Ka Oiaio, Volume VI, Number 42, 19 October 1894 — Page 1

Page PDF (996.47 KB)

This text was transcribed by:  Kailianu V. Michaels
This work is dedicated to:  In loving memory of my father, Mervin Apana Lee Kwai

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

BUKE VI.                  HONOLULU, OTAKOBA 19, ʻ94               HELU 42

 

Ka Makai Kiu

Lau Omaomao

Ke Kaeaea  na kakai pali nihoniho o Misouri.

KA MEA NANA I HOOHOKA KA POWA IEKE A ME KONA PUALI HOLOKOA.

---:       A I OLE  :---

Ke Aka kino wailua o ke kuluaumoe

KA MEA NANA I HOPAKELE NA KAMAHELE OKA PO.

Ka mea nona ka Ipu kukui kamahao lua oe.

----------

 

MOKUNA III.

I kela wa, na pane aku la ke kamaaina, o kau i olelo mai nei, aole oe i ike iki i ka hulahula Europa, oia kaʻu e haohao nei i kau olelo.

 

Oiai hoi, ua hiki iau ke ike i kou kulana, oia hoi, he keonimana piha oe, a na ike hoi i na loina a pau, a he mea maopopo, ua ike pu no oe i ka hulahula Europo, oia kou ano maoli aʻu e ike aku la.

 

Nolaila, e hele kaua, oiai ke kokoke ae nei e hiki i ka manawa, e na ka poe Lede oloko o ka hale hula, e hoike mai iaʻu, i kou ike i ka hula a me ka ole.

 

I kela manawa, ua haele aku la laua nei, a hiki ma ke keena hulahula.

 

Ia laua nei i komo aku ai, ua hele oloko a lehau i na keonimana. a me na Lede.  Ua komo aku la laua nei, a noho iho la iluna o kekahi mau noho e ku ana.

 

He mau minute mahope iho, ua hoomaka ka hulahula ana.  ma ka hula nui, a hiki wale i ka hoomaha ana.

 

I ka hoomaka hou ana o ka hula liilii, ua kii ae la na keonimana i na Lede, a hiki i ka pau ana o na keonimana, a koe iho la kekahi Lede.

 

I kela manawa, ua hele ae la ka mea nana ka absaina huiahula, a hiki imua o ka Lede e noho ana, a lawe ae la iaia.

 

Ua alakai hele ae la ua keonimana na nei i ka Lede, a hiki ma kahi o Lau Omaomao e noho ana mekona kamaaina, a ku iho la ma ke alo o Lau Omaomao, a pane aku la ke keonimana, ia Lau Omaomao.

 

E ke keonimana maikai e lawe i ka Lede i hoa hula nou, i na ua ike a ike ole paha oe i ka hula.

 

I kela wa, ua ku ae la o Lau Omaomao iluna, a apo aku la i ka Lede, a hoomaka iho la e hula.

 

I ka Makai Kiu Lau Omaomao e hula ana me ka Lede, aia ka nana ina o na mea apau ia laua, oiai, ua kuupau mai la ua hiena nei nei o. Misouri i kona ike hulahula.  i like ole hoi kana mau kaina wawae me na keonimana ae, e anapau ana ke kai nui.

 

A i ka pau ana o ka hula ana, ua hoihoi aku la oia i ka Lede a noho iluna o kona noho, a hoi aku la keia a noho iluna o kona noho, ma kahi o kona kamaaina e noho ana.

 

Ua pane mai la kona kamaaina, aia hoi paha la, he i ke no ka hoi oe la ika hulahula, hoole mai nae oe iaʻu.

 

Aole i ike, aka, he ao ana keia oiai, a kahi no a hoomaka i keia hana, wahi a Lau Omaomao i pane aku ai me ka maalea nui.

 

I kela manawa aia ka nanaina o na mea a pau maluna o ka eueu o Misouri me ko lakou koho kuhihewa ana, oia la kekahi o na keiki a ka poe waiwai loa, oia kulanakuhale.

 

Aole hoi lakou i haupu ae, o ka Makai Kiu Lau Omaomao keia, e lualai pu nei me lakou.

 

A hala he mau minute o ka hoomaha ana o ka hula.  na hoomaka hou ka lewa ana, o na pauku kino, o ua poe ana pau nei.

