Ka Oiaio, Volume VI, Number 11, 16 March 1894 — HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka. Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua, Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha. A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU. Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EOLU. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka.

Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,

Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha.

A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU.

Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EOLU.

MoKUNA IV. \ | O ka M. r!e Tcrevile kaūoha ana ■ aku no )'j«rcsa..Araujisa a n>e "At.o- -] sn, ua holopuni alai ka lohe pāu \ na mea a imu e noho ana iioko p'! ( kona ru»n komo lole, a oiai hoi kōj na leo o ke a'o aku i keia poe koa a | |ke kuli nui wale, ua wawyJo aku ia a puni keia poe rumi, a aol« i liu-' liu iho, ua hoomaopopo ia iho la, eia k« hote!e iloko o ke pinloke nui. A o M. Terevile hoi, via lioomaha iki iho la oia a l:utin, owa hou īnai la keia inau huaoleio mai kona wahn niiiK Nulaila, ua lona na hhnwina o ka hilahiia ole i na kou kiai o ke a'lii Ka Moi e a<? wale aku 110 o hopu ia e na kiai o ke K:idinia]a! A he eono koa kiai o ke Alii ka Moi i pau i ka hopu ia e koia 'poo e! Nolaila, ke hoohoio nei ;tu me ka manao paa e hele koke aku i ka Louverc a e waiho aku hoi 1 ko'u hookolin o ke Kapena no kona poe koa, a e lawe ae i ke kn ana o ka Lutanela iwaena o na koa o ke Kmliinala. ak;). i na au e halawai niai nie ka nuikapaa o ke pakalaki keia liuakai a'u, alaila, ma o na lani ala, .<> hoo lilo ana au 1 diabolo l ipu o ka aeanaukae. 1 ka haule hou ana īhoo ka leo o M. de Terrvi]e ilalo, ua lo'ne ia a'ku | la na leo wawalo o ka ruini, me he' ojea nla e lapu ia ana e na dil>olo a pau o ka po, e hooho ana lue ka hoohiki y»aa o ka nmke uie kti;« mau huaolelo: "Morb]eu, S.ingdiou!",a e niake na diabolo a pau o ka po. O koia iuhii !eo a p.iu o ke ano lapu o ka hoouiakankau e wawalo nei a puni ka liotele o ka hoohiki a ; keia poe koa y ka pahikaua, ua haawi aku no ia i ka manao piolnko i; ka kakou opip< a hoomaka iho la ia e aloalo ina o a niaanei o ka rinv»i e loaa laia kekahi wahj kiijK>no e hnna »j iaia iho. i A 'wahi hoi a l'arosa i pane aku 1 ai ī ko lakou Kapena nio ka leo imalie: E hoolehe iki mai hoi oe e 1 ke Kapena, n ka meu O|aio niaoli I n« keia niau mea »u e kamai'io 1 mai nei. he oiaio. ua halawai aku ! makou he alo t\ he alo o eono kue ! ia eono. al;a ; ne. na lele poinu ia ' mai makou e keia p ie ma ke ano ; powa o ka haahaa !oa. me ka hau- ! leana aku hoi i ka honua a mako I loa he elu» o ko uiakon poe koa, i. i no ia kiunu, loaa ole i;v n\ak«m I he wa kupono e nnohi ae ai i ka j makou wau. ]>ahikuua tnai ko l«- ! kou mau wa-lii ae, a o Atos;a hoi, ! «a loaa inai la oia i keknhi ha<u-H ! p*hi knkonukhnn a haule akn )a i ka honua, me kona hoa* nna e ala 1 mai iluna no| elaa manawa. aka, 'aoleehiki. Ae, he olua ona hoao : nnn e ala mai iluna a he olna no ! ona wa \ hina; hoa aku «i ine ko maKou haawi pio 010 ana aku sa la- ; kou h« ho< kahi4niha r ko makou wahi «> kn anaj i$ wa. ; Aolo e ko h)fekou Kapena maika\. ua hopu il niakou mālato o ka ! hma nui o k»|-fohe wale o kon pin l kua n ke'K«d|*iala. aka, na !anakila i Ke «Sahrh\ A no Atosā Ihoi, \u\ maoao aku 1 makou, u:\ make oia. nolaila, un ; haaleh» »ku n'o;makou iaia maluna ' o ke kahua knua, kahi ho\ oua i ho* ehn ia ai. Nolaila, Hoomauao ?ho oe e ke Kaj>enn, aole'loa lie n\ea ma-i [hahai ana o «hs laki me ke ka-

