Ka Oiaio, Volume VI, Number 22, 1 June 1894 — Page 4

Page PDF (1.17 MB)

This text was transcribed by:  Arnold M. Hori
This work is dedicated to:  Hawaiian Historical Society

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

 NUPEPA KA OIAIO.

J. E. BUSH,  Lunahooponopono.

J. K. Penikalaka, Puuku.

 

POALIMA IUNE 1, 1894.

 

HE MOOLELO HOONANEA

---NO---

Don M. Maseka.

 

Ka Opio Iloko o na

wilia@ ana a ka

Pahikaua,

 

Ka Omole Laau Hamo

Kupaianaha.

 

A O NA MAKANA HIWAHIWA

EKOLU.

 

    Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti

ME NA

KIAI PUKAUA EKOU,

 

MOKUNA V

  Ae, ua komo aku o M de Terevile e halawai pu me 'ke Alii ka Moi, a o kona poe koa hoi me ka kakou opio ua noho iho ia lakou malaila no ke kali ana aku i kona wa e huli hoi mai ai, e like me kana i hoike mai ai ia lakou e hoi mai ana oia iloko o umi wale no minute.

  Ua kakali aku la lakou a hala ka napalua hora, oia koke no ko la lakou wa i ku ae ai iluna a hoi aku la i ke hotele Terevile me na manao pihoihoi no ka hopena o keia ike ole ana i ke Alii ka Moi.

  Ma keia komo ana aku a M de Terevile e ike i ke Alii ka Moi iloko o kona huhu nui, ua lawe ae oia i ka lima kakauha o ka manao paa o ka wiwo ole a me ka aa ana aku imua o ke Alii ka Moi iloko o keia hora o ke pakalaki nui a me ka huhu nui.

  I kona wa i komo aku ai iloko ua halawai aku la me kona ike ke Alii ka Moi e noho mai ana iluna o kekahi noho ie me ka hilihili ana hoi i kona kamaa buti me ke kumu o kana huipa, a i ka wa i ea ae ai o kona poo iluna, ua pane aku la o Terevile i ke Alii ka Moi i ka i ana aku penei.

  Pehea ke ola kino o ke Alii ka Moi keia la?

  He inoino loa, wahi a ke Alii ka Moi i pane aku ai ia M. de Terevlie, ua hele mai au a uiha me ka naluea o ka naau.

  "Alaila. ua loaa ia'u na haawina o ke kaumaha o kou ola kino maikai ole i keia la, "wahi a M. d. Terevila. "Aole anei oe i hoohauoli ia mai e kau huakai o ke alualu holonolona o keia la aku nei?"

  "He mea oiaio ia, aka, ua hahai ia au e na ulia pakalaki he nui ma kou alahele, e laa hoi kou kokoke ana aku ma kahi o ka loaa ana ia'u kela dia. a pehea la hoi i huli ae ai ke pakalaki a o ka haule iho la no ia i ka hope waa o ka loaa ana ia'u. A aole wale no hoi oia eia hoi ke Kadinala ma kou aoao e hoouluhua mau mai ana ia'u, a no ia kumu ua nui ke pioloke o kou oonoo a me ka nui hoi o ko'u huhu nou e M. de Terevile?

  "Ma ka inoa a na lani kiekie loa, e oluolu oe e ke 'lii ka Moi e hoike mai pehea ia au i hana ai i hooulu ku ia ai kou mau noonoo maikai a apau a lilo mai au i mea nau e huhu ai?"

  "Penei iho la anei oe e hooko ai i ka hana nui a kou keena? A no keia ano hana anei au i loaa aku ai ia oe ka hookohu o ke kulana o ka hanohano o ka lilo ana i Kapena malalo o ko'u mana- a o kahi anei ia o ka hana a ko'u poe koa o ke ao i ka pepehikanaka @oe ka hoopuka ana i na olelo hooweliweli e puhi ia Parisa holookoa i ke ahi a e hoopioloke hoi i ka noho oluolu ana o ka lahui kanaka me kou hoike ole mai ia'u i kekahi mea e pili ana i keia kumu hana? Aka nae, ua maopopo lea no nae ia'u ke kumu nui o kou hiki ana mai nei ia anei. I hele mai nei oe e hoahewa no ia oe iho mamuli o kou alakai ana e komo iloko o na hunaele he lehulehu wale, a mawaho ae paha o na mea apau, ua makemake oe e hoike mai ua hooko ia ke kulana o ke kaulike a me ka pono."

  E ke Alii ka Moi, o ke kulana o ko'u hele ana mai nei lanai mamuli wale no ia o ka hoike moakaka lea ana aka ia oe ka mea pono a me ke kaulike. A o ua pono aia o ke kaulike, oia ka'u i makemake ai e koi aku ia oe e hooko mai i keia manawa.

