Ka Oiaio, Volume VI, Number 40, 5 October 1894 — Page 4
| This text was transcribed by: | Joann Kaneshiro |
| This work is dedicated to: | To my 4 grandkids |
Nupepa Ka Oiaio.
"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"
NUPEPA KA OIAIO.
J. E. BUSH, Lunahooponopono. J. K. Penikalaka, Puuku.
O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.
POALIMA, OTAKOBA 5 1894.
"Hookahi o Makou Pilikia."
O keia ka olelo i lohe ia aku mai kekahi hoa o ka Aha Kuka o ke Aupuni Noho Manawa. "Hookahi no o makou pilikia, oia hoi ka hoohiki ole mai o ka Lahui Hawaii." He olelo ano nui keia, e hoike mai ana i ke kumu o ke ku omalimali o ke Aupuni Manawa @ ku nei, i kapaia ma ka inoa, he Aupuni Repubalika. Ua hoike ia mai, ma keia olelo kahi o ka mana ole o na hana a pau e hana ia ana e kekahi poe i lawe i ka mana hooponopono aup@ni o kekahi lahui, ke ku ia lahui a apono ole aku @ ka hana a ia poe. @a hoike mai lakou i kahi o ko lakou kumu e mana ole ai ma ka lakou hana ana a pau, a me ke kumu o ko lakou ike ole ia mai e na aupuni mana nui, i lawe i ka rula o ka ike aupuni ana ma ke kulana o ka lahui ia aupuni. He mea no hoi keia e hoike mai ana i ka oiaio o ka mea i olelo ia e ka Aha Senate, ma ka lakou olelo hooholo, aia wale no ka mana o ke kukuluia ana o kekahi aupuni me ka lahui. Oia ka mea a ka lahui Hawaii e aua nei, a ma keia kupaa. ua nui ko lakou mahaloia, a ma ia kumu no hoi i malili ai ke aupuni i kukulu hou ia ae nei e ka poe hoohui-aina. Aka, aole nae keia kulana lolii wale e lilo i mea e hoonele ia ai ka aoao e kupaa nei o lakou ke aupuni, i na pono oi aku ma keia mua ke mau keia kulana ku wale iho no o ka lahui. He mea oiaio, wahi a ko makou ike iho ma ka nupepa ua holo aku o H. A. Widemann, no Enelani a no Geremania ma kekahi ano pili i ka pono o ka Lahui Hawaii. He mea ano nui no keia, o ka poloai ana keia i na aupuni makua o Enelani a me Farani. i kuikahi mawaena o laua iho e hoomaikai mau i ke kuokoa o ke aupuni Moi o Hawaii nei. Ua kuleana keia mau aupuni me Geremania e komo pu mai me America e hooponopono i ka mea a lakou e ike ai he k@pono no ka Lahui Hawaii. No keia mau kumu, ke hopohopo honua nei ka poe hookahuli aupuni e hoopolohe ia ana ka lakou mau hana a pau mai mua loa mai a keia la, oiai ina ua pau ka Peresidena Celeveland hana ma ka @inau Hawaii, mamuli o ke akeakea ana a ka Ahaolelo, e like me ka manao koho wale aku o kekahi poe, alaila, na pololei ka huakai a Hon. Widemann i holo aku la, a e lohe ana no kakou i na mea ano nui mamuli o kana huakai i na aupuni. He hana naanao no keia. Aka, aole loa nae he makemake ia e na misionari. No makou iho, aole i pio ko makou manaolana, o ka "la ai a me ka honua" e hala aku, aka, aia no makou ma ke kulana mua. Na ke Akua Hoopono kakou a pau e kaana!
Ka Hae Amerika.
