Ka Oiaio, Volume VI, Number 22, 1 June 1894 — HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KA UI NOHEA KAMILIA O KE Kulanakauhale Alii O PARISA ME Kana Ipo Aloha Mon M. Duvala Iloko o na hoinainau hooipoipo ana me na Ipo Ekolu, [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KA UI NOHEA KAMILIA O KE Kulanakauhale Alii O PARISA ME Kana Ipo Aloha

Mon M. Duvala

Iloko o na hoinainau hooipoipo ana me na Ipo Ekolu,

| • MOKUKA XX. j s Ac e kr,u nmunnknne. hē oiaio ia ' \ ffiea a oini hoi ua hana mai ola raa i Ina ano a pau e hiki ni au kc poina 1 i "kau hana nnii; a oia kau e nonoi ■■'ae nei i na lani e liuikala rnai ' iau j no ia mea. ' j Ao!<! paha i moeahane inua kou I makuakane e loaa anā iavi na haa- . j wuia o ka noonoo o ka paiie poloiei j I aua aku iaia, a oia kanai kakali, I lin, ...» iiookalii uiinuto a pane j hou Ui ii la: i Aole ano oe i ike a i hofm)a< r>opo j aole loa e hiki ia oe ke hooloihi aku i i kon noho pu aiia nm ia? i Oia hoi kau e noonoo ala me kon i hooniaopopo a ike oJe hoi. j Akn, i>a ike no paha oe aole Joa | au a ae ana? | Ua ninau iho au iloko lon no ia mau mea me kon hooliolo iana iho aole loa au e hana i kekahi lanoiianae hoohaahna ana i kou | inoa a ime ka inoa hoi oho kaua i ohana. • I i Aka, ua ike no na« au me koul : hoomio pu ana iho ilōko ou ua hiki! : no au ke noho e iike me keia i keia I ! manawa. j i Oka manawa no kou hoololi ana j !ae i ke ano o kou noho ana i keia j wa ua hiki mai no ia | ! No ke alia hoi ekuu makuakanē? j ! No ka rnea, ke hana nei oe i ka j i haha e kue ana i ka ihiihi o kainoa I i o kou ohana. He ipo kau e noho : ipu nei i keia wa. Aka, ua hiki no | i ia. e like me ka loihi au i makema- j ;keai e uka aku e like me kekahi] ] po« eae e ufeu ana no ka hoopau | | ana i ko lakon pilikia o ka lealea o ; keia, ao. A'o'kou noho ana me 'a | au e ike noi i keia wa. ua hoopoiiia ' aku oe i na mea laahia a pau, a iia ; j hooulu ae oe i na hailwalaau ana i Ihe nniehelp laula' ae a hiki i ka j |ipuka o ko knkou home me ke ku* j ! ni paa āna iho hoi i kāeleele o ke j | kahi kii hooleleaka hatrrma j j maluna oka inoa hanohano au i j j hookau aku ai maluna ou. A oia j kan e makemake ole nei. j i Alia oe e wikiwiki e kuu makua-; \ kane, aka, ua makemake au e hoike ; 1 aku au īa oe, o poe waha nui no ! ; lakou na 100 wawalo o ka hauwala ! ■au i hiki aku ai na lono i kou maii | ; oeneiao, vfa hana mai no lakou iau ii na mea a pau e hiki ai ke hooha-, f umia ia ko kakou inoa laahia. Ae ; ' ke noho pu nei au a ke aloha nei no i ■ hoi ia Maclimosele Kamilia, noua] ■ ho! na kiionohi e hiki ole ai ke ho- j : loi ia mai kon puuwai ae i iteia ma- ! nawa, a he mea mau no hoi ia i na ! mea a uau a puni ke ao nei. ' A aole loa no hoi au i hookau aku | i ka inoa hanohauo au i haawi uiai |ai iau maluna ona a hiki i keia 1 manawa, a maluna ae hrti o namea ! a pau. aole loa au i komohia aku ! iloko o ka aie ho kou noho me 1 ka hoohlo ana hoi e like nui jiiw ka ' j unea hiki iau ke hana aku, nae ke ; j kimwpoo pu ole ana aku hoi i|oko o ; l kekahi mau knlana e kono .