; naka ?Kiok;ilji i keia o]a ;vna o ka I I l.ii>£ikilti iii.-ui maluna o usi kahna f I liaaa a pau ann e iiooulia ju. | I Oiai iii i op f huli .iku 1 i hope a ! 1 uan.a i 11:1 moolelo o i'a r maii liooko | I kiiuuli;! aiui o ka weliweli r> ka hoo- l ! kahe koko ;ioif uu e mlo I(l)i) ha];i-! j wni fiw mI ka"'ulv.4 o ka U\ki o k:i! an:i o k:i iauakHa■« tiw lta ha-! [ uletiia i na Keiserala kuulun» loa o j fcfs ao n< i. ■ ■ - { A wahi lioi a Aromisa i panenkn ■ ai i ko lakou Kapeua: He hookahi r nae mea hiki.ia'u e hooia aku i.i I oe e k« Kapena. ua halawaiaku me I ka make kekahi o keia pob koa mai | kana pahikaua ponoi īho no, ojai i! ' loāa.ai. i.a'u na'haawina o kf» palra ! J laki o ka hai aiia o ku'u {inhikaun j j a poomukii,-i kn pnle uiua loa nnai j r\o, a oia ko'u wa i ialnn nkn ;ii ī j j k'ana pahikaua ponoi. a mē ia nm.i i aiii penehi aieu :vi 1 na a make loa. j N'i keia' mnu hopunaoieloi hooaI kakun aku i ka iiianHo wel.i nui o | ka huhu o u:i M. de Tsrevilo nei. a i oia kana i pane ;>ku «i ino ka ni»he : i j He mi oiiiio, aole loa nn i inaopono ' no keia inau "mea' «ka. niamnli no | nae 6 na mea a'u e lohe n(?i i keia ] manawii, ho hiXi lon ip'u ke ii r -tnn--opopo iho ī na manao ha:i;koi o ka hoojiuninuni ino o tcia KatV:<na 1 a. ■ mHinuli hoi o k.,na ho-nna ae i kiv i;i»3 oiaio a liii, i mea oiaio ole. Aka, e ekiolu mii ko;i; ;:houu*i, Wiihi a Av.vmi?fv i pnheluui mni ali j ko l.'ikon Knpeua. I E oluoin niai kou ;ihi)niiii m«muj li k»ohi anaiho i n;i> hua k-)o jo K§ s p:imailiu i ko Atosa hoeha ia nnĀ,~f umvaoh na'na ia he'mea kui J)'»no no ka lohe ana aku o ua pepe iiio o ke Moi no keia 'ulia i jlnaa i kona poo koa kiai 1 pilihino, | Aole no i pau pono 'iho kana kaj mai'io ara o-ko iakou Kapena, oia j koko no ka wa i hemo inai a. o ka j ipuka a ike pu la aku-la hoi ke kiei j ati:i iiihī o ke poo o kekahi meui' j hele a nananakoa o ke ji»o mai, a puana hke au la o. ma nie K.a hooho leo nui ana at: h\ o Atos » ker»! • ) 'Ae. o AUsa kwa! waln a M- de Ttrr«vile. i L'a liele ioa niai !a o Aioaa a |iniya o M. .Terevile a me kji leo I o ke ano innu o na kauwa hooko j kauoha n'a nane mai la oia: j lla inakemaki-: kou hauohano