Ka Oiaio, Volume VI, Number 12, 23 March 1894 — Page 4

Page PDF (1.10 MB)

This text was transcribed by:  Gloria Vlachos
This work is dedicated to:  Na Lei Hulu I Ka Wekiu

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

NUPEPA KA OIAIO.

-----

HONOLULU, MARAKI 23, 1894

-----

HE MOOLELO KAAO HAWAII

 

NO

 

LAUKAIEIE.

-----

Ke Kino Kamahao Iloko

 

O KA

 

Punohu Ua-koko.

-----

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali,

 

O

 

WAIPIO HAWAII.

-----

Unuhiia e Mo@e Manu no "KA LEO."

-----

 

                        Hoik o Makanikeoe iaia iho i mua o Laukaieie kapa mau olelo pale no kona kaikuahine Pupu kanioe kohu Loio ua Makani Puahiohio la o ke kuluaumoe.

-----

 

                        A oiai laua e nana pono ana kahi o laua i kuhikuhi ia mai ai, aia hoi, ua mio koko ino la ko laua pu pu iloko o ke kai a nalowale.

 

                        He auwe ana ka laua, ku ana ka nalu nui mahope o laua nei, a o ka pae aku la no ia. hoi kakahi i ka muku lilo aku la hoi kakehi i ka lala, a hui aku ka laua i ka wai o Kumaka, a ae nono mai ana ke kiai o ua wai ala me ka nalu o Pahakuolanakila.

 

                        A nana i hookioa aku ma kona hale, ma ke ano malihini hooa aku imua ona, he poe i hele aku no na hewa i o'li i ke kino, a o kuna hana wale no e ka huikala mai i ka poe ua haumia, me ka huaolelo ole mai manua.

 

                        A pau kana kai olena anai na malihini, ua hookua ia mai la laua me ka maemae.

 

                        Ia Pupukanioe ma i makaukau ai no ka hoi, ua haawi ia ke aloha hope loa.

 

                        A ia wa no hoi i hoea mai ai ko laua waa pupu, a ua hoi aku la no Hawaii a hiki ma k hi e pae mau aku ai.

 

                        A ua huli hoi loa aku la laua no ke kuahiwi, kahi a ko lakou poe e noho mai la.

 

                        Ua huli pono mai la ko Makanikeoe nana ana i kona kaikuahine me kana kane, a ua maopopo iaia, ua hooko pololei ia kana olelo kauoha, a hookaawale ae la oia ia laua ma ke ano he mana kiai ko laua ma na wahi a pau o kona hale o Ihikalani.

 

                        A he kiai@@ aue ole hoi no ke keiki kaili la o Lehua, a o na mea a pau e manao ana e olello no kahi mea i makemake ai, aia wale no ka mana a pau i kona kaikuahine a me kana kane.

 

                        A o na poe wahine a Makauikeoe i lawe mai ai. he kuleana mana okoa no ko lakou a pau. ua noa na mea a pau ia lakou me ke keakea ole ia.

 

                        Na Hoailona Kupauaha i ike ia me na Ouli Kamahao. Na Hoohiwahiwa a Makanikeoe, Hui na Opua i ka Lewa, Na po ekolu iloko o Ihikalani.  Alohi ka la i ka noe o Waipio.  Hoike na walea like ole a ko Hawaii poe Leo Kahuli me na malihini.  Ka po lea o Halalalii.

-----

 

                        E ka mea heluhelu, ke ake mai nei paha kou lunaikehala heluhelu o ka hiki aku i kahi a ka mea nona meia nanea Laukaieie me ka keiki o ke kaulana la i ka ilikai.

 

                        Ke ae aku nei ka kakau, ua hiki kaua i ko laua awa pae, o k@@pau ka Wiliki, o Mahukopa ke awa.

 

                        Mahope iho o ko Pupukanioe ma hoi ana mai, mai Maui mai i ua po nei, ua hala hou aku la o Makanikeoe no kahi o Laukaieie.

 

                        A iaia i hiki aku ai malaila, aia no lakou e ala mai aua no, me na huaolelo e @alu ana lakou no na olelo a pau a Makanikeoe i hai aku ai.

 

                        A o ke ake nui no o ka ike kino aku i na helehelena o ke keiki o Lehua.

 

                        Ia lakou e wa ana, ua pane koke aku la o Makanikeoe.

