Ka Oiaio, Volume VI, Number 17, 27 April 1894 — Ke Kulana a me na Ao Ana ma na Hana Kupono. [ARTICLE]

Ke Kulana a me na Ao Ana ma na Hana Kupono.

Oi}-u ka ffawau mai mualoa ii.ai. li« hui'.ii kaimkn-.haip.ule, enoko af\a mo ka. ■ aaa' 1 uma o OlIi ;iim. i-ke }Hio —>-ku laittrrhttnrpana7TriTTTTnai ft lie hopoliōpo niaoli no i ka loo ;) na kahuna. hoomana '; r,a 1 1 "i" ! ī h' 1 ' ,ma . mai o i.i;i kiuiuna pulo o ka ■ iioom.i.i.i ,n.ni u nii iivi, ua : manao nia na uno ko mau noi ».o ko ewe h|iio.;lo iloko o ka kihm, ko kuliin"! mua i loaa m ia mair.ua o kona ao h(.iol'-amani vx 'ann i ki ololo he'moi^le• a ko Akua Oiaio. Ma ko makou ho<au:inrioj,io ana i ko ano o n,t i'i.la o ka ii.ilio ana hoon.ana o l:a Hawaii, niak<ma uiooU, i lo 'laliui. ho o\\o no oia na nnimo mai < n.ulama ana i na ikaou lioo;- iaiia o ka papa kaliuna o Aarona, mo na rula fi ko kaala mn. a Ho <-iaio iloko <> na 1ausani ma-k-ih'ki n.;o kouu o na Makua k.iluko mai. ua kaawalo aki\ ka oliana mai ko kumu mai o k"i lahui kanaka, <>■ like ineka ■pih.'i nn;ra ka aina kahi a lakou o noho ana. a ua ]iaio a apuepuē ka noho ana o na ;ohana:o A'noi'ohama. a mo \*o koiki iuo T.ota no ia man kuīoi' o p;iu'■ a inii'i ana kalnkui h o l;k" 1 mo i.:o kauoha, o !i< . ■ i!r; aku i l.onna' ; o!;; ) he.io inai ai ksi i!i 'n o kau ika inaiaia kinui i 1 uiai a-hiki 1 ka hoopiha ia ini <i ua aii'•! a li.'iii. iik' n ; moknlaini lioi o ko kai A!ca ae l.iookahino k'iimu a o liko aio Iwi ni<•:? 11•!.) ho'inololei kakau la i' na k?oila a me na ki'hiko ho -hookahi no'Akua lio • hookahi keiki ;i ho hookalii l'hano ; iloniolo'h'. a ho hookahi koiki ; o kiiiI.-v\ .i~r" -'ln ivi īiiO-.>loh'". Ilaw aii a nio ko n;i moololo o iia laliuī PohonoHĪa, ua liko : no koia Akua k-aiii-kolu. T"a ike ia'līoi ma o Xu. o Kann a nu- Lono a o ka ino-nui o 'ke i kanaka o ka howa o Kahaloa o na anola kiai o ka l-aihala. ; oia ka mea o kuhihewa.ia noi ;o- na. aumakua. He loiaio ka hihai>uni ana o ka i moolelo o ke kaio ka Hinaalii iwaena o na lahui kanaka o : ko koi a hiki' loa i'o kakou noi i ka hookahi kumu o ka lahui i Iī-ookumu hou ia ai ma o Noa a me kana mau .keiki, ia Soma Hama a me Ianeta. Eia iho kokahi mau ano i hiki ia makou ko hoomanao i kulike me namoa i malama a i haua ia i ka wa koihiko na n.ila o ka nolio an;i. na. iiikapu a mo na kapu akua ponei: K i J 5 -;ii»a ho.iīioUo'noho o n i K - }>u o E5;»\v;»it nei, u ini» Re »110 o ka uiul.im v :uni <> keia Lal«ui, jnai lea w« luihiko a,ai, a i»c nu 0I0I0 ao a na kupuna. ■ KO HaWAU M-'I Kl.I.AN'A I KA \v.