\ku ann ; l i ka īuakuakane o kekahi koiki e 1 . kamailio inai e like «le kau e haua | i mai nei iau iloko o keia wa ano. i Aole pela e kuu keiki, aka, o ka-' 'hi nae i» oka hana a ka makua o ' Ike ao aku i kana keiki mai ke ko-; i mopoo aun aku iloko o ka inea a' ime ka auwana ana o keia ao. Aole! 1 nae au e 01010 akii ana ia oe ua ha- j 1 na oe i kokahi hewa e hiki ole «i oe' • ke huikala ia, aoīe loa, koe wale iho' ! no paha ka hoomanao ana ae e ha- j ! na aku ana oe, oia kau manao ai ! alakai aku ia oe i ke alanuio ka | ; pono a me ka nomaikai. ! i R kun m-.ikuikane? j 1 Ua kamaaini aua ike au i na ; ; hana a pau o ko'a ola ana manuia ! ;on, a oia kau e hoike aku noi ia oe. \ ! A na wahine a pau loa, aole loa e j jloaa ana ia oe alakai kupo-1 !no n noho maikui ana hoi ma koin ! ' 'nonua mai a lakou m;a, koe walo ' ' iho noi na he ia o ka pun- f j l*asv Oko kuliuia o ke an o }taj | matrawa i keia Sva ua loli a<> no ia ; j mai ko ka moa tnaa mau. a ho moa; 1 hiki kupono ole hoi i ke ao nei ko! hoi lu>u i ke au kahiko ina ao!o !oa e holoniua ana. ji wa. A o kau , noi ioa hoi h v i keia wa, o ponooe e haaieklkoke aku i koia ipo au. f Ua kautnaha,j|»a ia au i ka hiki oio lau ke hoo!qho aku i kou leo i, koia nianawa o kyu makoakane, a oia kau e hai akv\ ne\ ia oe uole loa e Inki iau ke hāalele iaia. Ko ko aha ho»? nioii, U>a he halo i hookaawale la no ka jwo hohona i jo aioha. īna hiki ia Ro hoi-. ke uiai he hale hiai kekahi oia an<"s : ah*iia, aolo Kia U» e haalole aiia ma j! kaina kapuai wnwao o kuu , Kami- ( 1 lia. a e hahai aija au uua * hiki i,* i

lo muua-Ria!arli.k« !:•.' kon:nisnao .no ki'iii.iiioa? 1 ii- " oimo. ua hewa m.n.i-.pahH au. k.i ' pehea- e-niki ni i.-i-u ko liooh'i ao i ■ keia h mwp k,-! uni!ih;r ii i n.'i e kaomi , nei'i kou puuuai koH w.ii'! l . iliu n.. ko-n- iiool!if aoa aku i;ui iho ī • nie.o--i puu rvo kon-a alohn. . ; i K;i, e kuu A.m«nn. r; hoop.iu koko oe 1 ke'n:i man . kaniai,]io o Jca lie-: j hena,- a e huli ae oo a iiMna' uia . kwu' miiu aon'o,. a. ;aoie. ai.uū ; & nele kpn ike ī kuii makLuakane e ; noho aku ana, he mea hoi au i j :iV.ha !iui ::i i na la i hala hope nt | hei-a ua manao'anei oe he .haiia-'ia i ho ka hanohano nau e noho pu anaj ine kekahi wahino ī komohia ia e ■ keJa a ine keia,? j He mea oiaio no pahāla au e, kamailio mai la, aka. hea-ha ka pili o'ia olelo ina ua aloha mai keia le ; de iau kooa puuwai a pau o hoi hou niai ana no hoi kona inau la o i kinohi inamuli o ka haawe kauma-' ba iliia eauaino nei o kona alolm . pili paa iau me ka loaa pu ana hoi ■ iaia o na haawina o ka loli ana ae j jo kona ano o ka noho ana? , j j Ua niaiuio anei O'i e Amana he j jhuakni no ka hanohano ka kekahi j j kanaka ka hele ana e hool« i na.j mea a pau i loohia ia me keia m;ii ■ hehena o k-e aloha? Ua manao j anei oe ua ao inm ke akua o n:i ka- j u>va ehana ia keia man hana kn i [ ka lapuwale e like me koin ? A lie-' ■ hena hoi kou. manao ina ua uilni.j aku ia oe na inakalnki o k'e kani-] koo o ke kanakamakua i keia wa a e huīi aku oo i hopo a nana i kau'! mau hana o na la -opin? A niehen j la oe i keia manawa ina e hoohnhke aku ana kou makuakano e like me 03 i keia manawa mo k« haalelo j ana hoi i kona knhina o ka li;uia u • nle ka hanohano? E hooma<»pov>o j pono oe i keia mao o a o. hoopau Imi i k:m inau kaniailio ana ■ 0 ka hehena a me. ka pupuie. Ao'oj oe e īko hon ana i na kiiOnohi o ke. ia wahino, oia ke k.oi a kou luakuaj kane i keia u a. [ 0 ka hiki hou ole ia'ii ke pane [a'ku i ko'u makuakano i keia wa''oia' | kau i noho malie iho «i.i me ka j mumule. - !