Ka Oiaio, Volume VI, Number 42, 19 October 1894 — Page 4
This text was transcribed by: | Holly |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Nupepa Ka Oiaio.
"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"
NUPEPA KA OIAIO.
J.E. Bush, Lunahooponopono.
J. K Penikalaka, Puuku.
O KA PONO KA AIALII E LA AI KA AINA.
POALIMA, OKAKOBA 19 1894.
HE HUE PAU.
I keia mau la ua hue mai hoi na keiki misionari i ka moolelo o kekahi o na kupunakane o ka ohana alii aimoku e noho nei ma ke poo o ka Lahui Hawaii i keia mau makahiki, mamuli o ka nele o na kumu e hoino ia aku ai ka Moiwahine Liliuokalani ma ona iho ua hoala mai ke keiki a Limaikiak, W. N. Armstrong e noho Luna Hooponopono nei no a nupepa P. C. Advertiser, i ka moolelo o ke Lii Kiekie Kamanawa ona ke ola i molia mua ia mamuli o ka mana o ka mana o ke kanawai ana i hahaki ai ma ka hoomake ana i kana wahine. He moolelo oiaio no keia a aole no he mea i hoole aku, ma ka aoao o na lii a me ka Lahui Hawaii. Ua hoike ae keia Lahui i ka oi o ko lakou malama pono ana i ka mana o ke kanawai, ma ka hooko muaia ana maluna o kekahi o na Lii Kiekie loa a kulana koikoi no hoi ma ka Paeaina Hawaii nei oiai kekahi keia o na mahoe e oleloia, nona ka hoohanohano nui ia ma ke kau ia ana o ko laua kia hoomanao maloko o ka hoailono Aupuni moi o Kamehameha, a laua i nai ai me na hoa imua o ka maka o ka ihe a lilo keia Paemoku. he Aupuni hookahi malalo o Kamehameha Ekahi o Keeaumoku a me Kamanawa, he mua a he hope a o ka hope kai hoopai ia mamuli o ke kanawai a na haole misionari i ao ai e kukulu ia e na alii Hawaii. ua hooko ia keia kanawai maluna o ke lii Kamanawa me kaalele ia o kona kulana kelakela me nai aupuni kona hanohano a me kona koikoi iwaena o ka Lahui me ke kaumaha o ka naau o na mea a pau a me ka minamina ia hoi o kekahi o na lii mua o ka aino.
He oiaio no ka uku o Kamanawa me kona ola i kona kue ana i ke Kanawai a na haole i kukulu ai iloko nei o ka ama a ua mau ko hoopai ia ana o na Hawaii, me ko lakou ola i ka hewa oia ano hookahi. Aka, eia ka ninau oiai na Hawai e uku mau ana i ke koi a ke kanawai maluna o lakou, ehia haole ka mea nana mai ua kanawai la i hoaa iloko nei o Hawaii, i uku i ka hoopai a keia kanaawai hookahi no mai kona kukulu mua ia ana a hiki wale i keia la? Ka poe i like me na haole misionari a me ka lakou mau keiki? Ehia haole, o na haole pepehi kanaka, i h ia ma ke ai no ka pepehi kanaka mai kinohi mai a keia la? He nui na haole pepehi kanaka ma Hawaii nei, aka, aole hookahi o lakou i uke i ke koi a ke kanawai me kona ola e like me kona ola e like me na Hawaii, a me na Lahui Asia. Eia no ke paa mai nei kekahi mau haole i ka hale paahao i keia wa, i akaka loa ko lakou pepehi kanaka, aka, ua hookuukuu wale ia no lakou e na jure haole me na wahi hoopai mama, a o ka hope aku he huikala ia. Ehia o na misionari, a me ka lakou mau keiki i moekolohe a e ola nei na keiki manuahi a lakou i hopu ia koe aku hoi ka hoopai? He ole no, pela no ke ano kapakahi o ka hoahana ia o ke kanawai ma Hawaiima na ano a pau, a malalo oia kumu i hiki ai i na mamo misionari, moekolohe, aihue, kikiki pepehi kanaka, i paa ole ai ma ka moolelo Karaina o keia aina, aole no ko lakou maikai maoli, a no ko lakou oi ae mamua o Kamanwa. Ma na ano he lehulehu wale, he kanka iho mamua o ka holona i hele pu ai me Kalakaua a hoomaikeike ia imua o na alo alii o Europa a i kapaia ai me kona mau kokoolua i hele pu ai me ka moi, he lole bipi a he kahiumiumi ke ano kulana kupono o ua mau paalalo misionari la i hele pa ai me ia, a kekahi hoi o laua e hoino nei wale nei ma o ka hapai ana mai i ka hewa i hana ia e ke kupunakane a i ukupau ia me kona ola e like me ke kanawai, me ka akeakea ole ia e like me ka mea i ike ia no na haole keku i ke kanawai.
