Ka Oiaio, Volume VI, Number 13, 30 March 1894 — HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka. Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua, Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha. A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU. Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EOLU. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka.

Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,

Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha.

A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU.

Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EOLU.

> mqk£nav. Na koa o ka pahikaua o be Alii ka Moi & me fen uuali koa o ke K!idintalfe. Aka, 1 ko'u wa e halawai aku ai uie oe me lia oi o k.i'u p ihikaua e lawe ae aoa au i ko'u ]ima hema a hoohana aku. Aole pal:a i poina i ka mea heluhelu keia Atosa. 0 ke kanaka keia 1 oka puali o M. de Terevile i hoo- i kui ai me ka kakou opio, oiai oia I iloko o ka paukiki nui o ka holo a ' kakou i heluhelu aku ;iei ma na i helu tnua, a i ake- hoi e hakoko me ka kakou opi >, a oia hoi keia ana e kamailio nei. 1 O ke ake lise iloko o laua mamu h o kela ae like laua i ka wa i hookui ia kī o ke-Lipoohiwi o Aii-' sa e ka kakou kamanele opio, oiiii no ko laua ha]awai aha he alo a ,he j alo ma keia wahi. A na ka tnaka oka oi o ka pahikaua e hooponopono i >o kua kuee, aka, aka, eia laūa i keia wa iloko o kahookaau olelo ana ka hoike ole niai hoi o kekahi hflehe-l lena oko ip.ua ake e hooko i ka ! laua mea i ake ai. i 0 ka kakeu opio hoi, ua hiki mai la oia me na manao lana o ka hoo-! ku aku i kona mau aa wikani o ka 1 hnkoko ana me kft oi o ka pahika-1 ua, e hoike aku owai la o la.ua ka! 01 o ka ike a me ka' ikaika ma ka oniu ana i ka pahikaua, o ke koa I paha o ke Alii ka Moi malalo o M j de Terfvile, a i ole, o ke keiki Ga- ' satona paha. I Aka, eia l&ua a elua ma kahi al laua i hooholo al e halawai me i hoofcui ana ona mea make a lana I i kahi hookahi, a o ka hopena o ka' ia o ko laua makemake, oia i ka kakon e kah ak'u nei me ka nia- ! lie. I A o«a» no laua e kamailio ana me' ka mahe, ua„pane mai la o Atosa i! ka kikou kamahele. j 1 na aia nu ma ke kulana o ka ! hoouluhua aku ia oe, alaila, e pono \ kaua e kamailio no kekahi 'mea! okoa ae mamū» hoi o ko kaua ka- ' mailio ana no keia mea. I E ae mai ana »o aeei oe ia'u e—' ■w&hi & Dana Masek& i s.ku ai' me ka leo malie. I E aha la? j He laau hamo keka- | hi me a'u i keia wa- 1 na paha oe 1 e ae mai ana ia'u, oiai o ka holopo- ! no o ke ola o keia laau, na hooiaio ia uiai no ia mumuli o ko'u hoao ana no he msin la i kaa hope ae nei 1 mamua. A i ke aha: ana la hoi. Ae, he hibv loa ia'n ke hooi* aku ' ia oe iloko o feko!u la mai keu wa aku o ola ae hna oe me ka hikiwa we, a i kou wa e ola pono ai ii »k<* oia mau la, «laila, ua lo«\ ia'u ka k& hanohano o ka haUwai aua aku me oo me ka oi o ?ca pahikaun, 1 He uiea mnkehew» paha no'n ka . halawai koke ana aku me oe i keia i wa, olai, oe j hoike īuai nna i ka ; ehw kukonukonu i loaa ia oe ma kou poohiwi e Mki oloai hoi oo |ke hoōhana kou iima akan, a ' o ke kanaka'i jft»keiv>nkc e haUwai ■ aku meoe i keli'wa me ka oi o ka \ p&hikaua, u» ananao au he hohe ; wale U me kesnhi n» ole. f Aka hoi i oe m» ko alahek o ke ake nvu h&oko ia ka kaua mea ; > ae hke ai o keia manaws v alaila, na enakemnko au ? hoiko aku ia oe, na uakaukau au i na wa a e. bfv>lcp koke *ku> aka; i l na v>eH-4nsiirii'o e hoopanoe k \ sa ,[ ua hafii.a no ekplu no I*

