Ka Oiaio, Volume VI, Number 33, 17 August 1894 — Page 3

Page PDF (1.17 MB)

This text was transcribed by:  Chantrelle Waialae
This work is dedicated to:  Wai'alae 'Ohana

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

            KA NUHOU O NA AINA E.

 

            Hoopiholoia e na Iapana.  Ka poino ana o na moku lawe koa Elua.

 

            Mai ka Aoao Eha Mai.

            Nu Ioka Julai 28- Ma ke Teleagarapa kuikawa o ka nupepa Tribune mai Schanghai mai e olelo ana penei: 

            Ua hoomaopopo loa ia i keia wa o ka moku ahi lawe koa Toonaukai piholo, iaia e aloalo koa ana no Corea.  Ua, poino oa mai kekahi moku kaua Iapana mai aua holoaia pu na mea a pau o luna iloko o a hohonu o ka moana. 

            Ua olelo ia, he 1100 ka nui o na koa pake maluna o kekahi moku halihali koa a Kow Chung kona inoa ua hoopihoia oia e kakahi moku kaua Iapana he uuku loa na oia i pakele ae o ka nui ua pau i ka make no ke poholo iloko o ke kai. 

            O kekahi moku halihali koa, ua pae pono aku i ka muliwai Yaloo, a malaila i hooleleia ai na koa me ka poino ole.  Ua komo pu aku keia paali a hui pu me na poe koa Corea.

             O ke kumu nui o ka hoolalelale kaua ana a Iapana ua manaoia, he mau mea no ia ua hoohoihoi ia e ke aupuni o Iapana e loaa kekahi lanakila nui ana mamua ae o ke koho ana mai i na hoa o ka Aha olelo, i loko ae nei o Augae.  Ua manao ia e ae koke no o Iapana e kuikahi maluhia mahope iho o ka pau ana  o ke koho balota.

            Ua hoopuka ae ke aupuni o Kina i aie dala ma Ladana i na e loaa ia he mau miliona paona dala.  Ua hoopuka ae na Banako o Hong Kong a me Sanghai na laua e lawe ia aie holookoa, a ua pane mai  ke aupuni mai Pekina mai, aole no oia i nele i ke dala.

            Yokohama Iulai 28:-  Ua hoike ae ke aupuni o Iapana i kekahi hoike pili ohana penei:-  Iloko o keia kulana kupilikii, ua kauohaia he ekolu mau moku o ka aumoku kaua Iapana, e alualu aku i ka aumoku kaua Iapana, e alualu aku i ka aumokukaua o Kina makahi kokoke a i oleia e poai ana a puni o Futao.  Ua lawe pio ia e lakou ka moku kaua Tsao Kiana, a hoopino aku la he moku awe koa me na koa o luna.

            He mea, laki o kekahi o na moku hao nui loaa o ka aumoku o Ki ia ma ka Akau, o Chen Yuen, i maunuka aku i Kina.  A o ka moku holo ma na lawe topido hoi o Huan Tae, ua holo aku no Fasan Corea.  O ka moku kaua Iapana hoi, ua holo malu aku la a nalowale me ka poino ole.

            Shanghai Iulai 28:- Ma na mea pili hoi i ka mokuahi o Hugh M the son *Co.  oia o Kow Chung.  Ua hoopihoia oia e ka moku kaua Iapana.  O na poe pake ko@  a pau loa i ka piholo i loko o ke kai.  O keka ai moku hou aku no o ka Hui Kalepa Pake, o ia o Tooneana, he lawe koa, ua piholo no i ka moku Iapana.

            Shanghai Iulai 30.  Penei ka moolelo pololei e pili ana i ke piholo ana o ka moku lawe koa Kow Shung. 

            Ua hoouna aku ka mokukaua Iapana he waapa a pili i ka moku lawe koa me kekahi mau kolu kokua e lawe ia ia i Iapana.  O Kapena Salsworth he Beritania oia, ua hoole aku la oia i ke kauoha a ia wa ua haalele mai la na Iapana.

            Ia wa ua hoomaka koke mai la ka mokukaua Iapana e kipu me ua puwili i hukiia iluna o ka Iapana.

            Na keia mau pu i noke a olohelohe oluna o ka mokuahi i lawe koa Kow Shung.  Ia wa ua hookuu koke ia aku la he elua mau topido malalo o ka moku lawe koa, a pahu ae la, a iho pu aku la ka moku me aneane 2000 ola a ka moku.

            O konela Von. Hannekan he ukali oia no ka Viceroy a me kekahi haole alii moku e ae ua make pu laua me ka poe i kipu ia mai mamua ae o ke pahu ana o ke topido.

