nolaila, i Ko kakeu e olelo- ai ua aroha kakou ia Karisto ua like no ia me tq, kakou olelo ana'na aloha kakou i kona kauawai. E hoopaanao hoi ans na aloha, kakou i ka Hoola, me ka malama ole 'aa» j.na kauoha a koaa Makua, ua hoopunipuni maopopo kakou, oiai ua olelo aiai oia o ka mēā e olgJo ana ua ike no au ia ia, a malama ole oia i kana mau kauolia he mea wahahee ia ao'e oiaio lioko ona. No ka lialwki ia ana o ke kanawai o ke Akua i lioouna ia iuai ke Keiki a ke Akua i mohai panai e na ai ke kanawai. "Xolaila ua awili pu ia ke kanawai iloko 0 ka eunelio o ke alolia o Karisto, e like nie kana olelo lokomaikai uui. 0 kuu aloha ka'u e haawi aku āi ia. oukou, aole nae e like me ka haawi ana a ko ke ao nei, 110 ka mea aole a kakou kumu waiwai e panai aku ai i keia lokomaikai nui o ka Haku elike me ke aloha pie- | piele aua kanaka oke ao nei. Oke kanawai oia no |ka euanelio o Karinto i waiho ia inai ma kana mau | hana i ko ke ao nei e alakai '&na i ka kakou hana a pomaikai ai kako°?k- a e hojke ai i ko kakou aloha ia ia | ma ka hoolialike ana me ia me kana mau hana ana. 1 E pae mau auaka poe kaahele honua mai Americ* I a mai Eiuopa mai i ka hapanui o ka manawa, nui | jllekaueJero, ke kulanakauhale i knk'uluia e ke Gene-. i rala kaulana uuua mai kona iuoa ikaA. M. 332. Ua ( hqola.l&ia keia kulauakauhalo e Diijocratea. ke k&lsūi hale o ka luakiui kaulana o Diana ma ka mea I i olelo hoi uia kekahi manawa e kalaia ia Mauna Athos a lilo i kii iiui īio Alekane(lero k(fNui, e paa ana hol 'he kulanakauliale ma kekahi lima a e nini ana hoi i ka ! wai o kekahi muliwai ma kekahi lima. Ma ke ku ana | okeia kulaualeauhale ika nuku oka muliwai Nile, e ■ kokoke ana i Asia a me Europa ua inauao nul ia o kfl j hope ponoi aku o ke kulanakauhale imeperiala o iloma, | a ke mau nei no hoi oia ke kulanakauhale nui a hiki iiio i keia wn mn Aferica. Aole nae.hoi ia o ka makou i mauno ai ma keia moolelo, e hoao e kakau i kekahi moolelo piha o ke kulauakauhale kahiko o Alekftne<lero, me koua mau hale-alii he eha tausazd ko {lakou nui, na luakini kelakela. na malapua nani, na | halekula lehulehu a me na waiwai hoomanao i ohi ia i a hooululuia mai na aina a pau ma kona mau hale waiI hona kaulana. Ua kuknlu maoli no keia alii kaulana, j me kona ike kilokilo e lilo keia kaulanakauhale, i wahi j makeke e lauua kalepa ai ua lahui a pau p ka a ma kona moeaua poepoe, me he la, ua manaoio maoli no ka Empera Alekanedero, keia koa o ka lanakila nui, e hoouhi aku i ka houua holookoa me kona aahu jhe hoailona mau loa, noua. Ma kona ano he kiko j maikai ua manao uui ia keia wahi e Napolej ona ka nui. a ua hooliloia oia i walii hookuiuu aku no ! kana mau hana aua i manao ai e hoohlo pio ia Aaia j holookoa. — j O keia kulanakauhale ke kiko waena kiekie o ka | oihana kalepa, o ka ike, o ka waiwai, a me ka