 

                        E ka haku alii o maua me kuu kaikuahine, ua hele hou mai la au e hai aku i ka lohe ia oe, ua kokoke mai ka manawa a@ e ike ai i ka mea nana i hoonioni i kou puuwai, i na la i kau iho ai ke ku@@@ o Kauehoa maluna o kou @iwi, i @@ki ole ke ukali aku ma kou mau ano a pau i haiamu ia e ka nani oikelakela.

                       

                        A pela no hoi o Kaukini ma, ilo ko o keia haawina like hookahi ae la me ka poe mua.

 

                        A pau ka ia nei olelo aua, ua pukaaku la keia mailoko aku o ka hale, a hoi aku la no kona home noho i uhi paa ia e ka ohu.

 

                        A iaia i hiki aku ai, ua kahea ko ke oia i kona kaikuahine Pupuka nioe, me kana kane o Kaana, e puka mai laua iwaho.

 

                        Ua hele koke mai la laua a hui pu me ia, a ua olelo aku oia e liuliu me ka eleu no ka hele ana e hoomaemae ia laua, mamua ae o ko laua huipu ana me Laukaieie.

 

                        A oia hoi ka hooko ia ana o ka manao iini o ko Iaua, haku Aliiwahine, a oia kana i olelo aku ai ia laua, e hele koke ia po no Hamoa, Hana, Maui, e hee i ka nalu o Puhele a a auau i ka wai o Kumaka, a na ka pohaku o Lanakila e pikai mai me na oihana kala no na haumia a pau.

 

                        E@@ke me ke ano mau o ka poe kahiko o keia lahui Hawaii, he noho ana Rula Kanawai paa ko lakou, a oia ke kumu nui o ka lahui Hawaii nei i ulu ai.

 

                        He nalu kaulana keia no na @'lii i ke au kahiko, o ka nalu keia i eo ai o Aiwohikupua ma ke konane la Hinaiakamalama, a na Kekalukaluokewa nae i kanaenae iho i ka oiwi o ua nohea la o ka aina Ua la nihaahea o Hana.

 

                        Pela no o Koleamoku, ke Aliiwahine noua ua nalu ala i pupu ai ke kai o ke Alalaua, i ke alii Kihapiilani:                 

 

                        A oia ua nalu nei a Makanikeoe e olelo nei i kona kaikuahine a me kona kaikoeke, a e hauoli ana paha na keiki aloalo Uakea o ua aina la, e ike iho ai i kahi mau lalani mele malalo iho:

 

                        Ke huli hoi nei Kaiauna

                        E hee i ka nalu o Puhele

                        I lilo i ka muku hoi i ke lala

                        Alo ehuehu kai o Hamoa.

 

                        Ma keia mau olelo a Makanikeoe ua hooko koke aku la o Pupukani oe me kana alii kane no ka hele ana.

 

                        Ua haalele koke laua ia po no ka hale lewa o kona kaikunane, a ua iho pololei aku laua a hiki ma kahi maa mau ma na pali Hula-ana.

 

                        Aia laua nei i hiki ai malaila, ua kahea koke aku la o Pupukanikeoe i kona waa pupu.

 

                        Pau no na olelo ana, hoea mai ana ua pu@u nui nei o ke kai, a lana mai ana mamua pono o ko laua nei wahi e @u aka nei mauka.

 

                        A oia ka Pupukanioe i olelo ae ai ia Kaana, e kau iho mamua me ka hoohakalia ole.

 

                        A iaia i kau iho ai. ua palamimo aku la o Pupukanioe,  Aole laua i kuene pono iho i ko laua noho ana, ua hoopuiwaia o Kuana e ka leo o keia mau manu e iana ana a ka moana. a oia kana i @@@@ ai i kana wahine:

 

                        Heaha la keia mau leo e kani nei i kamoana nei?

 

                        Pane o Pupukanikeoe:

 

                        He mau manu noho kuahiwi keia he Nene, o ka mahele hapalua keia o ke kai o Alenuihaha. o ka manu e huli nei ke poo i Hawaii, o ko Maunakea ia.

 

                        A o ka manu e huli la i Maui. o ko Haleakala ia, nolaila, e nana iho oe i ke ano o ka ale e hulilua nei.

 

                        Ia laua no e kamaiho nei, aia o Alau ke waalo la mamua pono o lana nei, a ke huli pono mai la ka puu o Kaiwiopele mauka, aia ka nalu Puhele ke nehe malie mai la kona mau hua kai lelehuna.

 

                        O ka mea wale no nana i hoomama ae ia mau hakoko ana oia mau haawina ia oe e nono nei i keia manawa.