kftli ana i kou oluolu mai mai- kena eha ou, ua m«kankau "au e haawi akn ia oo ia manawa. 1 He mea oiaio, wahi a Ati sa, be uui loa ko'u manawa, a ua hiki no au kp kali no ia manawa. Eia paba ka'o mea e ; haohao nei o ka hiki ole mat o keia man kanaka a ka- molowa nui wale. Heaha la | hoi ke kumu o ko laua uloiohi ana ! mai nei.. ' I Oiai o Atosa e kam&ilio ana, ūaj buli koke ae la oia a nana ma o a maanei, a oia koke no kona wa i j ike aku ai i kekahi o laua i ka hele! mai me ke auau o na. wawae no ko laua nei wahi e noho aku ana me' kke kali ana, a oia kana i puana ae ai me ka leo nui i ka i ana ae me keia huaolelo. Ei ae hoi ha kekahi o lana la ke hele mai nei. r Alawa ino ae Ja ka kakou kuoahele opio a ;ke aku )a ia P«resa e b>ioe mai ana, ua hult koke ue la oia a ninau aku la ia Atosa i ka i aua aku. ; O Pareea ka kekahi o kou mau paalalo nana e nana keia 'hakoko a kaua ma kon a< ao? Ae, he kanalua anei oe liaia? Aole loa pelā. A eia hou ae no kekahi, Huli ae nti e Don Maeeka a nana ma kahi a Atosa i kuhiae ai 1 kona mau hnia. a oia koke 110 kona wa i ike aku ai ia Ammiaa e hele mai «na. . ' Alaila, o Aramisa no kekahi o kou mau paalalo? ■ Ae, aole anej oe 1 fke, aole loa e hiki ia makou ke hookaawale ia oiakou iho mai kekaki aku. A. i waena o na wahi hanohano a pau o ka hooko kauoha, ua ike ia mai ma ke ano o Atosa, Pa resa a noe Aramisa—na ki»i Pukaua Ekoln, A oiai oe no Dox a.i ole no Parisa. Mai Fareba mai, wahi a Don Maseka. Aole io no oe i ike i keia mau mea. -• ■', ;.. A oiai laua e kamakamailio ana no, Ua hiki mai la o Pari?Ba a lu!ti litxja ou me Atosa. Huli ae titi o Atofi;i ia Don Maseka a pan<3 a\u iiei ia Paresa.' Me kēia keonimana au i hooholo ai e hakaka. | Aole wale o oe kc hakaka ana mo īa, aka. owau pu kekahi ma ia ! haawina, walii a Paresa. ' Aole nae i keia wa-o'ka hora l ' ko kaua. uianawa, wahi ai ka kakou opio i pane unai ai ia Pairesa me ka leo malie. | A owau nu rio hoi kekahi—me keia*kanaka au i hooholo ai e hala-' wai pume'ka oi o ka pahikaua. wahi a Arau>isa. oka kaua wa i hoohoīo ai o ka hora 2 ponoi o keia la, Wahi hou a Don Maseka. ' * , J A heaha ke kumu o kou aa ai^a 0 hakaka me keia kanaka e Atosa, 1 ninnu aku ai o Aramisa, .Aole loa i-maopopo'pono ia'-i, koe wa!e iho no k«ma hoeha ana mai i ko'n kipoōhiwi. A o oe hoi e Paresa? E hakaka aku ana au no ka mea e hakaka ana, 1 pane ano ole aku ai o Panaa. * Ua hoomaopo koke iho la o Ato?a i ka minoaka e hekaiu ana maluna o na papalina o Re Gasacona, a oia kana i hai mai ai i ka m®a oiaio e pili ana i ka parie ano a Paresa. He hoopaapaa mawaena o maua no kekahi lole. A oou hoi e Aramifta? wahi a Atoss. OwauV—E hakaka ana au no keahi kuinu kupono, Poko o keia manawa, ua aka iho la ka kakou opio no k» wa elui, a pano ae la me 'ka Ipo nui moaka. He oiaio, oUI onkou >kohv! hiRi mai nei imua n'u i keia wa, nolai'a, e oluoln m«i e Iniee aku i ka'u mau hnaolelo <\ ka m\h? a hoooaa ma ko oukou pnuwai, K hootn«nao o ka hr!\ihfh"! o keia ekolu na hoA paio o ka kakou opio i »e ai—« hakaka ana a A?* v ss U" ka horkxii ia ana o kona poohiwi, o hoi no ka ik» ia ana 6 kona apogbla, » o Aramisa hoi kela bain*|ka. Ika puka ana *ku ke;a mau huaolelo o ka mihi mi»i ka waha iiku o ka kakon opio* i'ia ike kokf aku la oia i ka hoalii a[t\R iho a rr.p ka hoholo ana af» hfti );ekahi ao oleelo hasumakiMna nU ko Woaa tUAV\ p;\palln«, a ho ininoaka *hoi ; o ko ano h»akei p hhlil ana mj Ro Pawaa mau tv\\val\na, » he niau he loholona hoi o ko kuod o ka hoole w;\\ i k* wi!»i a ka kajkou opio ko hal\ ana maluna o Ar»u'iiM, * T T a ike aku iW o IV>n Maap- ; ka i km man hc*a\lo\va o ka so ole * mai i kana mau hnaololo, * oia kaua i nalu lloko ©n$ a pnana ; bou a« : *

