Ka Oiaio, Volume VI, Number 29, 20 July 1894 — Page 2

Nupepa Ka Oiaio.

 

J. E. BUSH.  Lunahooponopono.

            J. K. Penikalaka,  Puuku.

_ _ _ _ _

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

POALIMA IULAI 20, 1894.

 

Maikai ke Kulana.

 

            Aole he wa maikai o ke kulana o ka ninau Hawaii, iloko o eono malama e like me ke kulana i keia wa.  Ke holo pahua nei ke aupuni; ke ake ia nei e hoohiki aku na Hawaii, e like me 1887 ai, aka wahi a Mr. Blount: o ka hoohiki ana o ka lahui i ke Kumakanawai hou ka mea i hewa ai o oukou, na Hawaii.  Aka, eia ke hoonani nei ke Akua i kona ano @a o ka poe e nonoi aku nei iaia i kona aloha, a o ka poe aia, ona waiona, ke hoohaule ia ana, me ka poe kuko aina, a kaihi mana aupuni.  E mau e Hawaii ma ka hoole i na ao ana a ka poe haole lapuwale, a e kupaa maluna o ka pono.

He Nupepa Lolelua.

            Pela ke ano o ka nupepa haole Holomua.  I kekahi manawa keia nupepa he nupepa e kakau ani i ke ano aupuni kumukanawai, i kekahi manawa e hapai ana i ke aupuni repubalika.  I na la mua o ka hulihia ana o ke aupuni moi; ua kakoo hoi keia nupepa i ke aupuni moi; ia wa nae he mau hoa aloha aina oiaoi kekahi e kokua ana i ua nupepa la, aka ua haalele mai lakou, no ka ike i keia mau hana ano e a keia nupepa.  E kakoo mai ana i kekahi la i ka aoao pono civila, i kekahi la e hapai ana i ka pono aupuni repubalika, i kekahi la e peepee mai ana malalo o ke kakoe i ke aupuni kumukanawai – kumukanawai - ano ana la.  Aka, he nihinihi a he menemene loa nae ka olelo kakoo mahope o ka hoihoi ana i ke aupuni moi, e like me ia mamua o ka huliaia ana i na kakoo a me na kakau nupepa o ua  Hololua la, i ka la 16 o Tanuari.  No ka hahai ole o kalahui Hawaii mahope o kealakai ana a keia muhee, ke ao mai nei oia i na makee alii a me na aloha aina e huli ae e kaua aku i ke aupuni P. G. a i ole e hele aku e hoohiki i ke aupuni repubalika.  Ua puka mai keia olelo mai ka poe nana i hookomo keia aupuni iloko a ka pilikia mamuli o ka makau a hohe wale o ka Loio Kuhina Peterson a me ka Ilamuku Wilson.

            Aole makou e olelo ae no Mr. Norrie, he kii wale no ia iloko o keia mau ano hana; aia oia ma kahi e lawa ai ka pe no na kuna bia, a ka Holomua e hapai mau nei aia ka, kahi e loaa ai i ka Anchor Saloon.  He ai alo palaualelo oia i na la mamua no Kamuela Paka, a he lima hana oia na ka mea dala e uku kiekie ana no kona luhi.  He okoa loa ke ao a keia poe i ke ao a ke keiki papa o ka aina nei.  He Hawaii kakou; He Amerika o Peterson, he olelo-e o Norrie, a he Paumotu o Wilson.

