Ka Oiaio, Volume VI, Number 17, 27 April 1894 — Page 1

Page PDF (1.22 MB)

This text was transcribed by:  Aldann Rico
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI

-NO-

KA UI NOHEA

KAMILIA

O KE

KULANAKAUHALE ALII

-:O:-

PARISA

ME

Kana Ipo Aloha

Mon M. Duvala

 

Hoko o na hoinainau hooi@@@@@ @@ e na

Ipo Ekolu,

 

MOKUNA XVI.

 

Aole wale owau ka mea i loaa ia h@awina; aka. o Perudena pu kekahi, oiai, ua ka@@ i@o pu mai nei oia ia’u. he mea makehewa wale no paha ko’u hele ana m@i nei e hoinoino ai i kou manao.

Pehea hai e hiki ai ia oe ke hanamai ia’u pela?

Malia p@@a he ipo kau o loko nei ala la, he mea ku oaha i ka hoka noni ka ike hou ae ia elua hou ipo e he’e mai ana. wahi a Perudena i pane mai ai.

Ea. e kuu Perudena. wahi an. nole loa paha o@i hoomaopopo i kao mea e kamai i nei

Maikai maoli ka hoi kou mau rumi. E oluolu anei oe e ae mal ia’u e makaikai iki aku au i kou wahi e hiamoe nei?

Ae.

Ua komo aku la o Perudena ilo ko o ko’u rumi moe me ka haalele ana iho ia’u a me kuu Kamilia.

Heaha hui kou mea i lawe pu mai nei ia Perudena?

Me a’u pu aku nei ho hoi ia i ka hale keaka, aole wale oia ke kumu, aka. i ko’o wa e haalele iho ai i kou rumi nei ua makemake au i hoa ke kahi e hele pu ai me a’u.

Aole anei au ianei?

He oialo no hoi paha ia.

A heaha la hoi ke kumu e hiki ole ai ia oe ke haawi mai ia’u i ka hookipa ana o ke ohaoha nui?

No ka mea eia au malalo o na hoomakakia ana he nui. a o kahi hewa uuku wale no. e lilo ana ia i mea e haulehi ai he nui wale o na pomaikai

Oia wale oo anei ke kumu?

Ina paha he kumu okoa ae kekahi. penei no hoi ua hai aku la au ia oe, oiai, aole paha e hiki i kekahi o kaua ke hi na iho i na mea huna a kaua i hana ai.

Ea e kua Kamilia no hoi ka ipo a kou pun wai e anoi nei, he makemake au e hiki koke mai kaua i ka hopena o ke@a hana, a he makemake hoi au e @iaau aku ia oe-he aloha oiaio no anei kou no’u?

Ae e kua Amana, ua aloha au ia oe a oi ae @a@@a o na mea a pau o keia ao

A pehea la hoi oe e hoao nei e hoopunipuni ia’u?

Ina paha au he kaukau alii me ka huina loaa o 200,000 dala Fara ui o ka makahiki,a owau io la kau ipo paa loa. a he ipo okoa ae la hoi kekaui a’o a kaua e noho pu ana, alaila, aole paha e hiki ia’u ke hoole aku i koa kuleana e ninau mai ai ia’u. Aka, ua loaa no hoi ia’u na haawina o ka hanau ilihune ana mai i keia ao. a oia ka’u e hoike aku nei ia oe owau o Kamilia Gautier – he mea iloko o ka aie o 40,000 hapaha Farini, a aole hoi he mau pomaikai e ae mawaho, a e hoolilo ana hoi he @00,000 dala iloko o ka hakahiki hookahi. Nolaila, o kau mau mea a pau i manao ai, ua manao au ua palaualelo a me ke kupono ole.

He oiaio ia mea au e kamailio mai nei, wahi a’u me ke kulou ana iho o ko’u poo a kau pono iluna o kona mau kuli, aka, na pupule ia au i ke aloha ia oe.

Oia no k@i paha, aka, mai uhaai wale mai no oe i kou aloha ana nou oiai, he moa pono ia oe ka haawi a@a mai i wahi manawa uuku nou e aloha mai ai ia’u, a i ole, e hoomaopopo mai oe ma ke ano oi kela ae o kou mau iini.