  Ma o wai ala? wahi hou a ka Moi.

  Ma ko'u mau koa ala i na e oluoluolu mai ka Moi ia'u.

  A-ha! He wahi hana hou kau. Ua manao anei oe o keia poe koa lapuwale nui wale ou ekolu a me kekahi wahi keiki ao hou @oko o ka laina kaua, aole lakou i uhi ia e ka manao daimonio o ka uluahewa a me ka pupule a lawe ae ia lakou i ka lima kakauha o ka pepehi ana aku ia Didong Bugadoiga a loaa iaia no palapu o ka ehaeha, a eia oia iloko o ke kulana kupilikii o ke kokoke loa ma ke kae o ka iuakupapau iloko o keia manawa? Auwe! Ua makemake anei oe e hoike mai ia'u, aole keia poe kolo he i hele aku me ka hoopuka ana i na olelo weliweli o ke puhi ana aku i ke ahi i ka hotele o ke Dute de la Teremouile, a he hana okipuu maopopo maoli hoi o ke kalohe Laahaa loa iloko o ka wa maluhia e like me keia manawa. He mea oiaio no paha i na he wa kupilikii keia o ke kaua, alaila, aohe olelo ana aku aku, he hana haahaa loa hoi o ka lupuwale iloko o keia wa o ka maluhai. Ke ike mai la anei oe i kela mea. a ua makaukau anei oe e hoole mai i ka oiaio o keia olelo a'u e M. de Terevile?

  He wahi moolelo pahee loa kau i ka welowelo e ke Alii ka Moi. E oluolo ana anei kou ihiihi e hoike mai i ka mea oe nana i hoopihapiha i kela mau olelo? wahi  Terevile i pane aku ai me ka malie.

  Nawai i hoike mai ia'u i keia moolelo? Ua manao oe nawai? Na ka mea e kiai ana me ka makaala oiai au e moe ana; e hana ana, oiai au e huoli ana, a e kiai ana me ka makaala loa i na mea pili kuloko a me kuwaho o ke Aupuni ma Farani nei a ma Europa..

  Alaila, o ka manao maoli o ke Ahi ka Moi ma ia Mea o ke Akua Kiekie Loa, e laa ko'u halawai ole me kekahi ike o ka hoomaopopo ana i kekahi mea ola uhane i oi ole aku ke kiekie maluna ae o kou Ihikapu e ka Alii me Moi, wahi a M de Terevile i pane mai ai.

  Aole loa pela, o ka'u mea e kamailio nei, oia no ka mea e haawi mai nei ia'u i na kokua ana he nui ko'u hoaloha hookahi hoi--ke Kadinala.

  Aole o ka mea kiekie he Kadinala oia ka mea Hemolele loa?

  Heaha kou manao ma ia mea e ke Kapena?

  O ko'u manao maoli ma ia mea oia no, aole o ke Kadinala he Pope ka mea Hemolele--aole ona hewa. A o ke kulana hemolele a me ka hewa ole o ka Pope, aole loa i loaa a e hiki hoi ke hookau ia aku maluna o ke Kadinala i lohe oe e ke Alii.

  Alaila, o kau e kamailio mai nei ia'u, ua makemake oe e hoike mai, na imi epa ke Kadinala, a ua makemake hoi e hoomaewaewa ia'u?

  Aole loa pela ko'u manao, aka, ua makemake au e hoike aku ia oe e ke Alii, ua imi epa iho nei no keia Kakinala iaia iho, ua noike ia aku oia i ka mea oiaio ole, a ua hikiwawe loa oia ma ka ahewa ana i na koa ou e ke Alii ka Moi, he poe ka hoi ana i huhu nui ai. a maluna ae o na mea a pau, aole loa oia i lawe mai i ka mea kaulike a oia kona alaki nana e kuhikuhi iaia i ke alanui o ka pololei a me ka paewaewa ole.

  O na ahewa ana a pau, aole loa ia mai iaia ponoi mai. aka, mai ko ke Dute M. de la Teremouile waha ponoi mai no. A heaha iho la kau pane no keia e Terevile?

  O ka'u e hoomaopopo nei, oia no kona komohia kuhohonu loa iloko o keia ninau. e hiki kupono ole a iaia ke lilo i hoike kaokoa no keia hihia. Aka, mamuli o ke kulana keonimana o keia kanaka a'u e hilinai piha nei, ua manao au e waiho aku no ka hihia imua ona.

  A pehea hou aku?

  E hoouna koke aku oe e hiki mai oia ianei, a nau ponoi no e ninaninau iaia i na mea a pau e pili ana i keia uluaoa he alo a he alo me kekahi hoike ele mawaho ae, a manope iho o ka pau ana o ka olua kamailio , ua makemake au e ike ia oe e ke Alii ka Moi.

