Ka Oiaio, Volume VI, Number 25, 22 June 1894 — Ke Kulana o ka Ninau Hawaii. [ARTICLE]

Ke Kulana o ka Ninau Hawaii.

Ma ka makou ike iho i na meni liana ia ma ka Aha Senate, ma ke kahi olelo hooholo i hooholoia me ke kue ole ia, ma ka l(i 31 o Mei i' hala, a me na mea i hana hou ia iho mahope, ua maikai ke kulaua no i;a aoao makee aupuni Moi, a ua hiki ia kakou na Hawaii aloha aina a aloha moi ke hanu mama, a ke hoomau aku ma ko kakou kulana -mai mua mai, ke kiai makaala o puni i j ua pahele a me na hoopuiiipuui a e noho no me ka hoomanawanui. Eia ihō ua olelo hooholo hope loa 'la: Hooholoia — Ma o ka pono maoli | ua kaokoa no i ka laliui-kanaka o : ka Paeaina Hawaii e kukulu a e ma- ] lama i ko lakou ano aupuni iho a ] me ke ano o ko lakou hoolala aupu- j ni ana; a aole hoi o Amerika Hui-' puia ma kekahi ano e komo "akeakea j wale aku ma ia mea, a o n i komohia: wale ana aku hoi iloko 6 na hana i kalai aupuni ana o keia riau mokupuni e na aupuni e ae e 'ioomaopopoia aku no ia he hana oluolu ole i ke aupuni Amen'ka. Ma keia kakou e ike iho ai ua laweia keia olelo liooholo a hooholoia ma kahi o na olelo hooholo e ae a j pau i waiho mua ia mai,—o ka mua , e Mr. Turpie, ma ka aoao o ke Ko- ; mite o ko na Aina E. i ka la 23 o j lanuaii. 1894. e elelo ana aole he j kupono o ka hoohui aina, a he mea j pono no hoi e »su:ho ia ke aupuni j noho manawa e hana aku e like me j j ka mea i ike ia he knpono; ka Kyle,! | o ka la 23 o Mei, aole hoi e hoao ke j ; aupuni o Amerika Huipuia e hoihoi ] ji ka Moiwaliine me ka ikaika, a no j ke kinai ana i ke aupuni noho ma-' nawa; ka Teller, aole hoi e hoao ke | aupuni Amerika e hoihoi ae i ka j Moiwahine ma ka noho moi, a aole j hoi e akeakea ia atu ke aupuni no-! ho manawa; ka Man<lerson, aole e , hoihoi ika Moiwahine a e akeakea j aku ma na ano a pau no ke kiuai ana ike aupuni eku nei. O keia na olelo hooholo a hoololl e pakui, ana i kekahi hana mua e pili ana i j ka mea imua o ka Aha Senate. a me j ka olelo hooholo mua loa a ke Ko- 1 mite i hoike mai ai, a o koia a pau loa, ua hoopau ia ma ka olelo i hoo- ] holoia ma ka la 31 o Mei, 1891, i'

j oleloia ae la. | Ma keia no hoi kakou o ike ai ua j papa ia mai ka _\diraara]a Walker, ia me ke Kuhina Nolio Willis, aole | laua e konao wale mai e kokua i ka j aoao P. G. toa kekahi ano a kue i na ' mea e pili ana i ka makenmke o ka! lahui laka o keia Paeaina Aiua. ■ Aoi# nae kakou e oianao kuhiht:-,vuj īho he papa ana keia ia kakou, aj aole no hoi kakou e inanao ua pi]j ] keia i ka Uooe loa o ka iiinau o II i waii nei, e hke me ka oiolo o i?a ! huaolelo mai na waha a ma iki inoepa a ka aoao Aupuni noho imuia-! wa, e like me ka ka "Avataisa" u \ , tne ka a uie na luna aupu , oi P. 6. i hoao ai e hoolaha akea aku i kuum uianaokna 110 ka uhane knumaha o ko lakou aoao o maina ai, ma ka unuhi ana ae i na nia nao koho anu i ka niea i loliea niHi, : a i waiho ia aku «s ke Kuhiua Wil lis, wahi a lakou i oleio ai, i ke Kuhiua Ilhleh, c olelo an%: "E—Ua ili nui ka h&noh:\ika iu'u, e waiho aku ma k»>a lēta. uialoko iho, uo ka lohe aoa o kou aupuui, L ke kope o kekahi palapala aiai ka

| Hoh. W Q. Grfesnam, JCubina Nui,' e wuiho pu mai ona i -ke kope o ke- i | kahi olelo_hacfholo 1 hooholoia e k'a j j Aha SenatK o. Ameāea Huipuia, , Mei 31,189-1. . ] "Owau no.'ie., &c. Ai.bkkt S. \'Vh,li's * E. E. & M. P. L T . S. A. (0 keia olelo Hooholo oia no ka olelo hooUolo ā Turpie, i unuhiia ae maluna.) Ei-a ka leta a Greshaui, i haanui ia e lakōu nei ma ke ano emanaoia ai ua hauoli oClevelanda ua pau hoi- j kana hana raa ka aoao o Auierika Huipuia, īa \Viilis. ' - - "Ke hoouha aku nei au ī ke kope : o ka olelo hoohoioi hooholoia i ka la 131 o Mei, 1H94, no kou ike ana, e I olelo ana, "Aia hoi he oorio kao-