O kau leha o nehinei, na loaa ia i kumu e hoehaeha mai ai ia’u. Ina paha he kulana kupilikii ole ko’u, @enei la aole loa e loaa na hookina ana i kela Kauna mai a’u aku i nenehinei, a ina no hoi au e hookipa ana iaia, alaila, e hele koke mai ana au e mihi i mua ou, a e noi mai hoi i kou huikala ana mai iau me ka hoohiki ana aku hoi imua ou aole loa au e lawe i kekahi ipo nou ae mawaho ou. A o ko’u hoike ana aku iaoe ua makemake au i 20,000 hapaha Farani. aole paha e hala he mau minute e loaa koke mai ana no ia oe, oiai, ua aloha oe ia’u a pela la no hoi e hikiwawe ai ka holomua o ka loaa ana mai ia’u o ka’u mea i makemake ai. Akama ka hapa hoi o kau Kamilia Gautier. de hoike hou aku nei no au ia oe, o ke kulana wale no e hiki ai iaia ke uku i kona mau aie, he kulana no ia o kou hoomaopopo iho aole hoi o ka hoohuoi mai. A oiai hoi, he lehulehu wale manawa o kakou i koi ia mai ai e kuai aku ko kakou mau hauoli ana no ko kakoumau uhane mamuli o ka mohai ana aku o ko kaou mau kino, a he hopena ehaeha hoi ke loaa mai mahope iho o ka loaa ole ana aku o ka uku panai.

A he oiaio no hoi, wahi hou @na. o na mea ole a pau e like me kakou, aole no i nele nie na haawina o ka makemake he nui wale e hiki ole ai i kekahi he hooko aku, a i ka wa e ulu ai iloko o kekahi mea, aole loa e hiki ke holoi hou ia – he aloha ka kia paa hoi i  @a iwi. A he nui a lehulehu wale hoi na manawa a kakou i mohai aku ai ia kakou iho no kela a me keia mea a ka manao i kau nui ai.

A he nui a lehulehu wale hoi o ia poe i hoolilo ia lakou iho i poe lapuwale no kakou me ka loaa ole o ka uku panai kupono no ia hana ana, a he nui wale hoi i loaa na manao hauoli  o ko kakou lilo wale una kau no ia lakou no kahi po ke pua hookahi. Aka. ma ke ano o na ouli o kou kulana, e aho au e hoolilo aku ia’u iho malalo o kou malu no ke aha? No ka mea, i kou wa hikimua no o kou ike ana ia’u e lu@ ana i ke koko, na lalau koke mai la oia i ko’u lima me ke kulu ana iho hoi o kou mau wai maka.

Aka e manao mai ana paha oe he mau kamailio wale ana no keia a ke ano hupo ma ko’u aoao-aka, e hoike aku au ia oe-aole i loihi loa ae nei na la, ua malama au i kekahi wahi ilio, a i ko’u wa e kaalo ae ai iaia, e huli mai ana oia e nana loihi ia’u. he hoike ana mai hoi ia’u oia wale no paha ka mea i komohia ia me na manao @ ke aloha no’u A nolaila, ko’u wa @ p@uhanua o ka hauoli, he puuho@@a ia iloko o ke kaumaha a me ka ehaeha.

A iloko hoi o ka ehaeha a like me a’u e lauwi i mau ia nei e ia haawina. a e ulia mau ia nei hoi e na ulia paka@aki o ka hauoli ole o ka loaa ole ia’u o kekahi ipo oi kela ae e haawi mai ana hoi i kona aloha oiaio no’u me ke noi ole mai iau e hoomaikeike aku au i kou kulana mamoa, a he moepuu n@ kona aloha. a o keia kanaka, ua loaa iau iloko o ke Duke, koe wale aho no hoi kona elemakule, a no ia kumu aole loa oia e hiki ke hooluolu mai iau i kou wa e makemake ai.

Aole ae la hoi a ia. aka.-heaha kou hopena i keia manawa, ua loaa hoi oe iau i keia wa, he opio, a he mau hiohiona hoi o ka hauoli o ke kulana keonimana, a mawa@@ ae hoi o na mea a pau, ua manaa au o oe ke kanaka au i huli ai nana au i kahea mai mailoko mai o kou mau popilikia, a o kou aloha ana ia ne, aole ia he aloha o ke ano hoopunipuni. aka. he aloha kakia maoli i ka iwi. A eia wale no kau ia oe, e uku mai oe iau. ae haalele loa aku hoi i ke kamailio ana no ia moa.

I ka pau ana iho o ka Kamilia kamailio ana, ua napai ae la ia i kona hamaka a puliki ma kona mau lehelehe m@ ke kunukunu ana iho, a hoomaka aku la hoi au e uwe helu o ke ano hehena.

