Ka Oiaio, Volume VI, Number 34, 24 August 1894 — KE KOPE O KA PALAPALA HOOPII A KA MOIWAHINE. Ke Kope o ka Palapala Hoopii a na Luna Nui o ka Hui Aloha Aina e kakoo ana i ka Moiwahine. I Waihoia aku i na Luna Aupuni Pakahi o na Aina E. A i hoouna ia aku hoi iloko o ke Senate e ka Peresidena Cleveland. [ARTICLE]

KE KOPE O KA PALAPALA HOOPII A KA MOIWAHINE.

Ke Kope o ka Palapala Hoopii a na Luna Nui o ka Hui Aloha Aina e kakoo ana i ka Moiwahine.

I Waihoia aku i na Luna Aupuni Pakahi o na Aina E.

A i hoouna ia aku hoi iloko o ke Senate e ka Peresidena Cleveland.

ITr>NoMJLU. H. ls, Ji!NK 28, '94. Sm:—Me ka lioomanao mau i ka noho hoalolia ana niai mna mai, a e mau nei h'oi mawaenao ke aupuniAu e nohoLuna nei a me ke aupuni o Hawaii, elike me īa i hōikeia iJoko 6 na makahiki loihL.o ka noho ana makamaka, ama keia iut makemakeia e walhoaku i ka noonoo ana a kou Aupuni i na kumu oiaio malalo iho nei. Owa,u o Liliuokalani, ma ka Lokomaikai o ke Akna, a malalo hoi o ke Kumukanawai oke Aupuni Hawaii, ka Moiwahine ma keia, ke kue hcmolele piha aku nei, oiai Au ano. a ua hoomauia mai hoi mai ka la 20 mai o lanuari A. D. 1891, ka Moi Kumukilna•waio k« Aupuni oiai, ma ka la 17 o lunuan A. D, 1893, ma na huaolelo ponoi n ka Peresidena o Amerika HuiRuia, mamuli o kekahi hana kaua i hanaia, me k,. nomo \>u ana o kekahi luna aupuni o Amerika Huipuia me ka loaa ole o ka mana mai ka Ahaolelo nui mai, ua iho la ke aupuni o kekahi iahui palupalu, lie lahui noho hoaloha nae a paulele ia hoi, A oiai ua hanaia kekahi hana hewa ka mea pono loa hoi e panai ia mai i ka pono i ku i ko kakouano lahui, e like me nii pono o na lahui i hoopoinoia e koi mai ana ia kak'ou e hoōponopono ia. A oiai ma ia la. Owau a me Kou Aupuni ua hoomakaukau iho he palapala hoopii i kakau ia, e kue ana i kekahi hana a 1 na hana no a pau loa e kue mai ana la'u ponoi a me ke aupuni Kumukanawai o ke aupuni Hawaii, ma o kekahi poe la e koiana ekukuluia he Aupuni kuikawa no keia Aupuni a o ua palapala hoopii la ua hoouna ia aku ia i kaPei esidena o Ameiika "Huipuia, a o kekahi hoi ia Sanford B. Dole, ka Lunahoomalu o kj. Aha Hooko o ke aupuni Kuikawa, a ua liooia mai hoi ma ia hope ilio, ma na mea e pili ana i ua palapala hoopiila, v.a hoouna mai la ka PeresideiKi 0 Amerika iīuiiahe Komisina Kuikawa ma ka moa o Hon. J. H. Blount i Honolulu nei, e imi pono i UekaM lioike oiaio piha o na kumu e pili ana 1 ka hookahuliia ana o ke Au- •