Aole ane>! i maopoi o ia ou- f £ou lee ano o rnra e Katn;iillo i | akn nei? 1 Ua makemake au e mihi akii' ioua o oūkou, no ka me:i, aole loa I puha he mea olu kino kekahi nia-) lalo īho o ka puuiehana o'na kuku-' na olinolino o ka !a. e hili'i ke uki: ' koke. akn i kona uie la oukou ekolu*i A o'iai hoi, o Atosa ka mea kuleana | e 4 hiki ke pepehi mai ia'u iloko oi keia wa. a i na au e inake ana īaiaj alaila, ua lilo i ruea ole ka kakou | mau olelo aelike e P;iresā a me' Araciisa. ' j A mamuli wale rio o ia k>jraij au | ihaawiakuai i ka'u mau huaoleio' o ka mihi. _ ! * I ko Don Maāeka wa e kamailio t r>ei aoīe no i ikeia aku ke ano ma } iiu mai o keia poe i kana mau huaelelo. *■ " - } A na ia mea hoi i hoopii ino ae i; ba huhii'nui iloko o ke keiki (iaaa-i ;tona, a ua hiki ke īke ia aku ka'' ula wena iluna o kona mou papa-1 115nfl nie hs ?f)ca ala, he mnhnkea i I a ia eke ahi ka hele a enaena, a | !oia kana i uvn<? ht.n aku āi i n« ; | hiiaolelo o ka hakaka a me ke oolea ! pu hoi: ■ I | M;;; manao paha oukou i;t'u hei kamalii au. Nolaila, p kn me ka ] , !i.a.V«iukau uno? i I ktia w.a-i. pau aku ai i ka luai I 'a o ke!a mau lioi-uu » olelo i wah-», lalau iho hi oia i be hun.ii o k«-. •i>a pahikaua. a unuhi ae !a iw .ho me ka holo ana hoi o ke koko nia kona niau aakoko a puni koua kino, me ka makaukau o ka hooko aku ] ka mea i aelike in e lakou i' na no ai he wa e halawai aku aime ' ka oi o ka o rm koa a i a» | 0 Md« Terevik. aole loa ia he ku-! mu e hoi hope ai o kaua p«hikaaa! 01 wakawaka iloko o kona apo ili.l aka, e hooko aku ana oia me ka ! 'ikaika i loaa iaia a hiki ī kona ku j lu koko hope loa. i He hapaha i hala ae o ka hora | 112 oua lanei.a ekn pono ana hoi 1 ka la i ka 1010 ia wa. oia ka mana- i wa a me ka ininule e holokea ae ai' 0 na pahikaua a Don Maseka a uue | konu hoa j>aio—e ulele- ai hoi na ai' a ka ui o ka hooko ana aku ī ka ■ ninau >iwo ole a pie ke koso na-' wai fa e ahai k» o ua !a hoouka kaua Ia me ka pahik?.ua. Iloko o keia wa eku ne' ka ka- : kou opio ma ke ku!ii»a