■. Ae, e Amana, wahi hpu n ko'u | makuakane. ma k'a inoa laahia o j kou makuahine e moe inui la ilo'ko; [ o ka luakupapau, e hoolohe mai o? j ia'u, a e haalele aku hoi i keia ano ; hana au.e hana nei he mea hoi e ; hiki wale ana no ia oe ke. pojna ine jkou noonoo ole no ia mea.e noonoo [ oe no keia mua aku', a e! hoopoina | no hoi ina mea i hahi, j He mea hiki loa oje iaoe ke hele j hou ma keia alahele, a |iolo hoi e |hiki ia oe ke lioomau aku i ke alojlia ana i keia wahīne. Aole loa he j hana nui ka hoololiloli ana i koolu jaloha a e hiki mai no au«m-.i oe ma j ke alanui o ka poina «vnft. ou iaia- . Ina no hoi oe e keehi hou,aku i hooj kahi kapuai hou niiua, alaila. he j kanālua olelio'u-keī ae e hiki j ana oe ma ke nhinui o ka poiio a ! me ka pol.ol.ei. A ehoomaopopu pu [i'no no hoi oe i kou kulaiia o keano j pakike i kou makuakane F a mahoj pe paha e ike ivo auanei oe ua polo--1 lei au a ua pono hoi ko'u kii ana niai |ia oe e lioi, alaila e hoompikai mai jana oe i kou luaui i.ei j iloko o kona mau la kanikooo ka | eleuaakule. Aolo anei oe!e.h<;l ana . o Amana? —' —h— ] O kou hoomaopoi)o ana hoi i ka l pono a me ka poloiei o na olelo a j kou makuakano e pili an?v i kokalu poe wahiue okoa ao, nka, aole loa i kulike iki me ko Kamilia kuhma, r o na huaolelo hoi i hoopuka ia mai e ia. aole loa i hoopuka ia mai me ke ano kakaua a me ke koi maoli uiai o ka mauaopaa, a oifi ke kumu nui nana i haawi mai i ka iviumuJa o ka pane leo oio aku i>»ia. A |Oi"a kana 1 kakali uaai ai po kekr.'hi j mau miuule a oane hou inai la. A oehea kou manao? ; 1 E kuu makuakane. aolo loa e hi- : ki ia'u ke haawi aku i na manao o ;ka hoohiki imua ou i keia wa, oiai iokaumaumea a pau i! kauiailio i «uai nei. ua iele oi aku no ia mawa- ; ho o ka mea hiki ia'u ke hana oku. j Pehea la oe i lioouiaopopo ai e j hiki ke hoololi ia keia kpni ana a ; ke a'olia mawaona o maiia, oiai hoi 'he kulana okoa ko kuu !Kamllia i j keia wa, a aole 1 like me kau i ma- ' nao wale ai. O ke aioha oiaīo niajoli, nie ka nana ole i ko ' kulana o ; fca wahine nana i hookoiho mai i-~. j mea he ;vloha, he ulia no'īa no ka ! pomaika o ka noho oluoiu ana. lua ! oe e ike ana iaia i koia munaw;*, aoj le no e nele kou hoomaopopo iho aole loa an i hana hewa iki mamu- ! li o ko'u aloha ana i ii.i. 110 hilu ! ia i k<Ma wa e liko mo ka 'lnh? o k«~- ' kahi wahine noho mnlie ;|u i ike ai. ! O kau man moa a pan ;o 'lio ni!īt noi aolo loa ia ho'kumuku- ' j>ono.no'u p »lo ao ai mo ; ka ao"olo mni i Wan noi. Tna <>■■ o n!oonoo i!io 'O kou mau pon\nik:\\ a p ; iu i hooiU jia mai o kou niakuahino,;oia hoi ho ! kanaopo tausau? dala ko j makema- ; ke nei oo e haawi aku; na kvia wahiuo j Ua pale mai kou makujak.>no ma ua ano a pau no kau ni;fu nioa o kamailio ana, a no'ko'i. ifo\ ka lopouo oW, ua uoonoo ihoila au ia o pano niai n\'u i koia uiau <jvahi laina ao la nialuna ma ke aiioo kana pnnpuu hopo 1 <a p uu Nawai oo \ hoike ma' noi ō haawi aku ana au iaia i kola hupa t!a!a? N* kuu notari nohoi. A ua ma nao aiu i oe o hiki a:;a i kokahi kanaKa hoopino ko hanai kokahiano hana poholalo o liko n o k,c:a mo ka hoike mua oh? mai ia , u? ' A o feo v u hiki ana mai noi i rarisa jnoi> .wīhkt ana mai uo ia o hoopa!kele ae ia oe mai ko komohia ana aku iios.o o 4

