Ka Oiaio, Volume VI, Number 21, 25 May 1894 — HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka. Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua, Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha. A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU. Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EKOU. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO Don M. Maseka.

Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,

Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha.

A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU.

Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti ME NA KIAI PUKAUA EKOU.

| . \ MOKUN.A v. . Ae, «a'lmll hi>i aku lakon no ua ! hot«?e aia iloko o k;i paahi mū. a halawai akii me ka ike ;i ko ]ai;ou m;iu maka o M tle Terevi!e e !;a(i [pauah > olfl mai «n« U Jakoti me ka I pihoihoi nui o ko lakou hiki akū e I hui pu me ia. | I ko iukou hiki artā akn i ka ho- : tele! aole loa 1 loaa iki.ia lnkmi he I vva kupono e noho īhoai ilnlo e lan | ka puka keke ana mai no o ku |olelo kauoha mai kona tnai i ka i aiu mai- !' Aohe wa i koe a kakou e houlolohi hou aku ai, a e awiwi kakou no kaXoiivere a e hoao hoi kakon e ike e i ke Ahi ka Moi mauma o kona lohe e ana ae i be Kaelina'a, e hoike piha nku kakou i ka nti:a i hana ia i keia 1a" i kumu nona e hoomnopopo ai i ka uiea i hana ia i ka la i nehinei. i Ku ae la ua M. de Terevi!e nei iluna a hoohiki akii la i ko Inkou alahele no ka hale alil : ukali i;i hoi p. fea kakou opio a nie kona mau , hoaloha ekolu. A oi'ni lakou i hiki aku ai i kahi o ke Alii ka Mōi, uā i hoike koke ia mai la i ke Kapena i*l. de Terevils, ua haalele iho ka Moi i ka haie a ua hele aku i ka i i hahai holoholona iloko o ka u]ula-j | au o ina Geremauia. O ka wa i hoopuka ia m:ū ai o. keui nuhou kamahao īa Ttrevile, j ua hoohikilele loa īa oia, a oia kana i pane aku ai me ka niiiau an;V | aku no elua manawa i ka mea ha-; Da i hoike mai la ia lakou: Heaha' Ua-hooho!o mua an( i ko | Alii ka Moi i kona manao hde i ka ! uhai holoholona i nehinei? I Aole, e ka meu uiahaloia, i i>ane | mai ai ke 0 ka hiki ana ! mai nei no ia o kanaka nhai ho'o | holona a hoike mai nei i ke Alii kn ! Moi ua ike oia i kekahi dia kane | nui momona iloko o ua ululaau la. | Ua kanalua irti no ka Moi i kiuohi. | aka, mahope īki iho ua ae aku la ioia, a o kona hē'e aku nei no ia i mahope koke iho o ka aina awakea | nei. * ! Ua maopopo no anei ia oe i ns i ua hiki niai nei ke ;\ad:nala e ike | ī ke Alii ka Moi. j l'ela ko'u hoomanpopo, e laa ko'u ! īke ana aku nei i keia kakahiaka : hana ia ana na lio kaa o ke Kadi ! nala. Ua ninau aku au, nohea la ! keia huakai hele o keia hoomakau- ■ kau ana. a ua hoike ia mai ia'u.no Sana Geremama. Ua eo ae la kakou, wahi a ke Ka Miena ī kona ooe koa, akn, ma na ; ano a pau, e hpao ana au e ike i k«> i Alit ka Moi i keia ahiahi A oi=) \ koke no feo iakou wa i huli hoi aku ; ai no ka lietele. . i I ko lakou hiki ana aku ī ka ho i ! fcelc. ua hoomaionouo koke iho ?a o j i M. de Terevile, he hana ku nauo i j j ka naauao Ka mna ana aku i j j ke Kadirrala i jcma hoahewa uo !saj : niea i hann ia, a oia kana i hoouna j | aku ai i kokalii !t ta ia M dc la Te-! ' r«(nouilo, e koi aua ia'a e kipaku j koke mai oia i na koa o ke Kadiua i la niai kona hptele mai, a e ao pu : nkn hoi i kena t>oe ponoi iho. aolo o hana ī kekahi hana lapuw;Ue o kai hoohakaka ī nfe koa e ke A'ii kai Moi. i i Ua hiki aku k<»i;v a Kaoeha M dtjTei*evile imna o M de. ' lavTefemouiīe,i & oia ka kanaka uei i pane mai ai [•enei: ( Mon;;sinii M de l\ revilel KajM>na PuaJ\ o kolKlo Alii. Aioha kaua:i—Ua ik«jau t kou ( mavi manao a imu a koiuakenwke nei au > v pano (iku ia Uke ine ke kaona o kau ?eta. l T a manao au. aole loa i |oa* ia oe.' a i ole. i ■ kou i>oe koa paha ko kuleana o ke ! kauiailio aua a w? a'o aim tua*. j ia'u penei a au ē hooko aku ai i ka'u oiai, alakai ia aw e ko\i •ponoi me k,<» loaa pu hoi ia*u o ka 'hanolmno o ,ka iko i kfc'u mea ? hana aua.