puni Kiumikaimwai oHawaii, amekellukula i# miaoke Aupuni Kiiiknwa nia kona walii, a 0 ua Komisina la, ua liiki mai oia. rna Honolulu nei i ka la 20 o Mai-aki A. IVIBO3, a ua hooko pono oia i kana liana meka hoomanawanui uie ka uoutu a nie ke kaulike lioi: a ua lioomaopopo iho hoi ke Komisina, ua waiho aku ke aupuni o līawaii i kona mana mamuli o na hooweliweli ka ia a hiki i ka manawa a ke Aupuni 6 Amerika Hiiiia mamuli 0 na kumu oiaio i lioikeia, e hoilioi liou mai ai i ka Moi Kumukanawai, a e hoomauia }ioi ke Aupuni Kuikawa ahiki 1 ka. wa e hoohui ia ai me Amerika Huiia, manmli o kuka a me na liopholo like ana, a o kekahi no hoi, o ke noho ana hoomalu kuejcanawai ia ana o Honolulu nei,mamuli o na hanalioouliiulii ma--4u a ka mana o na puali koa o Ameriku Huiia, a eia hou hoi, iua no aole ko ke Kuhina 0 Amerika Huiia ike ana aku 1 ke Aupuni Kuikawa, oiai oks mana kaua maoli o Amei'ike Huiia ke kumu kokua wak no i loaa■ūi kōna wahi ikaika puali koa. Aole loa Au a nu Kou Aupuni e haawipio aku: ko Aupuui Kuikawa. Aole ne kekahi manawa eae, kqewal( no ka waiho ana aku i Kan hooj)ii imua o kamalamalaim hoopono o AmenkaHuipuia, i i olē ia, no kekahi kumu no oia hoi, o kaliewa nui ihaiiaie mai i keni Aupuninawaliwali £ kuokoa hoi, mamuli oka hooko hewa ia o ka mana o Ame II n i n i», i kupono 0 lrocr koia mamuli'a ka hoihoi liol ia ana o ke Aupani Kumukauawai. Oiai hoi, māi ka manawa mai i hoea ae ai ia mau hang ano nui t ua hoole loa mai ls ka Mana Hooko a me ka Ahaolelo o Amei'ika Huipnia i ke manao o ke Aupuni Kuikawa; no ka liooh ii ana aku ikaPae moka o Hawaii ia Amerika Huipuio. A oiai, me kanana ole ae iy mau kumu i hoikeia, ua hoo mau aku la no keAupuni Kui kawa iolelo mua ia, e hooke i na oihana iloko o keia Aupu ni a hiki wale mai i keia inanawa. A o kona'ala hel3 ma: kora wa mai i hookumuia ai a hiki i keia wa, ua hoailonaia me na hana neepapa o ke ano uahoa, kapakahi, a me na hana lima nui, a ma ke kau kanawai ana, a me ka hooke nna o na Kanawai hookohukohu, e kinai make anr i na kumu alakai mua loi o ka noho an lt nupuni kuokoa, a e kue ana ho: i na ano maa kahiko na moolel. na hana maa mau a me ka niake'make o ka lahiii llawaii. A o ke Aupuni Kiukawa i oleloia ae nei, ua hoakoakoa ae nei, a eia lcj| nolio uei i ka inea ana i olu(Jpu ai e kapa ae, Ue Aha Ilaua' Kumukauawai, nona na hoa he (19] uniikuniamaiwa i hookohuia e lakou iho no; a oia no lioi ka Peresklena, ka Aha Ilooko ■i me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa i ololoia; a me (,18) hoi mau Elele i kohoia e na poe i emi iho malalo o 10 hapahnnori o na poe kolio luiloia ku i ke kanawai o keia Aupnni; a mo he la he poe maliliini ka hapanui loa o lakou; a he nui lioi olakou. aole o lakou m m home noho, aole hoi mau pomaikai ma Hawaii uei. A o, ua Aha Elele la, ke uoonoo nei i keia wa he kope :> ke Kumukanawai, (o kekope o ia mea, ua hoopili pu ia