Ua hoouna ae kekahi haole Amerika he palapala i ka Lunahooponopono o ka nupepa Buletina, e ninau ana; ma ke kumu hea la i kau ia ai ka hae Amerika ma ke kia mua o ka mokuahi Kinau, a o ka hae Hawaii hoi ma ke kia hope, i ka holo ana aku nei o Mr. Dole. O ke Kinau he moku Hawaii ia, aole ona kuleana e kau ai i ka ae Amerika [Old Glory.] O kona mau ona, ina ua hanau ia ma Amerika, ua haalele lakou i ko lakou mau pono ma na ano a pau. o ka noho hoomalu ia ana e Amerika, a o Dole hoi oia ke poo o ka Rebupalika, a ua kohu ole e kau ia keia ano waihooluu i hala aku mawaho o ka palena kupono iaia. O ke kumu o ko'u waiho ana aku i keia ninau. no keia wale no : "Ina eia kekahi mea he Kuhina Amerika maanei nei. a ua hiki mai ka manawa nona e hooholo ai, ina o ka hae Amerika [Old Glory] he apana WELU ia a he HAE paha?"
Ka Hui Chameleon.
O ke ano o keia inoa, oia no ka Hui o na Liona oloko o ka lepo, a ma ka puana maopopo ana ae; oia no ka Hui o na moo-alualu ili loli wale, ka mea e Kapaia nei; Ka Hui Kalaiaina o na Hawaii?
Ke ike mai ka Lahui Hawaii i ka loli mau ana o ka inoa o keia Hui moo-kiko: mai ka inoa. ka Hui Liberala Hawaii, a i ka Hui o na Keiki owi o ka Aina; alaila, haalele ia inoa, a loli hou ae nei i keia inoa Hui Kalaiaina o na Hawaii.
Ua like loa keia me ke ano o ke la wahi holoholona ano e Le Chameleon; He loli mau kona helehelena i kela a me keia manawa, a like me ke ano o ka mea e nana aku ana ia ia; a i ole ia, i kona wa e huhu ai e loli ano e ana no kona wa hooluu.
Ma kahi malumalu a pouliuli paha ana e noho mai ai, ua lilo oia he mea kino ano keokeo, a ano ahinahina paha. I na nae e pa ia na kukuna malamalama maluna ona, alaila, e loli ana oia i mea makue, a ano hauli-omao-mao: a i ole ia loli ae i ano ula k@ko o na ano like ole; a pela oia e loli mau ai i na wa a pau loa.
Pela makou e ike aku nei i ka hana a keia Hui o ka poe mookiko k@makaia i ko lakou aina.
Ua hoao keia poe e hoowalewale aku i ko lakou poe Hawaii ponoi o ka Lahui hookahi, a no ke ino a me ka la@uwale o na hana. ua ae ole mai na Aloha Ai@a e hui pu me lakou; nolaila, hoololi hou i inoa nou no ka Hui, a oia mau no ka ae ole o ka Lahui; nolaila, hoololi hou i ka inoa o ka Hui, a aole no he loaa ana o ka Lahui e hei aku a @uni i ka lakou.
O na inoa o keia poe i ike mai ai ka Lahui, oia no Geo. Markham; J. H. Barenaba; D. L. Naone, Chas Wilcox J. N. K. Keola; S. A. Akau; J. H. Boyd; J. M. Kea; T. E. Cooke J. U. Kawainui; Jas Cooke; G. L. Desha; S. M. Kanakanui a me S. Mahaulu.
He lalau na wehewehe a me na hoakaka manao ana a keia poe. Malalo o na kumu manao papau a pokole o ka noonoo ana. i ikeia malalo o na mahele eha. 1. Oiai na kakou e hookaa nei i na auhau, a i mea e nana ia ai ko kakou mau pilikia, nolaila, e koho kakou i Lunamakaainana a i Senatoa no Kakou? Pela mai o Pakaha ma! Alunu me Hookahuliaupuni! E ka Hui Poohakahaka papau o ka noonoo, Pehea la? O ka Lahui Hawaii anei kekahi i kon@ia mai e kuka no ka hoolilo ana i na dala au@au o ka Lahui Hawaii, i hoolil@a mai Ianuari 17, 1893 a hiki i Sepatemaba 30 1894?
Aole anei na keia poe pakaha i hoolilo a i uha ai aku i ua dala he nui o ka wainona Lahui me ka ae ole o ka Lahui? Aole anei o oukou kai kokua aku i na hana kue kanawai a keia poe? A i mea aha ka ui ana mai i ka Lahui e kokua aku i ka aihue a me ke kolohe? Na oukou e ka poe hoopilimeai e kokua i ka hana kolohe a na enemi o ka Lahui.