            Ma keia mau ano kakou e ike iho ai i ke kumu o ka lolelua o keia poe a me ka poe e hoeikaika like nei me lakou.  E ao nei e kipi kakou i ua mana e noho hoomalu nei ia Hawaii, a i ole ia e hele aku e hoohiki i ka repubalika.  He uuku keia wahi mamala olelo, aka, ua ku like kona ano me ka poe nana e hookele nai ka Holomua, he poe aeahaukae e loaa mau ana ua kahiohio me na kuna bia iloko o ka Anchor Saloon.  Aka, he nui kela mamala olelo.  I na na makou i hoopuka kela olelo paipai kioi i ke aupuni, kala kahiko makou i hopu ia ai, a i hoomaewaewa ia ai;  aka hoi, na ka poe kakoo aupuni kipi no keia olelo; na Peterson a me Wilson, na kanaka hohe wale i hoole i ke ao a Wilikoki a me Bush e hopu ia na kipi a pau o ke aupuni moi i ka po Lapule.  Ia 14 o Ianuari, hora 10 o ka po, aole e haawi pio wale, oiai he mana ko lakou ma o ke aupuni Moi o Liliuokalani.  O keia poe kai hohe, ae i oi aku mamua o ka hohe, i haawi kolohe maoli no i ke ola o ka moiwahine a me ke ea o ka aina, ua kupono e hoailona ia keia poe e kuhi mai nei ia Bush me Nawahi i ka hohe wale, a pela aku, me na mana hoailona ma ko lakou mau’lae, “Coward” a me “Traitor,” o@ai o Peterson a me Kolopana na mea mua nana i hoopunipuni ka moiwahine e kakoo ana laua iaia ke kukalaia ke kumukanawai, a na Kolobana no i hoike mua i na loio misionari, i ka mea i manao ia e hana, a na laua Kolobana a me Peterson, i holo mua e ohumu me Hatawela, Kakela, me Kamika a me Kakina, i ku ai na ohumu kipi a hoolala hookahili i ke aupuni moi.

            He moonihoawa iho keia poe, o Norrie, kai okuu ia mai, he Luna Hooponopono, aka, o keia mau olelo paipai kipi a hoohiki repubalika na kekahi no ia o keia poe ona mau.

            A heaha ke kumu o ke kipi ana aku?  E kipi aku anei me na huaolelo e puka ae la mai ka Holomua ae?  Aole:  Aole ia o ka manao.  He hookamaemae wale no @@ oiai, ua ike no na Luna Hooponopono a me na kakau manao oia nupepa aole he lako ma ka aoao a ua Holomua la e paipai la e kipi, a ua ike no ka mea kakau manao, aia ka pono ma ka aoao o ka lahui Hawaii i kela la ma ka ninau e ku nei.  He manao Iniaio ko ka Holomua, ua loaa mai la ka opihi e piha mau ai na kuna bia o lakou a e haukae ai na noonoo kanaka o lakou, a e piha pono ai na kino o lakou me he barela la i piha i na mea ona, ka mea i ike mau ia ano na haku manao oia nupepa, ma na hale ona a ma na alanui i keia mau la.  O ka manao naaoli o ka Holomua, oia no ka hopuna manao hope: a “e hoohiki” paha.  Ae- O ko makou manao maoli no ia.  O oe e Norrie, o oe e Wilson, na kakoo o ka Holomua, o keia mau la, ka nupepa e ola nei mamuli o kekahi loaa haukae maopopo ole.  I ko makou manao maoli ua hooimalima ia oe e Holomua, e hoopuka i keia mau manao “E kipi” i poino ai ka lahui Hawaii a “e hoohiki” i ko ai ka aoao a oukou e kokua malu nei.

_ _ _ … _ _ _

Ke Kumu

            Ua lohe pono mai makou o ke kumu o ke kaua ma Samoa i keia wa mamuli no ia o ka huli ana o la Moi Malietoa mahope o na alakai a na haole.

