Ka Oiaio, Volume VI, Number 36, 7 September 1894 — Page 1

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Laila Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

BUKE VI     HONOLULU, SEPATEMABA 7, '94.     HELU 36

HE MOOLELO KAAO HAWAII

---NO---

LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko

O KA

Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke

Kuluaumoe o

na Pali

-- O --

Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO."

Ka huakai hele makaikai a laukaieie me kana Aliikane---Lilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana Ike ia na lua hohonu maloko o ke kai a me ka aina nei---Hele pu me na ohana ponoi---Hoonohoia o Laukeileula i Ihikalani---Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni---Lilo io mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.

Aia no hoi ka noe ke uhi paa nei maluna o ka hale o na kamaaina, a oia ke Makanikeoe i olelo aku ai i kona mau kaikuahine a me na kaikuahine mahoe o kona kaikoeke, oia hoi na eueu o luna o Maunaloa ma Molokai ua ike oe e ka mea heluhelu ma na helu mua, aia hoi e haawi ae lakou i mau wahi kanaenae lea hulu i mua o na mea hale. i mea e panai aku ai no ko lakou lokomaikai, o ua holo ae la ia mea iwaena o lakou a pau, a na lawe ae la na kaikuahine a pau o Makanikeoe i na mea kani like ole, elike no me ko lakou ano mau a ua lilo ia Pupukanioe ke alakai ana i ke mele, aia hoi ma keia hoomaka ana e lealea hula, aia o Maohelaia me Kaiolohia i kahi i haai, oia no ka mao ana'e o ka noe e uhi ana maluna o lakou, a oia no hoi ka manawa a ke anaina i huli pono mai ai ko lakou mau nanaina me na leo e hooho mai ana me leo, "ai wei no ka hoi ke kupanaha e, aole hoi iike laku nei he mau lei ko lakou e lei mai ana , he oi aku a ke kupanaha nui wale, he poe kamahao keia."

I ka hoomaka ana mai no o na hana, aia ke oi nei ka noho ana a kekahi poe, ai ka hiki anaku i ka ai hoopau, ua hoomaka ka aha e hui, a ke neenee pono aku la kane e kokoke ma kahi o ka poe hula, a ke hookeke mai nei kekehi poe mahope, a ke olelo mai la hoi kahi poe wahine i ka lakou poe kane me ua leo hoohahu aole nae he hoolohe ia'ku oia mau leo, no ka mea, ua nui ka makahehi i na kaikamahine o ka noe o Waipio a me na kaikamahine uleu o ke alakai a me kaia ka wawae o Hilia, ua hoomau ia keia lealea hula a hiki i ka pili o ke ao a na ka leo o ka hano a me ka pu 'a-i i hoopau i na lealea oia po, a hooluolu iho la na malihini ia koena po a hiki i ke ao ana.

A ma ke kolu e ka po i haawi hou ae ai ua poe puukani nei i na lealea hope loa ma ia po.

Ua lilo na lealea ana oia po, ia Kaulaaihawane me Kaohaiula.

Aia Pupukanioe a me Maohelaia ka hoopaa o lalo ma ka hula i maa mai ko laua aina mai o Kauai.

He mau kaeaea wale no keia la ua ka i ka ai, na ike kakou ma na helu mua.

Aia ma ke kuene pono ana a ua mau kamaeu nei o Kauai imua o ke kahua lealea, ua o koke mai la ke oli a Kaohalua:

Aia la o ka mano o kaula

Ke hii ia mai la e-ka Inuwai

Hii Niihau i ke kai o Lehua

Ke kaomi la i Kawaiakupaoo

Ko hue ala e ke kai

Ke kukuna o ka la i ke kai

Ke kowelo la o Lehua

O kuu Haku lani kaikunane

O Kawelonaakalailehu i-e.