  A-he, alaila. e alakai ia ko'u olelo hooholo no keia hihia mamuli o ka ke Dute mea e kamailio mai ana.

  Ae, e ke Alii ka Moi.

  E ae ana anei oe i kana hooholo ana?

  Me ke kanalua ole.

  A e haawi mai ana oe ia oe iho malaio o kana hooponopouo ana i na ia i makemake e hana pela.

  Ae, ma na ano a pau.

  E La Muriata! wahi a ke Alii ka Moi i kahea ae ai me ka leo nui. E La Muriata, e hoouna koke aku i kekahi mea e hele aku e hoike ia M de la Teremouile ua makemake au e kamailio pu me ia i keia ahiahi.

  Ua hoike mua mai oe e ke Alii ka Moi ia'u, aole loa oe i makemake e kamaliio me kekahi mea mawaena o M de Teremouile a me a'u.

  Ae, me na m@ a pau, koe wale iho mo ma ke kulana keonimana.

  I na pela, alaila. i ka la apopo ka kaua hana e ke Alii.

  Ae, i ka la apopo.

  E oluolu ke Alii ka Moi e hoike mai i ka hora ehia la o ka la apopo.

  I @a hora a pau au i makemake ai.

  Aole paha e hiki ia'u ke hele kakahiaka nui mai i ka la apopo, e @aa ko'u hanakuli ana aku i kou hiamoe e ke Alii.

  Hoala mai ia'u i kou wa e hiki mai ai. Ua manao anei oe ua loaa ia'u na haawina o ka hiamoe ana? Aole loa! Aole loa he loa ia'u he mau minute o ka hooluolu o ka hiamoe ana. Malia paha he moeuhane au i kekahi wa, aka, o ka loaa maoli ana nae ia'u o ka hiamoe. aole loa ia mea i keia manawa. E hele mai e like me kou makemake aka, e malama loa oae oe o kau aku na maawe o ko'u inaina maluna o kou mau koa a me oe pu kekahi i na e loaa ia'u na hooia o ko lakou hewa.

  I na aia ko'u mau koa iloko o ka nenelu o ke poho o ka hewa nui, e haawi ia na hoopai ia lakou e like me ke ana a lakou i hana ai. Aole anei he mea okoa ne kekahi a @ke Alii ka Moi i makemake ai? O ka hoike wale mai no kou a o hooko ia no ananei?

  Aole loa! Aole! Aole loa no ho@ me ke kumu ole au i kapa ia ai ka Moi Lui XIII ka hoopono. Nolaila, fea-well oe a hiki i ka la apopo Tea-well@

  Ke pule nei au e lawe aku na Mana Lan ia oe iloko o kana malama kupono ana a hiki i ka la apopo e ke Alii.

  O ka hookuu ia ana keia o ka laua kamailio ana a hiki i kekahi la ae. Ua haule aku ke Alii ka Moi iloko o ka hiamoe pono ole iloko o ia po mamuli o kona hooma nao mau ae i ka mea e hiki mai ana i kekahi la ae, a o M de Terevile hoi kekahi iloko o ka hia-a nui o ka moe pono ole a hiki i ke ao ana. Ua hoike mua aku nae oia i kona poe koa a me ka kakou opio, ua makemake oia ia lakou iloko o ka makaukau i ka hora 6 o ua kakahiaka la me kona hoike mua ole aku nae i ka mea e hana ia ana ia la, a o ko lakou mau ulia pomaikai a pau, aole loa la i hiki ke hooia ia mamua o ka ulia laki e loaa mai ana mai kekahi lulu Lusiana wa.

  O ka o ana mai o na kukuna o ka la o kekahi kekahiaka ae, a me ka hoike ana mai hoi o ka manamanamana kuhikui hora i ka hora 6 o ua kakahiaka la, ua lawe aku ia o M de Terevile ia lakou a pau i ka hale o ke Alii ka Moi, a haalele iho la ia lakou mawaho o ke alapii me kona komo pu ana aku hoi iloke e halawai pu ai me ke Alii i na paha i makemake ia lakou e komo aku, alaila, kahea mai ia lakou e komo aku, aka: i na aole, alaila, malaila no lakou hoi aku, ke mau nae na manao huhu o ke Alii no lakou.

  I ko M de Terevile komo ana aku iloko o ka rumi hookipa o ke Alii ka Moi, ua halawai po iho la oia me La Muriata, a oia kana i hoike mai ai i ke Kapena no ka loaa ole ana o M de la Teremouile iaia i ke ahiahi o nehinei, a akahi no oia a loaa aku nei iaia me kona lawe pu ana mai hoi iaia imua o ke Alii ka Moi

  O ko ke Alii ka Moi manawa iloko o ia kakahiaka nui, ua hoopiha ia no ia mamuli o keia kukai kamailio pu ana me M de la Teremouile no na mea e pili ana i ka eha kukonukonu ia Didong Bugadoiga, aka, aole ia he mea e hoopihoihoi ai i ka manao o ke Kapena M. de Terevile.