 

                        Owau no ia e kamaiho aku la ia oe, mai ka maua huakai hele aku nei, i mea e mau ai kou kulana @@ me ka nani.

 

                        Nolaila, e nana aku i na ouli kupanaha. ke hoike mai ma ka lewa a me ka aina nei, a e hoea pu mai ana ko ke kai mau mea kupanaha.

 

                        A e uhi mai ana ka noe hali paa maluna o ka aina nei. a aole loa e hiki i kekahi mea ke hoomaopopo i na mea a pau e pili ana ia oe.

 

                        A o na mea a pau e pili ana ia oe me ka mea nana e puili pu aku ai me oe ma ko olua noho ana.

                       

                        Aia ia mau mea a pau maluna o'u. ka mea nana e hoohiluhilu aku a oi pakela aku mamua o ka hiki i kekahi mea oia kino e ae ke hana. me ku ulumahieie.

 

                       Nolaila e noho e kuu haku lani alii milimili u e ka hoomanao, aia no he mau la ma keia mua aku, a e ikemaka no oe i ka mea a kou uhaue i aloha ai.

 

                        I ka pau ana o keia mau olelo ana a ua kupue@ nei, o ka uka waokele o Waipio. @@ hiapaieie hoi na na i, aio aku na ale hulilua o ka moana, a me na makani puahiehie wihau o ka aina.

 

 

                        Ua huli hoi aku la oia uo ke @nahiwi, a ua nei aku ia me Hinaulu ohia me Kukaohia. a me na poe a pau o ke kuahiwi, na kupa moewai o uka, a me na poe a pau o na ku poa a pu@@ o Hawaii.

 

                        Mahope o kona hai ana i kana olelo imua o na kupua a pau, ua loaa iaia ka hoomanao ana ae i kana mea nanu oia i hana, i mea kino kamahao, a like ole ai kona kulana me kana hana me kahi poe mana kupua e ae.

 

                        No ia mea, ua haalele koke iho la kona mau kapuai i keia papalina o ka ho@@, me ka hoopuka ana ae i keia may wahi huaolelo namunamu:

 

                        Ku au la nani

                        Iluna i ka lewanuu

                        He aina o Nuumealani

                        I noho ia e Lono

                        O Lonoaweaweikialoha

                        He Kino lau he makani

                        Owau o Makanikeoe

                        Ka hiapaiole o ke ae nei

                        Wehea ka puka o ko hale

                        O ko hale o Lapauila

                        A hono a lele

 

                        I ke kuu ana aku o keia mau hua pule a ua nila nei a kaua e ka mea heluhelu ua wahe ia mai la ka lewa holookoa, aole he mau no nana e alai.

 

                        Ua ike aku la keia i ka anapu mau mai o ka @la ma na wahi a puni o ua hale nei o Lapanila.

 

                        I ko ia nei hiki ana aku iluna o ua hale nei, aia hoi, he elua mau mea kino e noho mai ana, he mau kane no laua, a hookahi o laua i ninau mai ia Makanikeoe, i kana huakai i hiki aku ai.

 

                        Ua hai aku la keia no na mea a pau e pili ana no Laukaeiei, elike no me na mea i hoike ia ae nei mamua.

 

                        Aole i pau pono na papaleo ana, ua alapine mau ae la ka uila, a hoomaka ae la ka lewa holookoa euhi ia na ao like ole.

 

                        Lohe ia aku la na leo n@@lu o ka hekili, a oia ko Kamanikeoe manawa i hoi mai ai mai luna iho o ka lewa Nuu me ke eleu.

 

                        He mea oiaio, e hooko ia ana na mea a pau, a mia i hiki mai ai ma kona hale, ua uhi paa pu ia kona hale e ka nani like ole o ka hulu o n a manu o ka lewa.

 

                        Aia ma na puka komo o Ihikalani, e pipio ana na kupee.  Anuenue a ma kahi e noho ana o Kawelonaakalailehua, ua kipapa ia me na lau aala a pau o ke kuahiwi me na wai hooluu like o na pua.

 

                        Aia hoi he mau ala anuenue elua e pipio iho ana maluna pono o kahi a ua keiki la oka ilikai.

 

                        Me he mea la, aia keia mau anuenue i ka lewa kahi i hooipo ai me na kilihune ua liilii, a ma kahi hoi o na kaikamahine malihini e noho ana, ua like lakou a pau me na kaula poni o ka liko o ka lehua.