 

I ka wa i hoomaka hou ai ka hula ana, ua lawe ae la kela a me keia keonimana i kona hoa iho no ka lawe kiani ana maluna o ke kahua lealea.

 

A ua kaulana pololei aku la na nanaina ana o kahi hea oia nei maluna o na mea a pau, a ike aku la kona mau maka i kekahi wahine ui.   oia kana i huli ae ai a pane ae la i ka Makai Kiu he keu hoi kela o ka wahine ui.  a u @ manao au o ke wahine paha kela a ke keiki a ka Kiaaina, nona keia pu lealea.

 

Ua pane aku la ka Makai Kiu.  pela paha, me he mea ala oia no, he keu io hoi kela o ka wahine ui.

 

Oiai no laua e kamailio ana, ua lohe ia aku la ka leo o ka pila i hoene ana mai, a oia no ka wa i hoomaka ai ka hula ana.

 

I kona hoa noho no e nana ana i na lealea, oia hoi ka wa, o ka Makai Kiu Lau Omaomao i hoololi ai i kona kulana a lilo oia i Elemakule haae loloa.

 

I ka aui hou ana mai o kona hoa e nana iaia nei, ua ike mai la oia he elemakule haae loloa ke noho ana, me ka ipupaka e kau ana ma kona waha.

 

Ua pane mai la kona hoa noho, e keia elemakule, na wai i haawi aku nei i kena noho ia oe?

 

Nau no hoi i haawi mai nei.

 

I ka wa hea au i haawi aku nei ia oe i kena noho, e keia elemakula hookano?

 

I keia wa iho nei no hoi.

 

I kela wa, ua ku koke ae la ua kanaka nei iluna, ame kona leo kalaikala, ua pane aku la oia, e hele koke oe iwaho, oiai, aole oe i ae ia e komo mai iloko o keia anaina.

 

No ke aha hoi i ae ole ia ai, wahi a ka Makai Kiu i ninau aku ai?

 

Aole no oe i ak@n@ke e komo mai iloko o keia anaina.

 

Ka!  ua noa hoi keia anaina hulahula i na mea apau, pehea hoi au i makemake ole ia ai?

 

Aole oe i kupono, oiai, he elemakule loa oe a nolaila e pono oe e ***hele koke oe iwaho i keia wa, ai i hilahila loa keia anainaia oo.

 

Heaha kou kumu e kipaku nei iau e hele, a noho hoi oe iloko nei?

 

Ua kupono au ke noho, a o oe aole i kupono.

 

Ae, e hele ana wau, a e hoomanao oe, he mau minute aku keia no ka ehaeha.  aole no ka hauoli.

 

I kela wa, ua puka aku la ua elemakule nei iwaho, a loli ae la oia ma kona an@@@.

 

Ua meto poloai aku la oia no ka Hotele; a loaa kona lio, a hana iho ia oia i na mea a pau, a kau ae la maluna, a hoi hope aku la no ka hale hulahula, a ma kahi he umi anana ka mamao mai ka hale hulahula aku.  ua kukulu iho la oia i kona lio malalo o kekahi kumu laau paina.

 

a ua hele hou aku la oia a komo iloko o ka hale hula, a loaa aku la no kona hoa hele e noho ana no.

 

A oia ka kona hoa i pane mai ai i hea aku nei hoi oe?

 

Mawaho aku nei au kahi i hoomaha ai, wahi a ka Makai Kiu i pane aku ai me ka maalea.

 

Pela no ka noi, oia iʻo aku nei ka na hele oe iwaho.  oia nanea iho nei koʻu i ka nana i ka poe hula, a i huli aenei koʻu hana, ike iho nei au he elemakule, ke naho ana iluna o kou noho, a i koʻu ike ana iaia.  ua piha loa iau i ka huhu, a kipaku ia aku nei e ke keiki a ke Kiana a oia ke kumu i hele ai, a ua pane mai nae ua elemakula ala, he mau minute ka mahope iho, e ike ia ana kekahi hana maloko okeia Keena.

 

Pane aku la ma Makai Kiu, i paha pela, he makai kiu aku la kena.

 

Ke aha la hoi, a pehea hoi i maopopo ai ia oe he makai kiu?