            No keia kumu i kue mai ai o Mataafa ia Malietoa, a i kakoo ia ai e ka nui kanaka o ka aina, ma kekahi ano, he kumu pololei loa no keia o na kamaaina e kue ai, oiai ua malihini haole, he poe hoomakaulii waiwai no ko lakou pono iho, a aole hoi he manao maikai maoli iloko o lakou no na kanaka kamaaina.  Ua ike pono hoi kakou i ko na Hawaii nele i keia la; o ke kumu nui no ka oluolu ana o na alii e hahai I na alakai a na misionari a me ka ae ana ia lakou e komo pu e lawelawe, i na hana a ke Akua ‘a me ka Kai kera.  Ua ao lakou i na alii e hoohamama akea ia ka ipuka aole wale no ka olelo a ke Akua, aka, no na hana pu a Satana.  Ua ae ia na kanaka mamuli o ke ao ana a na misionari e kuai lilo i ko lakou mau aina.  Aole pela ma na aina i noho hoomalu ia e na Beritania a @me na Kahuna Beritania, na aina o na lahui e like me na Hawaii.  He kapu ke kuai o na kanaka i ko lakou aina ina malihini, aia wale no ma ka hoolimalima Pela no ma Nu Zilani, Fiji, Haijiti, Madagaseka, a oia wale no ke kumu i manalo ai na hana hapuku a na lahui haole e pahola nei a puni ka honua, e hele ana na misionari me ka Baibala; a mahope koke aku no o Satana me na waiona, ka baka, ka hookamakama, a me na hana hoowalewale e ae i hiki ole i na lahui kanaka ke ike iho i kinohi he mea poini a he mea make.  Ke komo aku nei keia ano i ka Paeaina Samoa a no ia kumu au kue loa na Samoa ke lii Malietoa no koua oluolu wale aku.  Ane like me ko ka moi Kaukeaouli puni ana i na misionari Amerika.

            Malalo o ke alakai a na haole ke koi aku la ke aupuni o Malietoa i na kamaaina e waiho mai i ka pu i ke aupuni.  Ua hoole loa mai na Samoa i keia, oiai o ko lakou mana a me ko lakou ola no ia, a wahi a na Samoa e aho lakou’e make mua mamua o ka haawi pio ana i ka lakou mau pu.

            Aole wale hoi o na kane, aka, o na wahine pu’no kekahi, ua like ka manao nui i ko lakou mau pono pili paa, a no ia kumu e noho makaukau ana kela kane keia kane me na pulaipela maikai loa, me elua a ekolu haneri pahu poka.  He poe aloha aina oiaio keia, a no ia kumu no lakou i malama ai ko lakou kuleana maluna o ko lakou aina, a no ia aloha no hoi i lokahi ai lakou, a i kuai ole ai i ko lakou mau aina, koe wale no i kekahi manawa no ke kuai ana i ka pu. Me keia ano i like ole ai na Hawaii me na Samoa, mamuli o ke ao ia ana o na kanaka o keia aina e na kumu hookamani, e moraki i na aina no na ano ahuai wale, na kahiko lole, a pela aku.  Ke hoomanao nei makou i punihei o na kane, wahine a me keiki, i na mea kuai mai ka hale kuai o na misionari e like me na pupu-lei na aahu popopo a pela aku, na kamaa, na ka kini, a me na papale ooma, e ao ia ana e haakei, a mamuli o ia mau ano i lilo wale ai ka aina o kanaka i ka moraki i na misionari, a kudala ia hoi kekahi.  Pela no a hike i keia la.  Aole nae me ia ma Samoa.  O ka mea ia i hopepe ai o na Hawaii, a mau ai hoi o ka hope ole o na Samoa, mamuli o ke ao maalea ana a na misionari Amerika i kekahi, a hoopono hoi o na misionari Beretania a me Farani ma ka lakou ao ana.

_ _ _ … _ _ _

Ke Dala a me Na Limahana.