            Ma kekahi hoike hoi he elua mau ohua ee moku e holo ana no Corea e hooponopono i ka laua mau oihana mamua o ka hoomaka ana o ke kaua ua pakele no laua i ka au ana aku i ka mokukaua Iapana, aka nae, ia laua e noi ana e hoopakele ia laua ua kipuia mai la laua a make iho la.  O na poe pake i au pu aku i ka makou Iapana i loan mai ke ola ua ki pu ia mai la a make pu.

            Na kekahi mokukaua FArani o Lion kona inoa i hoopakele ae i kekahi poe pake eia nae  na haole ua pau loa lakou i ke kipuia e na Iapana.

 

            KE KAUA O KINA ME IAPANA.

            Ladana, Iulai 30:-  O ka nuhou i loaa mai no ka moku Kow Shung, e kau ana no oia i ka hae Beritania i kona wa i hoopiho ia ai, ua oiaio ia lono i loaa mai i ke Keena Oihana o Kina maanei nei.  Ua olelo ia ae ua huipu o Beritania me Geremania me ke kuikahi kuikawa ana.

            O ke alii moku elua o ka moku poino Kow Shung, oia no ke keiki hiapo a kekahi kahunapule o Essex ka mea nana ke keiki opio i make ai i ka pau ana o ka Hale Keaka o Exeter i ke ahi.

            Ua oleloia ae, ua koi aku nei na Ona o ka moku Kow Shung no ka ukupoho ma o ke Kuhina o ko na Aina E o Beritania i ke aupuni o Iapana.

 

            HE HEWA KAUMAHA LOA.

 

            E UKU ANA KE AUPUNI O IA PANA HE PUU DALA NUI LOA NO KE POHO ANA O KA MOKU KOW SHUNG.

 

            Wasinetona, Iulai 30:- Ma ka manao pili oihana aupuni i pahola ae, ua maopopo loa ka hea loa o kela hana a na Iapana ma ka hoopiholo ana i ka moku lawe koa Kow Shung, a he nui loa ka lilo e kona mai ana no ia mea mawaho ae o na mihi pili aupuni ana.

            O ke Kow Shung, he moku oia no ka Laina Moku Mahu o Hugh Mathieson & Co., e holoholo kalena ana mawaena o ua awa o Kina; aia keia moku malalo o ka hae o Beritania i kona wa i hoopiholo ia ai.  A e hoohikihiki ana oia i na koa pake no Korea.  A ua oleloia ae aole ia he hana kue i na kanawai pili Lahui no ka noho kuikawa ana; no ka mea, aole he kukala kaua i hoopukaia; aole no i hoomaopopoia ia mea mawaena o Kina a me Iapana.  Nolaila o ka moku lae koa, aia no oia malalo ponoi o na rula kalepa mau.  A oia ka mea e nui loa ai ke koi ana aku ia Iapana e uku mai no ka hoopoino ana i ka moku a me ke ola o na poe i make aku.

 

            KA HAKAKA MA KOREA'

            Tien Tsin Kina, Iulai 27;  O ka haua kukala kaua mua loa i ka Poalua nei, o ia no ka hoopoinoia ana o ke Kow Shung e na poe Iapana.  Oia moku no Hugh Mathieson o Ladana a ua hoolimalima ia e ke aupuni o Kina e lawe i na koa i Korea ua kau- hae hailona aku ka moku kaua Iapana e olelo ana e ku iho oia, aka, na hoomau no ka moku lawe koa i holo ana aku i mua a hiki i ka wa ona ki ia aku ai i ka pu aka aole  mea i manaoio i keia hoike ana ua hoomau na Iapana i ke kipu ana a hiki i ke piholo ana o ka moku lawe koa me na kanaka pu.  Ua manaoia he 1000 poe koa pake maluna on a.

            Ma Seoul hoi he hakaka kai hoea ae mawaena o na Iapana a na poe orea me na Pake ua oleloia o na Iapana kai lanakila a hopupio ia ka Moi o Korea a ua lawe ia a hoopaahao, me ka manao e hoouna loa ia i Iapana a ilaila e noho ai a pau ke kaua.

            He lohe hou ae no ua hoopihoia kekahi mokukaua o na pake me kekahi moku lawe koa e na Iapana.

            Oiai aole loa he kukala kaua maopopo mawaena o Kina a me Iapana e like me na rula maa mau.  Ua iko na poo aupuni o Kina  ame Iapana e hoea mai ana he hopena o ia mea mahope aku, a ua manaoia he pilikia e loohia ia mai ana i na hora a pau loa.