E kala mai oe i keia mau mea a pau. Ua maopopo mua no iau. aka, ua manao au e kuu Kamilia, e kuu ipo aloha hoi-e, e lohe aku ia oe e kamailio mai ana. O na mea a pau i @oe aku ia oe, e pono kaua e hoopoina ia mau mea, a oiai hoi, he mau opio no kana a elua. a ua aloha like no hoi kaua ia kaua, no laila, e hoopau keia hoopaapaa ano ole ana mawaena o kaua. A e hana mai oe e kuu Kamilia maluna ou e like me kou makemake, oiai. ke haawi aku nei au iau iho malalo ou. he kauwa nau he iho nau. a o kau mau mea a pa@ i makemake ai iau e hooko aku, ua hiki no mu ke hooko aku me ke keakea ole ia mai. A ma ka inoa o na lani, e haehae oe i kela leta au i hoouna aku ai ia oe, a mai ae hoi oe iau e hoi i ka la apopo, mahope ananei make au.

Ua lalau iho la ua ui nei i k@@ leta iloko o kona poli, a me kekahi mino aka ana o ka waimeli a me ka wai@nuhea, ua pane mai la oia iau me ka haawi pu ana mai hoi i ua leta la.

            Eia mai no hoi la, e lawe aku no hoi oe.

            Ua lala aku la au i ua leta nei a hoomau aku aku la kou ihu me kekani honi ana i kona lima. A oia no ka wa i komo mai ai o Perudena.

            Perudena, wahi a Kamilia, ua ike no anei oe i kana mea i noi mai nei iau?

            Malia paha e kala aku iaia?

            Oia no hoi.

            A ua ae aku nei nae paha oe?

            Pehea aku la hoi auanei; aole wale oia. aka. ua n@i hou mai nei no

            A heaha ia @ o ?

            E ai i kona aina ahiahi me kaua.

            A ua ae aku la oe?

            A pehea kou manao?

            Ua manao au ua hehena liko olua a elua. Aka, ke hoomanao ae no hoi oiai au ua hele a aneane o loko nolaila o ka hikiwawe o kou ae ana aku o ka nani ia me au. E hana aku oe e like me kou makemake.

            A o kou honi aku la no ia i ua Kamilia nei. A komo ana no hoi kau kauwa me ka hoike ana mai iau, me na hiohiona, hauoli hoi e halii ana ma kona mau paplina i ka i ana mai:

            Ua makaukau ka paiki.

            Ua pau loa i ka puolo ia na mea a pau?

            Ae

            E kii hou oe e wehewehe i kela mau mea a pau no ka mea aole au e hele ana i ka la apopo.

            Aka, he mea oiaio no paha wahi hou a Amana iau, ke ike mai la no hoi oe i ke a@o a me kou kulana maoli o ka haule pio maopopo iloko o ke aloha kulipolipo me ka ui nohea Kamilia, a he moepuu hoi au malalo o na kapuai wawae o ua kaikamahine ala a me ke kulana hiki ole hoi iaia ke ola me kona ike mua ole mai iau. A ma kekahi la ae ua hoouna aku la nu iaia i ka buke a kaua e ka mea heluhelu ike ai ma na helu i kaahope aku nei. oia hoi ka buke o Manona l’ Escaula.

            Ua hoi mua aku he au ia oe aole @@ mau pomaikai kuwaho mawaho ae hoi o ka ahu makahiki e loaa ana i kou luaui makuakane. nona hoi ka huina o 40,000 hapaha Farani o ka makahiki, o ai oia ke Generala – Hookipa ma C-.

            A mahope iho o ka make ana o kou makuakane, ua waiho iho ia he huina loaa mai o 6,000 dala o ka makahiki, a oia mau loaa, ua mahele ia mawaena o’u ame ko’u kaikuahine.

            I ka pihi ana o ko’u mau makahiki i ka 21. ua haawi hou mai la oia i 5,000 hou me ka hoike pu ana mai hoi ia’u he haina dala ia e  hi ki ai ia’u ke no me ka oluolu loa i Parisa, a ina he makemake ko’u e hoohana aku ma ko’u ike ma ke komo ana iloko o ke kula a’o kanawai, a i ole, ao kauka paha, ua hiki loa i keia huina ke hoolawa mai ia’u.  Ae, ua noho iho au i Parisa nei me ka aie ole i kekahi mea hookahi keneta, aka, ua hoolilo aku au he 12,000 hapaha Farani iloko o ewalu mahina me ka hoohala ana aku hoi i na mahina o ke Kau i ka poli o ko’u makuakane, a pela iho la i lilo ai au i punahele na ko’u makuakane, a oia iho la ko’u kulana mamua o ko’u halawai ana me Kamilia.