 

No kela pane hope ana, au i lohe aku la, oia kaʻu i haupe ae la he makai kiu; me he ala, o Lau Omaomao aku la kena.  ke wiwo ole ala kana olelo.

 

Pela iʻo paha, aka, aole i maopopo loa iaʻu.

 

Pane aku la ka Makai Kiu, na manao au oia iʻo no.  aka, e kali naʻe hoi kaua, a ike aku kaua i kana hana o keia po, a hooki iho la ka Makai Kiu i kana olelo ana.

 

Oiai no nae ka poe ana pau e haa ana.  aia ka Makai Kiu ke kaulana pono ala kona ike maluna o kekahi Lede ana no i koho ai oia no ka ui Meliaka.

 

Oiai hoi, ua loaa iaia he kumu e hooia io ai.  me ke ano o kana hula ana.  oiai, aole he ano hoihoi, me he ala oiaio no na Lede ala.

 

I kela wa o ke anaina e nanea ana i ka hulahula, ua nanea pu me kona wahi koko olua i ka nana ana.  oia no ka wa o ka Makai Kiu i @@o iho ai, a hala aku la no kahi a kona lio ana i kukulu ai.

 

A he mau minute mahope iho, ua hoololi hou ae la oia i kona ano, a lilo oia i wahine ui, o ke ano o na Lede o Misouri.

 

A me ia kahiko, ua komo aku la oia iloko o ka lumi hulahula, a ike mai la na poe oloko iaia nei, oia ka wa o ke Keikialii a ke Kiaaina i kii mai ai a hookipa aku la, me ka manao o na mea a pau he wahine iʻo no kela.  eia ka auanei o ka mea ia nana e puluai aku ia lakou e nau a lilo i mea oʻe.

 

Ua kai aku ua keiki nei a ke Kiaaina iaia nei, a hui me ka ui Meliaka, a hoohele ae la lakou ma na ku kai olelo ana; e ke kulana o na Lede.

 

A o na keiki opiopio hoi oloko o ua anaina hulahula nei, aia lakou ke hoomaka leho mai la.  me ka manao kuhi hewa he wahine pono keia.  eia ka auanei he ahi i hoouna ia mai kahi kauhale mai o Lama.

 

Ua hoohalaia e kakou na hora oia po, a hiki i ke kupono ana o ka ia i ka lole, eia ka wa i hoomaha ai ka hulahula ana.

 

A haule ae la na poe nei ma waina ai i na mea @n@, a me na mea apau i hoomakaukau ia no ia po.

 

I ke anaina no elua lai ana, komo mai ana he elua holo ho, me na lako no a pau.  a hele ae la a hui me ke keiki a ke kiaaina.

----------

 

HE MOOLELO KAAO HAWAII

NO

LAUKAIEIE.

Ke Kono Kamahao Iloko

O KA

Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileolʻa o ke

Kuluaumoe o na Pali o

Waipio Hawaii.

 

Unuhiia e Mose Manu no "K A L E O.

Ka huakai hele makaikai o Laukaieie me kana Aliikane - Lilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana.  Ike ia ua loa hohonu maloko o ke kai a me ka aina nei - Hele pu me no ohana nonoi - Hoonohoia o Laukieleula i Ihikalani - Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni - Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahui Hawaii nei.

-----

 

O kahi keia o Kaneialehia i olelo ai i kanaka oia wahi e hoala ana i kuapa aole e paa i ke kai ke hoea mai.  he mea oiaio ia, aole i paa ia wahi i manao iaʻi i loko a hiki i keia wa.

 

A no la wahi hoi o Waiuli ke kai halakika i haku iaʻi i ke mele e kelii ka Moi Kalakaua i make, a mai keia wahi aku i hele aku ai ka ui nohea kaulana oia mau la o Waipio - a hiki ma Leleiwi, ka lua o na lae kaulana loa ma Hilo.

 

O ka lae - o Lelewi ma Waiakea - kai o Hilo, ua kapaia kona inoa ma o Waiolama (K) me Punahoa kana wahine, a na laua mai o Leleiwi kane, me kona kaikuahine o Makahanaloa.

 

E loaa no ma ka moolelo o Keao melemele.