            Oiai ua hoomaka mai nei na Iapana e pai ia Kina i kinohi, alaila e ulu ana ka manao iloko o na pake o Kina e anai loa aku a neoneo a kipaku i na Iapana mai Korea aku, na no e hoouna mai ana o Iapana miliona koa ilaila.

 

            LOHE KE OLA KULEKA MAKE

            I ko'u nana mau ana ma kou mau kolamu, ua ike pinepine ko'u mau maka.  Ina huaolelo ao i na kanaka mai Hawaii a Niihau, e papa ana mai kakauinoa i keia Aupuni Ripubalike hou; me ko'u ike pu iho no hoi i ka poe inoa uuku i hookuli i keia oleloao.  Mahalo ko'u uhane i ke ike ana iho he uuku loa na inoa i komo iloko oka heluna o ka poe e kue ana i ka olelo o ke ola.  Malia paha no ka lawa ole o keia mau olelo ao, ke kumu i hookuli ai keia hapa uuku.  Aole paha wau e hiki ke kapa aku ia lakou ua ekaeka loa.  Aka walia paha he maopopo ole no.

            Ua ike kakou a pau i ka manawa a kekahi kanaka e hoohiki ai, e lilo i kanaka e kakoo ana i keia aupuni Repubalika, a e hoohiki ana e kue loa i kona moi, e kue ana oia in a kumu nui Eha.

            1.  Ka mua.  E kumakaia ana oe i kou Lahui2.  Kalua.  E kumakaia ana oe i kou Aina.  3.  Ke kolu.  E kumakaia ana oe i kou Moi, 4.  Kaha, E kue ana oe i kou Akua1.  He aha ke ano o ke kanaka e kumakaia ana i kona Lahui?  O ke kanaka e kumakaia i kona Lahui he kanaka ia e hoao ana e pepehi i kona lahui aole ma ke ano e nele mai ana he alo a he alo hakaka, aka he kanaka ia e imi ana i na mea e poino ai kona lahui.  Ma kahi malu, me ka imi ana i mau pomaikai pono kino ponoi nona(E hoomanao o kona pono kino ponoi wale no) me kona nana ole ae in a pilikia e ili aku ana maluna o ka poe ana e kumakaia aku ai.

            I waena o na aupuni nui o ke ao nei.  O ke kanaka e hana ana i kekahi hana e like me keia, e li@ ia oia, ai ole e kipu wale ia no kona nope.  Aole e hoopuka wale ia kona inoa iwaena o kekahi a naina me ka ehaeha ole o ka naau o ka poe e lohe ana i kona inoa.  Me ka hoopailua pu ia.  He mea hoohilahila hoi no kakahi kanaka ke lohe ia he makamaka oia no keia kanaka kumakaia.  Ua manao na kanaka naauao o ke ao nei, aole i lawa ka hooai make maluna on a aole ma keia honua, i lawa kupono no kana mau hana ino.  Ua kamaaina ka hapanui o ka poe i hoonaauao ia i ka moolelo o Benedict Arnold, kekahi

Alii koa Amerika i hoao e kumakaia i kona Lahui a me kona aina i ke kaua me Beretania.  Ua loaa e nae kanu mau hana ekaeka.  A ulamua o ke kau ana aku o ka hoopai a kona lahui maluna on a  Ua mahuka oia mai kona aina aku ua hoaea haukae ia e ke Akua, e hele maluna o ka ili o ka houna me ka hiki ole iaia ke iiho.  "O ko'u aina hanau keia."  Ua hoopailuaia oia e kona lahui, ua make ilihune oia.  A ua makemake ole ia oia e ka poe ana i hoao ai e hoopomaikai aku.

            2.  Kalua.  Ke kumakaia ana i kou Aina.  O ke kumakaia ana o ke kanaka i kona aina oia no kona hoao ana e hoolilo aku i kona aina no kona pomaikai kino ponoi wale o.  Me ka nana ole ae in a poino e iimai ana maluna o kona poe hoa kanaka. 

            I ka manawa a ke Akua i hana ai i ka lani me ka honua a me kona mau pono a pau.  Ua haawi maila oia keia mau pomaikai nui i na la oia keia mau pomaikai nui i na kanaka ana no i hana aloha mai ai me ke kauoha e malama oe i keia mau pono nou a me kau mau mamo.  E hoomaopopo i keia kauoha (Nou a me kuu mau mamo).  Ua haawi mai ke Akua ia Hawaii nei nou e ka lahui Hawaii a me kou mau mamo.  O kou hoao ana e hoolilo aku i keia aina no kou pono kino wale iho no oale anei ia e kumakaia ana i ka ainal  aolnee i a ia e hoonele aku ana i ka kaou mau mamo Aole anei he kuleana ko lakou maluna o keia aina a mai manao oe e ke kanaka Hawaii no ka hoea ole ana ma o kau mau mamo i keia manawa e ike i keia hana kumakaia au ua palekana oe.