  Aole i hala e umi minute o ko M. de Terevile kakali ana iloko o ka rumi hookpa, oia koke no ka wa i hemo mai ai o ka ipuka o ka rumi o ke Alii ka Moi, a halawai koke aku la ka ike a kona mau maka me M de la Teremouile e puka mai ana iwaho.

  Ae, ua puka mai la oia iwaho a hoike mai la ia M de Terevile i ka mea oialo o ka laua kukai kamailio ana me ke Alii ka Moi i ka i ana mai penei:

  E M de Terevile, ua hoouna ia ae nei au e ke Alii ka Moi no ka ninaninau ana i na mea oiaio a pau e pili ana i kela uluaoa o ka haunaele ma ko'u hotele i ka la i nehinei. Ua hoike aku nei au i ka mea oiaio a pau me ka ahewa pu ana no hoi i ko'u poe koa ponoi. a aole wale oia, aka, ua hoike pu aku nei au i ko'u makaukau e waiho mai i ka'u poloai o ka mihi na kou noonoo akahele e huikala mai ia'u mai kela hewa nui i hana ia e ko'u poe. A oiai hoi, ua loaa ia'u o ka hanohano o ka halawai ana iho nei me oe i keia wa--aole anei oe e oluolu e lawe aku i ka'u poloai o ka mih oiaio me kou hoomanao ana hoi mai keia la aku he hoaloha mau oe no'u?

  Ae, wahi a Terevile i pane aku ai. Ua loaa mua la'u na manaolana no kou kulana keonimana a me ke aloha, a pa kau poloai o ka mihi i hooiaio mai i ua kulana ala ou e like me ka'u i lia mau al. e laa ka loaa mua ole ia'u o na manaolana o ka huli ana aku i mea nana e kaupale ae i na manao uluaoa o ke Alii ka Moi koe wale iho no oe. Ua ike lea iho la au me ka maopopo loa i keia wa, aole loa au i hoohauhili ia'u iho malalo o ke k@loka o 'ka hoopunipuni. iaa no m@, he haawi aku nei au i ka paulele o ka mahalo ana ia oe a nui loa me na huikala ana hoi e like me kau i poloai mai nei, a e loaa mau ana ia mau hoomanao ana iloko ou me ka poina ole,-- aia no he kanaka iloko nei o Farani i noho ia e na manao o ke kaulike a me ka hoike i ka oiaio i na wa a pau @me ke kuhihewa a hoohewahewa ole.

  He pono ia a me ka pololei, wahi a ke Alii ka Moi i pane mai ai oiai oia i lohe maopopo mai ai i keia man hoohalahala.

 

       Nui ka poe i hiki mai i ko makou nei Keena no ke kill ana mai, i ka ana Aina Kaulana Hon. R. W. Wilikoki; e hele e ana i ko lakou mau Aina i naowale na palena. Ua hoopau ia keia pilikia o ko kakou mau makamaka, mamuli o ko R. W. Wilikoki ana ana, a hookaa aku imua o na makamaka i ka mea pololei. E loaa no ia ma ka aoao ma Waikiki o ke Alanui Alakea, mawaena o ke Alanui Moi a me Kalepa, a i ole ma ke Keena o KA LEO a me ka OIAIO.

 

HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI

--NO--

KA UI NOHEA

KAMILIA

O KE

Kulanakauhale  Alii

--:O:--

PARISA

ME

Kana Ipo Aloha

 

Mon M. Duvala

 

Iloko o na hoinainau

hooipoipo ana me na

Ipo Ekolu,

 

MOKUNA XX.

 

  Ae e kuu makuakane. he oiaio ia mea a oiai hoi ua hana mai oia ma na ano a pau e hiki ai au ke poina i kau hana nou; a oia kau e nonoi ae nei i na lani e huikala mai iau no ia mea.

  Aole paha i moeuhane mua kou makuakane e loaa ana iau na haawina o ka noonoo o ka pane pololei ana aku iaia, a oia kana i kakali iho ai no hookahi minute a pane hou mai la:

  Aole anei oe i ike a i hoomapopo aole loa e hiki ia oe ke hooloihi aku i kou noho pu ana me ia?

  Oia hoi kau e noonoo ala me kou hoomaopopo a ike ole hoi.

  Aka, ua ike no paha oe aole loa au e ae ana?

  Ua ninau pinepine iho au iloko ou no ia mau mea me kou hooholo ana iho aole loa au e hana i kekahi ano hana e hoohaahaa ana i kou moa a me ka inoa hoi o ko kaua ohana.