 

A o Leleiwi nei keia i haina mai ai e Pele a make maloko o ke kai, aia kona kino pohaku me he lei Palaoao @a ke ano e waiho la maloko o ke kai malalo o ka lae mai ka aina aku nei, he pohaku ula keia, a o Leho maikai - ula a me he ahi la ke nana aku iloko o ke kai, he lele ke ike mai i ke kanaka, e loaa no i ke kanaka lulu leho O@ilo ma keia pohaku o Leleiwi.

 

Ma keia wahi i mahele hou ai ka huakai a kaa wale hou o Laukaieie me Makanikeoe.

 

E like me ko lakou hele ana mai mai Waipio mai, mahope iho o na kuka olelo ana, ua hiu aku la ka Punohu ula o ka moana ia Laukaieie me kana kane no ka ilikai ma kahi o ke koa - ahi kaulana o Hilo.  oia @ @ kona inoa.  he mau kaau kona hohonu.  aia nae ma kekahi aoao o keia koa ia ahi e kokoke mai ana.  he lua hohonu loa aohe aho a ka poe lawaia e ku ai ilalo o keia lua, no ka ike o ka poe lawaia kahiko aole e ku ia ke aho me ka makau i na Lau - elima.

 

Nolaila, ua i mi kekahi kanaka o Hilo o i kona inoa, a loaa kahi papau mawaho loa o ka moana mai na kapakai mai o Hilo, he mamao loa keia wahi a I e ana nei he mau kaau wale no ua ke ke aho ilalo, a ma kai aku o ua wahi nei ana i manao ai i koa-ia, he hohonu loa, a ua maopopo ia I na maka ouka o ka aina.

 

Oia hoi e hoopololei i ka ihu o ka waa i ka puu o Kukii ma Puna, a e hoopaa i ka honua o ka waa i na Niu o Haena ma Keaau, aia malalo o keia koa-ia o I, a oia ka mea a ko Hilo poe keiki lawaia i olelo kaena iho ai ma ke mele.

 

            "Lawaia nui au no I

            He ahi ka ia e hoi ai."

 

O keia koʻa ahi kaulana ma hilo, he kamaaina na keiki o ua aina la ia koʻa a hiki i keia wa, a mahope iho o ka makaikai ana o ka mea nona keia moolelo ma ia wahi, ua hoea ae la lakou iluna o ka ilikai a nee awiwi ae la lakou ma ka lae o Leleiwi.  aia hoi, ua hai mua aku la o Hinahelelani ia Laukaieie me kana alii kane, a no.  e oʻu haku alii nana kahuakai, e halawai aku ana kakou me ia ohana o kaua ma keia wahi, aia la ke o-u mai la iluna o ke ale ua ike mai la ia kakou.

 

            "Owai kona inoa?:

            Wahi a Laukaieie i ninau aku ai.

            Pane mai o Hinahelelani.

            ʻO Hinamakaulunui."

 

He wahine puni heenalu keia o kakou a he puni lealea no hoi ma na ano a pau.  a he ano ula la kona kino holookoa ke nana aku, a ia ma keia mau olelo a ka ui o ka moana ua hoomaopopo aku la ka ui o Waipio ia mau olelo.

 

Aole no hoi lakou nei i upuupu iho ma ia wahi, ua kaalo ae la ua Hinamakaulunui nei mamua o lakou nei, me he mahimahi la no ka moana, maluna o kona papa heenalu, a me ka leo mahamaha oia i pane mai ai i na malihini.

 

"Auwe!  no ka hoi-e.  o oukou no ka keia e oʻu haku alii, e hoi kakou i ka hale."

 

I loa no a pau keia hoa olelo.  o ka hoomaka mai la no ia o na o kukuale o ka moana a haoʻooʻe me he mau nalu ala iloko o ka malamalama o kaulua.  a ia hoi, ua e-a mai la he ekolu mau nalu nui halehale launa ole mai me he pali la ke ano ke nana aku, na ua wahine kamaaina nei ke kena a pae like lakou ua hoomaka iho la lakou e pae like, ma ke ia pae ana, ua kaawale ae la o Laukaieie me Hinahelelani, ua like laua me he mau wahine ala e iho mai ana mai luna mai o ka welelau pali me na holua.  aole wahi mea a pilipili wahi huna kai ae ma ko laua mau kino.