\ KAIIIKO. lī n,ar. —Oirt ka ololo hoopaa mawaona o man makua iao:t keiki. i ae lilie ia elua, e (]iiaiv) keiki a In;ui. i ka })ika. pono ana o iiā īiiaknkik? i ka īwaknl 11 akumamakahi. alniio hoolnii ia laua in;i:aua 0 ko \111a h.ii an:i, 'o ke Ka'mna ka luea uana e hooponopolio 110 i:uia, a iu<- Ka lui'.iaiaa j>iV ia hoi o ua ioiileii. (,i.4 hoi. Kifa. Alnapapa. Paiu!!i:\ui:i 1 Ka I:iau, ■Puhenehono, Kouano pola aku. ua kapa ia koia lio Palala; A o k.-u iiiau moa n j»an he moa ko lana lioao ia ana ;ii::!r ® ii lilo huw i luMkahi ma ko ano in:(ik-ii a nia.miao. , lo 1 k:i koia i pili i ■ na lii iki i;ain- 1 Palamnia, a lu' pu-' n.'ihe'o iioi kora :,nr, i koita wa « u.i; ai. :: jiii.a ];ona n«ui luakahiki i uiiii. a'nila, e hooKo ia ana keia h.n.'ia o na nia'.ua nana ho kfiki. n,o k«.l-a"!:i in.'ha: ■ eooa.a ia 110 i:i, ha-' ii;i. oia hoi, mi I'uaa i knpa'nia, n "iio l.ii iilo ii m.l !ir! .v.'_ .V li;l l> o Kai.uiia i:.- 1 \!.' ■• i i .-i 1 niohai :::■ V i:tl.a :. o!:l kou,* W;1 . 1 . . . l.'P' , o I,, . k.. 1 ko:a ■ ■;■ o <) )r:il.'t ao i l;a 1,10 ! ! l hi \ K ■ ■ O . < .v 1 1: .i,'T 01;. H k: i ■ •• . S> :: ■ ii ■ii ia.:;,-lii , ma l .l '•\ .1 t :u\ \ :,v /v . _(i u, iō.O. !U' lii, :» pl :» \i 1:1. I 1!:1 WiihlllO,. oia'lioi, i kv.r.u na << ; !t 'i i ai, vhaaahait-. :1 • loa. a ho k:! 1; : • < ,'i. l' Iv-, ■,.;>■ :;ku 1 i'ko .1, U . , h:. 10 1 o,. oU. i II .1 : , o l.a UU i.iino iso ?a 1 110,,> i; ; r;:. '' i ■ - O i « i.". . i i; -k. lw .0 koh na < i»:uv. .: ! :i: :. ,*> k.tu.> okii il 'opa:. JiO iM.'.'.e īh 1 ; : 0 k.in:: Uiku la ana m.- kv, :'r,i ••) \ o!,< % kauli;: JHi':l '. i\ 1 ku iiolio a»iji o k. ia wa'uiio a p;ui koiia saa i, HĪaila. o !u'k> aua ci:i

o -'HimYa,'' f?lft l>oi, enuan. mn konni luawui .ponoi, i Hoolaa i;i 110 ia hoo- . ui.aem.iG aua i ]ia ■hauiuia. ' i A i kupau ana. e lioi aliu ana oia s _a i.olio i. Ua.liale«omiia, ka liale hoi ■ 0 kaūe. a me' iia Kahuna, Ku- j Kkkiiolelo- a nie ea I Kilo. A. oia koiia %va e hoomaomae ia uiiu ai~tTiin Kahniia a jmu, alaila, lauiia aku oia me kana kane. Oiai hoi īioko oia an, a(»le loa e'ae ia e iioho pu ka wahiue 1 hanawai . uie kana kftne, oiaij he malama iya. ia kt? lv;i])u Akua la wa, om hoi. ka- ; awale na Kū kane, Kaawale. na Ku wahine; a pela i Kapu ai īloko oia !nu s irpela no 1 ulu iuu ai ka Whui ; H.awaii iioky oia manawa, oift,i, aole 1 iioho huikau,- aole nae pela 1 keia i wa. ua huikau ka hoho aai», aole ku | kaawale. : • ke ano o keia, oia ka ! ai kaawale ana o ke kaue, ka wahi- ! ue, a me na keiki, aole ai pu i ka ; ipn!cai hookalii, aole hoi i kn umeke ; aole i ke Ka-laau hoi paV a ma- : uiuli o keia Aikupu aua. e ike ia ai, ī ua malftufii inaikai ia ke kapu o ke Akua, aole i hel)i wale ia, e like me i ko keia uu e nee nei. , , A