 

                        A o ke keiki Kaana hoi, aole he wahi lilo o na Lehua o kona kuahiwi o Maunaloa iaia.

 

                        A no Pupukanioe hoi. he loli kona mau helehelena ma ka nanaina he ekolu ula ona i ka la.

 

                        Ke ninau iho la paha oe e ka mea heluhelu i keia mau kahiko nani like ole, ma ka hale Ihikalani a me na malihini.

 

                        Mai hea mai la ia?

 

                        Mai na mana kupua mai ia a pau o ka honua nei, a me ka lewa a me ko ke kai mai, no ka mea, ua ike ia o Makanikeoe.

 

                        Ma ia ano, aa lewa aa wahi a pau iaia, ua ike ae nei oe e ka mea heluhelu i kona moolelo.

 

                        Nolaila, e nana ae kaua i na ouli me na hoailoua kamahao a ua eueu nei i hoike mua ai imua o Laukaieie, a aia keia e hoomaka mai la i ka lewa nuu.

 

                        A oia ka na olapa uila makawalu e lele la iloko o ka lewa. a ke kulu pakakahi mai la na kulu na eloelo o Kulnihakoi e hanini mai, a ke hoonakulu ia la ka lewa e ka leo o ka hekili.

 

                        Aole nae iloko o ka akaika kuahewa. aka aia iloko o ka nanahe malie. oia ka ka Bu@@ nui i olelo ai:

           

                        "Aole ke Akua iloko o ka uluaoa, aia oia iloko o ke aheahe malie."

 

                        Aia he mau la keia e hoike nei me na po, ua hokuka mai na opua o ka lewa, me he mau mea kino kanaka la ke nana aku.

 

                        Aia hoi na k@kiao makani nui ke pahola ala maluna o ka honua a ke hoonioni ia ala ka ili laumania o ke kai, a ke okuku, mai la ua ale ahiu o ka n@@@@. a ke koea mai la me he pali la no ka aina nei, au hoi e ka mea heluhelu e hooho ae ai:

 

                        Ooloku ka moana haoeoe ka ale

                        Hoho ka ihu o Hopoe i ke kai.

                        O na '@@ maoli o ka mokupuni o

 

                        Hawaii a me na makaainana, eia lakou a pau ke haohao nei i ke ano o keia ino nui maluna o ka aina; oiai aole i ike ia keia ino iloko o ua nelu malama maa mau. a he hao wale no keia e hoike nei, nolaila, ua nui ko lakou ninau i ka papa oiha@@ kilokilo, a ua hai ae no iakoa i ka lakou ike:

 

                        He mea no na kakou e ike maka aku ai me keia mau la a hoea mai aole e huliu e uwa ana na kanaka a pau, a e pio-o ana ko kalani poe.

 

                        Ma keia mau ouli kupanaha e ike ia nei ma@ na wahi a pau. aia ke kaohi ia ala ka 'eo o Kahekili iloko o na ao polohiwa o ka lewa, oiai aole i hiki mai i ka manawa i makemake a e kuupau i ko lakou mau leo weliweli nakolokolo i ka honua.

 

                        O na ia o ke kai uli ua like lakou me na limu e mokaki ana mauka o na kahaone a mena pohaku paala me na makalae, no ka mea;

 

                        Ua puleileho ka moana

                        Ua kaa ka puna i kahakai

                       

                        O na kumu wai o na kuahiwi aia na opala ike ohia la i kai, ua hele ka moana a he ala pu wale no, oia paha ka mea i olelo ia ai ma ke mele, penai:

 

                        O ka hao a ka wai nui

                        Aohe epala koe

 

                        O keia mau hoailona e ike ia nei hookani anahulu me na la elua.

 

                        I ka po i Ohua, ua hoomaka mai ka ino e  akakuu malie mai.