Aole loa ka Lahui e hana iki a e ae iki i ka oukou lapuwale e ka poe kumakaia i ka Lahui.
2. O ka poe e ao hewa nei ia kakou e kue i ke aupuni e ku nei ma na ano a pau. A e haalele loa i ko kakou mau pono kivila, ke kakoo mau nei lakou i ke Aupuni Repubalika ma ke ano oi loa ae, ma ka @ku ana aku i ko lakou mau auhau no ka hoopuipui ana ne ika waihona Aupuni Repubalika, nolaila, he wahahee ka lakou mau kue me na olelo hoino.
Mahea la ka wahahee o ka na Alakai o ka Lahui e ao nei i ka Lahui Hawaii? Ke olelo nei na Poo Alakai o ka Lahui, he kalohe na hana a ke Kuhina J. L. Stevens @ hana ai ma kona kauoha ana i ka mana kaua o Amerika e lele mai iluna o ka Aina o ka Lahui Hawaii me ke kuleana ole, a e kokua i na poe mikanele aihue aina a oukou e na poe poohakahaka hoopilimeai e wahakou mai nei. A ke olelo akea aku nei na Alakai o ka Lahui.
Ua kokua @i o Peresidena Cleveland @ keia manao o makou mamuli o kona kukala akea ana ae a ouni ke ao holookoa i ka lohe koe aku oukou ka hoopilimeia ua hana hewa o Amerika mao kona Kuhina ia! Aole paha o oukou pepeiao ea?
Ke olelo nei oukou, o ko makou uku ana i na auhau he kokua ana aku ia i ka Repubalike?
O ka mea a makou i ike ai ai hoomaopopo ai, mamuli o ke ano defeketo ua hooomauia na hana ku loko a na Luna Hooko, e noho mana ana.
Aka, aole loa ma ke ano ua a@ makou me ka oluolu a me ka makemake maoli.
Aole loa pela! i lohe mai na poo o ka pakaha a me ka hao wale! Ua uumi ke aloha o ka aina @ na eha na m@ a me na inea i hanaia mai e oukou maluna iho o makou a me ka Lahui.
O na kanaka a pa@ i makemake e malama i ka noho maluhia e pono lakou e kakoo i ke aupuni. @i mau ai ka nono maluhia, a pela aku a i ole, e ulu mai a@a nei na haunaele oia ke ana i makemakeia e na Anake a lima koko o Farani.
Nohea ae la ia noonoo o oukou? Aole anei o ka Lahui Hawaii ka noho mal@nia a hiki i ka la 17 o Ianuari 1893: alaila, na keia poe ma@o a na mikanele kipi pakaha. hookahuli aupuni a oukou e kokua nei, i hoala ae i na hana kue maluhia a hooulu hoohaunaele?
Poina koke iho la no oukou? Owai ka poe hoouluku i ka noho maluhia ana o Hawaii nei? Owai i 1887? O keia poe no! Owai i 1893? O lakou no! Owai ka poe Anake?
O na poe haole no mai Amerika mai a mai Farani ae a i Amerika aole o na Hawaii.
4 Ke uwe mai nei me ka helu mai i na pomaikai i hookele ia e keia aupuni @ Auhea na pomaikai? Nui na dala lilo no na hana ano ole. Aohe hana ia o na hana o ka lehulehu a pela aku. No ko oukou palu i ka lauai o ka waho o ka poe aihue aina, nolaila pai ae nei@e pii ia. Ke koi mai nei e makaala e kiai i ka pono o kauia na kanawai hoopilikia maluna o kakou Ae! ke ike ala ka oukou! Kai no e pii ae ana ko oukou mana i ka Lani? eia ka e hoi iho ana i ka honua nei.
Ke olelo aku nei na alakai o ka Lahui; Aole loa e loaa hou ia pono i ka Lahui Hawaii aia wale no a hui hou ke Aupuni Moi o Hawaii.
E NA'I WALE NO OUKOU I KUU PONO, AOLE E PAU.