            Ma na nupepa mai Kaleponi mai, ma ka moku Auseteralia mai, ua loaa mai ia kakou ka ike e pili ana i ka ulupuni o ka haunaele ma Amerika Huipuia, ke aupuni a na misionari i ae ai i keia lahui oia ke ano aupuni pookela ma ka honua nei, a i hooiaio ia hoi, wahi a lakou, he nani io ma o ke aupuni repubalika o Amerika Huipuia.  Ke hoike mai nei nae ke kulana o ka lahui Amerika i keia la i ka hewa o ke ano o ko lakou noho ana, a i ka poe e hakilo ana i ka nehe ana a ka manawa a me na hana a kanaka, ua hiki ke ike ia iho ke kumu o ka hewa, ke kumu o keia uloaoa paonioni o na kanaka, ka paio mawaena o ka mea dala a me na limahana.  O ka mole maoli no o ka hewa, i ka makou ike iho, oia no ko ka lahui kanaka o ke ao nei lilo ana mahope o na manao kanaka a me ko lakou kapae ana i na olelo, na olelo e kunikuhi ana ia kakou a pau o ke ao nei i ke alanui hookahi e loaa ai ka noho ana pono a me ke kaulike o ko ke ao holookoa.  He nui ka poe i hoomaopopo ole i keia kumu, aka, aole o ko lakou palaka ana ia mea, he mea ia e ku ai ka hoole wale ana: o ka nui o ka poino a me ka uluaoa o ka noho ana o kanaka i keia wa, oia no ka hoike i ka oiaio o ka makou e olelo nei, o ka mole o ka hewa oia ko kakou haalele ana i ko ke Akua makemake, a malaila i ulu mai ai na poino a pau a hiki i ka ili ana i ka luakupapau – ke kuko ka mua, ka hana hewa ana ke lua, a o ka make ka panina;  a o ka oi loa aku hoi o ka poino o kakou oia no ka make ana iloko o ko kakou mau noho’na hewa.  He hoike kumu keia, a he mea pohihihi no hoi i ka aia, aka, o ka hana a ke alakai, a ke kumua’o ka mea i nui kona aloha i kona hoakanaka, oia no ka hoike aku i kanaka i ka mea oiaio i loaa pono ai ka ike pololei e hiki ai ia lakou ke hoonaauao ia lakou iho.

E pane ana hoi ka mea hoomaloka, e i ana; heaha ka pili o keia mau olelo i ka uluaoa o ka noho ana o kanaka o Anerika, a me ko na aina e ae e noho mokuahana nei ko lakou mau lahui?  O ka ninau iho la no ia a ka hapanui a ko ke ao, no ka mea, aole lakou i ike i ka ike kumuhonua mai ke Akua mai, nolaila e lilo ai i ka aia ka ike kumu mai ke kumuhonua mai;  he mea pahaohao.  Aka, i ka poe i launa uhane me ka olelo a ke Akua, e loaa ana no iaia ka ike kumu mai ka lani mai, e like me ka olelo, ina kakou e kikeke, e wehe ia mai no, e ake me ka manaoio e loaa ka malamalama ma na ano a pau e ike ai ke kanaka i ka mea hewa a me ka mea pono, e loaa ana no, no ka mea, he kauoha paa ia na Iehova i ko ke ao holookoa.  Aka, aia me ka uhane mihi a me ka hoohaahaa o ka naau e loaa ai keia mau mea, aole me ka hoole kumu ole i ka ke Akua mau alakai ana.

            Mamuli  o keia hoomaopoopana i ka ke Akua olelo ao a hoomalamalama ia kakou, i hiki ai ia makou ke hooiaio aku, o ke kumu o kaia popilikia mamuli no ia o ko ka lahui kanaka malama ole i ka rula a ke Akua i waiho mai ai i ana no ke kakou noho’na pomaikai ana, oia hoi kona kanawai mau loa, i hoopokole ia ka wehewehe ana e ka haku, ma keia mau mahele nui, “E aloha i ke Akua me kou naau a pau, *** a e aloha i kou hoalauna e like me kou aloha ia oe iho.”  Ke ninau aku nei hoi ka haipule i ka aia, ua malama ia anei keia mau ana nui o ka noho ana?  Aole.  A no ka malama ole ia oia ke kumu i kuko ai a hana hewa a i ulu ai na hana mokuahana, kuee, a hoopilikia wale o kekahi kanaka i kona hoakanaka, a o kekahi lahui i kekahi lahui.  A e like me ka hoomau ana o ka lahui kanaka e ae e alakai ia e na manao kuko, e na hana manao e hoowahawaha ana i ko ke Akua makemake, oia hoi ke ALOHA, pela no e ulu mau ai ka poino, ka pilikia, ka mokuahana, a me ka haunaele mau o ka noho ana o na kanaka o ke ao nei, e like me ia e ikea nei ma Amerika, ma Europa, Asia a me Aferika, a a ma na mokupuni o ke kai Pololei ka olelo ao a ke Akua ia kakou, a pili pono hoi i keia wa a kakou e noho nei, oia keia:  “A e ike ia aku hoi na hoailona ma ka la a me ka mahina, a ma na hoku; a maluna o ka honua hoi ka PILIKIA ana o na lahui kanaka, me ka PILIHUA.  ****  E maule no hoi na kanaka i ka makau, a no ka nana ana aku i na mea e hiki mai ana maluna iho o ka honua; no ka mea, e hoonaue ia ana na mea mana o ka lani.”  Mamua pono iho keia mau mea a pau e hoea mai ai e ao ai ia kakou i ka hopena o keia wale no keia a ke Akua I hoike mua mai ai e hiki mai ana i ko ke ao nei, e like me kona ike e haalele ana na kanaka i kaua mau kauoha, pela no e hua mai ai na haawina e ikea nei maluna o ka honua nei.  Pomaikai ka poe ki@i a malama i ko lakou ipu malamalama, i makaukau ai lakou i na wa a pau no ka hopena nui weliweli e hiki mai ana i ka la e halialia mai nei i ko ke ao nei.