i mea e inaopopo ai ika lahui ' Hawaii, ke ano o keifl mea, he Aikapu e nana ae kaleou ina haole, ! aole loa lakou i ai huikau' (ai-noa) a ! hiiii i keia la, he k;tftwrfffV' ke kane, Ikn wahiuc\ a me 11,1 keiki, a pola i aku, aka, o kakou kai Ainoa, a pela i.kakou i eun ai a hiki i keia la. I Oiai hoi, o kii Aikapu, he ano uui ! l<.ojia. aole ia he mea liilii, he Iliahi , kona auo. a a# kona kulana. | E niinn kou eka lahui i keia hoj ike. oiaio, oia hoi, i ka' wa. i ae ai o | Kant<to ia e ai pu m© ia, oia i uojja hoōnoa ana i koua ai kaawnle j aii;),, a <> ka hopena, na kumakaia ia j o:a, a make hoi ma ka laau Ke'a. ! A'iipu Afaia;->—O ke kapu A]aia i iua iioi. 0111 Kahuna waie no kai I luko o laila, oia kahi kapu loa iloko : o ka Hoiau. i kapaia, "Ka Hale o ke i Aiiua," a i>n ana Keliiaimoku. ■ T i noho ana keia n.ōe Kahuna iloko 1 o L 1 Heiau i kahi i leapaia "Honua," ■ i-ia kahi mahope aku o ka Lele, e rHa'i ia, ai ke kanaka, oia hoi, kau j iīu īluna, ° i i Aia i keia poe kahuua na mohai 1 e hoali ai imua o ];e Alaia, 11 e nana pono aua lakou i Kalaamihiole, oia ' ■ iioi 'kalu o ka make'. ! E lio'ip paa ana keia poe Kahnna | īloko o keia wahi Jvapu, a liiki i ka 1 w t c ko ai ka na Kahuna mea i wa;i ii! i ai, a i na e hala ka lakou ike, ; niai'ia, 0 Jakou no, ka uku o ka Hale i o k-e Akua. i Aia hoi mawaho aku 0 keia Hale o iit> Akua (He;au,).he poe Kahuna hon 110, na Kapa ia ko lakou inoa, ; iia Kahuna o'ka "IPapahola," o.lakou ī ka-poe nana e ]>ajia i ua leo uwe. a j me na leo eaeo kela ano a me keia | ano. ' :.r 0 ka Hale o ke Akua (Heiau), ua j kapu loa ia i na wahine, i na he wa- | hiiie ka ke Aliiaimoku, aole oia e j j i'H; ia e kome aku iloko olaila, koe ! j wi le 110 ka .Malokea, oia hoi wahine j Kahuna. e komo ana nae ia, a ma: i kahi o ka Horfna i hoolaa ia no j Hina, aole ina na wahi e ae. Aia iloko o keia Kapu Akua ami, ; e ike ia ai ka pono a me ka hewa, ke : ola lioi a ine ka make, aole'ma kalii : e ac, a ua kapa ia hoi i keia manawa ; he Luakini ke Akua, aka, ma ka naua ana, aole loa i ike ia ka malama pono ia aua o ka Ihiihi o ka inon ■ o ke Akua, eia ke luaiele Svale ia nei no ; a i lilo hoi i mea hoowaliawahu : ia, > - Mne nn!mO kona auo, he moekohihe. i ka wa kahiko. 0 ka hoopai 0 keia liewa, he make no ia, oia lioi, ī lukuia oia me ka pohaku a hiki i koi na make ana. Oiai hoi. ua olelo nui ia ko kakou lahui i ka moe aku, a moe mai; aka, 1 tia e nann pono ia ma ka moolelo 0 Hawaii nei, e ike ia auanei aole loa pela, eia ka mea oiaio: «Ina na A kekāhi kaikamahine ui, ana E lioi ho keikikane, a e noho kaawale ana no laua, aka, i ka wa e uKiopopo ai i na makua ua makemake na