Ka Oiaio, Volume VI, Number 17, 27 April 1894 — HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka. Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua, Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha. A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU. Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EOLU. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka.

Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,

Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha.

A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU.

Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EOLU.

MOKUNA V. Ae, ua lik'j lue kn im/ipn nui n kekahi n<fka h!kiwftwp a me ka eleu (T keia tnaka t>nhī a ka kakou Dī>n M&aeka, a T ua likf>! hoi me he «ibae «.!« i J:a po, pp!fv" N no kft lele atif o Itwa pahikHiia nmi ka luua aku o KahuMka. I ka ike f> Ato.«;i i kein inau hnna ki<raLla»aha a ka kaknu opio. ua pii k(sfte ae la kona niau manao {>ihoihftr a k/ihe i koke mai! la oia me ka nui: •- ' \ Ae! pela au ike ri! Oooil j bov Don Mapeka. 5 j I ka Wfc l oniu ia ae ai o ka pahi ! kaua a Kahu*:<Va. a iele -nui knna■! lima ae eka takou oiiio, om koke' no kona wa 1 huh itio ae ai a nana 1 i kfthi e lele o icljfei pnliikann i a oiai o a pa h i*B u hau 1 e īh o [ ai ma kahi he iwafoil%a kap iai ka ' mamao, ua la oia ■ me ka 9 fiou i.iia ka | pahi, aka, tt»aū*ua o kona hiki an.i ! aka molaila.iw hiki koke akn laka kakoo ko« »pio malaila a kaili ; ae la i ka oahikaua Ua ike kokeiho la ua Kahueaka nei i kona oioheiuhe iloko oii ma : nawa ua huli koke a ae la oi i a la- • iau ī ka i>ahikaua a kekahi o lakou e waiho niake aua iluna o ka honna' ko Aramisa hoa paio, a ine īa mea ! oia i.manao ai e ku imua o ka kn- | kou koa opio. | Aka, mamun nae o kona halawai; hoa ana me ka kakou opio, ua ku | hi>u ae la 6 Atosa iluna a 1 ae la ka laua palūkaua no.ka nia- 1 nawa elua. OKe kumu oko Atns<a [ hooikaiku ana e Kiv-hou e oaia.me; kona hoa paio mua, oia no kona' makau 0 pepehi ia luianei o Kahu ! saka a make e Pon Maēeka. i ua ] oia e halawai Uou aku ana nie ia, I Ae, ua halawai hou ae la ka laua' mau pahikaua no ka manawa eiua,' a aole i liuliu keia hakoko ana a| laua, ua haule aku !a ua Kahuea-' ka ne. ilalo o ka honua. a ilok» k<« oia wa i lele koke iho ai o At< sa a ' maluua o kona hoa paio a kan iho | la i ka oi o kana pahikaua me ko ; noi aua aku e piihi koke »r.a ! . 0 keia haKoko ana uiavvaen.i o koa o ke Kadimala a m; na koa o' ke alo aliī. ua kaa ka laoakila ma ka ao«oo na koa oke «Ih ka Moi. uh h»ule a "a njake kekahi o keia ' i»au feoa oke Ka<fūvfi,la, a ua ho- ; eh i ia hoi kokahi. Oke kulaūa mu' oka kakou Don Maseka f keia. aia no ia 'mā ; ke kulana o ka;nann aku mo koka ; hi o Kona niau |ioa i na hilina pa- 1 hikaua a Pareßa a me Bisiknrata.; »>iai o laua no koe eulele nei i [ na ai a ka ui. Aka, oiai lavia e ulele ana nn, ua hooholo iho la b Do» Mas<'ka e kauoha aku i keii Bisikarata e haawi pio mai ia lakou. a oia Ka lakou i hoopuni ae ai i ua kannka la a iuv noi aku la na huaolelo o ke oolea ae kona haawi pio niaiKal wahi auii, i pane aku ai no aa huaolelo nonoi oka haawi pio « uiake ana auanei o Rlsiknrata ka Ujoa hookah' o ola noi mai ko i:i mau hoa mai? He oiaio kau i kamaillo ae 5« aka, V*ha ka mea hiki ia r.o ko hana aku i kela poe eha e k«e niai ana ia oe? E haawi pio'aWu—oia ka'u kau oUa ia oe, wahi i fenisahiKa i pn lje ai me k:\ nawahwati o kona leo, oiai no pjaj ffkaa nna i k* h«>~ uua niaī kuV>uul;on« o k* pfthik«wa i aku iaia mai ka k«ROU opio ak^ Hoko o k*ja wā», ua lele koke aku la ua iho|>o a hnpn ae !a i kan» pfh!kaua a hahaki >ho l» ituna o kot\a kuli mp ke kiioi ana aku hot t;na ap ma m« kihī o. a apo ae \x krina mau \iroa m.iīwio o kona uma\ii*>*, a kakjv!i akn la no kona hopeha. inea e ks» mea