            He põe malham waiwai wale iho no kakou iko kakou wa oiaio e ola ana.  Aole loa e hiki ia oe e ke kanaka Hawaii ke kuai i kou mau pili uliuli a me na awaawa nani o HAwaii ke kuai i keia mau pali uliuli a me na awaawa nani Hawaii nei, me ke kue ole ana aku, a me ka hoonele ana aku i kau mau mamo e hiki mai ana.  Auwe na moopuna a na poe e hoohiki mai nei, i ko lakapu i ka aina ole.  Aole anei e nele ka hilahila o kela mau moopuna i ka nele i kona kuleana mai ke Akua mai?           

            3.  Ke kolu.  Ke kumakaia ana i kou Moi.  Ke kumakaia ana i kou Moi oia no kou hoao ana e hoole i kona mana maluna ou ma ke ano he makua a he poo, kou hahaki ana i kao olelo hoohiki imua o ka makua mana loa e malam aoe iaia kou pepehi ana iaia me kou manao e loaa ia oe pa pomaikai pili kino.  Me kou nana ole ae o kona pono a me kona maluhia.  A i na ua hoalii mai ke Akua i kekahi mea maluna o kakou a malalo mai hoi ona; aole anei kakou e pono e malama iaia?  He oiaio aole io no paha e hoopai ia ana na kanaka a pau e kumakaia ana i kona alii ma keia ola ana mai manao kuhihewa oe ua maalahi oe no ka nele ana no ka mea e loaa mai ana no ia oe ma ke la ola ana ma--o.

            4.  Ka ha.  Ke kumakuia ana i kou Akua.  I ke kumakaia ana i kou Akua, o ia o kou hoao ana e kue aku Iaia, kou hoolohe ole i kana mau kauoha, kou aloha ole iaia kou imi ana i pomaikai hou me ka nanaole akui kona pomaikai a me na ehaeha e kau aku ana maluna onal 

            E noonoo pono e na Hawaii o kumakaia oe i kou Lahui, kou Aina.  Kou Alii a me kou Akua.  E kupaa e hoomanawani i ka ilihune a me ka pomaikai ma keia ae, maluli o kou kupaa ana mahope o ka pono, e loaa no ia  oe ma kela ao mao,.  A e loaa no i kuu mau mamo ma keia ao.

 

            Owau iho no o,

            Punahele a na Mikanele."

 

            HALAWAI A KA HUI ALOHA AINA O NA AHINE O HILO AKAU, HAWAII.

 

            Laupahoehoe, Aug. 7th 1894.

            Ma keia la ua akoakoa aela he heluna nui o na wahine aloha aina oiaio ma Laupahoehoe.  Hilo Akau Hawaii me na manao aloha i ko lakou Moi, a me ka ahui no ka pulama ana i ko lakou mau pono a kue aku hoi in a hana ak aupuni Pikake e hookikina nei i na kanaka e Hoohiki kue i ke aupunin Moi, eia na mea Hooholoia ma ia Halawai.

            Moolelo o ka Halaai.

            Hoomaka ia na hana me ka pule ana a ka Lunahoomalu.  Ma ek noi a ka Lunahoomalu ua ku mai ke kakanolelo  Mrs. BAker a hoike mai i ka hana a ka halawai i kahea ia ai e noho e noonoo, a eia na mea i Hooholoia.

            1.  E kupaa na wahine aloha aina a pau, aole e hele a kakau i ko lakou mau inoa no ka hoohiki ana e kakoo i ke aupuni P.G. a e kue i ko aupuni oi.

            2.  Mai olelo ino i ka poehoohui aina.  Aka e noho malie a e malama i ka maluhia.

            3.  E kupaa na wahine aloha aina oiaio a pau no ka ono  ke aupuni Kumukanawai, no ka pono o ka Moiwahine Liliuokalani a me kona Lahui,

            4.  E koho ia i elua Komito Komo in a hale a pau mai ka pali o Kaula a ka pali o Hakalau.  Ma ko noi a ka Lunahoomalu ua a ponoia, e Hoolahaia ka moolelo o keia halawai ma na nupepa 

            Hoopanee ia ka halawai.  A noho hou i ka Poakolu o kela a me keia pule. 

            Me ka Oiaio.

            Mrs.  H.A Baker

            Kakauolelo o ka Hui Aloha Aina on a wahine o Hilo Akau Hawaii.