keiki a laua, alaila, na .nā makn;i o laua e hooko i ko laua make-' mako. ma ke noi ana aku o A ia E, e Hoan i na keiki a laua, a i na laua e ae like, ahiila, hpoliolo laua i k& wa e hui ni a noho a kaue a laua, iloko o ka 0 ka hana ia ] aua. !U»le iloko 0 ka lapuwale, e like ; 1110 ko koia au e ike ia nei. j A ina. ho wahiue hanau keiki ole ; oia, alaila, e olelo aku apa kana lia- ■ nau Kama iaia, pehea la, he ae no | anoi 00, ko uoh»i au me ke kaikama-j liine a l', makio' o lianau keiki oia ' ;v ola hoi ko kaua mau la hapauea. a ! ina e ao lea wahikie, alaila, ua kt>la \ wnhino e hole aku e hoike 1 kf» m-\-; nao o kan;i hanau Kama, n ina o ao ia. Uai>n. o īiamiiu ia laua; oi» hoi;j Hoa:>: Uoao ia (matv i niaio mua ia).: V i ka iioho ana, o noho pu ana noīaki.n. 'a o inalai|i!**rvono ana no hoi koia kauo ia elua'. 5 A iua o liauaui io ke keiki, alaila,; 1 ia\\v.;ii\:> ka wiUiīue mua ina koiki? i ua , hauai, a nit he t»oa ntma I p.uioi no ua k«'iti sil», a oia kulana | Uko iio kai na niiaKiininana, ama iaf ano, ua loaa no lii kahua e \?lu nui j ai kn Laiuii ilok|so ia wa. e Hke nie j au knhiko | /' ' -.1 Ok? av,o »> ka Ihuihoi;;::i ho »au|Milo& no k« pilikia, T 11:; o uiak»>makt> = ius kokahi mea a ' mau uioa paha, je* 1 kokahi kauaka, alaiku oj koua p&kele wale īh> kora hoK> n komo iloko o kahi, o Ko \H; Aini iku. oia hoi, inaloko akn o ka pa \\nki, \o auo o ka pa Auki, o*» no kV na o iuMipnn) j s,a liale noho o' i\p a«ii, a ho pa kapu ia. aka, i na e ;.o!o kokahi uioa a komo iloko 0 Ui» I -

i i>n la,-alaila, o kuna L'inakihi no ia. J iaole he make ana'-i kne. a.wa ka-» \ mwi i kapa īa fti; he Puu!nSnun, oia s kahi 0 kn palekann. ' /uipū "Aha O ke 4 K:ipa j ".'Ahn ula.'' oia Ke kapu e ike ? m ai nn'Lii N.ui inai ka pojwni, a uenei'i e hia<<ponr> ai. , - : ' _OiaiJik.'Lii_Aimakaj-e- iioho amu4 iloko 0 kona Kapu Alii, aia hoi uaj Kahuna ke hana ala i ka 'lakou ha-j na, a ike iho la lnkou, eia he A'ii a | Jiiki mai, o;a ko l«kou wa' e hoikel (iku ai ia mea imua o ke Aliiaimokii. a aia-kona wa e niuau mai ai, heaha ka'u hana pouo, e .pnue aku ana na Kalnma, ekau ia "'Aha ula" a ma ia ano e maopopo n,ī na 'Lii N T «i. B:rae ka 0112. Mamua ae 0 ke kau ana'o kei.i Aha, e hnwi mui ana na Kahuna a pau. alaila kau. 0 na nou e I;au ai keia Alia, heaaau pou liiau Ohia Kumakua m> i ia, i lohia i ke Kukimhinu. a uo hojop'«*oo.e ia oluiih, a ua hou puka i«.j iv.a ke poo mn]yna, a- u.a kapa i:s kela, "Pulo'ulou Alii." " A ».i» hoopaa in kela mnu pou a paa, maniUii ponoi aku o ka puka 0 ka pn, o ko ke A1 i Aimoku hale.