Ka Oiaio, Volume VI, Number 23, 8 June 1894 — KA POE I HOOHIKI O KA APA-O WAIALUA OAHU. [ARTICLE]

KA POE I HOOHIKI O KA APAO WAIALUA OAHU.

O ka papamoa malalo iho nei, o lakou na kanaka HawnliL nm ka apana o Waialua, Oahu, 1 lawe i j kahoohiki e kumakaia i ko lakou ainahanau, a e kanu aku hoi 1 ka lepo maluna o na maka hala ole ko lakou Moiwahine i r,loha nuiia, J j ka mea nona ka i > I hiki ole ke arta ia kona lpa uie ko- j | na laula (na ka mea ana loa, a e | I hunakele loa aku hoi ma na ano a! pau i ke kukuiu hou ana i ke aupur>i Moi ma ko Hawaii Pae Aina. ; A o lakou auanei ke kiau ana ka jhoailona a ke Akua ma ko lakou | enau lae, no ke kipi. ka hohe wale, ! ke ake oihana, a pela aku; e īike j me ka hoailona a ke Ak'ua i Siia ai j a paa raa ka lae o Kaina,, ka pepej hi kanaka mua loa. A p ili pu no j auan« maluna o ka lakpu mau ma- | ino pakahi, mai ke kuakahi a ke i kualua. ka hilahila. hoowaha* wahaia a me ka hoohenehene mau i loa ia no ka hopena o koj lakou ola ! ana m» keia ao, e like me ke Kanaj wfli a ke Akua ī haawi, mai ai ia j Mt>se ma ka Mauna o Sinai, a iloko j hoi o ka lapalapa o ke ahi. Eia i iho ko lakou mau inoa a me ko la|kon kulana pakahi: I S. H. Ivalamakee, he lunakana- ! wai niamua a hoopauia, he ioio a J ha luna hooko mare i ke|a wa. o ia j uei ka huelo loa o ka pop i hoohiki I i ka wa e kokoke ana e n&poo ka j ! Ja, (i ka wa e paniia ai pahu ba-1 | lot?.), a pela i hiki ole ki iaia ke | koho ba!ota: aka no ke ake oihaua, j nolaila, wikiwiki e hoohiki, bo ke J manao aku i kekahi mpu uiaka- j " lua oiliaua e liakahaka aku ana. | a pela v naku heie ai, a nui' ana ka h;invi kiki ka hpu imua o j kekalii o na haole wīlik,o. ine ko-! i r.a ukali no ia e uhaelq pu al&, a i {nonoi aku la i ka haole wiliko e [ palapala i ke Kuhina |KaUkiua, i» aiai ki* i u* aiau oiia-, i>ia ala «na i kau nu[ Oia ueī j | no kai liaioloki imua q ka Hur| | Aloha AmTo Wnalua tualo , | ko o ka luikiui Liliuokjdaui, ma. , ka la hanau o ka Maivjr*hiu<? li-' |ltuokalani, Sopl, 2, lS93j; , īho o kona hoopau U aua niai ka oihnna lunaka«u\srai ao t a iu«j haule pahu aua o Vaua p4ilai>aU' nol e hoouoUo hou iaia ! i luiwkauiwai, a uuau eleio: haAkU iku 4u i ko u miiā (UeKihui aina), a |e hoj hou sna *u i AiguikiU, M ola hoi. i»a ka aoao aloha. aiua, a i kek !|a 2 hio k j, hoi o Mei, ua hoi hou aku 1* oia i |

