Ka Oiaio, Volume VI, Number 12, 23 March 1894 — Page 1

Page PDF (1.18 MB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

BUKE VI   HONOLULU, MARKAI 23, 1894   HELU 12

 

HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO

KA UI NOHEA KAMILIA O KE

KULANAKAUHALE ALII O

PARISA ME KANA IPO ALOHA

MON M. DUVALA

 

Iloko o na hoinainau hooipoipo ana me na Ipo Ekolu

 

MOKUNA IX

 

KA MOOLELO:

 

            Aka, he mea oiaio ka’u e kamailio aku nei ia oe e like me ka pokole o ko’u ola ana i keia ao, pela no ka hoopokoloe ia mai o kou aloha no’u.

            Aia ae nei ka hoi ihea o Nanie? wahi ana, oiai o Perudena wale no a me Gasatonia ke noho ana.

            Ua hiamoe ia oia aia iloko o ko rumi.  E kali ana e ko hoi aku e hiamoe.

            Aloha ino no ka hoi oia!  Ke makemake nei ka paha wau e pepehi aku iaia.  A nolaila, e hoi olua e na keonimana, ua hala loa ka wa ku pono.

            Lalau mai la ua Madimosele Kamilia nei i ko’u lima a kunou mai la ia’u me kaopa pu ana iho hoi o ka hoomanao mai no ka la apopo.  A puka aku nei maua no ka hulihoi aku, a oiai maua iwaho o ke alanui ua huli mai la o Gasatonia a pane mai la ia’u.

            “Pehea kou manao no Kamilia?”

            Auwe, he anela maopopo ia, a he kanaka pupule au i keia manawa.

            Ha! ha! ha! oia no ka’u i manao aku nei nou.  A ua hai aku nei no nae paha oe iaia i keia mea au e kamailio mai nei ia’u?

            Ae.

            Ua hoohiki mai nei anei ia oe e hilinai ana i kau mau olelo a pau?

            Aole.

            Ma keia wahi o ka moolelo i hoomaha iho ai o Amana me ka huli ana mai hoi a pano mai la ia’u i ka pana mai:

            Ke hoomaka mai la ke anu e lia i ko’u kino i keia manawa, aole anei ou makemake e pani i na ipuka aniani?  A e hoi ae hoi au maluna mai o kahi moe e kamailio mai ai la oe.

            Ua hilinai aku la o Amana iluna o kekahi uluna, i paepae ia mai malalo o kona pooo a hoomaha iho la no kekahi mau minute, e laa ka maluhiluhi o ke kino no ka hoomanao ae i na haawe a ka ehaeha i ili iho malunao na i ka hoomanao ae i kana ui Kamilia i hala aku.

            O ka’u hoomaopopo aku ia oe e Amana he mau hiohiona kou o ka maluhiluhi e hoike mai nei, aole anei oe e hookuu mai ia’u i loaa ai hoi ia ae he manawa hooluolu a o ka hopena aku no hoi o ka moolelo i wa okoa aku no hoi ia.

            Pehea la, ke hoouluhua io aku nei ka paha ka’u mau kamailio ia oe.

            Aole pela aka, @ aku ko’u ha@oli o ka hoolohe ana aku i ka moolelo mamua o kekahi hana lealea ua e ike aku ai me ko’u mau maka.

            Alaila, e pono no au e kamailio aku ia oe a hiki i ka pau ana, oiai, ina peha owau wale iho ana no koe he mea maopopo aole loa e loaa ana ia’u he moe lealea ana.  A o ka wa no ia i kahe hou mai ai o ka m@li mai kona waha mai o na mea i hana ia e laua i ka wa o ke aloha e mau ana iloko o ko laua mau puuwai.