« noho ana. a kau la aku o " Aha nla" nona kn lo", he eono I'i'a; ua huki ia a ma-lo pono, a hoopaa ia a paa, a knu nialie peln, a o na men a pau e noho ana maloko, aole, lakou e puka mawuho. o ka mea e kue aim,. e make aria oia. 1 keln nianawa. 0 noho ana 110 no kanaka a pau, a e ana hoi, ai;} h r 'i na Kahuna ke nnli') paa aia i'mua o ke Alii Almoku, a im lakeui no e hoike. aku, eiae ua 'Lii ni-i ke hele mai riri. I hawaeike ai iu kr>p;ika niawaho aku. o ka "Aha ul:i" i keia kan ika e.:hele u. j i, ma ke nla polo - lei o kahi o ka "Aha u'.a" e Ktiu ana, oia ko lakon ws e hoolio ;n 1110 ka h?o nui:, A k..mo-e-a-'oko 0 ka aka. i keia wa nae, iia h-iule'honua Līin hi ua 'Alia uja" la,ii waiho.ana ilalo, oia no ,ka \'?a e a'e aku ai ka inea e liele ani me ka naiīa o! ilui, a e lielo I pololei ana n'o ia a noho ijiun'a o kn j uha o ke Alii Aimoku. a. nana i ninau iho, a na ka mea e.noho aua i e pane ae. a pola e ine ia ai, lie Alii ; Kiekie oia. ' A o ka "Aha ula" hoi. 0 hoi ne ana no oia n like ine mamua, me 1 huki hou ae iaia iluna Ma kein ano e hooimiopopo ai ka iLahīM.' i ke knlaoa Knpij, Alii oiaio o Hnwaii nei, a me ke kāhua oiaio 0 keia mau Paoiuoku. iia loaa mai no ia mailoko mii o 11:1 Kiipu Akua 'a'ma, īa.auo, ua ulu nu- no keia lahui i ka wa kahiko, a ua ulu pu 'hoi 119 'iiu.i ai, a me tia nioa a pau. Oiai ka wa e lawelawe ai kekahi kani>ka i k.a oihann inahi ai, e Al.ina mua ana oia iiuna o ke Akua. a nana no e koku» īaia. j I ka wu kahiko, he uuku loa kaj hi kihapa' o ke kanaka v mahi *ai, i aka. aole nae e pau ka ai o kela kiI hapai i ka ai ia, a luki i ka polio "iana iwaeua, i ktia wa. aole l»ia iPeH. ; - - ji : \ - j A pela no hoi ka poe lawai.i, e [Alanae anano lakou iuua o ke 1 Akua, a mahope a v .u liele e lawaia. : A o ka hu i mua e hnawi ia aku no ia na ke Kahuha, a inina e kau [aku ma kahi o na mohni kuni i ho- ! omakaiikau ia ai. i A ma keia e ike ai kakpu aole ko (kakou Lahui he Lahui pe£ana, aole ! he hupo, a aole hoonianiikii, ak:u j he malama Akaa maoli nO, a he noi ho j»na kapu'ko ia wa. ■ t Kapu-o;—Oia hoi, he 10.0 kalahea ; keia mai kokahi poe aku!, e ukali ■ an:v mahope 0 keknhi aīiij nui. j 0 ke ano o keia hua o!e|(o Kapu-o | he kauoha ia. i na mea ajpau tunj mua aku 0 ke aia l< a a ko Alii e j hele aku nei. e uioe Ual'o, aia a hala , ke Alii mamua, alaila, al|i ao, a uia } keia ano, e ike ai kakou ii piu, ka 'p.iO o k >iii !i n, 11« lahui inako- Aīīi ; maoJ: no kakoo, a he nui na ; kakou kajeo Aiii. a ma ia aho, ua ja'o ia keii lahui, e ike i nja 'Lii ha- | nau o ka aina. j ; Oiai hoi, i ka wa kahiio, eia ke ■ a'o a na knpuna i na m<j»opuna, e ; aloha i be Alii, e aloha i; £a aina hanau, a« sloha i kou niau lioa ! noho, a mai hoOwahawaha i ke ku- ! apnu i