E Mr. Lunahooponopono e. Aloha oe;
Mamuli o ka hoopuka mau ia o keia hua olelo, kaulana a ka nai aupuni Puuwai Liona Kamehameha I, maloko o na Nupepa, nona hoi na hua olelo e kau ae la maluna "E nai wale no oukou i kuu pono aole e'pau." M@a ua maopoopo ke ano o keia huaolele al@ i kahi poe o ka Lahui Hawaii Ponoi e noho mai nei, ai kekahi poe paha aole i maopoopo ke ano ku io maoli o keia huaolelo ke hoakaaka ia ae hiki ai hoi ke koho iho ka lunaikehala o ka mea heluhelu i ka mea oiaio, a e loaa no ka mole a me ka waiwai o keia huaolelo alii a Kamehameha ekahi me ka pololei [a oia hoi keia.]
I ka manawa o Kamehameha e noho ana ma Kailua Kona Hawaii oiai oia e noho ana me ka mai, a e noho pu ana no hoi na'lii a pau, malalo o na, aia no hoi na kahuna na kilokilo kuhikuhipuuone a me na kakaolelo, a he poe ike hoi i ka nana ana i ka pilikia ma'i o ke alii Kamehameha, elike me na ke i ao ia ia lakou a he mea mau no hoi ia Kamehameha ka ninau aku i ua poe nei no kona mai, ua hoole mai la na kahuna, a i ka poe kilokilo hoi, ua pane mai lakou, aole oe e make ana i keia mai ou e ke alii, o ka makou ia e nana nei i ka papa lani, he maikai na kanaka o luna e hele nei; a oia olelo houkahi no i ka poe kuhikuhi puuone.
Oia mau no na iliili o ka papa huli honua, a pela no me ka poe kakaololo. Mahope iho o ko Kamehameha ninau ana, ua hoomanao ae la oia ia Popolo, he kanaka kilokilo e noho ana ma Wailamoa, Kipahulu, Maui, nolaila ua hoo@na mai la oia i ke ahi Hoapili Ulumaheihei me na kanaka maluna o na waa kaulua, e kii ia Popolo i Maui a lawe mai.
Nolaila ua hooko ia keia leo alii. I ka hiki ana o ke alii me na kanaka he 25 ma Wailamoa, aole nae i pae iuka, ua ninau aku o Hoapili i na wahine e hele ana ma kahakai opihi o Walaohia.:
Auhea o Popolo?
Ei ae no, wahi a na wahine; aia kona hale la ke ku mai la.
Ma keia olelo a na wahine hele kahakai, ua hoopili aku la na waa ma kahi kupono a lele aku la o Hoapili iuka o ka aina me na kamaka elua; me na makaua ma ko lakou lima mai ke alii Kamehameha mai.
Ia Hoapili me kona mau kanaka i kau aku la iuka o ka aina, ua alakai ia aku la iuka o ka aina e kekahi wahine a hiki i ko Popolo hale ponoi.
Aole i loaa aku ilaila, a ua hele loa aku la lakou a loaa aku la i waena o ka mala uala e mahia@ ana no, ia wa o Hoapili i waiho aku ai i na mohai imua o Popolo, a oia kana i ninau mai ai i ke 'lii Hoapili.
Heaha ka hana a ka @uaa?
I h@a ia mai nei au e ke alii Kamehameha e k@ mai a@ ia oe e holo kana i Hawaii. he@ mai ke alii.
@ ka pa@ ana o keia mau olelo a Hoapili. ua pane aku la o Popolo e huki ae i keia mau pu e nala elua a ho a aku i ke ahi ma keia wahi. a ua lawelawe ia @na mea a pau ma kela wahi a hiki i ka pau ana. a ua hoi aku la o Popolo me Hoapili a me kona mau kanaka a hiki i ka hale.
Aole i pau.
I Komisina Aha?
Ke nui mai nei ka waha o Limaikaika i ke kahea, e pono e koho ia i Komisina hoopilimeaai, he mau kanaka a he mau haole p. g. e hu@ i ka oiaio o na mea pili i na hana a na mikanele i hana ai e pili ana i na Hawaii, a pela aku.