ki: iu'imiu n ko*)x>t>o o ka • -kn i kēlv<"h'*}j,i ii i(M) l f >i :• a 11)1,.: ki'U !10H)"o;m0 ;>li' > 11;>) j.:i .(>' - i"i!0 I'.o knk'-iiii wiU»i!Uf.". U:t iu:!Ī mfii;!!;i.!iine in ; rt;o.ft <■ !uia ili ia Oi? u,'. oU'u.e- kil Iwho ;;ui m,t kt»m siō, ;i anle iioi (. kii iionn pu ana uif! Ua •im/j inj»ii , heluhi iu ) l' i:\f m-' L . i r '!.■•■ :■ t < •. E kim tn;ikt;ak:i!.c, .he h-?ki,- -aa'u • kl J rjfK;l!i iikll i:! (K' m,! tl;i ni!ii n i !H)I« loa ho wi.hi lihi o ka"ike o ' Kannlia ī ko'n.niau niaiuin a p; u»« , [)ili iina nn i:i me:i. , ! A hea'oa la hni nui . nana oe i konu mai e hooko aku e !ik<.nin.ia?. "" « j No ka mea. o>oia wahino au e : kamailio noi. ua hoike tQ3ioia i kotia manuo e molia i kona uiau waiwai a pan i hiki ai iaia ke noho pu ine a'n- i A o kou ae aku la no ia i keia ir.au molia uiiii niai pela, He wahi hana kohu ole loa la ina kou aono 0 ka ae ana s» «I ia Kamilia e niolia uiai ī kona inau.moa a pāo imu. Ea. ua lnwa ilio la au e kyu keiki. a ke kauoh: iikīi nei au ia oe e haalele ue i keia, wahmu a a - hoomakaukan Hoi i kou mau wahi oneopu no kn huli lioi ana aku. Aoie loa au e iiaa wi anfi 5 kou ae e hann ia kelea hLmau hana haumia iwaena o ko'u ohuna. E kala in;ii oe ia'u e kuu makuakiine aloha-Eole loa aue hoi. I ka «a i puka aku ai o keiamau huaok'io mai ko'u waha aku ua ik u koko iho la au i na heieheiena haikea i ka hoalii ana iho malui. i o ko'»a niiiu papalina. A oia iho ia, aka, ua ike no au i kan niea e hana aku ai. A oia'koke no kona wa i huli ae ;ai a kiihea aku la i 'ke kauua o ka 1 hah», a i kona hiki ana mai imua J ona ua pane koke aleu la oia i ka i I ana aku: ! E lawe koke nku oe i ko'u mau ! ukana a pau ī ka hotele de rarisa. a huli aē la oia e komo iluko o ka rutui moe e komo i uiau wahi aahu miiemae nona no kn hoomaka.nkaii ana hoi iaia. no ka huli hoi ana aku. ■* L Aole anei oe i hai mai ia'u'e ktiu phiakuakane aole e hoouiu i kekahi I mea e hooiihihua aku ana ia Kamilia? walii a'u i patie aku ai Uā ku īki ilio la oia mnlaila ilokō 0 ka noonoo mii atia a ea ae īa kona poo iluna me Ka nana nono 'ana | mni hoi ia'u a p:\ne mai ia: | Ua hehena ia paha ōe! ' I ka nau ana ilio o kana inau kai mnilio ana ua lniii kok« aku la oi:v j me ke pani ino nna mai i ka ipuka I lue ko'u hoomao.popo 'ho lioi ua hui hu ia ua elemakule ala a'u, a o ko'u i puka aku la no hoi iu iwaho a kau iiluna o kekahi kaa no ka home j Bougavela ka pahu hopu. j I ko'u hiki-ana aku i Eongavela. ]e kakali mai ana no kuu aladimo- : sele Kamilia me ka manao o ka pij hoihoi nei no ko'vi hoi aku. ] MŌKUNA XX [. | Akahi no a hoi pono iho la ko'u 1 wahi manao ua hoi nri«ī la oe. A ] pehea mai la kau hua kai ? me kona j apo mai lioi me kona man lilna palupalu ma ko'u a i. i Ua noho koke iho la, au ilaio a ho īmaka āku la au e hoike no na mea 1 kuk:i ia me ka holopono o!f ; mawaena o'u a me ko'u im»H. ■ Ae. o ka'u no ia i haupu ;ie ai m<> ka pihoihoi o ka makau nui, walii