 

                        I ka po o Akua, ua kau kahaea wahia ka lani, ua hoi na ao opua a kukulu o Tahiti, ua mahia ae la na ao kahaea o ka lani, a ke ike ia aku la ua wahine i ku kihi o ka malama, e hoo@@@ mai ana i ka lani, oia hoi a i kaikamahine a Makalu, oia hoi o Hanaimemeu me Poloahilani na oi kalakela o ka lani

 

                        O Makal@@ keia i olelo ia ai mea ka pule Haiaka

                        Ua welo Makalii ka hoku loa

                        Ua welo Makalii Kaelo ia Kaulua

                        Kaiehu ka moku papapa ka aina

 

                        Aia ua mau Ihikapu la o luna ke hoike mai Ia i na onohi e hoopuni ana i ka mahina me na luakaiai, a oia kau e ka mea heluhelu e iliki iho ai:

 

                        Ua kiekie ka lani iluna

                        Ua olu ka honua

                        Ke hele nei ka he o na moku

                       

                        I keia mau hoallona hope i ike ia aku nei, aia o Makanikeoe ke eleu ala i na mea a pau aua i manao ai, a ke holo ke nei oia iuka ika o ka home noho o ka mea nona keia nanea, kahi hoi e lalapa ia ala me he ula ahi la, ka mea a ka punohu ua koko e hoopuni mau ana i ka po me ke ao.

-----

He Hakaka Mawaena o ka Ilio a me ka Popoki

-----

                        Aia maloko o ka pa hoikeike o Huntington, ua ike ia ka hakaka ana o keia mau holoholona no laua na kulana like ole, no ka $100 dala ka pili o ka aoao hookahi.  O ke kaumaha o ka Popoki he 40 paona, a o ka Ilio he 80 paona.

 

                        I ka manawa o ko lana hakaka ana iloko o kekahi pa huina ha li ke o 10 kapuai ma keia a me keia aoao.  Ua lele aku la ka olio a nahu aku la i ka popoki ma ka a-i, a iulu ae la me ke ka ana i o a ianei. a hookuu aku la; aka, aole loa i ike ia he wahi manuheu a kuha'u aku la hoi o ka popoki, he o ia mau no oia.  I ka hemo ana o ka popoki, ua huli koke mai la oia a lele mai la e uwalu i ka ilio, a hoomaka hou ko laua paio ana; a hala na minute ewalu o keia hakaka hoomau ana.  ua ike ia aku la ka malule ana iho o ka ilio, a ia ke kii ia ana aku, ua make loa; a e kahe-a-wai ana ke koko mai ka puka aku o kona a-i.  a ua lilo ka lanakila i ka popoki, ka mea hoi i moeuhane mua ole ia e ka mea nana ka ilio, ua hiki i na holoholona o keia ano ke hoolilo i ka ikaika o kana ilio i mea ole.

 

                        Ma keia lanakila ana o ka popoki; ua hoike akea ae o Mr. Va (ka mea nana ka popoki), ua aa oia e pili me ka poe mea iho ikaika a pau, no ke kumu pili o $1000.

 

                        Ea, kaeeaea hoi keia owau ikaika nui wale - Mai ka N. P. N. mai.

-----

O KA PONO KE HANAIA. A HAULE MAI NA LANI

-----

 

                        E na hoa makaainana aloha, ka peo hoi e hoomanawanui nei i na inea a ka poe mamo mikanele aihue aina i hana hilahila ole ai ma ka la 17 o Ianuari 1893.

 

                        Hookahi makahiki a oi o ko ka kou noho inea ana, e hoomanawanui ana hoi i ke ino a lakou e hana mai nei.  Aka, iloko o ia mau hana ino a me na hana hoomaewaewa a ua poe keiki nei a Satana, aole loa i emi hope iki ko oukou kiai oiaio a hiki i keia la, aka ua nai aku oia imua o oukou e pelu iho i na kuli i ka honua, a e nonoi aku i na Mana Lani a Nana e kokua mai ia kakou a pau, he mea oiaio, ua hoolohe oukou a ua hooko mai hoi ka Haku ia leo pule.

 

                        Nolaila, o ka pono a kakou e hana ai, oia ka mea e haule mai a ke aloha o ka Haku maluna ou e Hawaii nawaliwali, a Nana e haawi mai i ka lima akau o ke aloha no kakou a pau.  Nolaila, e ka Lahui paa ia a paa ke aloha aina iloko o oukou pakahi a pau, oiai hoi, eia ka Haku ua makaukau e hoihoi ae i ko kakou Moiwahine aloha ma ka noho ahi o Hawaii nei.