i koa," &C. O KEIA OLKM3 AKKA *ANA j jHE K\T.KAN*A KO KA lAHl'l KANAKA I O HAWAII E A E HOOMAU ! AKU X KEKAHI 0 N'A ANO AUPUNI A 1 LAKOI" I MANAO AI HE 01 AKU Ō KK I KUPONO I KO L4KOU MAKKMAKE, HK I mEA N.O TA I LAM'A Kl.l'O.N'O I XO KA j PERES7DKSA MAWAO. ;j Owan no, , &c- -| 'W. Q. Bkksham, j He mea no hoi e hoouau ia ai ko 1 j kakou pohihihi e hoao ia nei e.ala- : kai hewa ia e ka aoao hoohui au— j i puni ma kahi hope o ka luta a j Greshama a Willis 1 hoike aku nei | i ke aupuiii P. G. a i hoolaliaia ae ] J nei e ka nupepa hoohui-aina Iloku | oia keia maluna ae. Ua lawa loa 1' I ko ka I J eresidena maiiao ke kupono 'i ,'i o ka olelo hooholo e hooia ana he I pono kaokoa ko ka laliui-kanaka o ] Ha\Vaii e kukuln a e hoomau aku i | aupuni no lakou e like me kolakou I makemake aole nne oi» i h«uoli nō ka lakou nei e oielo nel koho wale [ nei 110 ka pau o ka Ameiika hana jma ka ninau Hawaii oiai aia no kiv I apono a. ka Ahaolelo Lunauiakaai- ! nana ke kakoo la e hoihoi o CleveI lflnd i ka Moiwahine a me kona j aupuni e like me ina-mua oka hoo-; j kahuiuia ana i ka la lii o ianuan. j j 1893, ke ku nei me ka leo koikoi o j j 177 apono i ke 75 hoole. j ! Aole wal'e' hoi o keia aka aia! |ma ka hana o ka la 2 o lune! tua waiho hōu ia kekahi o'elo 1 I hooholo a Hitt o Illinoie e pili ana! I i ka ninnu Hawāii. he hoike hdi ao- ! le i p;tu ka maiw o ke aupuni Aiiie- [ rika ma k"a ninau Hawaii koe nae aole lakotJ e komo wale mai e akeakea i ka manao o ka lahui kanaka o Hawai' nei. E like me lra olelo o keia olelo liooliolo pela kakou e unulii pololei ai ike ano o ka mauao. a he elua I wale no manao o keia olelo, aia no i ! ko ka lahui maiemaka na mea e pi- | li ana i ko laleou aupuni e kukulu a ' e malama ai noiia iho, a aolelioi he ; kuleana o na luna aupuui o Ameri!ka e komo ai e akeakea aku, He | mea akaka loa- keia, a liookahi wale ' 'no mea i koe aku ia Amerika, oia j [ hoi kona hoomaemae ana i kana he ■ wa i liana ai. e like me ka mea i ho- ; t oia ia e Blouut; a i ae ia e ka Pere-1 ] sidena, nie konft olelo ana aole e hi- ■ j ki ia Auierika ke hoole e lioihoi hou I 1 i ke kulana o ke aupuni e like me !ia mamua ;;o ka hookahuli ia aua e J j kaiia o Amerika. 0. keia!

I un ae ia lioi e ka Ahaolel'o Lu- ■ nanmkaaikaua, ka Aha i koho pololei ia e ka Inhiii Amerika, a he aha 1 hoi aia iaia ka mana nui o ka ae e ! ' kukala kaua aku ka Peresideua; ua | ■ ac keia vha 1 ka manao hoihoi a hoo- 1 j maemae hou o Peresidena Cleve-! ! land, he 177 ae 75 kue, a o keui ho- ■ ' npono i ka ka jPeresidena i maiiao ai J ' e liana, ke ku nei a hiki i keia la, aole i' ' hoololi ia, a oiai o keia olelo hooho- J ; lo a ka Senate, aole e akeakea ana j ! ia Amei'ika e komo mai e hoihoi hou' ! i ko kakow a me ke ;\u- j f puni e like me ia mfimu& 6 ka hoo- ■ f kahuli aua o na puali kaua o Ame- j I rika, mainuli o !ka makemnke o ka j I laluii kfu\aka o Hawuii e waiho ala J ; nia ka palanala hoojui a ka Moiwa- j ! hine a me ka Memonala a ka ekolu : ! hapalia o na leanaka Hawaii i kupo-' ! no i ko koho halola ma ka aoae o \ ; ka lahui kn j>oe kupono i ke koho ' o ka lahui. he īaea inaopopo loa, e f ! hooko mai ana no o Cle\ olau<l i ka- ! i im i olelo ai. na hiki ole i ke aupuui j ' An\erika ke hoole. p keia ka manao e ike ia nei ma|\a hana a pau i' hana ia. ma ka sioaoro ka Peresid«jua' Clevobnd, ma kanfAnau 01010 ana a' pau, a mo na olelo hoi a ka Ahnolelo e apono aiia, a mo ka ka Aha Bona(ē e \vi>iho> keakoa ole la i nn n>anao o Clovelaud i manao ju o hana mai H\Pnuuii o kē uoi a keia lalmi , kanaka o!ka Paeaina Ha\vaii": e liko me ka olelo hooholo. Nohiila, aoie ja kakou h&na* hoo-, kahi v ale no o kali aku i keia j iuau ia„ a īuaopopo pouo loa ae ka (

liopoua o ka Peresic3ena ClovelaiHl. olelo hooholo hope loa, e iike me ka mana i loaa iu ia ma keia iiinau mamuli o k{i waiho ia ana ak,u e ua.aoao a elua e apuepue nei 'i ka mana o ke aupuni s īia kanaka