 

 

 

Ke Holo Palua Nei.

 

            Ke holo palua nei na nupepa Holomua (haole) a me ka Advertiser me ke kupinai a me ka leo hanehane o ka ewaewaiki: - ua pono ia!

            Eia ka olelo mahalo a ka Advertiser i ka manao a ka nupepa Holomua, e ike pono iho ai na Hawaii aloha aina a pau, i ka like o ka manao o keia mau nupepa, a e kuleana ai ka manao e laulaha nei ua kipe ia ka Holomua ma kekahi ano:

            “Ke alakai nei “ka Holomua “ i na aloha alii, ka poe i ike pono aole loa he mea hou aku e loaa ana ma ko’akou aoao, ma ka hoole hoopaakiki ana aole e komo pu mai iloko o na hana kalai kuloko o ka aina.  Ua hoike maoli mai no oia e kokua ana apono ana i ke kulana (aupuni repubalika) a me ka lawe ana i ka hoohiki e kakoo i ke Kumukanawai.”

            Ua hoike maoli mai nei keia mau hana, ua kuka pu, a ua hooholo malu ia na hana poholalo i ka Lahui Hawaii, no ke kumakaia ana i ko kakou mau pono.

            Eia o Norrie & Co. ua hui pu me me poe Mikanele ana i hoinoino iho nei mamua, aka, no ka rakela inu, ua lalau kona noonoo, a ua olelo mai nei, elua mea pono a na poe Alohalii e hana ai;  oia hoi (1) e hele e hakaka kue aku i ke Aupuni Repubalika, me na omole bia;  (2) a i ole ia; e hele aku e ae e hoohiki kokua i ke Aupuna Repubalika!  Lapuwale no hoi!  O keia ke ano a me na hana a ka poe hoopuka nupepa i nonoia e ka hehena a ka ona rama, a i puni i na uhane daimonio o ka po.

            O ka makou e ao aku nei i ka Lahui Hawaii ponoi; mai ae aku i keia mau hana hoolulu haunaele, a mai hoao e hahai i ka Norrie @a mau alakai lapuwale ana.  E haahele oukou i ka lawe ana i ka nupepa poholalo! oia no ka Holomua e ake nei e hoolilo aku i ko kakou mau pono, i noho hoomanawahui ai iloko o ka wa loihi o 18 malama.

            E ala e na poe Aloha Aina! a e kipaku loa ia nupepa Holomua!  Ka enemi o ka Lahui e hana ino mai nei.

_ _ _ … _ _ _

Eia No i ka Lahui ka Mana.

            O ka mana mai ka hapa nui aku o ka Lahui Hawaii, oia ka mea paa, oia ka honua paa e ku ai ke aupuni i kukuluia, a he kahua luliluli ole hoi.

            Ke nana mai nei na aupuni o na Aina e i ka manao o ka hapa nui e ka Lahui Hawaii, a ke hakilo mau nei no hoi ko lakou mau Luna Aupuni noho nei iwaena o kakou ia mea, a ke hoike aku nei i ko lakou mau aupuni, i na mea a pau a lakou i ike maka iho nei.

            I keia mau la ke hooikaika nui nei na poe mikanele iwaena o na kanaka Hawaii, e kokua aku ia lakou no ka apono i na mea a lakou i hana ai, i lilo ai ia mau mea i mea paa loa, e like me na hana i aponoia, i paa ai ke kumukanawai elaupu o 1887.