-----

KUKULI NA MIKANELE IMUA O NA HAWAII ALOHA AINA

-----

 

                        Ma na leta i loaa mai ia makou, mai na mokupuni mai, ua hoike ia mai ia makou, eia na mamo mikanele me ka poe hoohui aina, ke palapala nei i ua kanaka aloha aina, a aloha Alii.  a puni ka Paeaina; e noi aku ana ia lakou me ka haahaa loa, e kokua mai ma keia hana nui a lakou e manao nei e hana, oia ke koho ana i mau elele hana Kumukanawai no ke Aupuni Repubalika o lakou. oiai, aole e hiki ia lakou kakaikahi a me ka poe moe pu me na aeahaukae o Kaleponi  ke hana i keia hana nui, me ke kokua ole ana mai o ka lahui Hawaii ma kaia h@@.  E lilo ana keia hana a lakou a pau i mea ole, i na o lakou wale iho no a me ua wahi kauna kanaka Hawaii anee haole. i ka manawa e hiki mai ai o ka olelo h@@@ loa a America, ma o Peresidena ala, e hoihoi ana o Hawaii  @ luna o Kona Nohoalii. a hookele aku i Kona Aupuni no ka pono a me ka pomaikai o Kona lanui kanaka, a me na kanaka o na Aupuui e ae, e noho ana me ka maluhia malalo o ka malu o na kahakaha o ka Have Hawaii nani.

 

                        He hoike maopopo ana mai keia i ko lakou nawaliwali, a me ka hiki ole ia lakou ke hana i kekahi hana ke ole ka lahui Hawaii e hooia aku ia hana a lakou, i lilo ai i mea mana, a paa loa.

 

                        Ua hooia @u mai no hoi lakou, aole loa lakou e puni ana i keia hana apuka a keia poe pakaha aina a olelo ino i ka lahui Hawaii, i ko lakou naaupo a pela aku.

 

                        Mahalo nui makou i ko oukou ike maopopo ana i keia moo niho awa i kokolo malu aku la imua o oukou.

 

                        Paa ia a paa ke aloha wela o ka aina e paila ala iloko o ko oukou mau puuwai a hiki i ka papahi ana i ka lei o ka lanakila.

 

"Eo no ia Hawaii imiloa"

-----

HE OHOHIA NUI

-----

 

                        Ua loaa mai he mau leta ia makou mai na kuaaina mai. e ninau mai ana, i na he mea oluolu i ka Hon. J. Nawahi, ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina ke holo aku e halawai me lakou; Ua ike lakou i kona mau manao kalaiaina akea. koe hoi ka halawai kino ana. a me ka lohe ana i kona leo.  He nui ko makou makemake e halawai me ia i na oia e hiki ana ke hele kaapuni mai, ua makaukau makou kona mau hoa makuainana e hookipa mai iaia e like me ka hiki ia makou ke hookipa aku.

                       

                        Ke mahalo aku nei makou i ko oukou mau manao maikai e na hoa makaainana aloha aina.  E ninau ana makou i ka manao o ko kakou Peresidena no keia mea.

-----

NA OLELO A L. A. KAKINA

-----

Ke Pale a Hon. J. E. Bush.

-----

 

                        I ka wa e noho ana ka Aha olelo o 1892 93, ua lohea na olelo a ke alii L. A. Kakina i olelo ai a oia keia.

 

                        He mea pono e ae ia e hele ka puali puhi ohe no ka hoikeike nui Kikako, ae haawi ia hoi kekahi puu dala noia hana i mea hoi nana e hookaulana i ka inoa o Hawaii nei a ike ia mai oia he Lahui, a he ala hele pono loa hoi ia e loaa ai ke Kuikahi Hou o Hawaii nei, me Amerika Huipuia.

 

                        A he mea pono no hoi e hookaawale ia kekahi puudala no ka Moiwahine e hoouna ia aku e holo i Amerika Huipuia i loaa ai he Kuikahi Hou me ka naalahi.

 

                        Ma key mau olelo hope ua ku ae ka Hono J. E. Bush a hoike aku i mua o ka hale, i kana mau olelo penei.

 

                        E na hoa hanohano, ka poe hoi i koho ia e ka Lahui, ke ku nei au ma ka inoa hanohano o kou mau Haku makaainana o ka apana, o Koolaupoko, a hoike aku i mua o oukou.

 

                        Oiai, na lohe iho nei kakou i na olelo a ke alii Kakina. e koi ana i keia hale no ka haa @@ ana i kekahi puudala, no ka hele ana o ka poe puhi ohe i Kikako i ike ia mai ai ka.

 

                        Ke hoike aku nei au i ke au no o ka Moi Kamehameha i like mua loa ia ai o Hawaii, nei a pela mai ka nee ana a hiki i keia la.

 

                        Ua ike kahiko ia no keia Lahui. aua nui kona mahalo ia ma na aina e.