I ke kuu ana ino o ka Kaohaiula mele, uia puana koke mai la o kaulaaihawne i kana mele:

Me he ao opua la ka wai o Ulu

Ke ku a ka Punohu Uakoko i ka ili wai

Ke oni mai la me he onahi la i ka lewa

Ke @oiawe a ka na i na pali

Ke lawe la ka makani i ke ala

He ala kupaoa no uka

Na ka noe i kui a lawa

He lei no kuu haku Lani

O Laukaieie i ka pali o Waipio

O Laukewileula kulia imjua.

I ke kuu ana ino o keia mele a kauianihawane, ua kuupau iho l aua mau nohea nei o Kauai, elike no me ko laua ano mau.

he mau pa-u ko laua i like me ka wai o wai puhia ka pi-pi i ka makani, aia iloko o na manao apau o ke anaina e nana ku nei, aia he mau noonoo e koi ana ko ka lehulehu mamuli o na hana a kela mau nohea e koi ala me he au la no ka moana, he mau lae ula kela no kauai, he ane like me ka hu ana a kamakani nui, ka owe o ka lau laau, aua nui wale o na poe i hookupu ae i na waiwai like ole elike me ke ano mau o keia lahui mai ke au kahiko mai, a he lahui keia ua maa ma ke ano hookipa ma na ano a pau me ke ohohia nui, a ua lawe ae kahi poe ma ke ano aikane, a hale hoowahine hoi, a he mea maikai ia ma waena o na kamaaina, a o na waiwai apau loa i loaa mai i na poe malihini ma ko lakou hula ana ua waiho aku o Makane kioe i keia mau waiwai apau loa na ko lakou mau kamaaina nana i hookipa me ko lakou maju lokomaikai piha.

Aole oia i manao e lawe mai i kahi oia mau waiwai no lakou, no ka mea, he mau kino ko lakou apau i hoolako mua ia mai ma ke ano kupua me ka mana.

A ua lako lakou ma na wahi a pau o ka aina nei a me ka moana nui akea, a me na paia o ka lewa ana maopono na mea apau ma keia moolelo kaao @ na lawa a ua puni na wahi apau i ke ikeia e ko la kou mau mana kupanaha nui wale

ma kakahiaka o ke kolu o k ala ua huhu like aola ka huakai no ka hele ana. a mamua'e o ko lakou hele ana, ua haawi like aku la lakou nei apau i na leo me na hoomaikai ana no ke aloha hope loa i na kama aina a me ka lehulehu e noho mai ana.

I ka manawa i makaukau ana o ka huakai e haalele aku ia Laupahoehoe, ua lawe ae la o Makanikeoe i kona ohana apau ma kona ano mana i loko o n aao polike ole o ka lewa i uhi ia e ka noe, a e hoonee malie ia ana imua me ke akahele oa, a oia ka Makanikeoe e kuhikuhi ana me ka hai aku i ka inoa ona ina mam@a' ku o kahi a lakou e hele nei, aua hele mai lakou a hiki ma Hakelau ua kipa ae la lakou e ike i ka wai lele o Akaka.

A ulu ae na manao aloha no Hiilawe no ko lakou ike ana ia waileli.

A mahope iho o ko lakou makaikai ana ia wahi, emoole, ua hiki ae la lakou nei ma ke la wahi a Hiiakaikapoliopele i huli mai ai e nana ia Hilo a kani iho la kana oli.

A luna au o Kuikuilauania,

Huli mai au nana ia Hilo.

Aia Hilo la

Ke pauka mai la i ka hala @e ka lehua.

I ka huakai i hiki ai ma Kukuila uania, ua hookuu iho la ua Makani keoe nei i kona ohana mai luna iho o ko lakou aianui lewa e hele wawae lakou apau mamua mai oia wahi a hiki ma Hilo@ne kahi a a ko lakou haku lani alii e noho ala.

Ma keia wahi a lakou nei, me he mea la e puhiana ko lakou mau kaina wawae e ka makani.

A ke hala hope ala o Pepeekeo a me Kulaimano ia lakou nei, a hiki lakou nei ma Kawaluui.

Ua ike ia mai la e ko laila poe kamaaina keia huakai wahine ui me na kane ekolu ma ke ano puahio o ka hele ana.