Aka, ua ike no nae au me kou hooiaio pu ana iho iloko ou ua hiki no au ke noho e like me keia i keia manawa.

  O ka manawa no kou hoololi ana ae i ke ano o kou noho ana i keia wa ua hiki mai no ia

  No ke aha hoi e kuu makuakane?

  No ka mea, ke hana nei oe i ka hana e kue ana i ka ihiihi o ka inoa o kou ohana. He ipo kau e noho pu nei i keia wa. Aka, ua hiki no ia, e like me ka loihi au i makemake ai e uku aku e like me kekahi poe e ae e uku ana no ka hoopau ana i ko lakou pilikia o ka lealea o keia ao. A o kou noho ana me ia au e ike nei i keia wa, ua hoopoina aku oe i na mea laahia a pau, a na hooulu ae oe i na hauwalaau ana he nui e hele laula ae a hiki i ka ipuka o ko kakou home me ke kuni paa ana iho hoi i ka eleele o ke kahi kii hooleleaka o ka haumia maluna o ka inoa hanohano au i hookau aku ai maluna ou. A oia kau e makemake ole nei.

  Alia oe e wikiwiki e kuu makuakane, aka, ua makemake au e hoike aku au ia oe, o @ poe waha nui no lakou na leo wawalo o ka hauwala au i hiki aku ai na lono i kou mau pepeiao, ua hana mai no lakou iau i na mea a pau e hiki ai ke hoohaumia ia ko kakou inoa laahia. Ae ke noho pu nei au a ke aloha nei no hoi ia Madimosele Kamilia, nona hoi na kiionohi e hiki ole ai ke holoi ia mai kou puuwai ae i keia manawa, a he mea mau no hoi ia i na mea a pau a puni ke ao nei.

  A aole loa no hoi au i hookau aku i ka inoa hanohano au i haawi mai ai iau maluna ona a hiki i keia manawa, a maluna ae hoi o na mea a pau, aole loa au i komohia aku iloko o ka aie no kou noho ana me ka hoolilo ana hoi e like nui me ka mea hiki iau ke hana aku, me ke kimopoo pu ole ana aku hoi iloko o kekahi mau kulana e kono aku ana i ka makuakane o kekahi keiki e kamailio mai e like me kau e hana mai nei iau iloko o keia wa ano.

  Aole pela e kuu keiki, aka, o kahi nae ia o ka hana a ka makua o ke ao aku i kana keiki mai ke komopoo ana aku iloko o ka inea a me ka auwana ana o keia ao. Aole nae au e olelo aku ana ia oe ua hana oe i kekahi hewa e hiki ole ai oe ke huikala ia, aole loa, koe wale iho no paha ka hoomanao ana ae e hana aku ana oe, oia kau manao ai e alakai aku ia oe ke alanui o ka pono a me ka pomaikai.

  E kuu makuakane?

  Ua kamaaina a ua ike au i na hana a pau o ke'a ola ana mamua ou, a oia kau e hoike aku nei ia oe. o na wahine a pau loa, aole loa e loaa ana ia oe kekahi alakai kupono a noho maikai ana hoi ma keia honua mai a lakou m@, koe wale iho no i na he virikina ia o ka puupaa. O ke kulana o ke au o ka manawa i keia wa ua loli ae no ia mai ko ka mea maa mau. a he mea hiki kupono ole hoi i ke ao nei ke hoi hou i ke au kahiko ina aole loa e holomua ana i keia wa. A o kau noi hope ioa hoi @a @e i keia wa, e pono oe e haalele@koke aku i keia ipo au.

  Ua kaumaha loa ia au i ka hiki ole iau ke hoolohe aku i kou leo i keia manawa e kuu makuakane, a oia kau e hai nei ia oe aole loa e hiki iau ke haalele iaia.

  No ke aha hoi?

  No ka mea, aole loa he hale i hookaawale ia no ka poe hehena i ke aloha. Ina e hiki ia oe ke hoike mai he hale mai kekahi oia ano, alaila, aole loa au e haalele ana ma kaina kapuai wawae o kuu Kamilia, a e hahai ana au iaia a hiki i ko maua make like ana. Heaha la kou manao maoli no keia mea? He oiaio. ua hewa io no paha au. aka pehea e hiki ai iau ke hoolei ae i keia haawe kaumaha nana e kaomi nei i kou puuwai koe wale iho no kou hoohio ana aku ia@ iho i moepuu no kena aloha.

  Ea, e kuu Amana. e hoopau koke oe i kena mau, kamailio o ka hehena, a e huli ae oe a nana ma kau mau aoao, a aole anei e nele kou ike i kou makuakane e noho aku ana, he mea hoi au i aloha nui ai i na la i hala hope ae nei-a ua manao anei oe he hana ia ao ka hanohano nau e noho pu ana me kekahi wahine i komohia ia e kela a me keia?