 

                        Ke manao nei au o keia a ke alii Kakina e hooikaika nei no kona pono ponoi a me ka poe oia hui e aea@mai nei ua poo mawaho.

 

                        A eia hou ua olelo iho nei ke alii o Maui mai. he mea pono ka e hoouna ia ko kakou Moiwahine i Amerika Huipuia i loaa hou mai ai ona Kuikahi Panailike.

 

                        Ke olelo nei au ma ka aoao e ka Lahui, he hana hoohaahaa loa ia i ka inoa o ke Aupuni Hawaii oiai he wahine oia a he hana hanohano ole hoi na keia hale ka ae ana aku i keia kumu hana a ka po@@ mookiko e hooikaika nei.

 

                        Nou iho ma ka noho hanohano o Koolaupoko, aole loa au e ae ana, e hookuu aku i ko kakou Moiwahine a hele e huli i ka pono o ka poe mahiko aole no hoi au e ae ana, e kokua i ka haawi ana i kekahi puu dala no keia mau kumu hana elua i waiho ia mai nei.

 

                        Ua kokua i keia mau olelo a Hon J. E. Bush, e na hoa hanohano o ka hale no lakou na inoa, Hon R. W. Wilikoki, Hon J. Nawahi, Hon J. W. @ikikane, Hon Wm. White, Hon W. E. Edmonds, Hon K. M. Kohou, Hon S. K. Pua, Nob. D.W. Pua, Nob. J. G. Hoapili.

 

                        Aka ma ka ninau ana ua hooholo ka hapa nui o ka hale e hookaa wale ia i puudala no ka puali puhi ohe e hele ai i Kikako.

 

                        A o ka ninau e pili ana i ka hoouna ana i ka Moiwahine oia ka i moe loa.

 

                        Nolaila e ka Lahui i keia la keiki nei kakou apau aia ke Kuikahi Panailike o 1875, a ka Moi Kalakaua 1, i huli ai, ua moe pu akula me ia no ka wa pau ole, ma muli o ke kaulike o ka noonoo o ka Peresidena Cleveland a me kona aha Kuhina.

 

                        He puupuu ikaika loa keia nana i kui mai nei i ka poe mikanele mahiko a kula i ke au o ka hopena ia i holo ia o ka poe kipi e loaa ana he hoaka ia.

 

O ke Akua pu no ma kakou.

-----

MAI KONA HEMA MAI.

-----

                        Ua noho he halawai na ka poe hoohui aina, oia no na wahi luna aupuni o ke Aupuni P. G.  he 20 paha a oi iki ko lakou nui. no ka noonoo ana i na mea e pili ana i ke koho elele, no makou iho, ka poe aloha aina oiaio o Kona Hema nei. aole loa makou e ae ana e kakau inoa aku malalo o keia kanawai koho elele. e ku kaawale loa mai ana makou mai keia hana mai. a hiki i ka manawa e maopopo ai o ko kakou hopena.  Ua lokahi makou no keia mea, a mai kanalua.

 

                        Nui ka mahalo ia oukou e na hoa makaainana, i ko oukou lawe ana i keia kulana hanohano no ka pono o ko kakou aina aloha.

-----

PUEHU KA HULU O $6,000.

-----

                       

                        Mai loko mai o kekahi Hui kanu hua ai, ua lawe aihue ia aku he $6,000 mai loko aku o ka Pahu Hao e Louis Larivee, oiai, oia no ke kupakako, a holo aka oia me ka ike ole ia a nalowale loa.

 

                        Eia kona ano a me ka nui o kona mau makahiki.

 

                        He pauhak@ i kona kino, he 5 kapuai a me 5 1/2 iniha kona keikie, he 150 paona kona kaumaha, he 23 on a mau makahiki, he lauoho kalole eleele kona, he hauliuli kona onohi maka, he kiko eleele ma kona kue maka akau, he mau papalina poepoe, he ihu ekekei, he waha laula, he like na paoa niho.  He paa lole pulu eleele kona, a e komo mau ana me kekahi kuka nui, o ke ano hou loa o Parisa, he kanaka akamai i ka hookani i na mea ka@@ a he 45 olelo o ke ao nei i loaa iaia, a o ka oi aku o ka pahee oia no ka olelo Farani me ka olelo Beritania.

 

                        A ua puehu loa keia kupueu a me keia puu dala nui, aole i loa iki a hiki i keia la.

 

                        Mai ka nupepa P. N. mai.