ne keia) i wailioin aku no kola apouo loa ia e ka Aha Ho>ko o ko , Aupuni Kuikawa i )lelo mua ia, e. komo bu ana loko o laila ka . Pcrcsidcna a ne nā Kuhina pu. / 0 ka manao m.iopono loa o <0 Aupuni Kuikiiwn, o kukalu iku i ua Kiimukanawai la, e ike me ka lioapouo ana a ua iha Elele la, me ka walho )le aku-ia mea no ke koho ana nai o ka lahui; a i ole hoi, o kekahi poe palia o ka lahui; i malalo hoi o ia mea. e kukata ae ai i aupani malālo o ia Knmukanawai, a nialalo hoi j ka inoa o ka Repubalika o Hawaii. Aole hoi ke Aupuni Kuika«ra i olelo ia, i lawe ae i kekahi ano t'epubalika, a ano aupuni Kumukanawai e aepalia, aka, ua hoomau mai la i ka noho Aha Ilooko wale no. a i j ale, he origake hoi, i kukulu ia me ka apono ole o ka lahui;. aole hoi i hoao iki e loaa kekahi kaliua paa o ke kakoo lokahi ia mai; aole lioi he olelo hoike no ka manao ana e hana pela; ua hoike ae hoi kona poe luna, aole loa ka Lahui Hawaii, i kupono no ke aumini ohohia; a ua hoike ae no hoi me ka maopopo loa; he mea pono lakou e hoomaluia» e ka mana uahoa a meka mana lima ikaika. Ao ua Kumukanawai la, e waiho ia aku ia i ka Aha Kuka o ke Au puni Kuikawa. 0 ka apono ana o ua Aha Elele la, aole ia i hoakaka ia no ka noonee-ena no kekahi ano aupuni kuokoa a oliohia, a ano aapuni repubalika hfst; aka, ua noonoo ia a ua hooiaio ia no kekahi ano aupuni. mana uahoa a mana origake hoi. i waihoia iloko o na lima o kekahi poe kakaikahi i hilinai ole ia e ka lahui, a e na luna Ahaolelo hoi o ka lahui, a i kue loa hoi i na ano o ke au o ke ano aupuni kuokoa. . Nolaila: Owau, o ka Moi Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii maKo'u aoao ponoi iho a me ka Lahui o Ko'u Aupuni i olelo mua ia; eia hou Au, ke hana nei ma keia, a ke kue oiaio mau loa aku nei i na hana i olelo mua ia ae nei, a e kue aku ana hoi i kekahi hana, a me na hana e ae a pau loa i hanaia. e kue ana la'u ponoi, a i Ko'u Lahui, a me ke Aupuni Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii; A eia hou hoi Au ke koi aku nei me ka manao ikaika loa, aole ke Aupuni au pi ' noho Luna nei, e pahola aku i kona ike ana aku i kekahi aupuni hookamani o ko Hawaii Aupuni, malalo o kekalii ano inoa ana j e koi mai ai no ka ike ana aku: mawaho ae o ke Aupuni Kuumukanawai iliookahuliia, e liko me ia i olelo mua ia ae nei; kcre wale no, kekahi Aupuni e hoike mai ana i kona kulēana i ku ai mamulioka makemake o kaLahui Hawaii; i hoike akea ia ae, ma kekahi koho balota akea | ana, e hiki ai e loaa i ka la- j hui he luanawa kupono maoli, j me ka hoopilikia oleia māmuli j 0 na liookikina, a mo kejkeakea | ole īa mamuli o ka makau a j mc na liana kololie, e hoopaa ■: 1 ko lakou manao inamuli o i ke ano aupuni a lakou i ma- i kemake ai e noho aku ai ma- ' lalo ona. Me ke kanalua ole o Ko'u 1 inanao. Owau no i Kakauinoaia) ]

I ka ~Mea, j ALBERTS. WJLf IS, j 1 •• \ - ■. ! Kuhīna Noho a EUle. KieHe. o i \ HuipHia: O raakou lea peeikakau inoa rrwt- , ialoiho. na Luna Nmo ka fīni Hawaii Aloha Aina, e ka ana mamuli 0 elaa hapakolu e ka poe i kupono 1 ke koho baīota o ka poe k'oho'ha*. ■jlota o ka Pae Aina Hawaii. no a mamilli d ka aoao o ka lahui a makou e ku nei,—ka lahui kaneika <r keia aina—ma keia ke waily> aku 1 nei īa oe, e ka Mea Mahaloia, 1 k_eis inau kumu kue malalo iho. Ua hiki no ia oe, e ka Mea Mahalola, ke hoomaopopo 1 ka noho'na maluhi'a o na kupa aloha alii oka Moiwahine iloko o na mahina 'he umikumamalima i hala, a oiai makou e malama ana i ka maluhiapiha a me ka noho hoomaln ana ma na wahi a pau o' ko makou Aununi Paemoku, maikai ana i ke Aupiini Noho Manawa. ma konai ano he malama aupuni 110 ka ma j i nawa, kakali ana no ka loaa mai o [ ka olelo hooholo e pili ana i kekahi j hoopii kue i|| waiho ia aku i ke Au- [ puni o Amenka Hiupuia inai ke jalii ka Moiwahine a jme kekahi nalapala hoopii nonoi j j uiai kona mau kupa Ilawaii ame j kona mau hoalolia aku hoi, mamuli o ko lakou mau pono a me na pakahi, aka nae, ua hilir.ai no hoi inakou Uaike nnoe, e ka Mea Mahaloia. i ka meu oiaio. | oia hoi, ua lioonele ia inakou, ma ke ano hoopono. e ke Aupuni Noho Manawa, i ko makou mau 'pono a me ko uiakou inau kuleana noho'n a kuokoa, na kuleapaa me na pomaikai i ioaa ia makou malalo o ke Kumukanawai o ka aina nei. k ua hoao iu hoi ma na hana ■ jma na ano a pau e hoouluulu ia makou e uluku, me na manao kuko ino e hoouiu ae i kek&hi uluaoa, kekahi hana hoi e maikai ole ai ke kulana oko makou kumu hoopii kue nōnoi hoi, aka. ma na nno a t>av ua malama no makou i ka noh'o maluhia a me ka noho akahai ana me ka loli ole. Mahope iho o ko makou waiho ana i kf> makou kumu hoopii no ka hooponopono ana a ko Makou hoaloha