. ' ! .1 () kon poe.-kou kai he*vu loa ma j ltora nu a, e laa ko lakoi; hoeha ann j 1 ko'u mau U"alo]ni a me ko ialuui 1 inakeiii.ikp ana }icfi e pul>i ī ko'u j holele i b« alu.., Ua loaa m'u ka hanoha'np. Kaa J:;nnva hiolr.li: l . M. dft la Terthnouile. Mamuli o koia lpta ae )a. malnna i hoouna ia aku e M. dej hi TVremt uiie ia Kapena Terovilt 1 . u?i hiki lo:s i.ke' kanakii niakapo ;ke ike a hot.>hew,ihf'wa o!i» iho 1 ke kulana o ka 3iii niua o keia kanaka no ka pepphi ia ann .o kona pillkana no noi pj(lonjr l>ng;i(lo?gii e jka kakon opio. a oia ke kuniu-nui o keiu iia-. ne kikoohi i io;in mai i ko Kapena 0 ka pnahkoa o ko A!oai ;l i. J Ao!e l u\oin i manao ilīi lie wai kiinono k no 1 >ua o komh aku ai ij kckf.hi hoopaapaa pilikinh ana nm ; ivacna. o .laua, nolaila. n,i( hoolioloi ih'y,la ō.M. de.Tervvil« elhele atu oīā e ,lke pili oili!«na .!• keij« kanaka me ko kapae ana ae hoi i |jia manao kue e liieo ole ana tnM\vaej\a o laua iloko. o ia tnan iwa. A°, iuv haaleie koke iV>o la o.M, de Terevile i konn hotele :a hoohiki aku l,i oia. i kona alahele no ka ho tflle-Teremf>viile. a i konu hiki ana aku. ua hoike nku la oia, ua make-ni;-ke oia e halawai pu me M de la Terenioui.le , . ■ ! O ka lawe ia ana aku o ka Inno a hoike īa M de Ter(-nimiile no ko M de ler=vile h:\!awai pu me la. oia i pnka niai ai a ha.īiwai pu iho la ine ke Kapena o ka pu'.iii o ke ,nlo a!ii. j Ua halawai liko iho la keia mau ! kanaka "elua i kahi hookahi inp ko laua haawi like #na ; mai hoi i ke aloha lima oke r1 utft i kekahi no kekahi, a hoomuka aku la ka iaua kukai kaniailio ana |io na inea e pili ana i ka' uluaoa o ta la mamua iho, , ! _Ea wani a Terevile i onne aku | ai, Ua ioaa a ellia na manaolana o kalffiinai no ka hiki i kekahi o kaua ke waiho aku i na iioahewa ana i na ua maopopo ka hewa o kekahi o kaua i keke!ii. a jo : akekiimu nui nana i kono mai j'ia'u e hele mai au ianei 6 kuka pu lai me oe i ini paha he m?a hiki ia I kaua ke hooopono i keia mau ulu•j aO P- ■ j. ' i He mea "eiaio ia, wuhi ;a Mda 1» I Teremoui!e i p >ne mai a|, aka, ke i hooia e aku nei no au ia pe maniuli |o na mea i hoomaopo lēa ia mai f ia'u i keia wa. he kanalua ole ko'n jo na hewa a pau loa oka uluaoa j {nehinei, ua ili iho ke kpikoi o ka j hoahewa nui an« maliina o kou j pee koa. E hnomanawaoui iki ka ahewa ana e ka hoaloha a.hiki ī k'a pau ana o ka'u mea i makehiake ai e hniki aku i» oe, Ua luakaukau au ma ;na ano a pau e hoolohe 1 kau mail kaiuailio ana, a e hoomaka akn oe e like me kau i makemake ai. , Pehea aku nt-i o M Didor>K Bugaaoij>a? Aia oia mawaena o make a nie ke ol.i iloko o keia; manawa. Mawaho ae o kela i louhia ia ai oia i ma ke kipoohiwi, ua puka pu koi na akemania mai kekahi' maka pa* K i hou-mai, a oia kona eha kuko nuk>Miu a na kaukā e hopohopo nei i kene oia. j ~ Aole oia, aka, he makemake au e hoike mai oe i na paiia ke uiau nei no Kona hoomaopop.i; i, na mea a pau a hiki i kei:>. manawa'? i ninau akn ai o TerVvih*, Ae, oia inaii no kona ajuo hootraa hiki i keia wa. ■ - ll'- hiki no anei iaia ke kamanio ; mai . ; j Aia wale no mo ka nni oka lia- | ho hiki no nae iaia ka- ! maiiio mai. | ; Ai na pela e komo |v;vua e iko | mia K heh aku kana ej nimm iaia jma ka īnoa o ke Akua ?jlana l.oa, je hoike niai oīa oia i ka j mea « iaio, ia o kana maii mea a pau e kama- ' iHo r' ke ku i kapouoe Um uoiaia j ka'u e ( au kakoō ana. • l keia o ke?a nono; i puka ai jni vi ka waha aku o M d« f lVrevilee I hele lav,a e ikē v ke v ka i hoeha j !ia ua kulon !ki ihola keia M ?a ' j Tt.-rpmouUe * uoonoo, a UuHu, u:v a« Kuā ia oi a. a oia koke no ko laua Jwa i kv>mo akn si ilokoi' ka rmin o s ka n\ea i Ih>olv;v \u e nuK' ;u\a. ; R hoOiviāūaw?uuu iki ih'o kaua e ka mea hehiho}u>a «\vita hoo skui ,' ka U -Ap>.\vv • ! īko la«iV konv\ an;v *ku, n?\ ha aku la me ka iko k ko II nuvk;v o *toko o i ■ na kwpillkiiō ka a oiai ]aua >'J komo oku s\, isa hoao |tval U \>a | * P!dv>ng K not oj ala Uuna. , aka. m-\nn)h koii:v n|«a!i\v:.'\ a l ke sV\ ;\e IMna. «a :haw?o hou > a.ku la o?a iUma o kahl inoo. . j ]uvkokv 4 o M de 1? , . j