 

            PALAPALA HOALOHALOHA

            AKA

            HUI A.A. O HILO, O DAVID KEWEAMAHI

 

            Me ka luuluu a me ke kaumaha.  I loaa mai nei ka lono.  Ua oluolu i ka makua Lani, ka lawe ana aku i ka uhane o D. Keawemahi i ka la 31 o Iulai i hala ma loko o ka Hale mai Pupule ma Kalaepohaku i Honolulu Oahu, mahope ae o kekahi mau malama io kona malamaia ana ma laila a kanu ia aku la ma ka  ilina o na poe mai oia auna like, me ka ike ole o kona ohana, a me kaa wahine.  I uuluu wale hoi.

            He keiki kamaaina oi@ no keia kauhale nani; he Pailaka a kamaaina i ka hookomo i na moku i ke kakuono o Hilo Bay nei; he keiki lele kawa kaulana no Piikea luna: a o Mrs. Blount ka malihini kaulana loa i ike make i kona lele kawa ana i makaikai nui ia e ka lehulehu nana hoi i aa e lawe aku ma kona waapa i ka Hon. J. Nawahi no Honolulu, mawaena aku o ka hohonu o ke kai Alenuihaha, a pae maalahi i Hana; he Luna lakai hana hoi no na moku papa mai Keomolewa mai; he lala hoi no ka Hui A.A. o Hilo nei' a ma ka hoomana he Lanakahiko oia no ka Ekalesio Moremona.

            Ua hala aku la oia me ka ike ole i kona ohana, na hoa, a me na makamaka he nui; a o kana ahine hoi ua ili iho maluna o na ke koikoi o keia haawi kaumaha; a mamuli o keia haawina nui , ua kono ia mai ka Hui.  E uwe pu aku me na oh@na'o ka mea i hala nolaila E hooholoia.

            1.  O makou o na lala a pau o ka Hui A.A. o Hilo nei ma o ke Komite, ke hoike aku nei makou i ko makou aloha nui no D. Keaweamahi.  Ka mea i haalele mai i keia ola ana.  Me ka ike ole i kona mau hiona hope o kona kino Honua a ke uwe pu nei hoi makou me kana wahine mare i hooneleia mai la i kona makua a hoapili hoi he kane me kona ike pu ole iho i na helehelena hope loa o kana kane aloha oiai oia.  Eia no me kako, me kona manaolana.  E ike aku ana no oia i kana kane i kahi wa:  aka, aole nae ua hala a ua nalo mau loa.

            2.  Hooholoia.  Oiai  na ohana o D. Keaweamahi e u ana me ke kani kau nona, ua huipu no keia Hui me lakou ma ia haawina hookahi o ke aloha a me ka u ana nona.

            3.  Hooholoial  E haawiia i kope o keia mau manao uwe aloha i ka wahine mare, a e hoounaia kekahi mau kope i ka nupepa KA LEO, ke ALOHA AINA, ka MAKAAINANA me ka HOLOMUA."

            O keia mau manao maluna ae ua apono lokahi ia e ka Hui A. A o Hilo nei ma ka halawai ana i ka la 6 o Augate nei 1894, ma ka Hale Hui.

 

            Mrs. Mary Pililua,

            Kakauolelo , a Komit@ Hooko kauoha a ka Hui.

            Hilo, Augate 7, 1894.

 

            UA HALA, A UA NALO O MISS ANE KAHELEMAUNA.

 

            He ukana luuluu kau e hooili aku nei nau e hoike aku i na kani a pau o ka me ai hala e aku e no ho ana mai Hawaii a Kauai.

            I ka la-- o Augate, 1894, i kii mai ai ka Anela o ka make, i ka uhane o Miss Ane Kahelemauna a waiho iho la i ka lepo no ka lepo.

            Ma Mana i Honolulu nei, Oahu, kona wahi i hanau ai, wai ka puhaka mai o Kukapao w. a me ahelemauna k. i ka la 3 o Novemaba, 1886 a he 7 nakahiki, 9 mala@, a me 1 la.

            He oluolu oia he lokomaikai a pela aku

            A no ka luuluu, ua hakuiho la maua i kanaenae aloha nona:  Kamakau aloha keia nou e Ane kuu lei aloha o ka lai o Mana aloha ia luna au oluakaha ai Auwe kuu aloha e kuu aloha hoi a kuu kamale i ka huikau  o ke kaona Aloha ka Nekuina i ke kau lio laau hoolaau mai ana ko aloha i o'u nei Auwe kuu lei e.  kuu aloha pau ole hoi-a kuu pua Melia i kala o Maluaka o ke aka kino wailua ka'u e ike nei ke hihina nei la i Moewakea.