Ua hiki mai he kanaka hoopono iloko o Maraki 27, 1893, ua hoouna ia mai oia ma ke kulana komisina huli pono i na mea a pau loa e pili ana mawaena o ka lahui o Hawaii nei.
O ua kanaka kamahao la a luaole o ka hoopono, oia no ka mea Hanohana James H. Blount. O keia kanaka ka mea nana i kuekaa aku i na hana ino a na poe hoopuanipuni o Hawaii nei; a i kuupau ae hoi ma ke akea i ke ano o na aoao a elua e aumeume ana maluna o Hawaii nei. O ua Mr. J. H. Blount la ka na mikanele i hoino loa ai a hiki i keia la. No ka mea, ua like kana hoike me ka Baibala Hemolele @
Owai keia Limaikaika? Oia ka mea i ao aku ia Kalakaua e hoolilo i kona aupuni no kela akualapu a Loio Kuhina Pilipo i olelo ai O ke Kuikahi Panailike, oia ke keehina mua loa o ka hoohui aina. Ua hoea mai oia i keia la, a ke kali nei no ka manawa e hooko piha ia ai.
Nolaila ke olelo aku nei makou, he mea waiwai ole keia mau olelo a ka poe hookamani; no ka mea, ina hui pu ka poe aihue aina me ka poe aihue aupuni, like no ko lakou ano, he poe hookahuli aupuni.
He Mahalo ia Kualoa.
O makou o na lala o ka hui kinipopo Royalist, (Aloha Aina) ke haawi aku nei i na hoomaikai piha ia Mr. a me, Mrs B. Judd, a me Mr. a me Mrs Moses Konaaihele, o Kualoa, Koolau, Oahu.
Oiai makou na hoa o keia hui i hoea aku ai ma ia aoao o na pali hauliuli, ua pa mai la kahea a kamaaina e kipa kauhale. a ua hookipa ia aku makou me ka hanoha no piha, a me he mea la no makou ponoi ka noho ana.
Nui ka ai a me ka i'a i hoomakaukau ia e na kamaaina, ua ai a lawa i na mea ai ono kuhima i panee ia ma@mua o kamahele; ka puaa hoolua, puaa kalua paa pipi hoolua, a me na mea ai Hawaii e ae o kela a me keia ano; a i oi loa aku hoi i ka hiu ia ana mai o na ula momona o ka Lae o ka Oio, e ko makou makamaka puuwai ha@ama, Moses Konaaihele, a ua pili pono keia mau wahi lalani mele a ka poe haku mele:
"He puuwai hamama oe
He heahea me ka lakomaikai
Ma kou ipuka e ola ai
Kamahele o ke ala loa."
O makou no o na lala o ka hui kinipopo Royalist, (Aloha Aina) o Iwilei, ma o ko makou Kakauolelo @la, Mr. L. K. Sheldon.
Iwilei, Sept. 28, 1894.
Ei aku nei i na Honoopiilani ka@ Peresidena o ka Hui Aloha Ainao Ko Hawaii Pae Aina ka Hon.J@ Nawahi, a ke lua lai puala me nakeiki papa o ka malu he ku awa ona wai eha.
E heluhelu @me ke akahele e na makamaka, ik@ makou mau manao e puka aku nei ma ka pepa o keia la aole o ka heluhelu ka molamola, aka, e nee papa ka La i ke kula o Punahoa, i loaa pono iaoe ka puana a ka Moae, alaila ko'u kapuu ikawai a Kanaulu.
OLA HAWAII I KE AKUA.
Lehua e, Lehua hoi
Pehea o Kaula au i ke kai
Hookoloia a i Niihau
Ke kupua Kilioe noho i ka pali
E Hina e. e Hina hoi
Pehea na ko'a a o ka moana
Ninau ia i ka Waikea
Me ke kauila holu Puukapele
E walea ana me Nohili
Me ka lei pahapaha a o Polinale
E ola ea, e ola hoi
A e ola Hawaii a i ke Akua
Kaala e, Kaala hoi
Pehea ka noho'na Oahu nui
E walea ana me Waola
Me ka uluwehiwehi a o Halemano
Leahi e, Leahi hoi
Kaimana kaulana o ka aina
Pehea hoi a o Makapuu
Ihiihilauakea kau mai iluna
A ka luna hoi o Keaniani
Maikai na haka a Olopana
E ola ea, e ola hoi
A e ola Hawaii a i ke Akua.