r. na han wina o ke kna a kn wiw i ol<'—inn i»o lie eneiui —na oi; •4k 11 konn r.-.iikalieliv ia miimua o ; n t opiio daira m;i be nui. pela iho ia i lona ai i kei» Bieikarata n« ho- j oinaikni in mai ia I)on nui | mai nif kr k*hi aloha o ke salut;i ' iritj ka īakou waii pahikaua. I Ua noi aku la ka kakou' oiiio i j ka uluolu o ko lakou niau l>oa e la- | weaku lakou ina kahi kaawa e ii ke ki o make o kekani o lia koa ol ke Kaāimala, n. oia ka lakon i lawe aku ai iu lakou a pau mte ke kokua ana mai 'noi o Bisikarata Ae, ua -lawe ia aku la ke kino o Piiuii-'aliika ma, me kekahi poe j> ino i luw'lia iii. a o ka mea iia make J na lawv la aku !a me "ka hookani ia 1 ana a« o ka leo anoano o ill' bfle e! li;«ike uua i ke koena o ka lepo a ! iuc ka lehu no ka hoi aria akn 1 ka- j l)i m;tu o ke kino. I ka pau ani o keia mau mea i ka hina i», ra hoi aku la keia poe 1 KoaokeAlui ka hi:tele o M. ! Terevile me na manaolana o ka ha- 1 uoli a me ka leaiea no kla lakou ' me.t i haua ai iloko oia la. ! 0 k<>ia hiiakai huli hoi 'a īakou : iloko o ka hauoli o ka lanakila nui, ua ltuik:ii lima pu ae la lakou e lVtki oit> :ii i kekahi mea 61a kino" »hfin-e ki> pulia niiii ma kfia o ke nlaiaii. ' ! Oiai lakou iloko o ka hajuuli nui. īi'» huii ao la ka kakou oj)io Don Mflscfea i kona poe honlohaoia mau inini:te poko.le a pane ae lai. 1 na aole au e halawai 'aua me ua vlia o ka p»kahiki o ka lilo nna i kon kiiii 110 ke ali 1 ' ka Moi, alail i. i ana palia ia'u na haawina <> oa'ao ia ana mai e liīo i 1 mea ao k >u Affte 'a'nei pela ko oukou liianno? I E kn mea heluhelu o keia kaao un hiki mai kakou i kahi 'i hooko ia ni o ka manao kakauha o ka kakou opio, oiai oia i hoike' aku ai imua o M. de Terevile; a o na koa hoi o ke Knelimala, ka poē ī olelo uiui 1u 'akou e oki 1 kr, lakou mar. iioo a e h'aawi aku na na mnnū o Ra lewa a mes na holohōlona ahin 0 ka mauna, qje ke kapa" pu ana mai hoi i ka kakou opio ī)on Ma.Maseka, he kamalii omo waiu, ua halawai aku lakou i keia wa me kekani puupuu ikaika laa e hiki ole ai ia lakou ke Doiua a hiki i'ko lakou kiakupapau