            O ka makou e olelo nei no makou iho; e hoole no makou i na hana kolohe a pau i onou ia mai maluna iho o makou, alaila, e lilo no ia mau hana alunu mana i mea ole loa.  O ko makou ike i ke kumu i pupu ai, a i paakiki ai ka ike koke ana mai o na Aupuni e, i keia Aupuni Repubalika, oia no keia; aole na ka hapa nui o ka Lahui i kukulu ia Aupuni; e like no me na rula pili Lahui, a e like no hoi me ka oleloao a Cleveland, no na kumu e hiki ai ke ike koke ia mai.

            He mea hikiwawe ke kukulu aupuni me ka mana lima nui, aka, he mea paakiki loa nae ka hooko ana ako, ma ka hooponopono ana iwaena o na mahele lahui manao like ole.  Iloko o ka naaupo loa o ka holoholona, e loaa ana no nae iaia ka ike i ka limaikaika, a me na hana ino a kona haku; a e loaa ana no hoi iaia na manao oluolu no na hana lokomaikai a kona kahu aloha.

            He pa tausani miliona ka oi e ka malamalama o ka uhane noenoe iloko o ke kanaka a ke Akua i hana ai, pela i nui ai ka ikaika o kona aloha i kona aina hanau, e pale ana i na hana hookaumaha i kau ia mai maluna ona, e na poe hookaumana wale iloko o na hana kauwakuapaa.

_ _ _ … _ _ _

            Ua lohe mai makou ua pakele o Papai, mai ulu paia ia e keka hi kanaka Hawaii, mamuli o kona kakau ana i kona inoa me kona ae ole, a oia kana i koi aku ai e holoi koke ia kona inoa, a i ole pela, e eha koke no oia e pono ai, oia ka uku ku pono o ka mea hana hewa.  Ua huli ae la o Papai a hoi aku la me ka hoka.

Ka Opu Punalua

 

            O na hoopuukahua ana a ka Holomua no ka huakai a ke Komisina Alii i Wasinetona, e olelo ana, i ka hua ole e loaa mai ana o ia Komisina; aole ia na ka mea e aku, aka, na kahi punalua ponoi no a Sam’l Parker. oia o Norrie.  Inu a piha ka opu i ka bia me ka whisky alaila kakau iho la i ka waiwai ole o ka huakai a ka punalua ana, alaila hoi aku no a noho pu i kahi: o ka punalua.  Kupaianaha no hoi ka hana a ka punalua haole!  Hoihoi ole no hoi!

_ _ _ … _ _ _

 

Ke kumu o ka paa ana a me ka mana.

_ _ _

            O ke kumu i paa ai, a i mana ai hoi ke Kumukanawai o ka 1887, (wahi a Alapaki Kauka ia Mr. Blount) oia no ka ae ana o na kanaka Hawaii e hoohiki ma ia Kumukanawai.

 

            Heaha hoi ka mea e paa ai, a e mana ai paha o ke Kumukanawai o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, ina aohe ae o ka hapa nui o ka Lahui e hoohiki?

 

            O ka haina: aole loa ia e lilo i mea paa, a i mea mana hoi.  No keia mea ke kumu e hele ino nei o na hana koi hoohiki i na poe Hawaii, i wahi e loaa ai ka mana, mai ka hapa nui mai o ka Lahui.

 

            No ia kumu hookahi no hoi ka Holomua e paipai nei, e ala ka Lahui e kipi, a i ole, e hele a ae aku e hoohiki i ke Kumukanawai o ka Repubalika, i loaa ai ka apono aku o ka lahui i keia Kumukanawai.

 

            O ke kumu o keia hoikeike ana aku ia oukou, i mea e hoala mau ai i ko kakou manao kupaa maluna o ka manao hoopono, a me ke aloha i ko kakou noho maluhia ana malalo o ka ke Akua alakai ana.  Heaha ka pomaikai ke loaa i ke kanaka na mea a pau a lilo aku kona uhane?--   Heaha hoi ka pomaikai o ka Lahui Hawaii ke loaa mai na waiwai he nui, a lilo aku kona noho kuokoa ana maluna o ke kulana noho lanakila.  Aole loa!