  He mea oiaio no paha ia au e kamailo mai la, aka. heaha ka pili o ia olelo ina ua aloha mai keia le de iau kona puuwai a pau e hoi hou mai ana no hoi kona mau la o kinohi mamuli o ka haawe kaumaha ana eauamo nei o kona aloha pili pau iau me ka loaa pu ana hoi iaia o na haawina o ka loli ana ae o kona ano o ka noho ana?

  Ua manao anei oe e Amana he huakai no ka hanohana ka kekahi kanaka ka hele ana e hoola i na mea a pau i loohia ia me, keia mai hehena o ke aloha? Ua manao anei oe na ao mai ke akua o na kauwa e hana ia keia mau hana ku i ka lapuwale e like mo keia? A hehena hoi kou manao ina, ua piha aku ia oe na makahiki o ke kanikoo o ke kanakamakua i keia wa a e huli aku oe i hope a nana i kau mau hana o na la opio? A mehea la oe i keia manawa ina e hoohalike aku ana kou makuakane e like me oe i keia manawa me ka haalele ana hoi i kona kulana o ka hana a me ka hanohano? E hoomaopopo popo oe i keia mae e Amana a o hoopau hoi i kau mau kamailio ana o ka hehena a me ka pupule. Aole oe e ike hou ana i na kiionoho o ke ia wahine, oia ke koi a kou makuakane i keia wa.

  O ka hiki hou olo ia'u ke pane aku i ko'u makuakane i keia wa oia kau i noho malie iho ai me ka mamule.

  Ae, e Amana. wahi hou a ko'u makuakane, ma ka inoa laahia o kou makuahine e moe mai la iloko o ka luakupapau, e hoolohe mai oe ia'u, a e haalele aku hoi i keia ano hana au e hana nei he mea hoi e hiki wale ana no ia oe ke poma me kou noonoo ole no ia mea, e noonoo oe no keia mua aku. a e hoopoina no hoi ina mea i hala.

  He mea hiki loa ole ia oe ke hele hou ma keia alahele, a aole hoi e hiki ia oe ke hoomau aku i ke aloha ana i keia wahine. Aole loa he hana nui ka hoololiloli ana i ko olo aloha a e hiki mai no auanei oe ma ke alanui o ka poina ana ou iaia. Ina no noi oe e keehi hou aku i hookahi kapuai hou imua, alaila, he @a kanalua ole no'u ke i ae e hiki ana oe ma ke alanui o ka pono a me ka pololei. A e hoomaopopo pu ino no hoi oe i kou kulana o ke ano pakike i kou makuakane, a mahope paha e ike no auanei oe ua pololei au a ua pono hoi ko'u kii ana mai ia oe e hoi, alaila e hoomaikai mai ana oe i kou loaui makuakane nei iloko o kona mau la kanikoo o ka elemakule. Aole anei oe e hoi ana e Amana?

  O kou hoomaopopo ana hoi i ka pono a me ka pololei o na olelo a kou makuakane e pili ana i kekahi poe wahine okoa ae, aka, aole loa i kulike iki me ko Kamilia kulana, a o na huaolelo hoi i hoopuka ia mai e ia. aole loa i hoopuka ia mai me ke ano kakaua a me ke koi maoli mai o ka manaopaa, a oia ke kumu nui nana i haawi mai ia'u i ka mumule o ka pane leo ole aku iaia. A oia kana i kakali mai ai no kekahi mau minute a @ane hou mai la.

  A pehea kou manao?

  E kuu makuakane, aole loa e hiki ia'u ke haawi aku i na manao o ka hoohiki imua ou i keia wa, oiai o kau mau mea a pau i kamailio mai nei. ua lele oi aku no ia mawaho o ka mea hiki ia'u ke hana aku.

  Pehea la oe i hoomaopopo ai e hiki ke hoololi ia keia koni ana a ke aloha mawaena o maua, oiai hoi he kulana okoa ko kuu Kamilia i keia wa, a aole i like me kau i manao wale ai. O ke aloha oiaio maoli, me ka nana ole i ke kulana o ka wahine nana i hookomo mai ia mea he aloha, he ulia no ia no ka pomaika o ka noho oluolu ana. Ina oe e ike ana iaia i keia manawa, aole no e nele kou hoomaopopo iho aole loa au i hana hewa iki mamuli o ko'u aloha ana iaia. He hilu ia i keia wa e like me ka hilu o kekahi wahine noho malie au i ike ai.