A hiki lakou nei ma ka iho na o ka pali o Onomea, ma ia wahi o Makanikioe i huli ae ai a ike ia Hinauluohia e noho mai ana malalo o Kahalii, a oia kana i olelo aku ai iaia e hooulu ae oe i mau wahi kumu lehua maanei nei. ua hookoia mai la kona makemake, aua ulu ae la me ka hikiwawe loa.

Aia hoi kona mau pua lehua e popohe mai ma na lala apau o na mau kumu lehua nei, me he ua lililehua la no Palolo ae nei.

Kapalahea i ke alo o ua pali ala o Onomea, a na kana wahine me Kaulaaihawane me ko Maui nohea a me na ui nohea o Mauna Loa i hoau mua ae ka ako ana a me ka lei ana i ua mau lehua la, a me na ohana apau, a kapa iho la o Makanikioe i ka inoa oi@ pali o Kapaliokalehua a oia kona inoa a hiki i keia wa, aole nae ike ia ke la mau lehua i keia wa, na nalowale.

E liek me na Lehua, Mkanoe o Luluupali ma Wainiha i Kauai, a ka, o ka inoa nae, aole ia e nalowale a hiki i keia au hou.

E like em Kaiwi-a-palena o na Moku, Kalana, a me na Auhupuna a na Ana Aina kaulana nana i mahele pono i ka mokuna o na aina apau mai Hawaii a Niihau, oia no na Akua i oleloiao Kane me Kanaloa.

Ka Makai Kiu

Lau Omaomao.

ke Kaeaeo o na kakai pali ni-

honiho o Misouri.

KA MEA NANA I HOOHOKA KA PU-

WA IEKE A ME KONA

PUALI HOLOKOA.

---: A I OLE :---

Ke Aka kino wailua o

ke kuiuaumoe

KA MEA NANA I HOOPAKELE

NA KAMAHELE O KA PO.

Ka mea nona ka Ipu kukui ka-

mahao lua oe.

MOKUNA II.

Ka hookolo ana o a Makai Kiu i ka meheu o ma aihue---Kona loaa ana ma ka Mokuaina o Inia Hikina, i loko o na la ehiku---Hopu pio ia ke kalohe, a hoihoi ia i mua o ka Hui Banako o Virginia Hema.

A oia ka ka Makai Kiu i pane aku ai i ke kamaaina, e ae mai oe iau e hooluolu iki ae au no hookahi hora.  Ae, wahi a ke kamaaina.

Ua pane hou aku ia ka Makai Kiu, ina aole au e ala koke iloko o hookahi hora, alaila kii ae oe e hoala ia'u.

Ae, wahi hou a kona hoa'loha.

Ua hoi aku la ua makai kiu nei, hooluolu iaia iho, a o ke kamaaina hoi, ke liuliu ala ia loko o keena hookipa, oiai, ke nee mau ala ka manawa imua.

I ke kani ana o ka hora 7 ona ahiahi ala, ua miki koke aku la ke kamaaina i ka rumi o ke kanaka malihini e moe ana, me kona manao aole i ala.

Iaia nae i hiki ai, ma na keena la, ua hoopuiwa ai oia, i kona ike ana aku i ka malihini, e holoholo ana iloko o kona rumi moe me kona sika makona waha, e puhi ana.

A oia ka ke kanaka mahiai i pane aku ai, me ka leo pihoihoi, auwe! aole ka oe i moe iho nei, eia no ka oe ke ala nei.

ka, ua moe iho nei no au, a i ko'u ala ana a'e nei, lohe aku nei au e kani mai ana ka hora 7:

Ia, wa ua kono maila ke heluna nui ka poe e noho ana iluna o @ na noho, oia hoi, he mau keonimana opio, a he mau Lede, no lakou ka huma o 12, a o laua nei aku hoi piha ka 14.

kamaaina, e hele laua e kamau wahi olopu Waina, a me na mea ai mama, oiai, aia ko'u ohana ke kali maila ia ka@a.