hope ioa. Ua liaawi aku ka kakou Uon M ;seka i ka eleu uui o ka wikan» o kona mau aahuki, a me la ike ;o ka noeau a me ka wiwo ole i i>ecchi i < nku ai hiki ole iala ke hi'le, ke alakai hoi o keia poe koa o ke KfVdimala. mokuna vc; Am 'ka XII, I ka wa i p"hola ne ai o ka lono no keia hakoko o ka pahiiiaua i hoouka ia m.iwaenn o na koa o ke Kadimala'a me na koa 0 ke Alii ka Moi, ua h'o iho la ia i mea e kamailio nui ia ai, Ua h ilo koke ae la ka lbno a pu ui ke kul uiakauh&le no keia lanakila nui i loaa i na koa o ka Moi. a auhe inea kamailio nui e la ae mawaao o keia hako'eo. l T a !»we pu ia ak 3 hbi n\ lono like ole a hoike ia aku la ! i ke Alii ka Moi, a oia ka M de Torerile i ho-'hiilo iho ai p hik) kokb <>k\>J oia imua o fce Alii e piha ai i n?i mea I hana ia me ka hookaulua ole 1 hooknhi minute, a oia kana ihele aku :ii uio ka awiwi nui e r ike i ke Alii ka Moi. O fea M. de Terevile huakai i ke ala alii no ka haike ana ;ikn iaia i na mea a pau e pili ana V keia hakoko, nole ku i holoimno; iki mv muliokona luki nna nku e noho aua ke Ahi ka Moi iloko o kekahi ■alia kuka me ko KadimaVa, a' o'a koke no hoi ka wa i hoikh ia mai ».i o na K'ipenn noi no ka Maa ole iaia ho wa kuponoe halawai ai nieia mamuii o ka paa loa o konamanawa nu' ke Kailimala. t'a hnii alrn la o M. de v Terevil'e no konaJu>teU\ n i ka aWaM iho ua hiki ;iku la di» «mu* o ko Aiii ka M »i, loak ako ke Ahi ka Moi iaia iloko o ka hauoli piha. oiai o hao ana ka kkau ho-o kn hi»ni:i i ka waiwai o ii mea lealoa 'ahoopan nianawa he 'piliwaiwai. Iloko o ka hanoli piha; n k» Alii ka Moi vh halawai koke mai 1* nie ka ike a kona n>. \vi inaka kona Kapena M ije & bia kana > puana a* ai me ka Teo r»vlt" K holo knko nvai w n»i\anc» e kun Napona maikai i hiki »i ia'o ke a> nku ia oe. Va no avui tanet uvo nei ke Kft<ljtnala kalu * kamailio a? no na moa 1 e jul\ ana ' tv>> koa. 3 ua hoiko pa t» ai nei no hoi oi t i koha pilUm-» :uao>i rio m.ii n« alina i K«*i» ak« ; <v>-uo ( o «■* <>i ;t k« ka lakou weli ia mamu.i an» dial>*iio l>po a pau 'n ka po-hf o ua lapa o\vojx>vk> lakou i kV«