j Tereiiiom'le 'ma ka moe me ke kau-| j oha_ana mai hoi ia Terfvile 0 ninau !■ ! aku i-.ua Didong Bugndciga nei. A j jo ka hopena o.kana. ninau. tia pololei mai la keia Didopg Be.gado-j iga me ka hiki oie hoi iaia ke hoo- ° laluu a ke huna.iho i ka'mea oiaio i e Ina kona ike i kona,kupilikii tua-[ ! opopo o lee haKoko ana mawaeiia o 1 ka tnake a me ke oia. ! Ae, na heomaopopn mna ke Ka-1 nena TeJevilo i ka liiki ole i keiai kariak,t ke huna 1 ka mea oiaio. a 1 oia no ke hurnu■ nui o Kon'a ako i: ana e ninaa pono i keia kaiiaka, aj; huli ae la f>ia haawi i kekahi salu j ta ana ia Teremoui!e me kona' pu-; . ka una sku hoi īwaho 110 ko hoi i 11 na 110 kona hotele ponoi. I j . Ae, ua huli hoi aku o Terevile no ; j kona hotele ponui iho, a ; aia i nohoi 1 iho ai īlalo, ua kaooha akn la oia j 1 ka kakou oj>io Do.n Maseka a me j ' kona mau hoalnha e.hiki kino mai j I e ai pu «ne ia iloko o oia aiuna ahi ' a hi. I I ko lakon hiki ana mai 1 ka pa- j p.iaina a Terevile. ua huli ae la ua | Kapena nei a naua hoomau aka k ! oia i ka. opio me iva maka o I ka hauoli no kana mau hana hiw*lliiwa o ka wiwo ole iloko o ia m:ai 1 j la-o ka uluaoa, a haawi aku la oin )i na hooinaikaikHĪ a rae na mahalo ! ana he nui, e like> me ke kulana o[ ka «nahalo a me ka ana i me loaa ana ia Atosa Pa J rtsa a me Aramisa, a oia ka kakou opio 1 haawii mai ai i kekahi mino- [ aka ana i ke Kapena. J Ua ai iho la ka kakou opio o ka 1 hauoli nui no keia mau leo 0 ka j malialo 1 loaa mai laia msi a Tcrevtle mai, a oiai lakou ma īa kulana j o-ka hauoli. ua kani mai la ka uwaiti kau hale e hoike mai ana o ka 1 hora G ponoi ia o ua ahiahi ala, n I oia koke no kona wa 1 ku ae ai ilu- , j 'na a haawi a- hāawi aku la i ke kauoha i ka kakou opio a me Ai ami -' : a'a ma e hele koke i ka hale 0 ke j