            Ae, i ko’u wa i hoi aku ai no kauhale me ka hoao ana hoi ma na ano a pau e hoopoina aku i na mea i hana ia ma ia po, aku, ua like mai la ua mau mea nei me he wailiula la o Mana ke aliali imua o ko’u mau maka.  O ka hoi koke ana aku e hiamoe iloko o ia manawa, aole loa au i hoao iki e hooko aku ma na ano a pau me ka hoomanao pu ana ae hoi i ka’u mau hana i kaahope ae o ia la.  O ko’u halawai ana, ko’u hoolauna ia ana, a me ka Kamilia olelo paa ia’u , eia lakou a pau imua o’u i keia manawa me ka hiki o’e hui ia’u ke hoopoina aku a ua lilo iho la ia i mea na’u e noonoo nui ai o e ka uluku nui, aka, aole i liuliu, ua hoholo ae la e like me ka uwila, ahoomanao koke iho la au, eia au iloko o na moeuhane nahaohao kani i lupea ai.  He mea kupanaha ka hiki ana ia Kamilia ka haawi ana aku i kekahi olelo paa i kekahi ahiahi ae.  Aka, o ka hoomaopopo ana ae i na ulia ano e e maaloalo @ nei imua o ko’u alo i keia manawa oiki hoi ua pii ae mai ke kiekie a i ka haahaa ke kumakuai no ka ui nohea Kamilia a’u i lohe pinenine ai.  A pehea la e hiki ai keia mau manao uluku ke hoomalielie ia, e laa hoi kona haawi ana aku i kekahs puupuu ikaika loa o ka hoole ana aku i ke Kauna opio.  Aka, e olelo mai ana paha oe ia’u, ua hoowahawaha ia iaia, a oiai hoi ua haawi aku ke Duke i na pono a pau iaia o keia ola ana e like me kona makemake, pehea la ia i makemake ai e lawe i kekahi kanaka e like me a’u i ipo nana no ke-

            A heaha hoi ke kumu o kona haawi ole ana aku iaia iho ia Gasatona, ka mea i oi ae ka nui o ka waiwai a me ka haaheo maopopo maoli no, mamua hoi o kona haawi ana mai i ka mea i loohia me ka mai hehena i ka la mua no o ka ike ana aku iaia?  Aka, he hiki no nae ke hoomaopopo ia iho, i kekahi manawa, o na mea e hana ia ana a hooko ia iloko o ka wa pokole, ua oi aku knoa koikoi a me ke kaumaha mamua o kekahi mea i hana ia iloko ko o ka makahiki hookahi.

            Ae, ua alualu aku au iaia me he ilio’la a ua hiki ole hoi ia’u ke huna mai iaia mai i na koiikoi a ko’u puuwai a aole wale oia, aka.

            Ua honi aku au @ kona mau lima a me ka uwe ana iho hoi o ke ano hehena a me ka pupule a maluna ae paha o na mea a pau.  ua hele mau aku au me na manaolana o ka ike aku iaia oiai oia e waiho ana iloko o ka pilihua a ka mai.  A ua hoikeike aku hoi au iaia, he kaokoa ae ko’u ano mai ko ua mea a pau ana i ike ai mamua.

            I kela po a’u e noonoo ana, aole loa i pili iho ko’u mau lihilihi maka me ka hoomaopopo aole hoi ia’u iho iloko o ia ma hora kolia o po.  No ka mea u ahiu ko’u mau noonoo ia manawa.  Aole paha e hiki ia’u ke kamailio aku ia oe a pau pono na tausani noonoo i kona mai a nalowale aku iloko o ko’u poo iloko oia manawa, a haule iho la au iloko o kekahi hiamoe kuliplipo loa.

            A i ko’u wa i ala ae ai, o ka elua ia, a oia no ka wa i lele aluka mai ai o ra hoomanao ana me he nalo aiea la e hoi ana iloko o ka punana.  A o kou hoomaopopo ana iho i ke kumu nui o kou ala ana ia po, ua like wale no ia me he pulelehua ala e omo ana i ka wai o ka pua a lele aku, aka, o ka mea nui e nalu ana iloko o’u, oia no ka hiki koke mai o ka hora a me ka minute e hiki ai ia’u ke kapa aku ia Kamilia he ipo oiaio loa ia na’u a he hoa kuwili hoi no ia mua aku.

            A o ka noho ana aku i kauhale, e laa keia mau noonoo uluku o ke ano pupule, ua hooholo koke iho la au aole loa i lawa kou rumi no ka hookipa ana mai i keia mau noonoo o’u.  a aole hoi i akea pono no ka houluulu ana mai i ua mau noonoo la, a oia ka’u i ku ae ai a haalele iho la me ka hele ana aku a kaalo ae la i ka hale nana e hoopumehana ana i ka mea au i aloha nui ai, ka Rue de Anatina me kou ike pu aku aku no hoi i ka mea malama hale o ua Kamilia nei e kali ana oia mawaho nona.  Aole loa @ au i hookaulua iho i kou hele ana, aka, iho pololoi ako la au no ka Champs Elysees me na manaolana mau no nei o ka hauoli o ka halawai pu ana aku me ia malaila.