            Ae, ua hiki mai au i Parisa nei, a ua komo iho i ke kula ao kanawai, a ua ae ia e lawelawe i na aha a pau o ke aupuni, aka, e like no me kekahi peo opio e ae, ka hoolalia lakou iho, pela iho la au i hana ai i ko’u mau la hikimua o ka loaa ana ia’u o ka palapala hoomaikai dipolama.

            A ma kekahi kakahiaka ae, ua loaa mai la @au kekahi leta mai a Kamilia mai e hai ma ana oia e hoohanohano ia ka’u papaaina o ia kakahiaka e kona mau helehelena ma kekahi hale aina. ina aole iloko nonoi o kekahi kulanakauhale alai la. ma kekahi wahi okoa aku, a e hele pu hoi maua i ka hale keaka ia la.

            Ma keia noi. ua ae aku au. a ua hooko aku hoi au e like me ko na makemake e hoolilo ana he eha a elima dala Lui o ka la. ua like hoi me 2,500 hapaha Farani iloko o ekolu mahina me ka hapa, a o ke koena aku o ka makahiki, e komohia ana au iloko @ ka aie, a i ole, e hoopau paha i ko’u hooipoipo ana me ua ui nohoa nei.

 

            Eia ka inoa o na makai o Kawa i ae ole @ hoohiki pau Pele pau Mano ia Hawaii Aupuni Moi a me kona lahui kanaka oluolu J. K. Mi, Hekeka,; a oie Kukalehiwa, a o ka hapanui ua moni i ka mana a Kamana ma. Aloha no ka poe i make iloko o ke kuhihewa.

 

HE MOOLELO HOONANEA

NO

Don M. Maseka.

 

Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,

 

Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha.

 

A O NA MAKANA HIWAHIWA

EKOLU.

 

Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti

 

ME NA

KIAI PUKAUA EOLU,

 

MOKUNA V.

 

            Ae, ua like me ka anapu ana a kekahi uwila, pela no ke hikiwawe a m e ka eleu o keia maka pahi a ka kakou Don Maseka, a ua like hoi me he aihue ala i ka po, pela no ka lele ana o keia pahikana mai ka lima aku o Kahusaka.

            I ka ike ana mai o atosa i keia mau hana kupalanaha a ka kakou opio, ua pii koke ae la kona mau manao pihoihoi a kahea koke mai la oia me ka leo nui:

            Ae! pela au i makemake ai! Good boy Don Maseka.

            I ka wa i oniu ia ae ai o ka pahi kaua a Kahusaka, a lele mai kona lima ae e ka kakou opio, oia koke no kona wa i huli ino ae ai a nana i kahi e lele @na o kana pahikaua a oiai ua pahika ua a@@ haule iho ai ma kahi he iwakalua kap@ia ka mamao, ua @olo @@ke aku la oia me ka manao e leaa hou iaia ka pahi aka, mamua o kona hiki ana aku malaila, ua hiki koke aku la ka kakou koa opio malaila a kaili ae la i ka pahikaua.

            Ua ike koke iho la ua Kahusaka nei i kona olohelohe iloke oia ma nawa ua huli koke a ae la oia a lalau i ka pahikaua a kekahi o lakou e waiho make ana iluna o ka honua ko Aramisa hoa paio, a me ia mea oia i manao ai e ku imua o ka kakou koa opio.

            Aka, mamua nae o kona halawai hou ana me ka kakou opio, ua ku hou ae la o Atosa Iluna a Halakau ae la ka laua pahikaua no ka manawa elua. O ke kumu o ko Atosa hooikaika ana e ku hou e paio me kona hoa paio mua. oia no kona makau o pepehi ia ananei o Kahu saka a make a Don Maseka. i na oia e halawai hou aku ana me ia,

            Ae, ua halawai hou ae la ka laua mau pahikaua no ka manawa elua, a aole i liuliu keia hakoko ana a laua, ua haule aku la ua Kahusaka nei ilalo o ka honua. a iloko ko oia wa i lele koke iho ai o Atosa a maluna o kona hoa paio a kau iho la i ka oi o kana pahikaua me ke noi ana aku e mihi koke mai

            O keia hakoko ana mawaena o koa o ke Kadimala a me na koa o ke alo alii. ua kaa ka lanakila ma ka aoao o na koa o ke alii ka Moi. ua haule a ua make kekahi o keia mau koa o ke Kadimala, a ua hoeha ia hoi kekahi.

