Ka Oiaio, Volume VI, Number 13, 30 March 1894 — He Aba Elele Hana Kumukanawai. [ARTICLE]

He Aba Elele Hana Kumukanawai.

TJa hoohana iho ke Aupuui Noho Manawa i kekahi kanawai e keiuoha ana i ka mana hooko 0 ke hoomalu a . malama i ka pono 0 ka lahui, e kaheaia kekahi Aha Elele hana Knmukanawai. • 0 ka Aha nana i haawi keia mana - hana kumukanawai, oia no ka ooe i kohg iho ia lakou. o lakou ke aiipuni, oia hpika Aha Kuhina ame ka Aha Kuka. Na Kuhinu ka Maha Ilooko a. me na hoa e ka Aha Kuka, a hui ia ua hooliloigi keia poe he umikumamaiwa he Aha Mana Hoo'ko, ua komo pu iloko o keia poe he elua mana, he mana hooko a lie mana kaukana\vai. Ma na Kumiikanawai mai mua mai a hiki i ke Kumukanawai elau pu o 1887. a na misionari, ua 1100kaawaleia keiamau mana, aole e komo aku kekahi lala e hana pu i ka hana a kekahi. Ua papa loa ia. Na na misionari makua mai no keia pauku 0 ke kumukanaw T ai, mai Snua loa mai, ma pa knmukanawai a pau o Hawaii nei. I ka, wa ina 'lii a me ka lahui Hawaii ka mana aupilni, ua lili loa na misionari i keiamea. E imihala mau ana lakou i na 0 ka Ahaolelp, ke hili iki ae na hana kanawai e hoopa ana i kēia kumu manao P ke kumukanawai. Aka iloko 0 hookahi la, ua lilo keia mau pailiinu a na mamo misionari i eeke loa ai, he mea ole. a eia ka he nani 110 na hana kue kumukanawai, ina he mana lima ikaika ka mea'nana e hana ua hana la. Poina loa ibr> lf£ L-a hpopOUO. ke ka- ! nawai a me ke Kaullke. Ma a pau, ke manao nei maikou. he mau hana kue

ka ka poe e hapai mau ana J ko lakou naauao, *i ka pono, i ko ke Akua makemake a me. ko ka lahui kanaka. O ke kum'u o ke aupuni oia no ka lahui, a o na kanawai a pau no na Imna e pili ana i ke aupuni, aia wale no a hooholoia # ka leo o na makaainana ma o ka poe i kohoia e lakou, a ma ko lakou koho ponoi ana paha. Aole nae pela keia e ku nei, a e hana ia nei. Ua . hanaia mamuli o kekahi poe i 'hookumuia e mana mai waho mai, i waiho ia iho ma ka lima o kekahi poe kakaikuhi loa o kekahi poe i hi-, ki malihini mai i keia aina, ! me ka noho kuonoono ole o ka hapanui o ka poe e kakoo . nei ia lakou. He noho hoomalii aupuni wale iho no nae ke kuiana o keia poe a hiki i i keia la. t ...Pela maoli no ko la- j koū kulana", o na hana a pau a e kfcfhea ai maluna o ko. ka lahui manao no kekalii ku-! mukanāwai e hanaia akuanai hoi e loli ai ke ikea ai ko ka j hapanui m-maoio maoli, uai kuo hoi i ka pono a me ka. apono ia mni e na aupuni inana nui o ke ao, ke hanaia! e like me ka ke-kanawai o ke Aupuni Noho Manawa. Aia: -wale no ka hiki o keia mea he pane mai ka lahui mai, e ku ai i ka pono inaoli a ine • ka aponoia mai e Amei'ika a nie na aupuni o Enelaui, Farani, Geremania, lapana a me . na aupuni i paa malalo o ku berita kanawai lahui, a kaueha ia mai' ke aupuoi noho manawa e ke aupuni e paa nei i ke kulana o ka ninau Ha-' w r aii mu kona lima, A welie i ae oia i keia paa, ua mana ole loa keia mau hana e hana ia aku ana. Ua ku keia auwile no, ma ka leo oka lehulehu, wahi a ka! olelo wale. a ma ka lakou olelo kuahaua, ua kukuluia no ka hoohui aina rae Amerikai • ! -1* 1