ka makahe'ei, oiai, ua ke ; Kr.pu Akua mai lakoiī, & e ise hoi ji ke kanaka nui, a tue kb kanaka j iki, :. mai wahn-aAvale aku ia hai, ' a e a'o i ka noho malie, ' mai kau' iwaleaku 1 ko hai ipuka Jxale, j mai ohumu, mai leoleo-aj uuu ku[halahala, a mai Kai ka o Hoihi 010 aua-iei pa la, aojol> ksekto |ae ka La, o ka hak* no >ab ka laau, s 01 a hi'i, make, . KoUHa, 0 uialama h>a ji keia oloj b a'<>, 1 loihi ai ua U o k4 ola ana , u\a k.'ia > v ua »kn, aolo iu-ikou, ■ a-pahi 1 koia wa, oi,. 1,1, na "Kaikoko," a 0 ko ola kria a ko I Akna a oukou e iko usai la, a o ka j lohe olu, a o Ko kuli ka māko, } iawe » } koia kai uolu mai hoojH>ina, a niai haaloi [ wde. j j A mau>uli o keia niau a'o ana i j pip li paa ai ka naau »> k* Uhui ; Hawaii he aloha i 'I. i. kk jama, a aloha i n« h»>a jhui), j : A m» kok aiw «• iko jk\i\o ai ka ' lahni 0 koia hauauaa hou. 1 ka uaauao oi o ba kupuna 4 Vvo nn»!ania niaoli no i „ irt\i a pan me ka UHxlujhui, a he hooko h»n me ka poU»U>i, io'o ho paewaewa iloso o laila. j A no ia kumu. aoh: ioaje i ;ki ko 1 kapa ia kal-00, holahu. naav»p»\ pog.u a hoi, oiai. ua malajmA pono: . kakou 1 na k&uoha & ke Akud ; & uaj

hooko luū a Tikg kaūa i kuhiku- ; hi ai; e iike me i ike ai il.ok') o k» Palapala līemolo'.e. - \ ... Homūu ai:—O k« aiwn keia. oia i no ka miiluma an 1 n. kāiiak.;) • nanlii-ai i ke Kapu o kc A.knn. oini hoi v īnia e «];i ae iti. ī ka wnnnno. ;i ' "t3 iiuliu nna oia no kn' hele ana 1 kn ! - niail; - ., o kaumahiī— iuua ana ola i ke Akua, a pun ia ' nlaila, hele aku 110 ka' mahi. ;.ai a.nn i kona wnena. L ua he waena | Uala. a ī ole Kaso pahn. i Mai nou i kh vahakv\ —0 ke nn<i I 0 keia, iloko oia au, na knpa ks i n:i<ihinaai, a ko kanaka raahi ai t aole e r.ou v'ale ia i ka poliaVu, n | mea e ae paha, oiai, iya kaua i noi | ai i ke Akua, e haawi mai i oponiaikai aua iaia, ina ka hoou]uj :aiia i na it,o* kaim o k>)fia kih»p:ii. i j a n.o ia kuinu ke kupu ana, a oia-i | mahele hooknhi no kai ka poe inajhiai a pa.ii, a o na kapu hooulu a: . ioia n:i o Kam.&, a ina ona la e ka-' : un>aha ai. Oiwi h >i._ ilokp oia wn," lie uuku • loīi ke kihf j.ai o k*» kanaka, uiai.! .ua p'ha l(m ka aiua i ke kar.aka, r. ' ua'hooia iu m'ai kelae Knv>.'na Kuke 1 jkrtpai.-iekanakao.Lono. Ua koho oia. he Elima Hanel'i t;iusani a oi aku kanaka o līawan | nei, ua koho n;ie oia 1 keia huinn | ma na wahi ana i ike ai. a kne ka ; [ hav-a mii o kei;i Pae Aina. , | līkouhi Ta:~0 keia mio, lie lai- : | lana piii ia 1 na poo lawaia. e Kaiiimahii m.a ke k:maka Jawa]a i ke. 1 Akua, a p:\iv .kana K»u*.uaha ann ■ ! ala'hi.. iiuliu oia no kana Han:i. -a •• j helo aku oia.a nana no kan-i han-i ] i i