e j :ke ia'u, w.ihi iina. Ua hoike ia ne j nei au e kn'u poe hoa j>iiavi;i pu o j neia oiiiana ua loa oo e j ike ia'u a oia. ka'u i hooliiki awiwi j niai uoi ko'u nia.u k»]>nai; wawae m» j ka iuakaukavvo hfiOku nku i kau j mau iīh a a >,>a,u i mak'uuake ai. Ile mea hiki aiiei ia'u j;e haua a ko hooko aku l kou luaUemako"ō ku ? Aka. e hooiuaopop>> na> oe. aole loa palv;> o li'u wale na la e loaa «o auaiiei ia oe na haawina o ka pouinikai o ka loā-i ana o kwu moa i makemake ui. ; 1 k:» wa o k( ia mau kamailio ana j a M. d;: Terevile ua ulu ae la iloko ■ ;o k.) kakou npio na hi>i>iirau:)o ans ! :\ia wale no paha u amuli o kon« ] j hooikaika pauao ole ana o -loaa ai ! , iaia kana mea i niaiuio ai. a oia ka- ] J na i haawi akn ai i kekahi konou ! ; h.iahaa ar»a ino ke kueim iiope ana i'aku hni o ka liul' liai akii mai ko ; na wahi i ht l»> mai ai, a-ka, pane «» 1 mai la nao o M. du Terer)ie i ka i ] hou ana mai: j ¥ k a 11 iki iho oe no kekalii n:a--j n:lwa i\ok»-!e. oiai au e h'>omakauI kau ana i ka'u !ota o ka hoelauna : aku ia o«, i ko alakai i ke kula koa j nui o ke AIo A'ii. j Aole anei o<» i nianio :iia o« m« j k a k'-lana o ka hauoli keia lota | a'u e haawi aku ai ia oe ; ? ; 'oa paha ko'u mjiua;), wahi ; a ko kakou oi>\o i. pano :iku ;vi. Aka. ko hoiko aku neij «u ia oo . me ka oiaio. aMe !oa o ;i[«* aku ana ' keia mau lima o Mo i >ok\ palauaelo n o ho>knu aku hoi 'ino ke ola 1 ka a'hue a »no ka pow:v o hoao aoa o hmanui i koia !«•(•» o Hko h» ! mio k » Jola hoolan ni a knu makua- ! Ikane. I ka pau aua iho o ko kamailio Hna a ka kakon opio. oU» koko no j ko M. de Tor-'vi lo wa i hoh-> iho ai 'ialo a hoo:\n\ka ;»ku la e kakau i ka lota h«>tdanna o !>on i koahikaoka haloKula o ko • ,\)ii o ka Moi. O ko M do Torev : lo noho ana : iho o h*>oko i mos i kama f iUo 'UkH a» i oi»»o, oi » kofco ■ no kono wa i holohoio ai s pimi ' ka run»\ ka h*ka pojno hoi i o kooa *m»u n\ ika iwahj> o ka pakn i aimnl, o kilo ana ho : i na nuiN'» » i "na i o on\!\Vv>{o ao ana iloko o ka - |*\ o k» lo- ; u i kakau aku la wa i u« «>ta » uo'. a hik\ i ka nas. a oia no » kono Wj» i ku ae ai •!unft a h»>I? aku - ( la inma o ka k-,kon op ; o, a i ka wa