Piilani e, Piilani hoi
Pehea na Hono i ka malie
Ua la'i pono Kapapawai
Ua wehi i na lehua a o Lihau
Haleakala, Haleakala e
Pehea e ka wai hu'i o Kalena
Kahiko ana a i Piiholo
Me ka ua ulalena a i Awalau
Lauahi Iao ke pani wai
I ka pela kapu hoi a o Kakae
E ola ea, e ola hoi
A e ola Hawaii a i ke Akua.
Lilinoe e, Lilinoe hoi
Pehea e ka hau o Maunakea
Kuu ia mai, kuu ia mai
Ko kapa hau anu a e Poliahu
Hulihee e, Hulihee hoi
Paa ia ko kapu ihi lani kapu
Ahuena e, Ahuena hoi
Pehea e ka nalu ha'i o Kamoa
Hiilawe e, Hiilawe hoi
Makaala pono ia i ka lewa nuu
E ola ea, e ola hoi
A e ola Hawaii a i ke Akua.
IWILEI, SEPT. 29th, 1894.
$10. MAKANA
Ua nalowale@ahe @manu Nene eleele, (Australian Swan) mai kahi noho aku o Mr. Makapolena, ma Waikiki, ma kekahi la o ka pule i hala.
E loaa no ka uku makana maluna ae i ka mea a mau mea e hoike a kuhikuhi pololei mai i kahi e noho nei o keia manu.
E hele ae ka mea a mau mea i ike i keia manu, e hoike ia Kalalena Makapolena; hele kuai @ama alanui Kaahumanu, a i ole ma ke Keena o Ka Leo ma ke Alanui Paipalapla.
Mrs. Makapolena.
Waikiki Sept. 21, th, 1894.
Elia Kaululaau
KAUKA HANA NIHO
Ke hoike hou aku nei au imua o ko'u mau hoa makaainana a pun ko kakou nei Paeaina, eia no au ke hoomau nei ma ka'u
Oihana Hana Niho: ma ko'u Keena, ma ke kihi o Alanui Betela a me Moi, ma ke Alanui Moi ka puka e komo mai ai.
Ke kono aku nei au i ka poe a pau, l loaa ko lakou mau niho i ka eha; a na'u no e hoopau aku i na haawina ehaeha iloko o ka manawa pokole loa, me ka'u mau laau i kauana iwaena o ka poe a pau i hele mai i o'u nei.
He wai auau no'u ka huki ana na niho, a iloko e ka imo ana a ka maka, me ka palanehe launa ole, ua hemo ia niho eha, a ua hiki hoi ke hoopiha i na niho me ke@iula; Kala a iwi paha, me na uku haahaa, a i oi loa aku hoi ka makai o ka hana a ana me ka maiau nui.
E kipa e o'u mau makamaka, a e loaa no au ma ko'u Keena hana, me ka makaukau mau e haawi aku i na ao ana i ka mea kupono e hana ai i ko oukou mau niho, me ka auhau ole aku ia oukou no ia ao ana
Elia Kaululaau. Kauka Hana Niho.
Keena Kihi o Alanui Betela me Moi Augate 1, 1894 aug3 tfd.
OLELO HOOLAHA PAPA.
E ike ananei na mea a pau ma keia. ke papa a hookapu loa ia aku nei ua ano kanaka a pau loa, aole e malama a hookipa hoi i ka'u wahine i haalele kumu ole mai ia'u, nona ka moa o Mrs. Kaimiola George Pooloa. O ka mea a mau paha e malama ana i ka'u wahine e hoopii ia no ma ke kanawai. E mala ma i keia o hahai ananei ka poino i ka mea hookuli
Ua papa pu ia hoi na hoaie ana ma ko'u inoa, ke hoao kuu wahine e hana pela, maluna no o ka poe nana i hoaie mai ko lakou poho.