Ua ae aku la ka malihini, a haele aku la laua nei, a hiki ma ka rumi aina, a oia kona wa iike aku ai he

Ua pa kiaha @aina lakou nei apau, a ai iho la ina mea ai i hoomakaukau ia noia ahiahi, a hiki i ka maona ana.

Ua lalau aku la ka kakou opio i ka lima o ua madame nei a puliki

I ka pau ana o ka lakou nei ai ana, ua kamau hou kahi kiaha Waina, a hookou nui aeia.

Ae aui iki ae kaua a nana aku ina hana a keia poe ma o ka lakou olelo ala, oiai lakou e lulu lima ana no ke aloha.

A i ke kuu pono ana iho o ka nae, oia no ka wa i hoomaka koke ai ka lakou hana.

Ua ku koke maila iluna o Kimo Kamaki, a pane mai la, e ko makou Iuna nui, o ka hui mahiai o Inia Hikina nei, no ka kaua mau olelo mamua aku nei, oia ko makou kumu i hele koke mai nei, a ua makemake au e noonoo kakou a holoholo ikeia po i ke kumu waiwai e kukulu ai i ka Banako, a he mea pono e hooholo ia ikeia po, a e koho ia na Luna Nui o ka Banko ma o ka kakou hooholo ana.

I kela wa, ua pane aku ia ka Luna Nui o ka hui mahini, ua ae au ina mea a pau, a ua hauoli nohoi au i ko'u lohe ana aku nei i kau mau olelo, a ua manao nae au, ua pono i'o no.

Eia wale no kau e noi aku ia oukou, a i na oukou e ae mai alaila, ua ae koke au e kukulu ia ka Banako i ka la apopo me ke kali ole.

Ua ae koke malia lakou, me ka manao kuhihewa he mea oko'a la. eaia ka a ua nei he kui e hou aku ana ia lakou.

Ua pane aku la oia, ua makemake au e waiho mai oukou imua o'u i ka hora 9 A.M. o ka la apopo, ma ka Elima Haneri dala pakahi, mai a oukou mai, alaila, ua loaa ko oukou ulena i'o iloko o ka hui, he $3,000 tausani dala, alaila, aole he olelo ana ikoe, alaila, i ka wa a oukou e waiho mai ai imua o'u i kau mau dala, alaila, e koho no au ia oukou apau i mau Luna Nui no ka Hui Bankako.

I ka pau ana o kana mau olelo, ua ku koke maila o Ki@o Kamaki iluna a pane maila,ua maikai kau i hoike mai nei, aka, o kau i olelo mai nei i Elima Haneri dala a ka mea hookahi a makou e hookomo ai, ua manao au ua uuku loa ia. he mea pono e hoololi ae i ka hua olelo Elima Haneri, a i Elima tausani, alaila, loaa i'o ia makou ke kulena ku pono i'o iloko o ka Hui, e like me kau i olelo mai nei.

Ua maikai, aole au i manao ua uuku loa ka Elima Haneri dala, ua manao au, ua nui loa kela, aka, i kau hoike ana maila, ua nui loa ko'u hauoli, no kau olele. Nolaila, eia wale no kau ia oukou, apopo, lawe mai oukou i kela dala i mua ou, alaila, hele kakou apau iloko o ka hale Hui, hora 9 ponoi e hookohu aku ai au ia oukou i mau Luna Nui no ka Hui Banako, a na oukou hoi e hookele aku i ka Banako o ka Hui.

Ia wa, ua apono mai la lakou, a ka hora 9 ponoi oia

hookuu ia ka halawai, ahiahi, ua

Ia lakou ala i hala aku ai, na oili maila ka Makai Kiu a ku ana imua o kona kamaaina, a haawi nela i kona lima akau o ke aloha i kona kamaaina, me na helehelena hoihoi o ka hauoli.

Me ka leo malie, ua pane aku la oia, e ku'u hoa'loha oiaio, he keu ko'u hauoli no ka oukou mau olelo, ame ka hooi hou ia ana aku o kau huina i hoike aku ai imua o lakou a hiki i ka piha ana he Elima tausani dala a ka mea hookahi o lakou.