hōomaop tp,i. A.'ile loa pe!a ka oīaio o lc:i m* ; kiiii, wahl aM. de Tercvi!e i p;ihe ' akn aj ike AHi ka Moi lfe poe holoholona maikai īoan lakini, ahe laka hoi e like me.ka .hipl keiki-o <> ki» lakou miin'mnnao ;»• pa ; a'iv e hihnai inA i:o]e 'oa luknu e nuki w;tio nna i k;i lako» m«u pahikaiia' inail >l?o ao o ka lnkou iv uu ilikula pa k<v wale īho no ka hooko an» ak« i kau ma» kanoh.i Ano i« mea heaha ka lnkou e hana ai? O na koa o ke Kadirnala e hnli mai ana lakon i mau knmu a hilei ai ke hooulniaoa ina koa malalo o lrou Oialu. a no ia kumu iho li aoleloa e hiki ia iakou ko Hunn inowaho ae oka p le ana no iakou ilio. E hooki koke oe e E y puu koke ano. wahi a ka . Mr,i I hele mai nei anei ee ianei e ksmai. lio ai me he n.ea la he ;pne heinoie le loa keia pne koa ou? He mea na paha eke Kapena, eia rne a'u ha manaolana„iloJ«» o keia wa o ka iawe ana īnai i kou hookohu ma k(ano he Kapena a e hookau akn \a hanohano maluna o MnelimoKe'e d<K»merala. A mai manao iho o e iiiki iu'a ke ke heoinipo īa'u iln) e hoolohe aku i keia n» »u oici.> w.i ha au ia'u i meumwa. Ta kapa ia au o Lui k-'i hoopono, a no ia kumn e M. be Terevile, aole loa e liu na !a e lohe 110 auauei k»-T j» A no ka niea anei. ua loa ia'a na naawina o ka hiliaai ana kau ma kel« hoopono ke kumu o'u e ka|i a> eka makua i koti lokoniaikai, Aiahi hoti a-ke K.ipeua. Ē kali hoi ha oe, e kali. w.ihi a ka mol, a aole loa au e liou'.ololn ana ia oe ma na ano a pnn. Ua ku ae la ka Moi iluna a hele t»u aku !a me M. de Ter< vile ina kekahi rumi okoa akn. Ma kekahi o na ipivka" a-pianli laua i komo aku ai, e h'ama'ma ana na huli koke :nai la ua Moi" nei a panS"fn»i Ia i kona Kapena. ?Te olaio anei kau i olelo mai nei 1 ke I;ulcnna elē o na dimnla e huli ai 1 k'imn e heopaa paa ai me poe koa? Ae, e ka makua: A i i>a pela e hoike m.ii oe ia'a i ka :>;ea oiaio. oiaio, līa maopopo le3 no ia.oe o ka lunakauawai e pone 'aia ke lohe ina aoao a elua, a oiai h>h ua hooia mai noi oe, ua maop.»po ia oe na mea a pau e pili ana i keia hihia. "e hoouiakn aku kou kamailio ano. Ae, e ke alu, aole lon palia i loas ia oe na haawina o ka poiua 1 n:i .koa. Kiai okolu a'n i pulama nui n me ka hil nai piha, he p e koa he i loaa na haawina wikaoi o ka witto ole a iae ka eleu nui no ka ho okoanaakuikau tnau kaiioha f pau no ka make iv me ke ola. Ae, o keia poe koa no lak»u nf lakou na inoa pakahi i nalohi? oU aku mui kou mau hoomanao ana e ke a!i\ ua lo»a ialakou ka hanohano o ka launa pu ana n,e kekah opio Gasatona o ka wiwo ole nu : wale, a'u hoi i hoo!:mna aku ai ia lakou īliiko no oia kakahī.ika. a mamul' hoi o ko lakon halawai an a hooholo nuKai e papa lealoa, pmawaena o ihq uia Sana tJe remania. A oiai hoi Inkou ma k« kulana o ka makaukau o ka hoo ko aku i k;i lakoa me.i i a<?hke nj «'i hiki mai la o Ka husaka, a me kekah mau mea okoa iho e , ua manao anei oo he hana okoi ka keia poe koa o ke Knc?imala hiki »6 ai naaliiili»? Aole, aka. heie ae mo na manao nonohua o ka haahaa o ke nke e !oaa lakou man hoa p.iio. Aho, ke ike lea «ku l:\ a« i ko }a kou knmu o ka hiki sna wa!siV I hele nni ae e hakoko mawae ; iho no o lakon ih«\ w >hi a ke ,\si ka Mo?. Aolo ia a ko*ti waM oka hana < ka hoom aku ia oe ; t mt\i, a oi'.i hoi, ua lawe ae ?a »>e i ke kul n \ > ka uoho lunakawai ann m&i nu kei: hihia. ns»n no ib»ho iho ua t»ea a\> e hoiki" l āku nel \a o*. He oiaio i-i e Terevile, »a v>o1o!e o? ms ia n.es. A i ko lakon w t 1 hiki mai a ilaila, U;\ h,j! *wai ih'' la Inkou iv. na haawim o ke akt s hookelak-- l;-. aa tho la lakon e u i e koa klai ou eke Ah ; , a4e !.v< ep v a kew k.'a i hele mei keK»h> >uv.v e h i ka !uoa UaVia ou eka Moi. a iv knimi iho H, «a uunhi kel* koa v ka lakou mau paMkaua m ha koko sku 'a me keui p v koa haa koi o Vo Kaxl;iu i!;i, Ae, ho mi>:v i v e IV» ev?!;\ : he m<j;v ka\vmih,s n.>ho- k.i aku ia ma«a ohi«, he mau an ; m * lalo o ke ka!*unu e hak.>ka snsko maua mau k.m ika \!a. b kfv\> \v nel i ua ka poe o fce i m.i kemak e e h ooh *ons el e i ko\; p> fv'*M « Moi