-----

ALOHA IA HAWAII.

-----

 

                        Ua hoopuka aku kekahi haole waiwai o Hawaii nei, i kona manao kuokoa, imua o kekahi o na keiki mikanele i keia mau huaolelo.  He mea pono e poa ia na o o na keiki mikanele a pau loa. i hanau hou ole ia mai he mau keiki aihue aina mai a lakou mai.  Ua mae iho la na helehelena o keia keiki mikanele, e like me ka pua i loaa pono i na kukuna wela o ka la i ke awakea loa; i kona lohe ana i keia mau huaolelo kuoo mai keia haole koikoi aku.  He nui makou na kanaka Hawaii e ku aku nei e hoolohe i keia mau olelo, a ua noke iho la makou i ka aka; o kahi mikanele nae, ua hoka maopopo oia. me ka pane ole ana mai no keia ala i pehi ia aku ma ka lae o ua welo pakaha aina nei.  He lohe wale no hoi i ke aloha aina oia o o keia haole a o ka ike maka ana hoi keia.

 

                        Mamua aku nei no, ua holo aku he wahine haole i kahi o keia haole, e noi ai i kala e hanai ai i ka poe aeahaukae a lakou i hookomo mai ai. ua pane ia mai la oia:  Ua ike no oe i kela puka au i komo mai la. e hoi aku oe ma ia puka; aole loa au e haawi hookahi kane@a no keia noi au.  Ina oe i hele mai nei me keia palapala noi dala a no ke kokua ana aku i ka poe Hawaii ilihune, ka lahui hoi nana i hoowaiwai ia kakou, ina ua haawi ka ke aku au ia oe i kekahi huina dala maikai no ia mea.  E hoomanao oe, ua mare au i ka wahine Hawaii, a ua loaa ka maua mau keiki, ua lilo au he kanaka Hawaii i keia manawa.

 

                        Ua huli ae la ka wahine haole a hele aku la me na hiohiona o ka hilahila e hekau ana maluna o kona mau helehelena, mamuli o kona pane pololei ia ana aku.

 

                        Wahi a keia haole: I Hawaii nei ko'u wahi i waiwai ai, malalo o ke kulana aupuni Moi; a e kakoo ana au ia kulana aupuni o Hawaii nei.

 

                        Ke mahalo nei ka lehulehu i lohe pono i kau mau olelo aloha no makou no ka lahui Hawaii, i hoopilikia ia e keia poe mamo puni waiwai.

-----

Ka Helu Ekahi ma ke Kakau Leta

-----

 

                        Ua hoike ae o Frank F. Jones o ke alanui Hamton Helu 720. i ka inoa o Richard K. Fox. e hoike ana oia ka moho o ke ao nei ma ke kakau ieta ana, ke hoomaopopo ia ke ano o ka pepa e kakau ai, ma na miha kuea 1,133. a e loaa no ka huina o na leta ana e kakau ai he 12,463 iloko o ka hora hookahi.

 

                        Ua olelo ia, o ka hele ana o kaua peni iluna o ka pepa ana e kakau ana. ua like no ia me kekahi papa pai i hokomo ia i ka uwila. e-a. he makani ke hea like o keia ano kakau lima.                                                                                                P. N.

 

-----

 

Hale Kuai Lako Hale Nui

 

-----

 

E Hanaia no na Lako Hale o na ano a pau

 

-----

 

Na Lako Hale i Makaukau mua mai na Aina e mai.

 

-----

 

Na Bela Moe o na ano a pau.

 

-----

 

Na Moe Oka a me na pono Luna Moe e ae o ke ano hou @@ a o ka

 

HOIKEIKE NUI O KIKAKO.

 

-----

 

Na U@@@ Hulumauu i uh@@ me na pale Silika o na ano like ole a me na Uluna Mauu

 

O Kela a me Keia Ano

 

-----

 

Na Pela Moe Lauoha, Lum@, Huluhipa, a me na Bela Moe Mauu @@@@@ kaa mua i na manawa a pau.

 

Na Noho o na Ano a pau, he mau noho hoolimalima no kekahi.

 

He oluolu loa na kumukuai o na pono Lako hale o ua ano a @@@@@ nei maloko nei o ko mau@ HALE KUAI.

 

ORDWAY PORTER

 

Alanui Hotele ma ka Hale Pahaku o Robikana mauka mai e ka Mele Koiauuu Hoa

Telepona Bele 525                                                Telepona @@@@@@    

@@@@@@