            A oiai au e holoholo ana mawaena o ka Round Point a me ka Chevanx de Mavly no hookahi pahora, ua halawai koke mai la me ko’u ike ana i ke kaa aua ui nohea nei a’u e huli nui nei.  A oiai hoi i kaalo ae ai oia ma ka Champs Elysees, ua ku koke iho la ke kaa, a ike aku la hoi au i kekahi kanaka opio loihi i ka hele ana aku a kamailio pu me Kauila.

            Ua kamailio pu iho laua no kekah manawa, oiai hoi au iloko o ka pioloke nui a me ka haaiulu no ko’u ike aku i keia mau mea, a hoolo aku la ke kaa o ui nohea nei a oia no kau wa i maopopo aku ai i keia opio loihi o ke Kaun De G. no ka, ka mea hoi a Peoudena i kuhikuhi mai ai ia’u i ke kii iloko o ka rumi komo lole o ua ui Kamilia nei a oia no ka wa i hoi hou mai ai.

            O na manao auwina o kou puuwai a ka mea ko pono iho a me kou koho ana iho, i ku iho la kona kaa malaila @ nai aku oia i na Kauna nei no ka hikiole iaia ke ike a hookipa mai iaia ia po, a o kou hoohala ana aku i ke koena o na la ala aole loa au’i maopopo, oiai no ulumai na manao poino iloko o’u me me kou hoomau ana aku no hoi i ka holoholo ana me ka walau wale ana aku no i ke la a me keia a hiki i kou ike ana mamuli o na hoike o kou uwati oiai e kuhikuhi ana kona manamana kuhikuhi hora i ka hora 10 o ua po nei, me ka hoopoina ana hoi i na mea a’u i ike aku ia hene mau minute i hala aku la.

            Ae, ua iho mai la au i ka Rue de Anatina ka hale hoi nana e hoopumehana nei na papalina palupala o kuu Kamilia, me ko’u ike ana aku no hoi i ka a mai o ke kukui iloko o ka rumi, aka, oiai au i hookani aku ai i ka bele kahea, ua puka mai la ke kauwa o ka hale me ka hai pu ana mai ia’u o ka hora 11 wale no o ka po kona wa e hiki mai ai i kauhale.  Ua ulu ae la na manao hoohuoi iloko o’ u me ko’u nalu ana i o ia@ iho, na awiwi loa mai nei ka paha ka’u hele ana i hiki e mai nei au me ka pau ole o ka hora 11.

            Ua iho aku la ua me ka holoholo wale ana no aole o’u hoa kamailio a o ke alanui hoi aole maalo kanaka, e like no hoi me ka mea maa mau i kaia wahi he kakaikahi loa ka manwa e halawai aku ai oe me kekahi kino uhaneiloko o keia hora o ke kuluaumoe.  A he hapalua paha hora o ia holoholo ana a’u, ua ike koke aku ia au i ke kaa o ua ipo nei a’u – kuu Kamilia iloko o ka uluwehiwehi o ua pua Kamilia, a oia koke no kou wa i huokokoke aku ai me ka pane ana aku hoi oiai oia i lele iho ai mailuna iho o kona kaa:

            Aloha ahiahi oe e kuu Madimosele Kamilia.

            Ha-lo o oe ka! waana ao ke ano hoohuoi me he mea @la aole loaa i ike e hiki aku ana ilaila.

            E oluolu mai ia’u e ka Madimosele, aole anei oe i kauoha mai iau ua makemake oe e ike iau i keia po i keia hora no?

            Ae, he oiaio, aka, ua poina ia paha wau.

            A o ko maua komo koke aku la no hoi ia, oiai ua hiki mai la o Nanie malaila me ka wehe ana i ka ipuka no n@aua.

            Aole anei i hiki mainei o Peoudena ianei wahi a Kamilia ia Nanie.

            Aole e ka Madimosele, wahi a Nanie.