o ko m;ika -! ukau, ua ike ia aku la o At.isa i ka ! ui.uhi ana ae i kana pahikaua uie' ka lawe pu ana ae no hoi i ke ku- ! lana oka makaukan, a oia kaha ! huli ae ai ia Paresa ma a pane aku! Ja ui« keia mau huaolelo: , 1 _ Ue wahi hana wela loa keia, wa-! hi &oa, aka, aole loa nae au e^ae! ana 6 wehe as i ilikalapu, oiai au e hakoko ana me keia keonima na, e laa ke kab« nui ana 6 ke koko mai kela moku nma o ko'u ki-; ! poohiwi, a aole hoi au i ake e hoikH aku iaia ik« koko ana i lu.aa ole »i*! k& hatiohano o ka-hoopa\ii ana akui mai a'u aku. " | 1 Ma ona diaboJo a pan oka po— ! ke hooia aku nei au īa oe,—ht- n.ea 1 [ haokaumaha ia*u ka ike a'na aku i ke koko o kekahi keonimana o ke; ! koa a rnc ka wiwo o!e, —i na no [ uiai ka uvffkli*rnai o ka'u pahikana '■ a i ole, mni kekahi poe okoa ae «ni-* |ha, n no ia Kuniu, eia au ma kou 1 mehen o ka wehe ole ana ae i ko'u ! j-Ilikalapu, a pela no hoi an e hoo- : Iko akn ai i ka'n ha'una pnhi ma ! ko'u ao«o v wah» a Don M«i<eka i pas ne aku ai. j - Ia t>ai) ana no o ke kawailio ana ;a ka kako\i ov v >'\ o\a koke ihi ka ws : i poha u\ai ai o ko Pares;r i Sa i ( ana mai penei: Ra! aole anei he mes knpono j kakou ka haawi pio ana ak\i iua];v--1!o o keia mau olelo kn i ka laah;* 1a me ke keonhnai'-a maopopo, a e' 5 hnki ae hoi i ks ha«> keokeo ka > haawi pio, oial au a me Aramisa e' ' kali ak« aua no ke k-->mo pu ana ak\i ilok-'» haawina hookahi o sa' ' hmkau ana ae o na i ka;hi hookahi nie na nianaolana o ke akw * ioaa n?> haawioA o se kihea'heaakekoko. R pano no oo non iho o Par(=«a, ' wahi a Arami?a i p.me kikoola mai a>, a no'u iho. na hoomaopopA mna au i ke koikoio keia m.ni hosoteU> : 1 knpono w.ili* no na k* ki*< i mawt o k< v kukn» l.\a i opuka, A wahi hoi a At<v?a i paīh? ai t ka wa i pau ih.« ai o ka Arami«ii kamailio ana: R hana akn o )ik* mo kow makemake is m*i k»?*.ain Uttn v * n* haoV o ka iwahiko -■> poe lapana he ao! ko v, lm lo* Ja wa? k»sa po» 1 ' 0 keia hsoV i k{waiho aU i«.a k<» k\i!ar.a k«.-> >,{ \ $ ' ■ >*. * jjf I» p : v :*.