Nolaila; ua hauoli loa iau, aua loaa iau ke kulana laki maopoano.

Nolaila, i ka la apopo, e ike ai oe ia'u a me kau hana i hele mai ai, ke ae mai nae hoi oe, e hele pu kakou i ko oukou hale hui.

Ua ae aku ke kamaaina, ua hilinai au maluna ou, a pela noi oe e hilinai mai ai maluna o'u.

A i ke kani ana o ka hora 10, ona po ala, ua hoi aku la laua hooluolu, nona hora i koe o ka po.

I ka hoea ana mai o ka la i ke kakahiaka, oiai kona malamalama e hoolei pau ana maluna o ka ili hua lala o ka honua me ka nani nui; aia hoi na lima lawelawe o ke kamaaina o ka hale ke liuliu maila no ko lakou paina kakahiaka.

I ke kani ana o ka hora 7 A.M. na naue aku la lakou a pau no  ka rumi paina, a haupa iho la lakou i na ono he nui i hoomakaukau ia, a hiki i ko lakou maona ana.

I ka pau ana o ka lakou paina ana, ua naue aku la lakou nei no ka rumi hookipa, e hooluana ai

I kela manawa he hapaha hora wale no koe, a kani ae ka hora 8.

Ua hoi koke aku la ka Makai Kiu, a na poo koke aela iloko o kona rumi hoolohe olelo, a o ka ohana hoi o ke kamaaina, ua hoi aka la lakou no ko lakou mau keena pakahi iho.

I ke kani ana o ka hora 8 ponoi oia ahiahi, oia no ka wa i hiki koke mai ai kela poe a kaua e ka mea heluhelu iike mua iho nei, mao ka hoike a ke kamaaina.

A hala he mau minute, ua noi aku la ka Makai Kiu i ke kamaai na, e hookuu aku iaia, no kekahi misiona, ana i manao ai e hana inakakahiaka 'la, a halawai aku lakou no ka Hale Hui.

Ua hookuu aku ke kamaaina iaia e hele, no kana hana.

Maanei, e hoakaka iki aku ka mea Unuhi, i kahi a ka Makai Kiu e hele ala.

O kahi o ka Makai Kiu Lau Omaomao e hele ala, oia no ke Keena o ka Oihana Makai Kulanakauhale.

Iaia i hiki aku ai i ke Keena Oihana o na Makai. ua halawai aku la oia me ke Kapena Nui o ka puali makai, a haawi ia na lulu lima pumehana ana ma waena o laua, a naue loa aku la no ke Keena Oihana o ua Kapena Makai ala, a malaila laua i ku kai olelo ai no ke kumu o kona hiki ana aku iona la.

Ua pane mai la ke Kapana Makai, e kuu hoaloha, e oluolu oe e hoike mai owai la kou inoa?

Oia no kona wa i wehe ae ai i kekahi buke pakeke, e apo ia ana o waho e ke gula, a lalau iho la i kekahi a pana pepa manaonoa i pai ia me na hua gula maokaka, e hoike ana.  Ka Makai Kiu Lau Omaomao o kahi kauhale o Lama, a haawi aku la i ke Kapena Makai.

Ua lalau mai ia oia a nana iho la, ua hoopuiwa ia oia i kon aike ana iho i keia inoa Lau Omaomao, oiai ua lohe oia i kona inoa, a me kana mau hana hookala kupua, aole nae oia iike iaia, a kahi wale no.

I kela wa, ua haka pono mai la @a Kapena Makai nei iaia nei, a liuliu iki, ua pane mai la oia me ka leo malie ika i ana mai.

O oe i'o no a nei o Lau Omaomao, a o kou inoa io no a nei ia?

Ae, owau no keia, a o ko'u inoa i'o noia.

Ua laki loa ia'u, i ko'u halawai ana me oe, oiai, eia iloko o ko'u Keena nei kekahi hana ano nui, ua huli ia a aole nae he loaa iki o ka mea nana i hana, na hana Karaima '@a.