            E hele aku oe e hai koke aku, ua makemake au e ike iaia i kona wa e hiki ai i ka hale, a e lawe pu aku hoi oe i kekahi ipukukui a waiho iloko o ka rumi hookipa, a ina e hele mai kekahi mea e ninau ia’u, e hoole aku oe aole au iloko o ka halae, ola no hoi e hoi mai ana a ao ke a po.

            O ka hiki ole ia’u ke pane aku i wa, oiai ua Kamilia nei e kukahalake ana, oia ka’u i ku iho ai me ka nalu ana iho iloko o’u, na kupono ole ka naha ko’u hiki ana mai nei ianei, a hoi aku la oiiloko o kona rumi moe, me kona kahea pu ana mai hoi ia’u e komo aku iloko.

            Ua komo aku la au a ua ike aku la hoi i kona noho ana iho iluna o kekahi noho me ka hoolei ana aku i kona koloka hoopumehana iluna o ka moe a pane mai la ia’u.

            Heaha kau mea hou o keia la?

            Aole la. koe wale iho no paha ke kupono ole o kou hele ana mai nei e ike ia oe i keia po, oiai, ke hoike mai nei kou mau helehelena i kou ano kaumaha a me ka hoouluhua ia.

            No ke aha hoi?

            Aole, o kou ano hoi ke hoomaopopo aku, me he mea la, ua hoouluhua ia oe i ko’u hiki ana mai nei.

            Aole o kou hiki ana mai nei oia ke kumu o ko’u kukahalake i keia ahiahi, a aole no hoi he mea ia e hoouluhua mai ai ia’u – aole.  Aka, o ke kumu nui o keia ano e o’u i keia ahiahi au e hoohuoi mai la oia no ka hopena o ko’u onawaliwali i keia la a po, a ke mau nei no ke konikoni eha iloko o ko’u poo.

            E hele hoi ha au ma kahi e i hiki ai ia oe ke wehewehe i kou lole a pau e kuu Kamilia.

            Aole, aole, he hiki no ia’u ke wehe i ko’u lole imua ponoi ou.

            A i ka pau ana iho o kana kamailio ana, ua kaui koke mai la no ka bele kahea o waho, a puana hou ae la oia me ka nana pono ana mai hoi ia’u.

            Owai la hoi kela?  Aohe i liuliu iho kani hou mai ana no ka bele.

            Aole anei he mea i waho e wehe aku ai i ka ipuka – e hele ana ka paha wau e wehe.  A ku ae la ia iluna me ka pane hou ana mai:

            E kali malia iho oe ia’u malaila.

            Puka aku nei ua Kamilia nei a wehe i ka puka o waho o ka hale, a oia koke no ko’u wa i lohe aku ai i ka leo o ke Kauna de N. i kona ninau ana mai ia Kamilia.

            Pehea oe i keia ahiahi?

            Mai loa, wahi a Kamilia.

            Alaila, ua hookaumaha aku anei au ia oe?

            Pela ko’u manao.

            Ano e mai nei hoi oe i keia po!  Heaha hoi ka’u i hana aku ai ia oe?

            Aole no hoi paha, aka, pehea au e hiki ai ke hookipa mia ia oe oiai au he mai.  E makaukau ana au e hoi e moe, a ua makemake au ia oe e haalele koke mai i keia hale ano.  Ua hele au a uluhua ia oe, aole he wa kaawale iki o kekahi po o’u e hoi mai ai me ko’u halawai ole me oe.  Heaha la ke ano o keia hana au?  He ipo paa loa anei au nau?  Ke hoike aku nei au ia oe i ka mea oiaio, ke hoouluhua ino loa mau nei oe ia’u, a e pono oe e hele aku i kahi e e hoohala ai i kou manawa.  Aole anei oe i lawa i kuu hai maoli ana aku nei ia oe i keia la no ka manawa hope loa, aole au i makemake ia oe, a ua pau hoi ko’u lihi hoihoi i ka ike aku i kou mau kii onohi.  A eia o Nanie ka mea nana e lawe aku ia oe a puka iwaho.  Nolaila, o ke aloha ahiahi no kou.

 

HE MOOLELO HOONANEA NO

DON M. MASEKA.

 

Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,

 

Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha.

 

A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU.

 

Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti

ME NA

KIAI PUKAUA EOLU.

 

MOKUNA V.

Na koa o ka pahikaua o ke Alii ka Moi a me ka ouali koa o ke Kadimala.