Aole o ka hewa i loohia i ka makua he mea ia e hoino wale ai i kana mamo aku. He mea hilahila loa ia iwaena o ka poe keonimana, ka helu ana i ka hewa o na makua i kumu hoino i ka ohana mahope aku me ko lakou hewa ole aka, ua hiki ke oleloia, oale he hana puaa i koe i na mamo misionari i alo ia, ma ka lakou hoino ana i ka inoa o ka Moiwahine Liliuokalani a me keia Lahui, ma na ano a pau a ma ka olelo huipau ana he Lahui wahine hookamakama na wahine o Hawaii.
Malalo o keia mau hana ino kumu ole ua hoohaohao ia makou i ka ike ana i kekahi kanaka Hawaii a hapahaole paha e hoolauna ana a e apono ana, a i hoohiki paha e kakoo i keia mea he misionari a i kana mamo aku paha. Aole he Lahui e ae a ike ia ka hopepe a me ka hoomanwanui e like me ka Lahui Hawaii, i na hana ino a me na hoino kumu ole a na misionari a me ka lakou mau keiki.
Aka, ua hiki mai ka manawa a kela a me keia Hawaii, e hoomaopopo pono ai i keia mau mea, a e ao ai i ka lakou mau keiki aku i ke ano o kei amea e misionari a e hookae laa ia ia e like me he nahesa la.
-----
Ma uka o Uluhaimalama ka Bana Lahui Hawaii kala i hoohene ai i ka lakou mau hokeo hooniuapuuwai, ma ka hora 9 o ka Poaha nei a hiki wale i ka manawa i pau ai o ka paina i haawiia na ka poe kanu pua i hiki aku malaila.
E hoonee ae ana o Kauka Auna i kona Keena Oihana Kauka Auna i kona Keena Oihana Kauka ma ke Alanui Hotele Helu 306; mawaena o ke Alnaui Kamika a me Maunakea, ma ka Poaono Okakopa 13, E makaala e ka poe e makemake ana iaia no ka hoopau ana i na pilikia e hele ma ke Alanui Hotele.
-----
Ko Kakou Manaolana
O ko kakou mau manaolana no ke aloha i ko kakou Moi a me ko kakou Lahui, a me ke kulana Aupuni a kakou i aloha ai a i makemake ai, aia no ia iloko o ko kakou mana, a iloko hoi o ko kakou mau lima ponoi iho.
He mea ole ka olelo mai a ka poe hoopili meai mahope o ka poe haole manao kalohe aihue aina. Heaha ko lakou kuleana iloko o ko kakou mau pono pilipaa a ke Akua i haawi mai ai ia kakou?
Heaha ka lakou e olelo mai nei he poe kipi ka kakou, no ka mea ke kupaa mau nei kakaou no ke aloha i ko kakou aina?
O ko kakou ae ole ana i na hana hoohiki Aupuni Repubalika a keia poe Kolohe, he kipi anei ia! O ko kakou ae ole aku e noho malalo o na hana manao alunu, a me na kaukanawai ana a ka poe uukuu loa, he hana kue anei ia i ke ano o ke Aupuni Lahui Repubalika! Ua hanaia anei kekahi mea o keia ano, no ka pono o na kanaka a pau e like me na olelo o ka Pauku 1 o ke Kumukanawai o ua Repubalika nei!
He lalau loa na manao kolohe o na poe e ake nei e hoopio i ka manaoio a me ke aloha aina o ka Lahui Hawaii. He lapuwale maoli hoi e na hana a na nupepa i kuaiia no ke dala e kokoua i ka manao kalohe o na mamo mikanele.
Owai la ka poe kipi mai kinohi mai? Owai ka poe i kukulu mau i na hana kipi mai 1887 mai? Owai hoi i ka 1863? Aole anei o eia poe no e noho nei no keia Aupuni Repubalika? O na mamo no hoi a ka mikanele! Oia! O lakou no. No keahala e olelo mai nei na nupepa kolohe, he kipi ka Lahui ke hoike lakou i ko lakou ae ole i na hana kolohe a keia poe haole?
Ke olelo maopopo aku nei makou ua kukuluia keia Aupuni Repubalika mamuli o na hana kipi a hookahuli Aupuni Moi. Aole o ka Lahui hawaii ponoi kai kipi? Aka o oukou e ka poe Hawaii holopee kumakaia hoopili me na haole aea mai na aina e mai.
Ua lawa ko makou manaoio kupaa no ke aloha i ka aina hanau, nolaila, aohe o makou pihoihoi no na pono e hiki mai ana maluna o Hawaii.