no,{ ai, a o ks Akmp i ka'.imnh.i no lahana. oin n» o Ktiub. a.o keia iKui'.ia oia no ka hooulu l'a i ina-' l lama maikai ia e ka poe oia au. i Aia i. kei.wmo e īke aku ai ka j kou i ke nno o keia hani.. a o U;ī I inea nana i buoia keia a liiiiī i keia . i hi, eia noo Aiai. ke keiki. ponoi a | isnula iana o Hina, a o keia ka j poe i puh'" ia ai Lke ahi e ke Aln o i.Maui. oi:i o Hua, a kuhiliewa ai nn i kanaKa o.k« Ahi, ua pr? 10 no na | poe sil;> i. ke ahi. i ke p.4iaj»ijria n<ai j o keka'n inea iloko o ka hale. eia | ka auan -i, he iu;iu ipu ulifi ia e tuai ln, a ua hala aku ia ka ipunle a aia iluna o Lihau kahi i inoho ai • i Oiai, ua puka aku la n Aiai ma j kalii e nioe ana o ka uahi, a hele u -a- Ki>tnir | mnkuaknne i kuhikuhi ai iaia. A ua olelo ia o keia Aini. ms nn wahi a pau :>.na 1 nele.ai, a noiioai hoi; ai-i malaiia ka nui loa o ka :a Ku. e like me ke Kala ko;. ke Kule ku, ka Opelu kai, a nie na ano ia e ae iie nm . A ua hiki ke lo:ia na hooia oiaio loa i keia au, oiai, eia ke mou nei ka ike ia ana n.ka ia Wi m.i k;ilii tn.ni wahi a hiki i keia lu, aole e hiki |ie hooie ia k;i oiaio o keia. Ānjm Alii: — O na 'Lii kiekie o ILawaii nei. he maii kapu ko lakou. aoie e kau ke aka nnluua o ka ha!e r ke alii e noho aua, j Oi;ii hoi, ua nialania ioa ia kn lai kou k:ipu e keia Laliiii'i ka wa ka- ; hiko lon; aka, i keia au hoi. na noa- : n;ia wale. a pau lioi ia aho. oiii; u« 'ae o Kaahumanu e Aino t :- a pela i hala ai la kulana; aka, i ka poe tnakee ;ilii nei; ke ;nan nei nu ko lako'i m;Uama ana a-hiki' i koia . wa. j Ka ai noa nna:—ī ka wa i komo j mai ai ka olelo a ke Aku.i, a na h;v : ole i lawe mai a : i H;'waii nei; ua ; kukala ia a.kn Ia e huKna kanaka | a pau i ka Ainoa, a oia mau a 'hīk: i k-ia la. !■'■ A mi ia ano, »a ai pu ke ' ka wahine a me na keiki, kela a me ) keia. a un noa na mea a pau, a maj muli o kei.ū ua ike ia'ka holomoku >ana o kei« lahui i ka niake. oiai, ua ; haalele wa?e īa kamalama aua i ke ' kapu o ke Akua. a tia komo aku la kakon a pau iloko o ke ao ana no ! ke Akua hou. ■ A ms keia. e hoike hou an.i ma- : kou ī ke kulana o na Kapu Akua a me na hoohhlikelike ana. e Hke me ■ bo kh Baibaja a kakeu i īke ai, a ; rua ia papa kuhikuhi e ike ai na i opio o keia au ī ka pili o ka nialama ana o na kupu;i:i o kakou < i ke Akua a me ke ko no hoi o na ■ mea a pau » wanana ia ai iioko oia ; ao, e na Kaula. na Kahuna. na Kilo, na Kakaolelo, a he pomaikai hoi no keia hananna hou Mnanei kakou e iko ai lto laluii no koia i liiki ,ole ko ihwkao ia o liko mo nu olelo . hoino a na o kakau . hoino noi i na ainu o, i kamu e hoowaiuiwaha k ai ka luhui liav aii, a lawe lima uui ia ko