ana, i. ka lilki ana nmi mu ;> U*■! .Ifauir/|.;a hnifte ai- u-i ka,- htkt' iiua iu)U 0 £0 in-nkiiīilik .l' A?l;t «■;i,. , lia l>ulo;>n:i; .k<>kt- :»i; li k;r rii;ifi'ie (i,ke ati-U. i'niiH o lio'li' imuw'n iiu' H-.ii haaium {m i, rne lie !>ie i alu ltc* paki'. 1.! ki i,ut alj n ai .ina mahna ??; knua. n, nia ka'u e u"Oii!itii ;>i ao iu't na rn» ana t>:\•i'i anuiU'i e auaiOo ktU 4;auuia! a a pau. Maāia ]>ahii e pono oe e h,"alele :.ni.iii ia'u u.ia.iiua o kou iuiopaapaa sina nif> kou īnukuakane a li.lo ia i !U',-ii noolua e Kue ai, aki> na'e, aole , ioa au i huna-i kekahi niea, koe j wale ifio no ko kaua n iho maluhia ; ,ana iloko o ka maiie a me ka aleale j ole o ka wai. . i Ae, ua ike a'ku la no hoi' paha ia j he iuo kaa-e noho pu nei i keia wa, j a aole anei oia i hiiuoli no kona ike ! ana owau katl ipo, oiai, aole loa au i i piikoi aku a oi mamua o ka mea ; a koua kuiana e ae mai ai, : Uu hoike aku nei auei oe i. ka i kaua ruea»i hoolala ai no keia miia : aku ?— ■■ "'Ap ua hoikeaku nei au ina mea ■ a pau iaia, ao kaua uiau pane mai j nei oia ka'u e naluea ala oiai ua ike i koke mai la no oia i naouli paa a Ike aloha e uiukii nei la kaua a elua . | "Ah»ilfl, heaha" ka kaua hana ku- ; pono no keia mm?'' j "E noho malie no kaua pela-a e ! alo alai hoi i ka ehuehu o naliailul ku an.a a ka ino-" j f- E hiki ana no anei?" j £ 'Ma iia ano a pau e pono e hiki," ! "Aole auei o hooiumuha, ana kou j mahuakano?" j "Ka, heaha ka mea hiki iaia ke t haiu', ae.mawahā. oia uiea koe wale ! iho uō kono ae mai." j He mea oiaio ia, aka, aohe 110 uae i maopopp lea. ia'u, ka hana a kekahi makuakane i kana keiki i wahi nona p. haliu aku ai i kana hana; koe wale iho no palia. k.oua lioonianao ana mai iaoe ik;vu mgu kina (i aa la i.aui aku la, a aoie wale oia, . n ka, e hoao ana paha la mana'ano i> pauehulii knmu nou e haalele koke uiai ai la'u. lJa ike no oe a ua naaopopo !ea lioi he aloha loa au ia 00. Ae, aka. acde palia e īi'u wale na j la a o hoolohe aku uo ;•.u h nei oe i kou nuikuakane, a o ka hopena iho ] la no ia o kō kaua nohp pu ana. | Aole ioa pola e kuu Kamilia aole 1 T|-)n pnln : ' . ' -

[ Oua hana lapun-ale keia a kekalii o kona rriau hoaloha, oia ke kuiiiu nui o kona kainailio huhu ia'». Ama na ano a pau, hoaha ka pihkia ? Aole pela oe e kamailio niai ai ,e kuu Auiaua, Uu hiki loa ia'u ke huna i na hana a pau i na ia he mea e mawehe ac ai i na :ioonoo ana na'u keia mau mawaena ou a me kou makuakaue. jnohe a keie. la ua haia ia me kona j"'mau pakalaki a pau, na ka la npuj pc e nana nona iho. . ; j -i E hele hou oe 1 Parisa i ka la j apopo, a e koka pu hoi me kou lu- ! ahi makua, malia paha o hooinao[popo oia L kou kulana, aka, mai hoao ae e kikoi āku a e haawi aku oe i kou oluolu a pau iaia. a malia o waiho pu wale iho no i kono mau nianao. A ke manaolana nei au nie¥aTooia aka ia'oe e kuu Amana —i na no e auhulihūi kou ' kulana ma na ano a pau—e niau j ana no ke aloha o kau Kamilia nei ia oe.