 

            A ina au e kahana ia oe a hala he hapaha hora mahope iho o ka hora 12 ponoi; alaila, e hoomanao koke iho oe owau ka mea e huli aku ana ma kou meheu a e oki i kou mau pepeiao a muumuu, wahi hou a Atosa.

            Ua pono ae la, wahi a Don Maseka, a e makaala loa ana au ma na ano a pau e hiki aku ilaila he 10 minute mamua ae o ka hora 12.  a hoomaka hou aku la no oia i ka holo ana me ka mama nui no ka uhai ana i kona enemi ana hoi i manao ai; ina e loaa aku ana iaia, e haawi ana oia i kona ikaika a pau e hoomoe aku iaia ilok o ka lua – kupapau puanuanu o ka make.

            Oiai no oia e holo ana me ka mama nui a ma ke kihi o ka huina o ke alanui, ua halawai aku la me kona ike o Paresa a kamailio ana me kekahi koa, a oiai o ke kowa mawaena o laua he wahi kowa wale no ia e hiki ai ke puka he hookahi wale no mea kino; ua onou aku la ka kakou opio i kona poo malaila me kona manao e puka laelae ana la oia ma kela aoao me ka halwai hou ole ana me kekahi ulia; aka, oiai oia i hana aku ai pela, ua komo aku la oia a hihia iloko o ke koloka o Paresa me kona hoao ana nae e puka hou aku iwaho aole nae e hiki; a o kona mea i hoomaopopo iho, o kona ike ana me ka maopopo lea loa i ke ano o ka hana ia anao ke apo opu gula o ua kanaka nei.

            Iloko o keia wa a ka kakou opio o kuwalawala ana iloko o ke koloka o keia kanaka ua hoomaka koke ae la keia kanaka e kukahalaki me ka hoopuka ana i na olelo ina.

            O ka lohe ana o Don Maseka i keia mau huaolelo ino a keia kanaka, e hoopuka nei, na ia mea i hooi aku i ka ikaika loa o kana hoao ana e puka me kela aoao, aka, ike e iho la nae oia i ka hookui.  @na o kona ihu a pakele mai upepei ko kipoohiwi o ua kanaka nei.

            Ko-kami Ko-ka hele-iu-baga, wahi a Paresa i puana ae ia me kona hoao pu ana e lele i o a ianei i wahi nona e hiki ai ke kaawale mai ia Don Maseka mai, a puana hou ae la oiai no e hookui niau moi ana ka ihu o ka kakou opio i kona kipoohiwi.

            O na kanaka pupule o ka hehena a pau, o lakou wale no ke hana mai i kekahi hana o keia ano.

            I keia wa ua oili ae la ke poo o ka kakou opio iwaho a keia hauhili o ke koloka a pane mai la ia Parisa.

            E kala mai ia’u, oiai au iloko o ka pupuahulu o ka hahai lolo ana mahope o ka meheu o kekahi mea.

            He makano anei kou mau maka ina oe e holo ana wahi a Parisa me ke kuoo.

            Aole pela, wahi a Don Maseka, aole aka ua hiki nae i ko’u mau maka ke ike i ka mea a kekahi noe e hiki ole ai ke ike.

            Ea, mahope oe halawai me ka poino ina oe pela e hana mau ai, wahi houa Parisa.

            Poino!  Kohu ole hoi ia wahi manao ou.       

            Ae, poino koe wale iho no ka poe i loaa ia lakou ka manao o ke koa o ka aa ana aku e kue i kona mau enemi, wahi hou a Parisa i pane aku ai.

            Alaila, ua maopopo lea ia oe aole loa e hiki ia oe ke hoolilo i kou kua i kuapuu i keia wa, a huli ae la ka kakou opio hele no kana huakai o ke alualu ana aku i kana mea i ake nui ai e halawai pu me kona akaaka ana a nui kona leo.

            Na kela mau mapuna leo o ka aka a ka kakou opio i hoouluku aku a paila ka mahu enaena iloko o ko Parisa puuwai, a oia kana i hahai aku ai mahope o ka meheu o ka kakou opio, aka, ike e mai la no ka kakou opio i ka manao o keia kanaka, a oia kana i huli hou mai ai i hope a pane mai la me ka leo nui:

            E hoomanawanui kou makemake a mahope, i kou wa hoi e kaawale mai ai mai kena koloka mai ou.