_ _ _ … _ _ _

 

E Kupaa Mau ka Lahui.

 

            He nui na kumu e hoolana ia i ka manao o ka Lahui, a e mau ai hoi ko kakou kupaa ana, oia no keia: _

1. Aole e paa ke Aupuni a ka hapa uuku o ka Lahui Hawaii i kukulu ai.  A ma ia        kumu ua hiki ke ike ia na mea malalo iho nei penei:

(a)Aole e ike ia mai e na Aupuni o na Aina e.

(b)Aole e hiki ke hana ia na kuikahi me ia Aupuni.

(c)) Aole hoi e hiki na ae like hoo pae limahana, Teregarapa, etc.

(d)E komo auanei ka mana o na Aina e, iloko o na hana hookolokolo kuloko, me

            he la, he noho ana Lahui Aupuni ole.               

(e)E kali auanei ke au o ka ulia, no ka mana hao-aina hou e hoea mai ana mai

            kekahi Aupuni Maua oi ae.

(f)O na poe nana i kukulu i ke aupuni, e lilo no lakou he poe pio iloko o na lima o ka mana

            Aupuni nana ka lauakila.

(g)Ia manawa, aia na mea a pau loa malalo o ka mana aupuni hou.

(h)Alaila, oia ka hopena o keia mao hana kukulu aupuni ana mai ka hapa uuku mai o ka

            Lahui.

He mau hoailona keia o ka paa ole o ke aupuni a ka hapa uuku i kukulu ai, a he mea hoi e hoolana ai no ko kakou mau manao e kali no na pono e hiki mai ana ma keia mua aku.

_ _ _ … _ _ _

 

Kohu Ole ka Olelo Ana a ke Star.

 

            Ua hoopuka ae ka nupepa Star o ka Poaono nei: i holo aku nei ka ke Komiasina Parker, Widemann, Cummins, no ka hoohui ana aku ia Hawaii nei me Amerika?

 

            Hilahila ole na olelo ana pela, oiai, ua make kahiko loa ka manao hoohui aina o na mamo mikanele; a ua kiola ia mai ke kuikahi hoohui aina a Kakina ma!

 

            Ua manao ka nupepa Star e hoopunipuni, i mea e puni mai ai na kanaka Hawaii.  He puni iho!  Ua loaa iho nei la hoi ka puni o na kanaka i ka hoohik elele?  Pehea ka hoi hoohiki Repubalika?  Ole loa!  Hele ma kahi e ka hoopunipuni a ka poe aihue aina!

_ _ _ … _ _ _

 

            Ua pane ia mai o Papai e kekahi wahine aloha aina he mea ole kau mau wehewehe ana imua o makou a me ka makou mau kane aole makou e puni aku ia oe oiai he wa kupilikia keia o ka noho ana o ko makou aina e hoi oe e Papai a mai hele hou mai.

 

 

Kupaa Mau o ka Lahui.

 

            Aohe wa e aku i ike ia o ke kupaa mau o ka Lahui Hawaii e like me keia wa.  O@ai he wa mele keia, a ua hoopau ia mai na poe Hawaii mai na oihana mai e loaa ai ke ola, ua, a ua kipaku ia mai e na haku hana, no ka ae ole i ko lakou makemake; aka, ua mau no ke kupaa, a me ke aloha i ka aina hanau.

 

            Aole i lilo i poe kumakaia e like me James H. Boyd ma, me C. P. Iaukea ma, a me na auna hoopili loaa o lakou iho i hoohiki iho nei no ke Aupuni Repubalika hou.  Kupaianaha maoli no nae hoi keia ano kanaka?  Aka, aia aku i mua, kahi e mihi ai lakou.

_ _ _ … _ _ _

 

KA MAHALO IA O KA LAHUI HAWAII.

 

            He nui loa na haole kulana kiekie, na haole kuonoano, a me kekahi poe haole naauao maoli, i hoike mai i ko lakou mau manao mahalo kiekie, no ka mea a ka Lahui Hawaii e hana nei, a e noho hoomanawanui nei iloko o kela Manawa loihi o 18 mahina ka loihi.