mana no ina makahiki loihi. Maanei nei 1 noho alii aj na Ptoj lome, na Kaleopata, a me na Kaīkera me io lakou | maua a ine ko lakou kelakela maanei na lala a | pau p ka akeakamai, ka ike palapala a me na ike pili j hoomana, i noho alii ai; ma«uei mua i uuuhiia ai ka i palapala hemolele mai ka ololoHelene aku, A. M. 280. I Maanei pu uo lioi i ku ai ka Paro.s, kekahi o na mea ■ j kauiahao kaulaua eliiku o ke ao uei, he liale kukui Le 1 j elima haueii a me kaualiiua kapaai ke kiekie i kukuluIjia e Ptolome Philadelphut>, e pahola ana i kona mala- . j hopkahi haueri mile ka mamao maluna o I I ke kai oka po pouli,, Ua kukuluia keia hale kukui 1 me ka mauaoia i kia hoomauao uo ke alii n»ua i kauoha 'j e kukuluia, ka uwa i kauoha e kau ia kona iuoa ma-

j luua o koua kaliua i ku ai, aka Lui ua kolikoli aiuailiu 1 1& ka mea naua i kahau ua liale la i koua inpa m^nn» oka mobala- paa, a Uookau iho hoi iua olelo lioonia- , uao uo ka moi maluuft ilio, uia ua puua ulii aku tua- , vra!io o ka iuahala, oi|i lioi ka iuoa o Ptolom<?, ka mea i helelei ilio mahope aku iloko o kekahi mau uuikalilki : pokole. a lile ke mea okaoka a wai'io ae la k& , iuoa o ka mea naaa i kapili keia 1 a\\ oia lioi o Soa--4 in\tus, ka iuoa i ku mau ma ua hale la ue ua au j hope ma keia kiaa hoomauao uaui lua ole, he hale Ikukui | E like me k» nux>lelo a kekahi poe haku moolelo, ] maaneī kahi i kukulu mua ia ai o ka hooma.ua | tiauo e ka Apokolo IN?tero. Ua manAoia, o Mareko ks Bihoj>a m«a o ka hoomaj u», a ua make lnKuuaewaewa ia oia uo ia manaoio ma \ keia vvahl Maau«i hoi o Olemeul, Athaua*s ue» ! <\vvil, » kvfeahi haipule oi&io e ae, kahi i btoo* naauav>ia ai n > kel» kanaka kaolaua i k# pahe«. mn la haioleh\ o .Vix>h\ ma keia wahi no koaa hauau an*. * 1 Mai Aisr»pita i |!>ah<>k ahu ai ka hoomaua Kmxs- ; Uauo a Oy Waeua a me Ai;juplka Lu»a. a i>ela hoi i ka hiki aua aku i ka waeua o U j kenel«ria okoiu aole i emi tho malalo o ivvsikalua ka . nui o ua nwhek maUlo o k* . a i«a kekahi auo i e ta a. >u u«i ua k* Hoouiwia iwiu ua o u* I>opte uk kau\aaiua kahiko loa o ka aiūa. 'Va e»nvK>le loa a lilo iho la keia kahua kahiko o na | iw«wi peg?usk a me ua haua hoopahihihi i ' kal»ua no. ka ike kakau o ua mea pili KamUauo & ua | helu ia o ke Kula o -Vkkauodei\s» oia kekahi u ua kvila ] Kai'Uuaiu> kah;ko l v va «ao Mia t U ik« ma U H,vmAua Kuiuu. A\a he uus* uuku nvalv iho no koe e o koua auo uaui kahiko Au«s*ti* uo ka j hapa o ke kulauaWihale kahiko ua uhua iualalo o ka jOue *o ok* a uie ke oa« hoi o k* "w»o--i akua. Va puhiia hoii ike ahi koaa waihoua palapaua, * uoua ua palapala \vai>vai lua ole o IW,OOO kope kakau \ i* »ie n» kov>e o na aiao * pau i ike i* ia uAnawa •a i ohi ia ho"? ka \|»n> o fei lulii ame k* lilo, »**»»'■' ' o ke kanoha a «.\iliivt Omar, xuaho|v iho o ka haukple ana i ka A TV Sil, i •