            Ina pela, i ka hora 1 ponoi, a mahope iho hoi o ka Laxamabuga i leo nui aku ai o Parisa.

            Ua hiki, a e hooko ia no auanei kou makemake e like me kau i makamake ai i ka hora 1 ponoi wahi a Don Maseka i pane mai ai oiai oia i huli ae ai ma ke kihi o ke alanui.

            Iloko o keia wa ana e holo nei ua hoomaopopo koke iho la oia iloko ona, eia oia ke holo nei ma ke ano pupule e laa ka nalowale ana aku o kana mea i makemake ai.  A oia kana i hele aku ai e huli ma na wahi a pau e ake ana o kona ike lihi hou aku iaia me ka ninau ana hoi i kela a me keia mea e halawai aku ana me ia ma ke alanui.

            Ua hoomau aku oia ma keia huliana a no ka loaa ole, ua ku iho la ka kakou opio me ka holoi ana ae i na kiheahea hou e hoopuni ana i kona lae, a oia koke no ka wa i ulu mai ai ona ano noonoo a pau iloko ona me kona mihi nui ana hoi i ka loaa ole ana iaia o ka pomaikai o ka lawe ana mai i ka leta hoolauna a M de Terevile.

            Ua ulu mai na ano noonoo iloko ona no kela mau hakaka elua ma pahikaua ana a halawai aku ai he alo a he alo, a oiai ia mau noonoo e hoolauwili ana iaia iloko oia manawa, ua halawai koke aku la me ka ike a kona mau o Aramisa e kamilio ana me kekahi mau koa eha o ke alo alii ka Moi.

            Ua hookokoke aku la ka kakou opio malaila, aka, i ka wa i ike mai ai o Aramisa o ka mea hookahi keia iloko o ka rumi i ka wa a M. de Terevile e nuku ana ia lakou me na koa o ke Kadimala, ua hoolalau koke ae la oia me he mea la aole i ike mai i ka kakou opio.

            Ua ike koke aku ia no ka kakou opio i keia mea, aka, aole oia i kuemi hope mai, ua hele aku la no oia a haawi aku la i kekahi kunou haahaa ana me ka minoaka.’

            Ua huli pu mai la no hoi o Aramisa a kunou mai la me kekahi minoaka ole nae o ke pamalo.

            Ua huli koke iho la ka maka o ka kakou opio ilalo o ka honua a ike aku la oia i kekahi hainaka i haule iho mai ko Aramisa pakeke iho, me ko Aramisa hehi pu ana nae a paa malalo o kona kamaa buti.

            Kulou iho la ka kakou opio ilalo a lalau iho la i ua hainaka ala me ka huki ana mai hoi a hemo, a haawi aku la oia ia Aramisa me ka pane ana aku.

            Ua manao au nou paha keia hainaka, a aole paha e nele kou minamina i na e nalowale ana mai a oe aku.

            He mea oiai, o keia, hainaka, na hana ia no ia me ka maiau o ka noeau o ka ike hana lima me ka hoike ana mai hoi o kekahi aoao i ke kii kalaunu o ke alii ka Moi.

            Ua lalau ino mai la o Aramisa i ua hainaka nei a huki ino aku la mai ka lima aku o ka kakou opio me kona haawi ana mai hoi i kekahi nana oolea o ke ano huhu nui iaia.

            A-ha, wahi a kekahi o lakou i pane ae ai, aole loa naha e hiki la oe ke olelo mai i keia wa, eia oe ma ke kulana o ka noho oluolu ole me Madame de Boisa Terese.

            Na keia mau huaolelo a kekahi o lakou i hooulu ae i kekahi uluaoa o ka hoopaapaa mawaena o lakou,a oia hoi ka kakou opio e ku aku nei e hoolohe, a no ka nui loa o ka lakou hoopaapaa ana o ke ano henehene, ua pane aku la oia me keia mau huaolelo.

            Aole i maopopo loa ia’u ka mea nona keia hainaka, koe wale iho no ko’u ike ana aku nei i na kapuai o Aramisa maluna o ua hainaka nei a oia ke kumu nui o ko’u haawi ana aku nei no iaia i na hainaka nei.