jke ehu uie'he f M"i- 11- Ua i-k<-'a j i;a ]ikft me k;tlJio e hoi hnu ani i i ko»a lua' a me ka obe luli wule 1 |ka inakaui. Na ke Auiiuni Moi « j. mp mau Mr.i 110 1 hoohauollH|.no a Lookiekie ae iuia. ji nela oia |ii!<€ ia ai oSol. FI. Kaiampkee Esq. j j A i na aole na 'Lii, ao 1 e oia ik c ia._|_ 0 ka uku ihi> ta Daha ia o ka.hanohano a na alii ī niai ai iaiu. kuha aku i na maka o ke alii. Heaha hoi kona lua e like fli 7 Ake S. Mahaulu; he Hope Luna Helu a Luna Auhau no Waialuu nei, he ukah pilikino no. ke Keiki--alii Kalanianaole, he hoa ai pu, ho ahele a hoa nioe pu no na alii. a ua kamaaioa oia imua o ke alo o ka Moiwahine Liliuokalani; aka o ka ia nei uku iho la paba keia la ia oukou ua 'Llii, o ka hoohiki. i mea e pau ai ko oukou nohoplii ana maluna o ka Nohoaiii o Hawaii nei. ■ aloha ole nohoi, loKoino wale. Andrew Cox; he hapahaola keia, . be Hope Makai Nui no Waiaiua nei i keia wa. He paniola, he kunoho lialia, a he laikim bipi kana mau hana mamua. Juhn Kapua; be.raakai kiai hatepaahr»o, he kuamakahiki iaamua, ua kakau mua hoi i kona inoa ma ka aoao Aloha Aina, a i keia wa hoL ua pū ae paha ka hanohano, nolaila haaiele ke aloha i ka aina hanau, oia nei kai like me ka "Muhee." Kalani Keiki; he naakai hou keia he pani no kekahi makai i hoopau ia. D ke keiki keia a S. F, Kaiki o Waikiki-kai; he poe kahu ponoi no keia no ka Moiwahine Liliuokalani, oia iho la paha ke atxo o ka uaake ī ka i'o ponoi, e like me Paoiano. aloha oie no hoi i ka imo mai o Ha maka o ke alii. Alfred Kaili; be kokua kumu ekahi keia nē ke kula olelo*Bentaina o Waialua nei. he Kakauolelo no ka Ekaleaia Iloole Pope o Waialua nei, he kaikneke no ka Lunakanawe.i. a he hoahanau no īohn ena Loio Kuhina, i komopoo i ke puhi a me ka nau. Mokumaia; he makuahonowai keia noka Lunakanawai, a makua- j kane hoi o Alfred Kaili a me Johp j M. Kea, ua elemakule a ua makapo, O ka oihana hea la ka iane! i makemake ai, i kupono ai hoi ka hoohiki aoa o ka wa'elemakule ? I ! lima nana paha no na uluUau Pī- ' tinolia o ke kahawai o Kawailea ? Ina pela, maikai no. Henry Wharton; he Luna Pa Aupani, a ne Luna Alaiiui no Waialua nei, he kanaka kuonoonoj|keia; na kekahi mea e ae paha i alakai hewa iaia, e like me ka bipi kau-o e alakai ia ana e kona kahu i kana wahi i makemake ai. Kaw»ikumuole, Eperaima, Kauahi, Kealoha, Mahelona. John Ma-

j maki. S iin Mamkki, M'*l Pue -,i " me ll«nry r Wnur.to i f,rc is lie -j»o« {CilH!it:ika(iiki k< in. n hh i-iiii i>* Uii umi< :ii'i a. ko lakou aiau haku. nn ke-kuokoi ole nh, jae pun,i nolaiJ i hiiule |pu ana u p;ui iloko o ka lua j i laīoi; i eli ai uo laluui iho. oka iuea nonijL ka īnoa hi>pc„ n.e he haule.rn.aoli ala oia ina kona inoa. a e koho iho ana no oo e !ia niea.lielu— helu pela; aka. aole oia ka poiolei. he kanaka Hawaii maoli no oia, a o kona niakuakane ponoi oJ. Luka, a o kona inoa pololei o Henry "Wharton Luka, he hilahiia paba i ka hoike ae i ka inoa polole'i, aia a i inoa haole, alaila paha hanohano Mawaho ae o ka huina i hoikeia uialuna ae,°aia he iwakalua kuTiamahiku Pukiki, no lakou ka huina huikau o ka ike ole i ka heluhelu a ■ me ke a me ehiku mau haole o na lahui like ole i hoohiki, pela i hiki ai ka huina o ka poe i boohiki i kē kahalima kumamalua. Elua mau makai i hoopauia no ka ae ole e hoohiki. oia o Daniel Kukea a me Davi'd Kauwalu. Malialo nui ia olua e na 'iiakai kupaa. Pela i leapaia ai olua: "Na kiai naue ole o Elenale." Ola ku inoa oko olua makuakane i hala mua ma kela aoao o ka make. Elua mau makai kiu i hoihoi aku i ko laua mau hookohu no ka makemake ole e hoohiki, oia oH. W. Kaumaha ame Soloinona. Maha!o nui, mahalo piha no ko olua aloba aina oiaio. Ekolu poe i makaukau l«a no ka hoopauia aku mai na oihana ae a iakou e paa nei, no ko lakou ae 010 e lawe i ka hoohiki luimakaia, oia o S. K. Mahoe, Jesse Amara aue Levi Kauwalu. Ola no ua alii kei kopaa o na kanaka makua mahope o ke alii a me ka aina hanau No Levi Kauwalu hoi, oia ka oi oke kanaka opiomo kupaa, no ka mea oia ke kokua kumu elua o ke kula olelo Beritania o Waialua uei = = Loohiki oiLana malalo o kei'A aupuni P. G., aolehouhui aina aole hoohiki. aka, he aloha alii a aloha aina oiaio, ola k.a inoa o Juo. P. Kauwalu ko olua uiakuakam no ko olua kupaa aiahone o ke L'i a iiae ka aina. I ke kokoke ana e hooiiau ae i keia hoike ana no ka oiaio, ke ao aku nei i ka poe i hophiki ole o ka apana o Waialna nei a me na wahi e ae o ka Paeaina hoiookna, e uoho eaalie, aole e hoohiki, e Tike no me ia e hoolaha mSu ia nel ma na nupepa, no ka mea, ei aku he nalu nui mai Kahiki mai. "0. ke kuli ka make, oka hoolohe ke ola." E j wiki e "K.a Oiai#," e ahai awiwī : aku ma na wahi a pau a ka ParedaiBo o ka Pakipika. ; Makke Aui a Aloha Ai.na, 1 Waialua May. 16, 1594.