            O ke kulana mua o ka kakou Don Maseka i keia. aia no ia ma ke kulana o ka nana aku me keka hi o kona mau hoa i na hilina pahikaua a Paresa a me Bisikarata. eiai o laua wale no koe e ulele nei i na ai a ka ui.

            Aka, oiai laua e ulele ana no, ua hooholo iho la o Don Maseka e kanoha aku i keia Bisikarata e haawi pio mai ia lakou. a oia ka lakou i hoopuni ae ai i ua kanaka ia a nonoi aku la me na huaolelo o ke oolea no kona haawi pio mai.

            Ea! wahi ana, i pane aku ai no na huaolelo nonoi o ka haawi pio e make ana auanei o Bisikarata ka mea hookahi e ola nei mai ko@a mau hoa mai.

            He oiaio kau i kamailio ae la aka, heaha ka mea hiki ia ae ke hana aku i keia poe eha e kue mai ana ia oe?

            E haawi pio aku – oia ka’u kauoha ia oe, wahi @ @enikalaka i pa ne mai ai me ka nawaliwali o kona leo, oiai no oia e kaa ana i ka honoa mai kela oha @uko@@kon@ o ka pahikaua i loaa aku iaia mai ka kakou opio aku.

            Iloko o kela wa, ua lele koke aku ia ua Bisikarata nei ihope a hapai ae la i kana pahikaua a hahaki iho la iluna o kona kuli me ke kiloi ana aku hoi i na apana ma kahi e a apo ae la kona mau lima mamuo o kona umauma, a kakali aku la no kona hopeha.

            He mea oiai e ka mea heluhelu, o na haawina o ke koa a me ka wiw@ ole – ina no he enemi ia, - ua oi aku kona makahehi ia mamua o na opuu daim ina he nui. pela iho ia i loaa ai i keia Bisikarata na hoomaikai ia mai ia, Don Maseka ma mai me kekahi aloha o ke saluta me ka lakou mau pahikaua.

            Ua noi aku la ka kakou opio i ka oluolu o ka lakou mau hoa e lawe aku lakou ma kahi kaawa e i ke ki o make o kekahi o na koa o ke Kadimala, a oia ka lakou i lawe aku ai ia lakou a pau me ke kokua ana mai hoi o Bisikarata

            Ae, ua lawe ia aku la ke kino o Penikalaka ma, me kekahi poc iho i haeha ia. a o ka mea ua make ua lawe ia aku la me ka hookani ia ana ae o ka leo anoano o ka bele e hoike ana i ke koena o ka lepo a me ka lehu no ka hoi ana aku i kahi mau o ke kino.

            I ka pau ana o keia mau mea i ka hana ia, ua hoi aku la keia poe koa o ke Alii i ka hotele o M. de Terevile me na manaolana o ka hauoli a me ka lealea no ka lakou mea i hana ia iloko oia la.

            O keia huakai huli hoi a lakou iloko o ka hauoli o ka lanakila nui. ua kuikai lima pu ae la lakou e hiki ole ai i kekahi mea ola kino uhane ke puka mai ma keia aoao o ke alanui.

            Oiai lakou iloko o ka hauoli nui ua huli ae la ka kakou opio Don Maseka i kona poe hoaloha oia mau minute pokole a pane ae la.

            I na aole au e halawai ana me ua ulia o ka pakalaki o ka lilo ana i koa kiai no ke alii ka Moi. alaila i loaa ana paha ia’u na haawina o ea ae ia ana mai e lilo i mea ao kou  Aole anei pela ko oukou manao?

            E ka mea heluhelu o keia kaao ua hiki mai kakou i kahi i hooko ia ai o ka manao kakauha o ka kakou opio, oiai oia i hoike aku ai imua o M. de Terevile, a o na koa hoi o ke Kadimala, ka poe i olelo mai ia lakou e oki i ko lakou mau poo a e haawi aku na na manu o ka lewa a me na holoholona ahiu o ka maona, me ke kapa pu ana mai hoi i ka kakou opio Don Ma-Maseka, he kamalii omo waiu, ua halawai aku lakou i keia wa me kekani puupuu ikaika loa e hiki ole ai ia lakou ke poi@a a hiki i ko lakou laakupapau hope loa. Ua haawi aku ka kakou Don Maseka i ka eleu nui o ka wikani o kona mau aahuki, a me ia ike o ka noeau a me ka wiwo ole i pep@hi ia aku ai o Penikalaka a hiki ole iaia ke hele ke alakai hoi o keia poe koa o ke Kadimala.