            Pumehana wale ka uhane o kuu lei

            Kuu kamalei mai ka huikau la o Ulakoheo

            Mai ka Ua Kukalahale o Honolulu.  Mai ka Ua Popokapa la o Nuuanu.  Anuanu ka po ke oe ia.  Ua hala oe kuu oapili.  Ua pili ia e kaua ka ia welawela o Honolulu.  Hoolulu ke aloha pee maloko hai ka waimaka hanini mawaho.  I ikea hoi i ka uwe ana iho.  Auwe kuu lei e kuu minamina pau ole a.

Mrs. Kekahili.

 

            Kanikau aloha keia nou e Ano.  Ku ʻ u kaikamahine i ka piha kanaka o Halealii.  He alii ko aloha na ʻ u e hu nei.  He hoapili hoi no ʻ u i na kau a kau, akahi kau a ke kaumaha i hiki mai ai.  Eia la ke hana e mai nei i kuu manawa.  Manawa ino loko, mokumokuahua i ke aloha.  Aloha ko leo i ka pane mai pehea wau.  Eia loko la ua hele a luuluu i ke aloha.  Aloha olua na makua.  Aloha hoi o ʻ u mau hanau mua.  E papa e, e hele ana wau.  E mama e, e honi kaua  Eia la, ke paupauaho mai nei au.  Auwe ku ʻ u lei e.  Ku ʻ u aloha pau ole a.  Kuukaikuahine i ka nuku o Malama.  Lamalama loko i ko alha e noho nei.  Ke au ae ei au aole oe.  Eia aku nei paha oe me Hikuikanahele.  I ke ala koi ula a Kane i nalo akula.  Auwe kuulei e.  Kuu hopu hewa walea.

            Mr. Wahinealii.

            Apua, Honolulu, Aug. 15, 1894.

 

            Olelo Hoolaha.

           

            E ike auanei na ano kanaka a pau, o wau o HUSMAN, ke papa ake hookapu loa aku nei au i na halekuai a pau aole e ae i kuu wahine mare Mrs.  Luika Husman e hoaie ma ko ʻ u inoa, no ka mea, ua haniele kumu ole mai oia ia ʻ u me na keiki liihi a maua, hookahi keiki ekolu makahiki, a o kekahi, hookahi makahki.  O ka eha keia o kona haalele ana ia ʻ u, a ke manao nei au e hookaawale ia maua imua o ke kanawai, no ka mea, aole e hiki ia ʻ u ke hoomanawanui me keia mau keiki oiai au e noho wahineole ana. 

            O wau no me ka oiaio.

            HUSMAN.

            Hamakua, Iulai,  23, 1894. 

            2tms.wkly.

 

            Elia Kaululaau

            KAUKA HANA NIHO

 

            Ke hoike hou aku nei au imua o ko ʻ u mau hoa makaainana a puni ko kakou nei Paeaina, eia no au ke hoomau nei ma ka ʻ u.

 

            Oihana Hana Niho:  Ma ko ʻ u Keena, ma ke kihi o Alanui Moi ka puka e komo mai ai. 

            Ke kono aku nei au i ka poe a pau, i loaa ko lakou mau niho i ka eha; a na ʻ u no e hoopau aku i na haawina ehaeha i loko o ka manawa i okole loa, me ka ʻ u mau laau i kaulana iwaena o ka poe a pau i hele mai i o ʻ u nei.

            He wai auau no ʻ u ka huki ana i na niho, a iloko o ka imo ana a ka maka, me ka palanehe launa ole, ua hemo ia niho eha, a ua hiki hoi ke hoopiha i na niho me ke Gula; Kala a iwi paha, me na uku haahaa, a i oi loa aku hoi ka maikai o ka hana ia ana me ka maiau nui.

            E kipa e o ʻ u mau makamaka, a e loaa no au ma ko ʻ u Keena hana, me ka makaukau mau e haawi aku i na ao ana i ka mea kupono e hana ai i ko oukou mau niho: e ka auhau ole aku ia oukou no ia ao ana.

 

            Eha Kaulalaau.

            Kauka Hana Niho.

            Keena Kihi o Alanui Betela me Moi

            Augate 1, 1894.  Aug3 tfd.

 

            Na Leta e waiho nei iloko o ka Hale Leta a hiki i ka la 31 o Iulai, 1894.