  O kau mau mea a pau e kamailio mai nei aole loa ia he kumu kupono no'u e alo ao ai mo ka ao ole mai i kau noi. Ina oe o noonoo iho o kou mau pomaikai a pau i ho@ili ia mai o kou makuahine, oia hoi he kanaopo tausani dala ke makemake nei oe o haawi aku na keia wahine

  Ua pale mai kou makuakane ma na ano a pau no kau mau mea o kamailio ana, a no ko'i ike i ka holopono olo@, na noonoo iho la an ia e pane mai ia o i keia mau wahi laina ae la maluna ma ke ano o kaua puupuu hope loa ia pau.

  Nawai oe i hoiko mai nei o haawi aku ana au iaia i kela huiua dala.

  Na kuu notari no hoi. A ua manao anei oe e hiki ana i kekahi kanaka hoopono ke hana i kekahi ano hana poholalo e like me keia me ka hoike mua ole mai ia'u? A o ko'u hiki ana mai nei i Parisa nei. @e @iki ana mai no ia e hoopakele ae ia oe mai ke komohia ana aku iloko o ka nenelu o ke noho o ka ho@ko ana aku i kekahi ha@a haua h@po loa a a me kou ho@poino a@ @hoi ia oe iho no kekahi wahine. Ua wai@o mai kou makuahine i na mea apau e hiki ai ia oe ke ola @e ka hanohano aui ma keia ao. a aole noi o ka nono p@ ana me ka mala@a kekahi i@o e like me ka@e hana nei.

  E kuu makuakane, he hiki ia o ke hoola aku ia oe ma na ano a pau aole loa he wahi lihi o ka ike o Kamilia i ko'u mau manao a pau@  e pili ana no ia mea.

  A heaha la hoi ke kumu nui nana oe i kono mai e hooko aku e like me ia?

  No ka mea, o keia wahine au e kamailio nei, ua hoike mai oia i kona manao e molia i kona mau waiwai a pau i hiki ai iaia ke noho pu me a'u.

  A o kou ae aku la no ia i keia mau molie ana mai pela. He wahi hana kohu ole loa ia ma kou aoao o ka ae ana a ku ia Kamilia e molia mai i kona mau mea a pau nou. Ea. ua lawa iho la au e kuu keiki. a ke kanohi aku nei au ia oe e haalele oe i keia wahine a e hoomakaukau hoi i kou mau wahi opeope no ka huli hoi ana aku Aole loa au e haawi ana i kou ae e hana ia keka hi mau hana haumia iwaena o ko'u ohana.

  E kala mai oe ia'u e kuu makuakane aloha-aole loa au e hoi.

  I ka @a i puka aku ai o keia mau huaolelo mai ko'u waha aku ua ike koke iho la au i na helehelena ha@kea i ka hoalii ana iho maluna o kona mau papalina.

  A oia iho la, aka, na ike no au i ka'u mea e hana aku ai.

  A oia koke no kona wa i huli ae ai a kahea aku la i ke kauwa o ka hale, a i kona hiki ana mai imua ona ua pane koke aku la oia i ka i ana aku:

  Elawe koke aku oe i ko'u mau ukana a pau i ka hotele de Parisa. a huli ae la oia o komo iloko o ka rumi moe e komo i mau wahi aahu maemae nona no ka hoomakankau ana hoi iaia no ka huli hoi ana aku.

  Aole anei oe i hai mai ia'u e kuu makuakane aole e hoouiu i kekahi mea e hoouluhua aku ana ia Kamilia? wahi a'u i pane aku ai

  Ua ku ike iho la oia malaila iloko o ka noonoo nui ana a ea ae la kona poo iluna me ka nana pono ana mai noi ia'u a pane mai la:

  Ua hehena ia paha oe!

  I ka pau ana iho o kana mau kamailio ana ua huli koke aku la oia me ke pani ino ana mai i ka ipuka me ko'u hoomaopopo iho hoi ua huhu ia ua elemakule ala a'u, a o ko'u puka aku la no hoi ia iwaho a kau iluna o kekahi kaa no ka home Bougavela ka pahu hopu.

  I ko'u hiki ana aku i Bongavela. e kakali mai ana no kuu Madimosele Kamilia me ka manao o ka pihoihoi nei no ko'u hoi aku.

 

MOKUNA XXI.

  Akahi no a hoi pono iho la ko'u wahi manao ua hoi mai la oe. A pehea mai la kau huakai? me kona apo mai hoi me kona mau lima palupalu ma ko'u a i.

  Ua noho koke iho la au ilalo a hoomaka aku la au e hoike no na mea i kuka ia me ka holopono ole mawaena o'u a me ko'u papa.