lakou pono a nie ka lakou kuloana mai a lakou aku. Mi» kona.ano ho laUui haipulo ka Hawaii, pela no i loaa ai ka oluolu o ko ao -ana u na : kuum inisioaari a iro k;t uapo .;okaljkhuii ka nu luuala.nu «hou i hiki niai i o lakou, Ho nuNi oiaio ua lanwili ko ; a na kahuna kauaka i ku a ke Akua a ua liko oio ko . lakou noho ana nio ka oh'lo n ko Akua a lakou i kuhikuhi ai i alakai no hai, ; Maka na misionari ao a me " kaua mau hana lnwkamani i howa ai ka iahui i )mli i ka hoomana hon. la hilmui piha ka ha\unana a ua al ; howa in o na kumu , 0 lako'i d o ka kopo:u he* h«-

nle pu i]oko o li'alna ino k<i Uahihowu wao oia ko khmu a me ka havmmna kc pii nei i ka lmii. ■ ■ Ma ke uno iiu'niiakou'eololo nui. c : —U<t4tiki TTuri ,niro—niaiia- ~ wa ano i lioika moakaka pono mai ai na hana aha misionari i ko lakou ao. lioopimipnni i ka 01010 a ko Akna i nau halo lealea *>haaina, fea, himem loaJoa, hana koaka a uela aku, na haua no a pau a Karist.o i papaai a i hili ia ai na kanaka rae, ko kanla i liilo maawo ia no ka hot?lilo i kona hale i hale no 119 hana kalopa a ho ana no na aihue a me na pou T a. Ua likeloa koia poo e, hana nei i ka hana, a ka'Haku me ke aiio huna a nn powa ana hili ai a paapaaiuake kua 1 ka-ua inea he koloho. Elike no me ia iawa-ka hana a na Parisaio pela 110 e liaua ia nei i keia mau la. 0 keia mao- . popo ko kulana o.ka noho ana o ke kanaka ma Hawaii noi mamuli o ke ao ]iook;una?ii a na kaliuna i lioolaa ia lakou 110 ia liana. I na oia ke kulana o ko kakou noho ana a mo ko kau mai oka hopona woliweli ia kakūii ma koia liopoakualaila healia kakou hana pono e hana ai i niaikai ko kakou poho kino a mo ko kakou pono uhane, Hookahi wale no oia keia. E huli ena hoalianaua m'ai ke alakai howa ia e na knhtt o Mamena a mo na kahu o Kaala, a 0 imi i ko <>i.\īo-mai ka olelo ponoi ae o k 1 Palapala Hemolele a ko Akua a o hoolohe i kana mau kauoha a pau nieka manaoio i koKumu. Ke Ana ka uwaoka Ho.ola, ke 111 o na lii ia lehova a me ka makamua o na. la. fea ke huukokoke mai nei na ino i ~ wanana īa. Ila ikoia ka pouli • e ka la a mo ka mahina. ka hololoi ana o na lioku, a ke ike nei lioi kakou i ka pilikia nui o ka 110110 ana o na lahui kanaka mo ka pililiua i like ole me mamua me ka pilihua, na ino makani ka Avai a me ka ke kai, a ke manileule nei ka naau o nakauaka i ka īnakau a meka hoomanaoana inaniea o hiki mai ana maluna o keia poepoe honua. Ua likeka hoike a na haipnle a me kana akoakamai, ua kokoke mai ka la nui, e loohia ai koia; lionua i kekahi poino nui, a e komo aku ana hoi oia iloko o ke au hoomaemae i liooninoppo a i kali 'ia ena koiki o, ka inalamalama me ke kaunui aku o ka hiki io mai.