Owau n@, GEORGE POOLOA.
Kapuukolo, Sept. 11 1894. 3wk--dy.
B.F. Ehlers&Co.(Painapa Ma.)
:KO:
Na Lede Kolamu.
Ua hoike mai o Mr Chase ka Lunanui o ka hale ma Kaluopele, e hoike ana i kekahi mea e kau aku ana maluna o ka Madame Pele.
Ua manao o Chase, ua ohe o Pele no ke kuai ho@mi me kahi puka uuku, nolaila ua hooholo iho la oia e hana i kekahi hana oi ae.
Ua paa loa ko makou manawa me ka hana, nolaila, aole e hiki ia makou ke holo ilaila e nana ai i na mea e hanaia ana, nolaila eia ka manawa maikai no oukou e hele ai ma ko makou aoao. E hoomanao oukou e ka poe i kuai ana me makou i kela a me keia manawa e loaa aku ana he kikiki ia oukou. E malama i na kikiki A pau. Aole i kaupalena ia ka luina au e kuai ai, Ma ka la 26 o Dekemaka, ma ke kakahiaka mahope iho o ke Karitimaka o ke kane, wahine a keiki paha e lawe mai ana maloko o keia Halekuai i keia mau kikiki, i oi ae ka heluna mamua o ka na poe eae. a hiki i ka hora 12 oia la e loaa no KIKIKI no ka Holo a Hoi ana mai mai KALUOPELE mai, me kekahi palapala hoolauna ia Madame Pele ma ke ano, oia ko B. F. EHLERS & Co, kanaka ma kona aoao. O keia kikiki, ua hiki ia oe ke koho i ke ala au e makemake ai e holo a me ka manawa pu e haalele ai.
E hoomanao i na manawa a pau au e kuai ai, nui a uuku papa e loaa ana ia oe he kikiki he hana kupono e hoikaika ia e kela a me keia.
Oiai ka manawa e nee ana e hoohauoli aku no makou i ko makou pae kuai mai me na kumukuai haahaa me kahi puka uuku.
Ua ku mai nei ka Mariposa i ka manawa kupono. Ua kau aku ko makou manao nui no keia Lole BALU ULIULI a me ka ELEELE o ke ano hou loa; pela pu no hoi me na GINAMU KEKOKIA, a me ka lole Danimete o na ano waihooluu like ole. Ua loaa pu mai he mau lole Botika hou o na ano a pau, a pela me ke Karitona ma ka laula pakahi a papalua hoi, i kupono no ka hana paku ana, a me ka uhi ana i na Lako Hale.
E makemake ana anei oe e holo i Kaluaopele?
B. F. EHLERS & Co. (Painapa Ma.)
Alanuii Papu 1w--dly
HOOLAHA KUAI A KA LUNAHOOPONONO WAIWAI.
Oiai na loaa ia'u ka mana ma ke a no he Lunahooponopono waiwai no ka waiwai o Petero Kakoi (k) i make, nolaila ke hoolaha aku nei au, @ kuai ia aku ana na waiwai lewa i i hokeia malalo iho nei, ke hiki aku i ka hora 12 m o ka Poakolu la 26 o Sept.1,894 e malama ia ana kahie kuai ia ai ua mau waiwai la ma Pukaomaomao Manoa Oahu.
Eia na waiwai e kuai ia aku ana 43 Poopipi 2 Miula, 15 Lie, 2 Kekake, 2 Puaa, a me @ Moa, a me na Holoholona ahiu e holo ana maluna o ka aina hoolimalima.
K@ Petero Kakoi.