 

MOKUNA VI.

Ke Alii ka Moi Lui XII,

 

            I ka wa i pahola ae ai o ka lono no keia hakoko o ka pahikaua i hoouka ia mawae@@ o na koa o ke Kadimala a me na koa o ke Alii ka Moi. ua lilo iho la ia i mea e kamailio nui ia ai.

            Ua holo koke ae la ka lono a puni ke kulanakauhale no keia lanakila nui i loaa i na koa o ka Moi. a aohe mea kamailio nui e ia ae mawano o keia hakoko.

            Ua lawepu ia aku hoi na lono like ole a hoike ia aku la i ke Alii ka Moi. a oia ka M. de Terevile i hooholo iho ai e hiki koke aku oia imua o ke Alii e hoike piha ai i na mea i hana ia me ka hookaulua ole i hookahi minute, a oia kana ihele aku ai ole ka awiwi nui e ike i ke Alii ka Moi.

            O ka M. de Terevile huakai i ke ala alii no ka hoike ana aku iaia i na mea a pau e pili ana i keia hakoko, aole loa i holopono iki mamuli o kona hiki ana aku e noho ana ke Alii ka Moi iloko o kekahi ana kuka me ke Kadimala a ola koke no hoi ka wa i hoike ia mai ai o Kapena nei no ka loaa ole iaia he wa kupono e halawai pu ai me ia mamuli o ka paa loa o kona manawa me ke Kadimala.

            Ua huli aku la o M. de Terevile no kona hotele, a i ka ahiahi ana iho ua hiki hou aku la oia imua o ko Alii ka Moi. Ua loaa aku ke Alii ka Moi iaia iloko o ka hanoli piha. oiai e hao ana ka akau ho-o ka hema i ka waiwai o ia mea lealea a hoopau manawa he piliwaiwai.

            Iloko o ka hauoli piha o ke Alii ka Moi ua halawai koke mai la me ka ike a kona mau maka kona Kapena M. de Terevila. a oia kana i puana ae ai me ka leonui:

            E hele koke mai oe maanei e kuu Kpena maikai i hiki ai ia’u ke a’o aku ia oe. Ua maepopo no anei ia oe lanei iho nei ke Kadimala kahi i kamailio ai no na mea e pili ana i ko poe koa. a ua hoike pa mai nei no hoi ola ia’u i loaa aku iaia He mea oiaio, o kou noe koa ua oi aku ko lakou weli ia mamua ana diabolo lapu a pau e ka po he o ua lapu maopopo lakou i ka’u hoomaopopo.

            Aole loa pela ka oiaio e ka ma koa, wahi a M. de Terevile i pane aku ai i ke Alii ka Moi He poe holoholona maikai loaa lakou. a he laka hoi e like me ka hipa keiki – a o ko lakou mau manao a pa a’u e hihaai nei aole ‘oa lakou e nuki wale ana i ka lakou mau pahikana mailoko ae o ka lakou mau ilikala pu koe wale iho no ka hooko ana aku i kau mau kanoha  A no ia mea heaha ka lakou e hana ai? O na koa o ke Kadimala e huli mai ana lakou i mau kumu e hiki ai ke hoouluaoa i na koa malalo o kou malu a no ia kumu iho la aole loa e hiki ia lakou ke huna mawaho ae o ke p@le ana no lakou iho.

            E hooki koke oe e M. de Terevile. E pau koke ano wahi a ka Moi. I hele mai nei anei oe ianei e kamailio ei me he mea la he poe hemole le loa keia poe koa ou? He mea no paha e ke Kapena, eia me a’u na manaolana iloko o keia wa o ka lawe ana mai i Kou hookohu ma ke ano he Kapena a e hookau aku ia hanohano maluna o Madimose’e de Kamerala. A mai manao iho o e hiki ia’u ke ke hoohupo ia’u iho e hoolohe aku i keia mau olelo waha au ia’u i keia manawa. Ua kapa ia au o Lui ka hoopono, a no ia kum@ e M. de Terevile. aole loa e hu na ‘a e lohe no auahei ka-

            A no ka mea anei, ua loa ia’u na haawina o ka hili@ai ana kau ma kela hoopono ke kumu o’u e kali a e ka makua i kou lokomaikai, wahi hou a-ke Kapena.

            E kali hoi ha oe, e kali. wahi a ka moi, a aole loa auj e houl@lohi ana ia oe ma na ano a pau.