i huli niHĪ ai oka kakou opw», nsi I i hoomaop po k'oke aku la o M. de ] Terevile, aia kekaln īnnnao weia o tka hu'iu nui iioko o koan puuwa I ie paila ana. e laa ka hoike mai 'oi l.k-a uln weo ma.kona onpalina, me I mea la ua ho-a ia a etitiet\a ko--Ina mau nohuku, a nniu ilio la oīa | iloko ojia. i A oiai i'ialau mai ai .ka kakob i ctpin i j;a let"j nei, o>« koke no Ka i poha ae ai o ka leo o ka kaKou ! opio, n h?>o.naka i»ku la oia e holo iwaho me ka mama nui me ke kahea ana me ka !eo nui: Make ōe iaju 3 kena, kanwa makawela 1 aole loa oe e pakele ana ia'u i keia wa! Ika lohe ana o M. de Terevile i *keia-leo o kana malihini of>io, ua nin..u Koke ?ka )a oia me ka leo nui: ; Ow»i '&eiā iiu e kukahalake nei? Uua kanaka Ia keia a'u i hai aku nei ia oe- kela aihue a me ko powA o fea hohe wale o ka hilahila ke kipi e! a nalowale aku la'ōm raai ia'M. de Terevile aku. No ka maopopo ole i ke Kanena Ti revila oka Don Maaeka e holo nei me ka hoopuka ana i kela huaolelo. a me kona ike ole aku hov j kona ina\i inaka. »a l.oopnk» koke ae !a oia i keia mau huao!e!o: I He keu ka hoi keia oke kanaka I pupule ame ka hehen;», koe wM* hho-no paha ina oia i mamio o kona jwa kupono keia e hookaawale aku >«1 nini }i*u akvi iiiauiuli o ka holoJ P"no <ile o kopa mau nianao o ki< t hehena a me ka poholalo. ! Ke Kipoohiwi o. AfSoaa, Ke ApoOpu 0 Parese. a, yne ka ; Bainaka o iVraājisa. 1 keia wa a ka kakou opio e holo nei uie ka puahi nui, u.a hookui pu aku la koria poo rae k e kipoohiwi 0 Atosa, a oia no ko Atosa wa i ku iaoa aku ai me ka uwe ana r.e me. ka leo nui. Huli ae !a ka kako-.; opio a pane aku la ia Ato'sia: E kala tnnl ia J u, e kaU mai ia'u oi&i ka'u huakni il/.ko o ka hikiwawe nni me ke k'.ipono oie hui ia'u e hala he liookahi tuinute. Huli aku nei no oia ho'o. ak n mauiua uo nae o kona keehi . ain a.k.u i ka papnheie' o ke aDj'u uii<tr !oa ohe alapii, ua ike koke iho 'ln oia i ka wela o kono kua oiai keßa hi lima kakauha oke kona hao i ī l ilau iho ai ina ke ku» o koini kuka a kaohi mai la, a oia r.o hoi koua wa i huli mai ai a nana me konw hooniaopopo an i tn;ii hot i ka niea ana i hookui ai ma kotta ki|>o ohiwi. a pnne akvi la: He oiaio. he huakai io no hoi p.aha kau o ka iiwiwi, aka, mat manao oe e ka opio. o kou noi 'nna.mai īau e kala aku au ia ui;;i oe huokui inai nei ia'u ua lawa ia. aole Ma. moeuhnne oe o kou lohe ana i bo M. de Tereviie kamailio »its mai nei tite ke oolea ia makou i kei» la, he kumu ia noo e manao ni he 1 hikī wale uo i na I:<puwhl« a pau ! ke kamailio ihhī e like me ko lakon ] inakemake? Aole loa! Ma ka inoa ana diab«li> a jvīu <■ ka po e hiki ai ke lapu īa a mu ka". ck*j aole loa ku'u h-K>ktii ana j aku nei īu oi? ua hana ia nie ko'n J manao mao.i a me ka lealea. anle. I uu, oi.a o ka.u h-akai aia no m ! j iiiii Ral:i o ka hik'wawe a me k;« } awiwi mii, noluila, ua halnwai iho ]!a kaua me ka u!i;v ua i ike iho ; a'u hoi i noi aku nw i kou oluolu t ! ) ko kala ana mai ia'u. I kein wa i hooleuu n* ai o Ato§a 1 =: t kana lunU ana i ka kakon opio » ; sme ka pane aku, No kou ano m». ; lihnii piha ka me* i !oaa ai ia c« j keia ano'o ke ku ana keonsmsn<i. A»\*, e houmaopopo «.v, ,i»!e lon « kou muliliini ana, he kunui Ui no u e h.»h*i aku ai iuf t hoj»e o kau . niau hana, Aolo no a\» i mnnao pela, wahi a ; Lkkii Maseka i pane aku ai. He onuo eka opio, ho hu»kai ' kau e hole iu*i.e Ua kou puah, nuWia ka holo ana, «ka, e Iwomaopoph koke oe i keiA mea, e lo&a ana au oo me ke ku raa!ie . o ka oni paa me ka holoole e līKe ( me oe. ! > Ika wa hea, ame kahi hea oe i I makeinake ai e halawai pu mo a'u ; I wj»hi a ka kakon opio. ,! K hoomauawanui iki kaut e i k* in«\i heluhelu a hcv\ nku i īkalsapopa. ' , Ma kahi e kokoke aU l ko «lcs , A i ka hora l'i pom i; wahi hou a Atosa. A«, e hiki aku «n» &u malaīU me j ( ka hookaulua oh, a e iike hoi i\x? ; knu i makenw»fc£ a:; i i\sne aku ai o \ !X»n Maseka,^ A« « hoiw£6|>oixi pono o«e i kein i mea: ;\m*f hana m&\ ia'u ike ■ k-h) hana o ka hv>opunipttni. » i e hfci ia'u i kam«lti o ke kai !i ans akina oo no keks*\i *a Kml;v ! ,