-----
AOLE O MAKOU KE KUEWA
Ua ike makou i na olelo pili ole, a kohu naaupoa ka nupepa Kuakoa e olelo ana, no ko makou ae ole e hoohiki i ka Repubalika i loaa ka pono koho balota, ua like ka makou me ka poe kuewa aohe kuleana maluna o Hawaii nei.
No makou ka Lani a me ka honua mai kinohi mai, a no makou ia i keia wa a i ka wa pau ole. Ooe ka mea kokua i ka poe haole aea mai ka aina e mai, a ke ake nei ae e haawi lilo aku i na pono a pau loa o Hawaii nei, no ka poe haole aea au e paianuu nei.
E hiki mai ana nei ka wa au e ike ai i kou kipakuia mai kahi au e ku nei, a lele aku oe me he manu la, e auwana hele ai maluua o kahi oneanea, ua maopopo ia makou ua hana oe i na mea a pau loa i loaa kou ola mai ka poe haole aea au e pai mai nei ua nalo aku kou aloha no kou aina hanau, kou Lahui hoi o kou ili hookahi, a ke ku nei oe he kanaka kakoo i na hana kolohe au i ike ai he hana karaina ino loa.
Ua ahona e nakiikii ia kou ai i ke kaula me ka pohaku, a kiolaia iloko o ka moana hohona, mamua o kou ola ana mai, e hoomainoino i kou Lahui ponoi. E like me kau e ana aku ai pela no auanei e ana ia mai ai. O oe a me kau poe haole aea ke kuewa, aole loa o makou.
------
UA PAPALUAIA KONA HUPO!!
Ua ike iho makou i ka olelo maka keleawa a ka Luna Kanawai Apana o Waianae, maloko o ke Kuokoa o ka la 18 nei o Okatoba 1898: e hoole ana i ka pololei o ka mea a ka nupepa Oiaio i hoike ai no ua o Rev. Kekahunapule, Lunakanawai Apana o Waianae.
Hilahila ole maoli no na Kahuna pule, i ke ku mai a hoole i ka mea oiaio i hana ia e ia. no a lilo i ka puni waiwai, puni kala pilau, nolaila, ua a a mai e hoole imua o ke akea, a me ke akua o ka lani i ka na mea i hana maoli ai. Ke waiho aku nei makou imua o ka lehulehu i ka hoike a kekahi kanaka e pili ana no keia mea a ka L. K. A. o Waianaei penei:
Ke Oiaio:-
Aloha oe-
Ua loaa mai ia’u kau kono e hoike aku no ka mea pili i ka ka hana a ka Lunakanawai Apana o Waianae.
Ma ka la 1 Okatoba 1894, ahiahi ua kipa mai o Maluna ia’u, a hoike mai la i ke kope o kona palapala kii no ke koi a ka Luna Ohi Auhau no kona mau auhau. Ua nana pono au i ke kope (he Palapala i palia) aela na mea au i ike ole ai maloko o ua Palapala kii la;-
1 Aole huaolelo Aupuni Repubalika, aka, he Aupuni Kuika wa wale no.
2 Aole he la aole hoi he hora i hoikeia no ka manawa e noho ai ka hihia
3 O ka inoa o Kekahuna kai kakau ia, aole nae ia o kona hua kakau lima.
4 Ua ike pu au me J. M. Poepoe Esq: i keia ano maluna o ke alo o keia Palapala Kai ia Maluna ma kakahiaka ae o ka la 2 Okatoba 1894 a eia no ua palapala la ma ko Mr. Poepoe lima.
Owau no me ka haahaa
Joseph Nawahi.
Honolulu Oct 13 1894.
I na i makemake ke Kahunapule wahahee hilahila ole, e pai aku makou i ke koae o ka palapala ana e huna nei i ka oiaio, alaila e hoolaha koke aku no makou me ke kali ole no kona mihi mai imua o makou a me ke Akua o ka Lani, ana e hoopunipuni mai nei.
-----
Ua Hala a na Nalo aku la o Aberahma Kealawaa.
Me ka luuluu, a me ka walohia keia peni panee aku nei i keia nu kaumana, ma ka Poakolu Oct 10 aku nei, ma Makuu, Puna, i haalele mai ai ka hanu i ke kino, a ka moe aku la no ka aoao mau o ka honua.
Ua hanauia oia ma Puna Puna i ka la 13 o Mei 1865, na Mr kealaukaa me Hualii (w) a make iho a i ka la 10 o Oct nei. he luaikoko ka mai i make ai, na hoonaauaoia ma ke Kula Hanai o Hilo nei i ke au ia Olesona, a ua loaa no ia ia ka makaukau. Ua noho kumu Kula oia no Makuu, kahi ona i make iho la, a no kona kupaa ma ke aloha aina, me ka ae ole i ka hoohiki kue i ka Moiwahine a pela ku, ua hoopau ia mai la oia mai ka oihana kumu Kula mai.