            Ua ku ae la ka Moi iluna a hele pu aku la me M. de Terevile ma kekahi rumi okoa aku.

            Ma kekahi o na ipuka aniani a laua i komo aku ia, e hamama ana na huli koke mai la ua Moi nei a pane mai la i kona Kapena.

            He olaio anei kau i olelo mai nei i ke kuleana ole o na koa o ke Kadimala e huli ai i kumu e hoopaa paa ai me ko’u poe koa?

            Ae, e ka makaua:

            A i na pela e hoike mai oe ia’u i ka mea oiaio. oiaio, ua maopopo lea no ia oe o ka lunakanawai e pono iaia ke lohe i na aoao a elua, a oiai hoi, ua hoola mai noi oe, ua maopopo ia oe na mea a pau e pili ana i keia hihia nolaila. e hoomaka aku kou kamailio ana.

            Ae, e ke alii, aole loa paha i loaa ia oe na haawina o ka poiua i na koa kiai ekolu a’u i pulama nui a me ka hilinai piha, he poe koa hoi i loaa na haawina wika@i o ka wiwo ole a me ka eleu nui no ka hoko ana aku i kau mau kauoha a pau no ka make a me ke ola.

            Ae, o keia poe koa no lakou no lakou na inoa pakahi i nalohia ole aku mai kou mau hoomanao ana e ke alii ua loaa ia lakou ka hanohano o ka launa pu ana me kekahi opio Gasatona o ka wiwo ole nui wale, a’u hoi i hoolauna aku ai ia lakou iloko no o ia kakahiaka. A mamuli hoi o ko lakou halawai ana a hooholo nui ai e papa lealea pu mawaena o lakou iho ma Sana Geremania. A oiai hoi lakou ma ke kulana o ka makaukau o ka hooko aku i ka lakou mei i aelike ai. ua hiki mai la o Penikalaka, Kahusaka, Bisikarata, a me kekahi mau mea okoa iho e hoohaunaele, a ua manao anei oe he hana okoa ae ka keia poe koa o ke Kadimala i hiki ae ai malaila? Aole, aka, i hele ae lakou me na manao nonohus o ka haahaa o ke ake e loaa ko lakou mau hoa paie.

            Ahe , ke ike lea aku la au i ko lakou kumu o ka hiki ana ae malaila I hele nui ae e hakoko mawaena iho no o lakou iho. wahi a ke Alii ka Moi.

            Aole ia o ko’u wahi o ka hana o ka hoola aku ia oe ia mea, a oiai ho, ua lawe ae la oe i ke kul@na o ka noho lunakawai ana mei no keia hihia. nau no e @oho iho ua mea i a’u e hoike aku nei ia oe.

            He oiaio ia e Terevile, na pololei oe ma ia mea.

            A i ko lakou wa @ hiki mai ai ilaila, ua halawai iho la lakou me na haawina o ke ake hook@lak@la. a aa iho la lakou e hakoko me na koa kiai ou e ke Alii. aole loa e paa ka pahikana a keia poe kea i na e hele mei kekahi mea @ hoohaahaa i ka moa laahia ou e ka Moi. a no kumu iho la. ua @@@hi ae keia poe koa i ka lakou mau pahi@kaua a hakoko aku la me keia poe kea haakoi o ke Kadimala.

            Ae, he mea oiaio ia e Terevile, a he mea kaumaha no hoi ka ike ana aku ia ma@a elua. he ma@ alii malalo o ke kalau@@ hookahi e hakoko ana ko maua mau ka@@ka alaila, o kau mea e hoikemai nei ia’u na ka poe koa o ke Kadimala i makemake e hoohaonaole i ko’u poe koa wahi a ka Moi.

 

NUPEPA

KA

OIAIO.

O

E HOOPUKALA ANA E

KEKAHI HUI HAWAII PONOI

I kela a me keia Poalima.

 

Ka uku o ka nupepa hookahi: No eono

malama, $1.00, no hookahi

makahiki $2.00

KUIKE KO MAKOU KULA.

 

            He n@u emi mai no hoi ko na hoolaha oihana, na hana katepa, na hale kuai o kela a me keia ano. O na hoolaha mai na apana mawaho aku o ke kulanakaua hale nei, e hoouna pu ia mai ka uku.

            E hoouna ia mai na manao ma ka inoa o John E. Bush Ailuene Buki, o na ka noha nupepa a me na hookaa dala a pau ma ka inoa o ka Puuku John Kapamawaho Prendergast.