  Ae, o ka'u no ia i haupu ae ai me ka pihoihoi o ka makau nui, wahi ana, i ka hiki ana mai nei o kela kauwa a hoike mai ai o@ ka hiki ana @oai o ko makuakane

  I kela wa, ua holo@i koke@ ka ma@ele o ke anu iloko o ko'u @u@ ai@ ka haalulu @i. me he mea ala he pakahiki oui e ali @ ai ana mal@ @a o kaua. a oia ka'u e hoomanao ao nei na n@ ana p@lia au@nei o aua@o kou kaumaka a pau.

  Malia pah@ e pono oe e haalele mai ia'u manua o kou loopaapaa ana me kou makuakane a lilo ia i mea no olua e kue ai, aka nae, aole ioa au i huna i kekahi mea, koe wale iho no ko kaua noho maluhia ana iloko ka malie a me ka aleale ole o ka wai.

  Ae, ua ike aku la no hoi paha ia he ino kaa e noho pu nei i keia wa, a aole anei oia i hauoli no kona ike ana owau kau ipo, oiai, aole loa au i piikoi aku a oi mamua o ka mea a ko@a kulana e ae mai ai.

  Ua hoike aku nei anei oe i ka kaua mea i hoolala ai no keia mua aku ?--

  "Ae ua hoike aku nei au i na mea a pau iaia, a o kana man pane mai nei oia ka'u e naluea ala oiai ua ike koke mai la no oia i na ouli paa a ke aloha e m@kii nei ia kaua a elua

  "Alaila, heaha ka kaua hana kupono no keia mea?"

  "E noho malie no kaua pela a e alo aku hoi i ka ehuehu o na hailuku ana a ka ino."

  "E hiki ana no anei@"

  "Ma na ano a pau e pono e hiki."

  "Aole anei e hoonunulia ana kou makuakane?"

  "Ka, heaha ka mea hiki iaia ke hana ae mawaho oia mea koe wale iho no kono ae mai."

  He mea oiaio ia, aka, aohe no pae i maopopo lea ia'u ka hana a kekahi makuakane i kana keiki i wahi nona e haliu aku ai i kana hana; koe wale iho no paha kona hoomanao ana mai ia oe i ka'u mau hana o na la i aui aku la, a aole wale oia, aka, e hoao ana paha ia mana ano a pau e huli i kumu nou e haalele koke mai ai ia'u.

  Ua ike no oe a ua maopopo lea hoi he aloha loa au ia @o.

  Ae, aka, aole paha e li'u wale na la a e hoolohe aku no auanei oe i kou makuakane, a o ka hopena iho la no ia o ko kaua noho pu ana.

  Aole ioa pela e knu Kamilia aole loa pela.

  O na hana lapuwale keia a kekahi o kona mau hoaloha, oia ke kumu nui o kona kamailio huhu ia'u. A ma na ano a pau, heaha ka pilikia?

  Aole pela oe e kamailio mai ai e kuu Amana. Ua hiki loa ia'u ke hana i na hana a pau i na ia he mea e mawehe ae ai i na noonoo ana na'u keia mau hoohihinea mawaena ou a me kou makuakane, aohe a keia la ua hala ia me kona mau pakalaki a pau, na ka la apopo e nana nona iho.

  E hele hou oe i Parisa i ka la apopo, a e kuka pu hoi me ku luai makua, malia paha o hoomaopopo oia i kou kulana, aka, mai hoao ae e kikoi aku iaia, a e haawi aku oe i kou oluolu a pau iaia, a malia o waiho pu wale iho no i kono mau manao. A ke manaolana nei au me ka hooia aku ia oe e kuu Amana-- i na no e auhulihia kou kulana ma na ano a pau--e mau ana no ke aloha o kau Kamilia nei ia oe.

 

Hale Kuai Lako Hale Nui!

 

E Hanaia no la Lako Hale o na ano a pau

 

Na Lako Hale i Makaukau mua mai na Aina e mai.

 

Na Bela Moe o na ano a pau.

 

Na Moe Oka a me na pono Lum@ Moe e ae o ke ano hou loa o ka

HOIKEIKE NUI O KIKAKO.

 

   Na Uluna Hulumauu i uhiia me ma pale Silika o na ano like ole a me na Uluna Mauu

O Kela a me Keia Ano,

 

   Na Pela Moe Lauoha, Lumi, Huluhipa, a me na Bela Moe Mauu muakaukaa mua i na manawa a pau.

Na Noho o na Ano a pau.

He mau noho hoolimalima no kekahi no na anaina hoolaulea a ahaina

paha, he oluolu loa ka uku hoolimalima.

   He oluolu loa na kumukuai o na pono lako hale e na ano a pau e waiho nei maloko nei o ko maua HALE KUAI.

ORDWAY & PORTER.

Alanui Hotele ma ka Hale Pohaka e Kohikana mauka mai o ka Mele Kolaunu Hou

Telepona Bele 525            Telepona Miutala 643.

jan 19-1y dly.