 

A o ua wahine nei hoi nona ke kulana heenalu me ka we@@@a a ka lai lehua aia laua ma ka pea o ka nalu kahi i kau mai ai me he manu kaupu la ko ki kahi i ka ilikai.

 

Ma keia hoomaka ana o lakou nei e pae i ka nalu mai ka aoao huli makani ma ka hikina o ka lae o Leleiwi, ua hala o Papai, Paukupahu, Papuaa, Haena-ma Keaau.  na Paki elua a pae ma Aalamanu Kaihi@@nehe ma Keauhou ma Puna,  a he hua ue ka nalu o ka pahoehoe ulu lehua o Hopoe.

 

Ia lakou nei i pae aku ai ma Aalamanu, aia o Makanikeoe me ka ohana ma Haena kahi i noho ai, i kela manawa, aia no hoi ka hale noho o keia wahine nona ka nalu a Laukaieie ma i heenalu like ma la, a oia kana i kono aku ai i kana poe malihini e hoi hou lakou ma Haena, aia kona ka hua hale la ke waiho ia maluna aku o Keaau-loko ma kahi e waiho la he wahi Pohaku i waihoia he iwi kanaka malalo o ua wahi pohaku la, oia wahi iwi kanaka ka mea e ka hea pinepine ai i na poe kamaaina o Keaau ke hele i ka lawaia.

 

"Ke hoi ae nei-a ke iho ae nei."

 

O keia leo kanaka kahea o ka po a me ke ao, oia ka mea i olelo ai na poe kamaaina kahiko oia aina o Keaau e kaulana nei i keia au hou. 

 

"Me kua nalo o Haena."

 

O ka lua o ka hale o keia wahine o Hinamakaulunui, aia no ia maloko o ke kai ma kahi kokoke ma kahi o ke kino pohaku o  -

 

"Hopoe lehua kiekie iluna

Makau i ke kanaka-

Lilo ilalo e hele ai-e-ilalo-

Keaau iliili nehe-

Olelo ke kai o Puna i ka uluhala.

Kaikoo Puna.-

 

He wahi lua hohonu ai mawaho pono aku o ua wahine kino pohaku kupanaha la o Hopoe e waiho la a hiki i keia wa he hale noho keia no na ia maikai apau.

 

E like me ka Maiii a me ke Kole maka onaona-a Maomao-a me na ia maikai e ae a pau o na ia a pau i makemake ia i na manawa a pau ke kii aku ma keia lua, he manawa pokole loa ke alu aku.

 

U oleloia ma keia moolela.  ua ka moe hele aku ka mana o keia lua mai ke kai aku a puka ma Keaau loko, he mana kai keia i huipuia me ka huihui o ka wai malalo aʻe o ka honua, a ke holo nei ka ia maloko o kela loko a hiki i keia wa, a o ka hohonu o kela lua ia ma ke kai he 37 anana.  ua hiki i ka poe lawaia kahiko a kamaaina ma Keaau ke luu me ka pohaku ma keia lua ia, he maalahi na ia a pau ke kii aku ma keia lua nolaila.  ua kupaia kona inoa Kaluaohina.  a ua lilo ia i koʻa ia na ko laila poe.

 

A mai loko mai o keia lua ia na ia ono he lehulehu wale i hoolakoia ʻku ai i na poe malihini a pau, a ua kiei i aku keia lua e ka ui o Waipio a me kaua kane a me Makanikeoe a ua noho lakou ma Keaau no kekahi mau la no ka lealea heenalu a me ka lealea hula, a oia ke kumu i hiki ai ko Puna kaikamahine oi kelakela a kaulana.  oia hoi o Malio, he puukani oia ma ka hookano Hano.  aia nae, ua hiki ole nae iaia ke hoopapa aku i na kaikamahine o Waipio a me na mahoe kaulana o Maunaloa, a me na ka@@oa o Kauai a ua puhili kona ike mua o keia poe malihini.

 

Mahope iho o ko Laukaieie ma noho ana malaila, ua hookua mai la ke kamaaina ia lakou e hele me ka manao maikai me ke aloha.