Lunahooponopono o ka waiawai o Petero Kakoi i make. Honolulu Sept. 21 1894
3 tma. dly.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A pau ma keia: Owau, o Hulu (k) no Kawaiahao, Honolulu, Oahu, Ko Hawaii Pae Aina. Oiai, au e ola maikai aua, a @ ka mea, ma ka makahiki 1886, a mahope mai paha oia manawa, ua hana au (ma o M@makea Loio la) he palapala kauoha, e hooili ana ia Keoki Naihe (k) ma oia wahi hookahi no, he wahi mahele apana aina o 21 kapuai loa me 21 kapuai laula Hoko o kekahi apana aina o'u ma Kawaiahao, Honolulu, Oahu. A no ka mea, o ke kumu ano nui o ko'u hooili ana aku ia Keoki Naihe ma i olelo ia ma@a 'e; oia no ko laua malama ana mai i ola no'u a me ko'u pono hoi, a pau pono ka manawa o ko'u ola ana, a no ka mea hoi o Keoki Naihe ma i olelo ia maluna'e nei, ua hooko ole laua i ka malama ana mai i ola no'u iloko o keia mau makahiki eha o ko'u ola ana, nolaila, ke kukala aku nei au. a ke hoike aku nei hoi au imua o na kanaka a pau loa, a ma keia ke hoopau loa aku nei i ua palapala kauoha la; a ua lilo ia i mea ole loa, mai keia la aku. Hanaia a haa wi ia malalo o ka'u kauoha a me ko'u Sila, i keia la 10 o Sepatemaba, 1894.
HULU [k.].
Ma o JOSEPH NAWAHI la kona Loio.
sept 10 lm--wkly.
HOOLAHA HOOKAPU AINA
Ke papa a hookapu loa aku nei an i ka poe a pau e hele kuleana ole ana e lawe i na mea o luna o kuu mau aina a pau e waiho la ma Koolau, Maui, oia hoi o Kapaakea, Puakea, he mau Ahupuaa laua, a o Ka@iae, he aina kula ia e hoomaka ana kona palena ma ke kihi hikina ma ka pali kahakai o Kekuapaa wela, a ma ke kihi hema ma ka li@ mu@wai o Wailuaiki. A ke papa pu ia aku nei na poe a pau e hele ana e lawaia ma kahakai a me kahawai o keia mau aina. O ka poe a pau e kue ana i keia hoolaha ana na ke kanawai e ao ia lakou.
MRS. MALAEA AKIONA.
Wailuanui, Koolau, Maui, Iun 29, 1894. jul13 2ms skly.
PONOPONO WAIWAI.
Ma ka hana o pili ana i ka waiwai o Petelo Kakoi o Honolulu, i make.
Oiai ua hookohu ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono waiwai no ka waiwai o Petelo Kakoi i make o Honolulu, a ma keia ke hoike ia aku nei na kanaka a pau a ka mea make i aie aku ai, e waihe mai i ka lakou mau koi aie a pau, me na bila i hooiaio kupono ia, e kue ana i ka waiwai o ka mea a make i oleloia, i na paha ma ka moraki a ano e ae paha; iloko @ eono ma l@ mai keia la aku, e waihe ia ae ma ke ke ena loio o Jas. K. Kaulia ma ke kihi o Alanui Nuuanu me Moiwahine ka Hale maluna, ai ole pela, e haole mau loa ia aku no.
A o na poe a pau i aie ia Petelo Kakoi oleloia, e uku koke mai lakou ma ka lima o Jas. K. Kaulia ka loio o ka waiwai i oleloia, ma ke keena i olelo ia.
KAILI PETELO KAKOI.
Lunahooponopono waiawai o ka waiawai o Petelo Kakoi i make kauoha ole. Hanaia ma Honolulu Sept. 11th, 1894. sept 12 lm--dly.
OLELO HOOLAHA.
Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa a hookapu loa aku nei au i na kanaka ona ano apau pela me na holoholona hele hewa i kuleana ole maluna o kuu aina ma Papaaea Nui, Hamakualoa, Maui, aole e komo a lawe wale ina mea ulu o kela a me keia ano me ka ae ole aku e na luna i hookohuia oia o A. Range ame Makee.
O ka mea kue ike ia olelo a loaa ia'u ai kou mau luna paha e hoouku ia no oia me na dala kupono ai ole imua e ke kanawai.
O ka lohe ke oia, o ke kuli ka make.
Pela no hoi me ko'u mau kai lawaia mai ka huina wai o Na@ me Kailua a hiki i ka wai o Makaiwa.
Owau no me ka oiaio.
HENRY N. BIRCH.
Papaaea, Hamakualoa, Maui. Augate 25, 1894. aug29 @wkly.