 

            APUA. Mrs. Kaaihui Samuel Miss Kaaihue Lily Wahineiki Kaumu

            HONUAKAHA Mrs.  Kaaihue Pelekale G W Keawehaku (2)

            KULAOKAHUA  Miss Mamaka T E Cavanagh

            KAPUAHI Mrs. Sala Emekona Mrs. Rahab Kahaia J.W Kaaemoku Miss Kapika

            KAAKOPUA S. Kaunamano Mrs. Malia Jas. Brigt Masier Willum Malina 2

            KUNAWAI David N Nauhau

            MAKIKI Keliikukahaoa Miss Tilby Miss Tillie Kapoohiwilani Jas. D Molina 2

            PELEULA Mrs. Hoomanawanui 2 Kaluahine k Miss Ane Makanui

            WAIKAHALULU Luka Kalaukapu D Kealohapauole

            HAIMOEIPO Mrs. Wahawana

            KAKAAKO Kaili Mrs. Kamnao Wahineana Miss Ane Mahuka Master Samuel Kalani Mrs. Mary Malohi Miss Maka Puaakuni

            KOLEAKA Kapika Pohaku

            KAUMAKAPILI Lolena w, Miss Kelu, Paakea w, Mrs. B. Keahi, Mary Kikaha, Kihikihi k, Jessie Kahaleua, Kini Waihoioahu, D Kahaleua, Kanui Kaumana, Kapahu w

            KIKIHALE Julia Keonaona, Pilipo Holi 2, John Kaiminaaauao, Maho k, Joseph Hohonu, Kauhiahi w, A Kaanaana, Hohonu Ma w

            MANOA Paakaua k

            KULOLOIA Jas. Kaili, Kaohele k, J. Kaanaana

            WAIKIKI S. M. W. Kawelo, Napahu Muhue, Milia Akamuhou

            AALA Lilii w, H N Kekauoha, Geo. Kamaka Nalua w

            KAWAIAHAo D Kailiehu, Mrs. Neki, MAlie Kalehua, W K Kaailau, Koolau w, Wahinalo MAkua, S L Mahiki, Elona Keawe w. Mele w, K W Kalepo

            KAMANUWAI S M Kauiainamoku 2, Kamaio, Lahaha Papu, D Kalili, A Kaele opio, Malia Kahipa  Kaholokai w.

            KAPUUKOLO Geo K Kaiwiaea, Kanaloa w 2, R Kanakaoka, Kulia Tolena, Naone Kuhia

            KALUHI Elena Wahinenukiu, Lili Hanale, Mary Daniela, Apikaula 3. Lenonui Matie Maunaloa 3, Kuhao 2, Hoomalu Kanoa w. Maunaloa k, Ahia, Kuikelolani, Kauwenenui, Moeohuua, J Maunaloa Kaneai, Mokina k, Kahaule k, J H Keulu, Kulia k

            MANA Kowana w, H Mainaaupo w, Mrs. Keluwi

            MAEMAE Kikaha w

            IWILEI Mahie Kealoha, Helen J. Kahai, Lonoikahaupu F. Keanoano w

            KAMAKELA Rev. D K Kuheleloa, Maihui, Malihini w

            KEPOBONI Puakolomona, Kaanapu, Geo. Kaleikini, Kaahu

            MOANALUA C W Koni, Ulii Kaahiki k, G, Kane, Manoa 2

            MANAMANA Kauimakaole w

            ULAKOHEO Kaikapu w

            KAHEHUNA Nalaau Akeneti, Mrs. Kalakuni, Hinaa k, Mary Kalakuni

            KAULUWELA Holii w, Nohomakahiki, kolomona Kaloa, John Lima

            KAOPUAUA Kalehumanu w, Namaha w 2

            NIOLPA kawikae

            PAUOA Wahaoee k, Lilia Kahananui, Pakaha Kamaawe w, Kaluahialii w

            LELEO  Maria Puahikina, Kaonohi w

            AUWAIOLIMU Halo k 2. Kanuialoha Nahua w, hattie Makia, Kaonohi k, Mary Kaenaena, Kekua Lopi, Waiku w, Kapono, H W Kailieha

            KALOPO Jimmy Kuoha

            NA ALANUI Kaiawaianui w. James Kulolia, Aka Wai Pake, Ane Lima, ke kuahi k, S W Lilinoe, Likapeka Kahaoe

            PAWAA Makaala I, Maka Puaakuni w, Moa k, Kaiuwahine, Emeliana w, Kaanaana w, Paul Kaaua, Kalaniwahine, John Pala, Wailua Kaai, Hake w

            KAPALAMA Wini, Ioane Kaiama, Haettie Keaunui A M Kaaliomakua, Kamiko k. James Hoyset Kalaniwahine, Manuinia w, David Naholowaa 2. Lize Moeheau, Ka leihula w, Kahinaina k, Kaili w, Kuaana Jr., Kinipeki, D W Luha 2, Lonoaea Nakoa, Nakoa w, Kailiwai k, Lilia Kuoau, Kaawa k. Capt. G J Malaihi, Hattie Nailima, Daniel k. Hana, T Kapulei, Kaihawai w, Nellie Kauwa.  Keola w. Kahihio, Helen Kini

            Na Leta i hoihoi ia mai na Mokupuni mai.