Alū ka Moi me ka hakalia ole i ' keia minawa. j O ka pnka ana mai 0 ka huaole-; lo kauoha uīai ko Terevile waha j inai, oia koke no ko laua wa i ku koke ae ai iiuna a haalele īho la 1 j ka papaaina no ka lakou huakaī o j •<a ike ana aku i ke Aiii ka Moi; ma'.aloo kana mau kauoha 110 ka j hookiua ana aku i ka kakou op;o Don Maseka i~na ona. j 0 ko lakou hiki sna. ak"i i ka hale o ua Alii nei, e hoike mai ana : no na helehelena 0 ka hale i ke j nhohia ole. a me ka liauoli ole ma- j muli o na haawina 0 ka hoi ole mai j 0 ua Alii nei mai kana lmakai ha- j hai holoholona i ka wu-.oahele o j Sana Gereiuania, | Ae. ua komo ne» ka kakou j , opio a me kona poe lioaloha me ko j lakou Kapena m'a ka rumi hookipa j ja lialawai aku la ko lakou mau [hele me ka huina nui 0 na k»ne aj I me na wahine e noho ana me na ; I haawina ohohia 0 ke kaU ana āku j no fiuii hoi mai. TJa hala ae la he hora o' ; ko lakou kali ma ua rumi liookipa ! nei, me ka hookaau ana 1 ke kama- ' ilio hoohala manawa. A oiai no ■ lakou ma ia kulana o ka kookaau : kamailio'ana, aia hoi, »a pnhola ! kobe ae la ka lono a puui ke kula- : nakauhale no ka hult hoi ana mai ; o ua Moi nei mai kana huakai holo . "> ka hahai haloho'ona iloko o na : ululaau o Sana Geremaiua iloko tho o ia mau la. Oiai keia lono i pahola ae ai iwa- , ena 0 ke anaina. ua hookm pu mai j la ia me ko Don Jtasoka puuwai n lana malie ae la mo ka hakukoi ī ana o ke ano p*hoihoi 0 j ka hik» laia ko iko aku i ka hopons j o kona |H>maikai * hoopuo mai aua ho,IAKX) mile walo no ka mamao a 01 a kana e nana hoomau nei nw ka ipuka no kona iko aku i ko Aii: ka Moi i ke kon>o mai iloko. A oiai oia e hoonian ; uvi 00 i ka nana ana ino kn malio, ua komo mai k ka Woi Lui XIU i ukali ia v- kona mau nkali i«KhoiH x tnai ona , K paa ana no iv a ko 01 lims kana owepa kiliani o hahai holohv>lona. 1 ko ke Alii ka Moi kōnio ana ' mai. uia koko ino ka w& 0 ko £ na na i ko ae ai ilana n haawi s.ku U--1 ka hwh»nohrtno ana i ka huakai j a ki& AHī, n o a m* Paro i a uv<» lakou uo a. p«u\ k*kahi j i ku lainā pa aku ka kskv«u i opio « kx» aku ana wahopo. po«to afeu « t\va. A : 0 kn noi iluna, na hoomaopopo aku ■ Sa ka kakou ko& opio. aia kekahi 1 manao uluko o ka huhu uui iloko o W Alii Ra Moi niamuii oka ha k»« v akutna o koua m,\u holoholoni* a «wo ka woli o ka ula o ko a!ii ko o kona wau kiionohi, A oiai o Alo*a. P*rosa a me A?ahe pe-o r, s x k:\rxiaav 1 ko Alii ka MoL ua haUw.-ti U mo U«tou kekahi knonohi 0 Va t>;\naina i» ,hn 0 ua AtU ro : , wo V

niea la, aole loa <ua ī ike a i liaa.wai niua me Arauiisa uia iuamna, A i kona wa i 'ike akn ai i ke Kapena M. de Terevile, ua haawi alm Ia oia i kekahi nana ana o ka huhu nui me ka naiuunamu ana iho iaia" iho a '*komo aku la oi i ka ruini, O ka nalo ana" aku no ia o ua Alii nei. oia \oke no ko Araraisa wa i huh ae ai a nane aku la i ko lakou mau hoaloha i ka i ana aku: "He mea niaoiK):>o aole a holopono aua ka kakou huakai i keia la, a i.i,yle no hoi e hoohanohano ana kakou nie ke kulaua o'ka Naita i k«ia la." E kakali ihooukou maapei i uuoi minnte, wahi a Terevile i pane mai ai, a i na au e hoi ole ni.ai iloko oia mau minute, alaila, ua ike no oukou i kuu hotele, hoi aku no oukou īlaila, oiai, aohe wniwai o ke kali hiiu nna mai ia'u uiahope oia manawa.