 

            Wahi a lakou; aohe Lahui like ma ke ao holookoa, e hiki ke hookuku ia, a ke ukali aku ma na meheu o ka Lahui Hawaii.

 

            Ina keia o na Lahui e ae, wahi a lakou, aole loa lakou e noho hamau, me ka hoomanawanui i hookahi minute malalo o keia mau hana ana.  He lili loa lakou, a he hikiwawe ka ukiuki, a he hakaka a me ke kaua ka hopena.  Aka, he kupaianaha nae keia Lahui!  He hiki ka ia lakou ke uumi, a ke hoomauawanui i ka wa e hanaino ia mai ai lakou!

_ _ _ … _ _ _

 

Kupaa no a paa!!

 

            He kumu ko makou e pa leo aku ai i ka Lahui, e olelo aku; e kupaa no a paa! –oiai:

(1)    Ua hoike maopopo loa ia mai e ka Mana o Amerika, aole i pau ka ninau o Hawaii nei.

(2)    Aole i ike na Mana Aupuni o na Aina e i keia Aupuni Repubalika a hiki i keia la.

(3)    He mea moakaka loa, ua ike na Aupuni o na Aina e, aole na ka hapanui o ka Lahui Hawaii, i kukulu iho nei i keia Aupuni, alaila.

(4)    Aole e mau aku ia Aupuni i ae ole ia e ka hapa nui o ka Lahui Hawaii: alaila;

(5)    E hoihoi hou ia no ke Aupuni kumu (Moi) e like me mamua.

_ _ _ … _ _ _

 

Ke Hoomalimali Nei

_ _ _

 

            No ka ike ole ia ana o kea no Aupuni hou i kukulu ia iho nei e like me ka manao o ka hapa uuku o ka lehulehu, ua hoopilikia loa ia ka noonoo o na mamo misionari, ka makua o na hana kue kanawai a me na hana kipi hookahuli aupuni.

 

Eia kekahi o lakou ke hele nei ma na wahi a pau, e lana ana ka manao e hoolehe ia mai ana lakou, e noi aku i ka oluolu o kanaka Hawaii e hoohiki aku i kke Kumukanawai repubalika o lakou, aka, aole o lakou malia ia mai.  He ku i ke aloha ka ike ia ana o na kanaka a ke Akua i hana ai e alakai ia ana e ka uhane ino e like me ka lio i palulu ia na maka, me ka ike ole i kahi e hele ana a me ka hopena o ka lakou mau hana.  Ua kipa mai la kekahi i ko makou Keena nei he kanaka Amerika poohina mai Bosetona mai, me keia manao iloko o kona naau, a me ka hoopunipuni ma kona mau lehelehe, me ka manao kuhihewa, ke mau nei no ka oluolu a me ke aloha kuhihewa o ka Lahui Hawaii, e like me ia a lakou i hana maalea ai i na la i hala no ko lakou mau pono pili kino.

 

Aka, aole i loihi ko makou launa olelo ana me ia, me ke ahuwale o kona ano a me ka hoowalewale a keia mea a ke Akua i hana ai, me ka manao e puni ana makou aiai.

 

He ole loa nae a makili ae ko makou kulana e ku nei.  Aole ana olelo a hoaui ai i ko makou manao paa, he poe hoopunipuni, a he poe aihue aina na misionari;  he poe ao hookamani lakou i ka oielo Hemolele a ke Akua me na lehelene ekaeka o Kakana i kumu imi loaa no lakou.  A no ka lohe ana aku o keia keiki poohina o Bosetona i ka hana hewa a kona auna like, ua wikiwiki loa oia e pauale i kona uhipoo, a hoeueu koke ae la e hele me ka hoopuka mai no i na olelo hookamani me ka welenia no o loko o kona naau i ka lohe poni ana i ka mea oiaio.  E huli e na hoahanau hookamani o ka hoomana a ke diabolo, a e hoi i ka ekalesia oiaio a Karisto i kukulu ai, kohu ai ka inoa Karistiano, a u ai poina, e waiho na olelo hoopunipuni a oukou a pau.