kiekie a maikai, ke Aupuni o Amerika Huipaia, ka mea a makou i hiiinai piha ai trie ka naau kanaluf. ole, ua hooliolo iho makou e hoo uianawunui 1 na h«iud a mē na hoeha mai ka poe i hoonoho iho ia lakou i poe maiia hookele i ke au puni 1 keia manāwa, a hiki i ka wa e loaa mai ai o ka olelo hooholo ho : pe loa mai ke Aupuni Amenku mai. ma o kona Mana Hooko Kiekie. Aka, maliope iho o kekaki kowa manawa o uuiikumamalima īuahiiia o ka hoomanawanui aua, ka mea i aneane hoopau i ka palena o ko ma kou kali-ahonui aua, eia ke kukulu ia nmi nei imua o makou kekahi olelo kuahaua i»ai ke Aupuui Noho Manawa mai, c kahea aua e kohoia kekahi Aha e lilo nona na lala he hapanui i hookohuia e lakou iko & o kekahi hapa uuku he poe i koho balota maoli ia na kekahi hapa-uuku o ka poe kohō' balota, noua ka hapanui o keia poe koho he poe o uja aiua e mai, a oia ! poe koho hoi, he poe lualihiui loa i ka aina nei, malalo o kekahi olelo | hoohiki hoohaiki a kaupalena, a e malamaia maka la 2 Mei, 1891; niamuili o keia hana ua mauao maoli hoi makou, ua haua ke Aupuui Kohoi Miwuawa i kekahi luea i oi aku i n» i loaa ia ia ] ma ka hoao ana |n« ke auo i olelo j mua ia, e hoololi. i auo o ka ni i 1 $ ) uau pili ia Hawaii t waiho ia a &uo e. ku nei imua o ka |*«residcna o kt> Aupuni o AmeriVa ? Huipuia no ka| uoon'oo ana a no ka hwholo loa aua.' Ke manao hou aku uei no Uoij makou i keia haua a ke Aupuui ■ Noho Mauawa, ayie wale no l»e ha-1 liaki aua i ka may.ao oiuolu i k« Au-'

j puni o Ameiika Hui}juīa r aku he Wii-i i wati m&olianp uo j konamanu kui-1 | leawa. a ua kwe maoii Jioi i ua liana | j uiaa Kiii.il a īiie na rula o i naAnpuni. Ma o keia mau kumu, Lel leue nai makou. ! ' A onii makou e liooiua'opopo ana aole'lKi.iaaaa e makeu e Loo--pii aku ai i keia wa, m&lalo o, na kumae ku nei; uolailai lawe nei makau i keia ano, e waihp maoli aku i keia palapa]a hoopii kue imua ou, e kaMea Mahaloia. ma ke ano o oe no ka mea i hoomana ia lie Luna Oihaua o ke Aupuni o Ajnerika Huipuia ma Hawaii nei; ■'■' ■■ '!■■ V " "' - Me ka manaoio a me ke noi ana e> Hlo he mea oluohi, e ka Mea Mahaloia. • haawi iho oe 1 'ka noonoo ame ka lioomaopopo ana i keia hana koikoi, e like me kou ike ika mea kupono e hana ia nia ia mea. 0 Makou no me lea Mahalo Nui a ms hi Haahna.