            A ua kuhihewa ia oe ma ia mea, wahi a Aramisa me ke ana oolea, a huli ae la oia pane i kona mau noa i ka i ana aku.  He mea oiaio owau he hoaloha no Madame de Boisa Teresa, aka, o oukou pu no hoi kekahi ma ia kulana o ka hoaloha, a nolaila, he mea maopopo ole, owai la o oukou, ka mea nona keia haina.

            He nui a lehulehu wale na kukai kamailio ana mawaena o lakou no ka mea e pili ana i keia mea aka i ka hope loa ua hookaawale ae la lakou ia lakou iho me ka hele ana ma kahi like ole, a oia ka kakou opio i ike aku ai a hooholo iho la oia o kona wa kupono keia e hele aku ai e halawai pu me Aramisa.

            Ae, ua hele aku oia a imua o Aramisa, pane aku la me keia mau huaolelo.

            He manaolana ko’u e kala mai ana oe ia’u e Aramisa.

            Heaha ia au e waliau nei, wahi a Aramisa i pane mai ai, e hoomaopopo iho oe, aole loa oe i hana iki ma ke ano karaima ia’u i keia la.

            Ma keia wahi, u aulu ae he uluaoa o ka hoopaapaa mawaena o ke keiki Garacona a me Aramisa no keia hainaka, a o ka hopena o keia hoopaapaa a laua ua hooholo iho la laua e halawai he alo a he alo me ka oi a ka pahikaua e hooko ia ai ka laua mau kuee iloko o ia manawa.

            Wahi hoi a Aramisa i panemai ai: I ka hora elua ponoi o keia auwina la e halawai pu ai au me oe i ka hotele M. de Terevile, a nau hoi oe e alakai aku i kahi kupono e hooko ia ai ko kaua makemake a oia ka kakou opio i haawi aku ai i me kahi kunou haahaa, a hookaawale aku la laua no ka halawai ana aku he alo a he alo i ka hora 2 o ua auwina la ala.

            I ka haia ana aku o Aramisa na ike koke iho la ka kakou opio aole loa he wa nona e hiki hou aku ai ke hoolalau, e laa ke kokoke ana ae o ka manamana kuhikuhi hora i ka hora 12 ponoi o ua la nei, a e hoike mai ana hoi, he hana nui o ka make a me oi ke kali mai la iaia ma ke Carmes Deschaux a oia kaua i huli ino ae ai a hele aku la me ka awiwi nui no ua wahi nei e hooko i kana aelike o ka halawai ana aku he alo a he alo me kekahi koa o ka pahikaua o M. de Terevile nona hoi ka inoa o Atosa.

            Ua hoohiki aku la ka kakou kamahele no kahi o ka hana o ka halawai ana aku me Atosa, a i kona hiki ana aku ua halawai aku la ka ike a kona mau maka me kona hoa paio e noho mai ana me ke kali ana mai iaia maluna o kekahi puu pohaku nui.

            I kona wa i ike mai ai i ka kakou koa opio e hookokoke aku ana iaia.  ua ku koke ae la oia iluna a hele mai la imua o ka kakou opio me ka pane ana mai.

            Ea, wahi a Atosa ke kali aku nei hoi au ia olua o’u hoaloha o ka hiki mai, eia nae, aole loa he wahi hiohiona o ko laua hiki mai ia@ nei.

            Aole loa o’u wahi hoaloha nana e makaala mai ia’u ma ko’u aoao e laa ko’u hiki malihini ana mai ianei mai Parisa mai, koe wale iho no paha o M. de Terevile.

            Ua minoaka iki iho la o Atosa no keia mau huaolelo a ka kakou koa opio, a pane mai la.

            Alaila, aole oe i ike i kekahi mea koe wale ihoi no o M. de Terevile.

            Aole loa, aole loa hookahi mawaho ae on@.

            A i na pela, wahi a Ato@ i hoomau mai ai no i kana kamailio ana, i na paha e make ana @ ia’u alaila, e olelo ia mai ana paha au he kanaka ai keki au.

            Kunou haahaa aku la ka kakou koa opio a pane hoa aku la: Aole loa pela, koe wale iho no paha ka loaa ana ia oe o ka hanohano o ka ume ana i ka pahikaua no ka pa@ ana mai ia’u.  aole anei ke hooulu hua aku nei ia mau mea ia oe i keia manawa!

            Hoouluhoua!  Aole loa ia he mea hoouluhua ia’u nei, koe wale no kela hookui ana ai ou ia’u a mai laila mai no ke ko@ o ka oha i loaa ia’u a hiki i hiki i keia @.