            Keoki k, Aoa.  Lucy Kapahu, Kauakahi Brown.  Mrs.  Kelolaina Abigail P John, Alika, Kualaahia k, P K Nuuhiwa, M F Keahi w, Kekoowai, J Moses Maku 2, Haumea John Alii

 

            HONOLULU Kapea w, Puniia w. Kalaluhi, Kapolei w, Tommy Kailik.  Mele Keawehaku Mary Kalawela, Nawahine w, Kaulia Kaikala k, Taunene, Kupuni, David Eila, Mililani, Kupuni w, J W Kanaka ui Kewiki w. Hanu k. Nei Baroi,  Tommy Kailiki Peni Namauu.  Alana Opunui, Hattie Kalepo.  Keoki Pio, J.N. Kamakaiwi 2, Emily Kauku.

            O na põe na lakou na leka maluna ae, e noi mai ma na leka i hoolaha ia.

            JOS MORT OAT,

            Luna Leta Nui,

            Aug3

 

            B.F. Ehlers&Co. (Painapa Ma.)

            KO

            Na Lede Kolamu.

           

            No kekahi mau mea ano ole i lawe mai ia oe.  Oiai he nui ka poe koho i komo mai i ko makou nei Hale Kuai = keia pule, i oi aku mamua o ka ea maa mau, ma ke ano o ka ni o na waiwai a makou i kuai ai.  Ua malama makou i ka nui o ka poe i komo mai ma ke ano koho.  A me  ka poe kuai maoli i na waiwai.  A mea e ae.  O ko lakou nui he 1682 mai ka manawa i weheia ai ka puka ma ke kakahiakanui Poakahi mai a hiki i ka manawa i pani ia ai o ka puka ma ka po Poaono.  O ke anoo ke koho ana, mai 150 a hiki i ka 3000.  Ua lilo ia Miss Lena Brune kela lole maikai ano hou loa, a i a Mrs. Harry Lewis ka lua o ka makana, a e loaa no ia laua ke kii mai.

            Ma keia pule na Lihilihi Lole' Lihilihi Loni, Lihilii Lilina, Lihilihi Lopi aeae loa, Lihilihi Eleele, Lihilihi me na Pupu o ke ano hou loa, a ma ka pakui ana aku i kela e na lede, e loaa no na Paleili o na wahine mai ka 124 15 a ka 25 keneta no ka mea hookahi.  O keia ano kumukuni no keia mau waiwai, ua emi maoli.  E loaa no na Paleili Huluhulu Keokeo, a ano ae.  no ka 75 keneta.

            O keia mau waiwai a pau, ua oki ia a haahaa loa ka a i me na lima pokopoko, a e loaa pu no hoi me ua a i kiekie ae, he nani maoli no keia mau Paleili, o ke a no hou loa.  Ke makemake nei makou ia ukou e komo mai e naua i keia mau waiwai.  O ka mokuahi Auseteralia i ku mai nei, ua lawe mai ia i na waiwai he nui o ke la a me keia ano o ke ano hou loa, a e hoike ia aku ana i keia pule ae.

 

            B.F. EALKUS & Co.

            (Painapa Ma)

            Alanui Papu 1w-dly

 

HOOLAHA HOOKAPU AINA.

 

            Ke papa a hookapu loa aku nei au i ka poe a pau e hele kuleana ole ana e lawe i na mea o imua o kuu mau aina a pau e waiho la ma Koolau, Maui, o ia  hoi o Kapaakea, Puakea, he mau Ahupua'a lana, a o Ka'iaehe he aina kula ia e hoomaka ana kona palena ma ko kihi hikina ma ia pali kahakai o Kekuapaawela, a ma ke kihi hema ma ka lihi muliwai o Waiuaiki.  A ke papa pu ia aku nei na poe a pau e hele ana e lawaia ma kahakai a me kahawai o keia mau aina.  O ka poe a pau o kue aina i keia hoolaha ana na ke kanawai e ao ia lakou.

 

            Mrs. Malaka Akiona.

            Wailuanui, Koolau, MAui Iune

            p9, 1894 julls 2ms wkly.