Ua pane aku la ka Makai Kiu malia paha, oia ka hana au mai nei i Inia Hikina nei

Oi ana, e hoike mai ano oe, i na hana la au i hele mai nei.

O ka waiwai dala, o loko kekahi Hui Banako o Virginia Hema, ua lawe aihue ia aku e ka piko pau ika Iole.

Ae, oia no ua nana la, ke noke nei ko'u puali Makai Kiu ika hoohalua, aole he helehelena iki o ka loaa o ke kalohe, a hiki ike ia la.

Ua pane koke aku la ko lakou Kapena, e au keiki, ke kauoha aku nei au ia oukou, e hele pu oukou me keia Keonimana.

Nolaila, ua manao au one ka mea e loaa ai ke kalohe.

Ua pane aku la oia, alia au e hooia aku e loaa ana, a ka, e noi aku ana au ia oe, e kokua mai oe ia'u.

Ua makaukau au e kokua aku ia oe, ke manao oe pela.

I ke la wa i lalau koke ae ai ua kapena makai ala i kekahi kaula e lewalewa ana, a huki iho la, a holo aku la ke o o ka leo o ka bele kahea, ike Keena hoolulu o na makai.

A e moole, ku ana i mua o lana nei he 50 poe Makai Kiu i lako pono ina mea a pau, e pili ana ike oihana.

Aole i pau.

Na Leta e waiho nei iloko o ka Hale Leta a hiki i ka la

31 o Iulai, 1894.

APUA

Mrs. Kaaihue Samuel

Miss Kaaihue

Lily Wahineiki

Kaumu

HONUAKAHA

Mrs. Kaaihue Pelekane

G W Keawehaku (2)

KULAOKAHUA

Miss Mamaka

T E Cavanagh

KAPAUHI

Mrs. Sala Emekona

Mrs Rahab Kahaia

KAAKOPUA

S kaunamano

Mrs. Malia

Jas. Bright

Master Willium Malina 2

KUNAWAI

David

N Nauhau

MAKIKI

Keiiikukahaoa

Miss Tilby

Miss Tillie Kapoohiwilani

Jas. D. Molina 2

PELEULA

Mrs. Hoomanaawnui 2

Kaluahine k

Miss Ane Makanui

WAIKAHALULU

Luka Kalaukapu

D Kealohapauole

HAIMOEIPO

Mrs. Wahawana

KAKAAKO

Kaiii

Mrs. Kamanao Wahineaua

Miss Ane Mahuka

Master Samuel Kalani

Mrs. Mary Malohi

Miss Maka Puaakuni

KOLEAKA

Kapika Pohaku

KAUMAKAPILI

Lolena w, miss Kelu, Paakea w, Mrs. B. Keahi, Mary Kikaha, Kihikihi k, Jessie Kahaleua, Kini Waihoioahu, d. Kahaleua, Kanui Kaumana, Kapahu w.

KIKIHALE

Julia Keouaona, Pilipo Holi 2, John Kairsinaauao, Maho k, Joseph Hohenu Kauhiahi w, A Kaanaana, Hohenu M@ w

MANOA

Paakaua k

KULOLOIA

Jas. Kaili, Kaohele k, J. Kaanaana

WAIKIKI

S M W Kawelo, Napahu malioe, Malia Akamuhou

AALA

Lilii w, H N Kekauoha, Geo. Kamaka Nalua w

KAWAIAHAO

D Kailiehu, Mrs. Neki, Malie Kalehua, W K Kaailau, Koolau w, Wahinalo Makua, S L Mahiki, Elona Keawe w. Mele w, K W Kalepo

KAMANUWAI

S M Kaulainamoku 2, Kamalo, Iahaha Papu, D Kalili, A Kaele opio, Malia Kahipa, Kaholokai w

KAPUUKOLO

Geo K Kaiwiaea, kanaloa w 2, R Kanakaokai, Kulia tolena, Naone Kuhia

KALIHI

Elena Wahinenuku, Lili Hanale, Mary Daniela, Apikaila 3, Lononui, Malie Maunaloa 3, Kuhao 2, Hoomalu Kanoa w, Maunaloa k, Ahia, Kuikealolani, Kauwenenui, Moeohuna, J Maunaloa Kaneai, Mokina k, Kahaule k, J H Keulu, Kulia k.