 

A nolaila, ua haalele aku ka huakai i ka Ahupuaa o Keaau, ka aina kaulana i ke kipaia e ko Kauai keiki puukani i ike ia ma, na moolelo kaao lehulehu o wale Hawaii nei.  nolaila, na ko Hilo poe @ @ ko a hoomaopopo i kela mau pohaku i kapaia ka inoa o Hikamakaulunui ***e o kuu ala i ke kai mawaena o Leleiwi a me Papai.  oia ka nalu loihi hookahi ma keia Pae moku, he mau mile ka loihi mai kela wahi mai a pae i Aalamanu, a o ka nalu o Keahua ka nalu ma ke kai kuono ma Hilo-one.

 

Ia Laukaieie ma i haalele aku ia ia Keaau, ua ma hele hou ko lakou hele ma mai mai Waipio mai.

----------

 

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na ano kanaka a pau loa e nana mai ana i keia owau o L. Kahiko no Waiehu, apana o Wailuku, Mokupuni o Maui.  Ke papa a ke hookapu loa aku nei i na poe mea waiwai a pau loa, a me kekahi poe e ae.  aole e hooaie mai i kuu wahine mare ia Mrs. Mary Kaaua Kahiko.  Oiai ua haalele kumu ole mai oia iaʻu.   A ke hoike aku nei au me ka oiaio, aol au e uku i kona mau aie a pau a ke papa pu aku nei hoi au.  aole e malama a hookipa kekahi poe iaia, a o ka poe hoolohe ole i keia e hoopii ia no ma ke kanawai.  Oiai ua hiki no iaʻu ke malama iaia ma na ano a pau.

            L. KAHIKO.

            Waiehu, Sept. 8, 1894.

            sept 14 1m - wkly.

----------

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOKAUOHA NO KA LA

E HOOLOHEIA AI KE NOI HOOPONOPONO WAIWAI.

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elna o ka Repubalika o Hawaii.  Ma ka Hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka Waiwai o KAIA (w) no Puuhaoa, Hana, Maui, i make kauoha ole.  Ma ke Keena imua o A. N. Kepoikai, Lunakanawai.

 

Me ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a Rev D. Kanoho, no Kamalo, Molokai, e hoike ana ua make kauoha ole o Kaia (w) no Fuuhaoa, Hana, Maui, ma (blank space) i ka la (blank space) o (blank space) 1885, a e noi ana e hooponopono ia ka waiwai, a e hooholo ia i na hooilina.

 

Ua kauohaia o ka POAKAHI, ka la 27 o Augate, M. H., 1894, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o na Lunakanawai la ma kona keena, ma ka  Ha e Hookolokolo, ma Wailuku, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ke akou, e ae ole ia ai ua noi la.

 

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 24, M. H. 1894.

            Na ka Aha,

            HENRY SMITH

            Kakauolelo Oihana Hookolokolo

 

HOOLAHA HOOKAPU AINA.

E ike auanei na kanaka a pau, ma keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoike aku nei au i ke akea, ma keia hoolaha ana.

 

Ua kapu ma kuu aina e waiho la ma Waipio, Hamakua, Hawaii.  oia hoi ka aina a Mrs. Pila i haawi aku ai me ke kuleana ole ma ka hoolima ana ia Akioka (Pake).

 

A nolaila, ke hoike aku nei au a ke hoopau loa aku nei i ua hoohuialima aala, mawaena o Mrs. Pila a me Akioka Pake, aole he kuleana oia hoolimalima ana.  O na pono a me na aiwai a pau maluna iho oua aina ala oʻu ua kapu loa.

            Kou Oiaio,

            MAKAHAI@@@ W.

            Honolulu, Augate 30, 1894.

            aug 31-1mwkly*

 

----------

 

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka apau ma keia owau o P. Kaonohi @ no Kamuili, Puna, Hawai, o Ko Hawaii Pae Aina.  Ke p@pa a ko hookapu @@@ iia aku nei kela a me keia; mai kela la a maa op@@@@@ @ @@@ @@@ loa au e uku iki i kekahi @@@ @ @@@ wahine mare oia @@@@@@@. Oiai ua haalele hou mai @@@ iaʻu a me ka ma@@ keiki nuku.  nolaila a kela a me keia e hoolohe @@@ ana i keia, maluna iho no o lakou ko lakou paha.

 

            KA@N@HI K.

            Kama@@@, Puna, Hawaii, Augate 27, 1894.

            @@@@@