            JOHN E. BUSH

            Lunakooponopon@

            JOHN K. PRENDERGAST.

 

HOOLAHA.

            I na Luna a me ka poe lawe pepa pakahi, a me na makamaka eae o ka Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo o ka Lahui ma keia ke hoike ia aku nei ia oukou apau, e palapala pololei mai ma ko’u inoa no na kauoha nupepa, na hoolaha a me na hoouna kala ana mai a pau. Aole e mana kekahi palapala hookaa ke ole e kakauinoa ia e a’u ma ko’u inoa ponoi elike me ia malalo iho, i na ua hiki ole ke kakau mai ma ko’u inoa haole, alaila, e kakau mai ma kou inoa Hawaii elike me ia e puka aku nei; a i ole ma ka inoa o na “ Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo o ka Lahui”

John K. Prendergast.

Kapamawaho.

Puuku o ka Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo o ka Lahui.

 

Hoolaha Hou

Hoolaha Hookapu Aina

 

            Ke papa a ke hookapu loa aku nei au i ka poe a pau e hele kuleana ole ana malujna o ku’u aina e waiho ala ma Kalapana, Puna, Hawaii, a ua hookohu aku nei au ia J. K. Kawaiwai i Agena no’u, a nana no e hopu i na heloholona komohewu a pau, a ua mena oia e hoopii imua o ke Kanawai ma ko’u inoa.

J. K. MI.

 

Honolulu, Apr, 13, 1894.

 

Olelo Hoolaha.

            O ka poe a pau e paa @ei i na waiwai me ke kuleana ole, a me na aie ia Mrs. Hana Nauele ke hoihoi mai ia’u, a o ka poe a pau he man koina ka lakou ia Mrs. Hana Nanele i olelo ia e waiho mai ia’u.

            MOSES MAHELONA.

            Hope o Mrs. Hana Nauele.

Wanaualua Hana Maui. March 8 1894.

mar16 tfw.

 

Hoolaha Hookohu Hope.

            I kulike me ka’u Palapala i hanaia ma ka la 3 o March M. H. 1894. @e hoike nei au i na kanaka a pau, ua hookohu aku au ia Moses Mahelona i Hope no’u. e hooponopono e hoolimalima aku a e koi aku a hoopii aku ma na ano a pau, me na mana piha a pau i oleloia ma ua palapala la, ma ko’u waiwai paa. a me na waiwai lewa.

            MRS. HANA NAUELE.

            Paauhau, Hana, Maui, March 8 1894.

            mar16 tfw

 

Olelo Hoolaha.

            @ ike auanei na mea a pau, owau o David Kaihenui, ke kaue m@@@ a Kealoha Kaihenui. no Kailua, Koolaupoko, Oahu, na haa@@le mai oia ia’u a me ko mana wahi mae, a na hoi aku oia no Kualoa ka home e hona mau makua ponoi. Nolaila ke papa ia aku nei ua mea a pau aole e malama a hookipa iaia o hoopii ia ana nei ma ke Kan@wai, Peia pa hoi me na poe mea halekuai a poee a@, aole e h@ aie iaia, o poho ananei @@kou, o ka lehe ke ola o ke kuli ka make.

            Owan iho no

            DAVID KAIHENUI.

            Kailua, Koolaupoko, Oahu.

            Mar. 11, 1894 @@@@kly.

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI

            Apana Elua o ko Hawaii Pae aina Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka ha na o ka waiwai o A. Tyler no Molokai, imake.

            No ka mea, ma ka la @@ o Maraki M. @@. 1894, na waiheia mai @@ua o ka Aha kekahi @aiapala, i olelo ia, oia no ke Kanoha Hope Loa o A. Tyler i make aku @ai a me ka Palapala Hoopii e noi ana o hooianua kela Palapala Luna Hook@ no J. H. M@una@@a na waihe ia mai e ia

            Nol@@la, na Kanoha i@ o ka Poaono oia ka a @@ o Aperila, M. H. 1894. ma ka @o@a @ @ a ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aina ma Wailaku, Maui, oia ka la a me ka @o@a, @ hooi@@@o ia’u ia Palapala Kanoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili. e k@@ ana ia Palapala Kanoha, a me ka hoepa@a ana i ka Palapala Luna Hooka

            @akama ma Wailuku Maui, @o Hawaii Pae Aina Ma@aki @. @. @@@

            NA KA AHA.

@IOO@A@E ARMSTRONG

            Kalauolelo Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Aina  @@@ wkly.