Huipuia. No ia wale no ko lakou ku ana. Ma kekahi aoao hoi.'ua waiho'aku ka Moiwahine i kona kulana Moi 110 ka lahūi kanaka 0 Hawaii nei ma ka lima o Am©rika, mamuli o ke kaua ana mai a na mana kaua o Arrferika Huipuiu. Ua laweia keia mau | mea imua o ke aupuni Amei'i- i ka,;4 eia ma ka linia oka Pe-1 tesidena a me ka Ahaolelo o Amei'ilea i keia wa, mamuli 0 ' ko ke aupuni noho mat\awa a me ko ke aupuni moiwahine hoopii a waiho ana nku 4a Amerika Huipuia e mai ma na kumuhana f waiho 'ia aku i aiua ona. Ua ae mai hoi o Ameiika. i ke kuleana hoololie, kaana a hooponopofio i ko kakou ninau 1 wailioia aku~e na aoao h.oopli, ke mau| nei kona tnana ina keia hihia a hiki i keia la, Ua papa oia aola e hana wale ke. aupuui noho maiiawa i ka lahui Ha* j waii a me kona poo, o Liliuo- • kakmi. Ua paa no iioi- 0 1 Amenka -i na lahui e aku aole le komomai, oiai ua loaa iaia keia īnaiia hpoponopono Ke mau nei ka" Bloimt a me ka Willis mau oie'o e hoike ana i ko ke.aupuni Amei-ika knlana ma llaw r aii nei, e like me ia i olelo ia ae la. Aole keia i hoololi ia a liiki i keia la. A eia-hoi, me ke kumu olp, jke kahea ia mai iiei ka lahui je hana i kekahi hana e kue iana i ka mana i haawi ia aku ha Amoi'ika, Aole hoi kakoū ! e kue aku ia Amenka ma ke j komo ana i kekahi hana. aia I wale no ka hiki a kahea maoli 'mai-.o Amenka Huipuia, e ho\i aku ka lahui kanaika o ka Pae Aina Hawaii i ko ilakou makemake mawaho ae 10 ka Mr. Blount hoike, alaila, :eu like ae kakou a paii, me ! ke keakea ole ia, a me ka poholalo ole ia e "like me ka 1 nhane o na mea e kuahaua ia I nei e koho balota aku kak.ou. j Ma ko makou ike ike kulleana o na mea a pau ma lea i ninau e pili ana i keia lahui a :ne keia Paeaina, aole i kupono e hanaia kekahi mea ' a hiki i ka hoopan a'na mai o Amerika Huipuia i kanahana ana i ae ai e hana, a me kona • heopono{»ono ana i ka pono o keia aina i hulihia mamuli 0 ka hana a kona< Luna Aupuni Civila ;i me Luna Aupuni Koa. Eia hou, lie mea oiaio,- eia

■ no na -aupuni a pau i kuleana ( jkekiai makaala loa nei i na | hana e hoohanaia nei; a e hyo-, maopopo ana no ko lakou mai; lluna aupuni ma Ha-waii nei, i |ka hana a ke aupuni nohoj imanawa e liana ai i kulike mej [ia kulaua ine.ka oi ole aku O; ia mau I.ana. Nolaila, eia ka.| ninau: ina ua kuhihewa kaj aoao o ke aupuni ma keia lva- j na e like me ka e we- j hewehe nei, alaila, eawaiaului pu aku aua 110 anei kakou iaj kakon iho iloko o ka lakou mau hana kuhihewa? I ko; makou noonoo maikai, aole.; Eia hou no hoi, heaha ka! waiwai o ko ka lahui Hawaii; komo ana e hana i keia hana, j me ka .maopopo mua no. aia | he 19 mau lala o ke 37 o ka ] Aha Elele ej kahea ia nei, ma ke kaoawai! 0 ke aupuni noho manawa. hej mau hoa i hooholo a hoike, mua i ko lakou makemake e, hooh'ii i ka aina me Amei'ika,! a no ka hoole ana o Amerika ia mea, e kiMulu hoi i aupuni. repubalika,|pe ka hoomaleau- j kffu muH ia'o ke Kumukana-1 wai Kepuhalika e na luna.au-; pu-ii kiekie o lakou <» nohoi nei. Eia ke waiho makaukau uei ia K.umukanawai, a inahe' makapo ole ka mea heluhelu, ualioikemai o Senatur Morgan, e hana koke ia keia hana he Kumukanawai. iahaai? 1 lmi pu aku ai ka lahui elike! tue kaua olelo: aole no e \saiwai ka oukou liana ke ole e > komo pu mai ka lahui Ilawaii, poiioime oukou ma keia hana. ' Iva hana aha ? Kumukanawai. Kumukanawai alia? Aole i hoakakaia ma ke Kanawai. He repubalika palia, he emeperiela paha, lie jnoi palia, he aha la? Aka, aia e no ka umikumamaiwa o. ka poe e noho nei iloko o ka nnma aupuni, ka hapanui ma ka aoao. lioohui a:n-t a repubalika lioi. ua kuleana mua nia keia Aha,

Ēlele. AlKhi&ikn no l>oi tta makaukau niua iio ua kumukahawai repub:ilikii lu, i olplo ia loio irnsionari a rae iia lunakanawui ,nii,sionari i liaku nē-i, u eia oia ke"waih:r'nei e like moe lolii ana 'a ka 11100 i ka "wii ,Tiqoi!o, aole oui; a hiki mai ka meliana. oln, a nanahti pu 110 lioi. -—; . .a.* .*.