 

NUPEPA KA OIAIO.

O E HOOPUKAIA ANA E

KEKAHI HUI HAWAII PONOI

I kela a me keia Poalima.

 

Ka uku o ka nupepa hookahi: No eono malama $1.00, no hookahi makahiki $2.00

 

KUIKE KO MAKOU KULA.

            He nau emi mai no hoi ko na hoolana oihana, na hana kalepa, na hale kuai o kela a me keia ano.  O na hoolaha mai na apana mawaho aku o ke kulanakauahale nei, e hoouna pu ia mai ka uku.

            E hoouna ia mai na manao ma ka inoa o John E. Bush Ailuene Buki, o na kauoha nupepa a me na hookaa dala a pau ma ka inoa o ka Pauku John Kapamawaho Preadergast.

JOHN E. BUSH,

LUNAHOOPONOPONO

JOHN K. PREDERGAST.

 

HOOLAHA.

            I na Luna a me ka poe lawe pepa pakahi, a me na makamaka eae o ka NUPEPA KA OIAIO A ME KA LEO O KA LAHUI ma keia ke hoike ia aku nei ia oukou apau, e palapala pololei mai ma ko’u inoa no na kauoha nupepa, na hoolaha a me na hoouna kala ana mai a pau.  Aole e mana kekahi palapala hookaa ke ole e kakauinoa ia e a’u ma ko’u inoa ponoi elike me ia malalo iho, i na ua hiki ole ke kakau mai ma ko’u inoa haole, alaila, e kakau mai ma kou inoa Hawaii elike me ia e puka aku nei; a i ole ma ka inoa o na “NUPEPA KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI”

John K. Prendergast.

KAPAMAWAHO.

Puuku o ka NUPEPA KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI.

Honolulu Jan 12 th , 1894.

 

Olelo Hoolaha.

            Aole loa au e hookaa ana i kekahi Aie ma Ko’u Inoa, ke ole e loaa aku kekahi hooiaio ana mai A’u aku.

DAVID KUA.

Kekaha, Kauai, Jan. 30, 1894.

n6, 2ms, dly.

 

Olelo Hoolaha

            O ka poe a pau e paa nei i na waiwai me ke kuleana ole, a ma na aie ia Mrs. Hana Nauele ke hoihoi mai ia’u, a o o ka poe a pau he mau koina ka lakou ia Mrs. Hana Nauele i oleloia e waiho mai ia’u.

MOSES MAHELONA

Hope o Mrs. Hana Nauele

Waranalua Hana Maui, March 8, 1894

marlo tfw

 

Hoolaha Hookohu Hope.

            I kulike me ka’u Palapala i hanaia ma ka la 3 o March M. H. 1894, ke hoike nei au i na kanaka a pau, ua hookohu aku au ia Moses Mahelona i Hope no’u e hooponopono, e hoolimalima aku a e koi aku a hoopii aku ma na ano a pau, me na mana piha i oleloia ma na palapala la, ma ko’u waiwai paa, a me na waiwai lewa.

MRS. HANA NAUELE

Paauhau, Hana, Maui March 8, 1894

mar16 @

 

Olelo Hoolaha.

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia hoolaha ke papa a ke hookapu loa ia aku nei ka hele ana ma na kai lawaia o Mokapu me Makapuu, a me ka hopuhopu mauu ana maluna o ka moku manu o Mokulua; mawaho aku o Makapuu, Koolaupoko, Mokupuni Oahu.  Ua @ loa ia mai keia la aku, e puka aku nei keia hoolaha.  O ka mea a mai @ a kue ana i keia, e hoopiia no ma ke Kanawai.

JNO. A@ KAHOKEA.

Waimanalo, Ianuari @ 1894

 

ROBERT W. WILCOX

HE MEA ANA AINA

            O ka poe a pau makemake ana  na ia ko lakou mau aina ma Honolulu nei a me na wahi e ae o ka Mokupuni Oahu nei, a me na Mokupuni ae.  E hele ae ma ke Keena o ka nupepa Ka @ a me “Ka Oiaio,” ma alanui Pa’i Palapala; a i ole ma ka Bele Telepona 245 no ke kuka ana i ka uku @ ka uku no ke ana ana aina.