MANA

Kowana w, h Mainaaupo w, Mrs. Keluwi

MAEMAE

Kikaha w

IWILEI

Malie kealoha, Helen J. Kahai, Loaoikahaupu k, Keanoano w

KAMAKELA

Rev. D K Kuhaleloa, Maihui, Malihini w

KEPOHONI

Puakoloniona, Kaanapu, Geo. Kaleikini, Kaahu

MOANALUA

C W Koni, Ulii Kaahiki k, G Kane, Manoa 2

MANAMANA

Kauimakaole w

ULAKOHEO

Kaikapu w

KAHEHUNA

Nalaau Akeneti, Mrs. Kalakuni, Hinaa k, Mary Kalakuni

KAULUWELA

Holii w, Nohomakahiki, Kolomona Kaloa, John Lima

KAOPUAUA

Kalehumanu w, Namaha w 2

NIOLOPA

Kawikae

PAUOA

Wahaoee k, Lilia Kahananui, Pakaha Kamaawe w. Kaluahialii w

O na poe na lakou na leka maluna ae, e noi mai ma na leka i hoolaha ia.

JOS. MORT OAT,

Luna Leta Nui.

HOOLAHA HOOKAPU AINA.

Ke papa a hookapu loa aku nei an i ka poe a pau e hele kuleana ole ana e lawe i na mea o luna o kuu mau aina a pau e waiho la ma Koolau, Maui, oia hoi o Kapaakea, Puakea, he mau Ahupuaa laua, a o Kaliae, he aina kula ia e hoomaka ana kona palena ma ke kihi hikina ma ka pali kahakai o kekuapaawela, a ma ke kihi hema ma ka lihi muliwai o Wailuaiki.  A ke papa pu ia aku nei na poe a pau e hele ana e lawaia ma kahakai a me kahawai o keia mau aina.  O ka poe a pau e kue ana i keia hoolaha ana na ke kanawai e ao ia lakou.

MRS. MALAEA AKIONA.

Wailuanui, Koolau, Maui.  Iune 29, 1894.

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na mea a pau ma keia hoolaha, owau o Kahalaula w. ke hookapu a papa loa ia aku nei ka pee e hale ae ana.  a e paa kuleana ole ana i kuu aina Alodio e waiho nei ma kahili, Kilauea, Kauai; oiai, ua lilo mai ia aina ia'u ma ke kuai ia e Mareko k i make, a ua kakau ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni ma Honolulu, nolaila. aole no e mana kekahi palapala hoolimalima i hanaia ke ole au e kakau inoa aku mai keia la aku; o ka poe makemake e hoolimalima i keia aina e hele kino ae ma kuu home noho ma Waipa, Hanalei, Kauai.

E hoolohe ka pono ma keia Hoolaha, oiai, owau ka haku maluna oia aina, aole o Pooui, mai pani i kana, aohe ona kaleana i keia aina.

Owau iho no,

KAHALEULA (w.)

Waipa, Hanalei, Kauai Aug. 17, 1894.

HOOLAHA HOOKAPU AINA.

E ike auanei na kanaka a pau, ma keia, owau o ka mea aona ka inoa malalo iho, ke hoike aku nei au i ke akea, ama keia hoolaha ana.

Ua kapu loa kuu aina e waiho la ma Waipio, Hamakua, hawaii, oia noi ka aina a Mrs. Pila i haawi aku ai me ke kuleana ole ma ka hoolima ana ia Akioka (Pake).

A nolaila, ke hoike aku nei au, a ke hoopau loa aku nei i ua hoolimalima ala, mawaena o Mrs. Pila a me Akioka, Pake, aole he kuleana oia hoolimalima ana.

O na pono a me na waiwai a pau maluna iho ona aina ala o'u na kapu loa.

Kou Oiaio.

MAKAHAIKULI (w).

Honolulu, Augate 30, 1894.