Ua mare oia i ka wahine ia Kaheakeola, a o ka nui o ka laua mau keiki e ola nei, he elima. A mamuli o ka make ana akula o ka makuakane, ua hooneleia kela mau kamalei liilii i ka makuakane ole, aloha wale! O kona makuahine, a me kona mau Kaikuahine, me ke kaikaina, ua hala mua, a oia aku la hoi. O kona makukane, ke ola nei no, oia o M. K. Kealawaa he Lunamakaainana no Puna i kekahi kau Ahaolelo.
Me ka makukane i hoonele ia mai la i kana keiki hookahi i koe, a me na keiki liilii hoi, ko makou aloha nui, me na pu ana no Mr. Aberahana kealawaa, a me kana wahine hoi i hooneleia mai la i ka hoapili he kane.
Walohia wale!
Ko Hilo mau makamaka
Hilo, Oct, 11, 1894.
-----
HE LUNA AUPUNI KIEKIE
He mea hiki ole ia makou ke waiho wale aku i na hana hewa e ulu oia me ka manaolana haakei. Aole hoi he mea kupono no makou e ae aku e hana hoohaahaa ia ka wahine Hawaii ponoi o ko makou lahui, e kekahi luna aupuni kiekie o keia auu hoolapuwale, maluna o ka iliwai ilokoo ka waa kome o ka pegana.
Hilahila e hoopailua na hana ana o keia ano a a haole naauao hookamani i hoonohoia ma kekahi kulana kiekie; aka, ina nae na ka Moiwahine a na kona lahui ia hana alaila, ua olo ka pihe kuo a ua poe haole mikanele nei, na piha na nupepa i ka hailiilii me ka homoino palena ole.
E nana i kela wahine haole i hele ai i ka lealea hoeueu puapua ma Sana Souce i kela pule aku nei. Haalele ia kana keiki opiopio e uwe alala hele ai i ke kulanakauhale nei a lawa ia i ka Halewai. Hoi mai ka luaui, hoaa iho la i kana keiki, oiai oia i Manuia, aia kahi keiki ana ke paa ia la i ka Halewai! O keia ke kupaianaha o na wahine haole hookamani e palolo mai ai ka waha i ka olelo i ka haumia o ka wahine Hawaii. Pela pu no hoi me na poe haole kane, he nui na hana ino pelapela loa a lakou i hana ai; a ke lmai pu wale ia nei no, me ke komikami ia i ole e lohe akea ia ae. Kokoke e pau ka noho mare ana mawaena o keia poe, a he like aku koe me na poe holoholona naaupo.
O ka makou e ao aku hei i na wahine ui opio Hawaii mai puni wale i na hana kipe hoowalewale a ka haole ino nana i kumakaia i ko oukou Moiwahine ko oukou lahui, a me ko oukou aina.
-----
KE ALAHAO I SIBERIA.
Ua houna aku nei ke aupuni o Rusia 1,900 enegenia i Siberia, no ka hoomaopopo ana a me ke ana ana i kahi kupono e hoomoe ia ai ke alahao maluna o Siberia.
A e hoomaopo ia na uapo e hiki ai ke hana, ua ike ia he ekolu ka hawai akea loa no lakou na inoa Obi, Yenise a me Araoor, a e hoomoe ia ana keia alahao ma ka he ma ae o ke kai kuono o Paikai. O ka loa o keia kaikuono he 350 mile he hohonu loa ma kekahi wahi a he papau loa hoi ma kekahi.
A he mau puu kiekie loa ma kekahi aoao e ku lalani like ana a u hoopuni ana hoi ua alahao ala i kekahi mauna a oia kahi o ke ala nui e hoomoe e ia aku ai.
A o ka loihi o kekahi lae e moe ana iloko o ke kai he 3,600 ka hai a ua kokoke aku i Sheeta ma ka aoao hikina o ua kuono ala. A o ka loa o ke alahao i hoomaopopoa 6,700 mile, e hoomaka ana mai Chelabinsk, a e moe ana a hiki i ke komohana o Siberia.
Aia kekahi lae e moe ana mai ke kahi aoao mai o Europa ma ke ala o ke alahao e hoomoe ia aku ana ma ke ala pololei mai St. Petersburg a heea i Moscow.
E hoomaka ana kahi mua o keia alahao mai kona kahua hoolulu aku ma ka aoao hikina o Chelabinsk a hiki i Omsk a ua makaukau i keia wa no ka wehe ana he 500 mile i pau i na la mua iho nei o keia makahiki.
Mai Omsk aku a hiki i Crasnoiarsk he 800 mile ia, a e moe aku ana keia alanui hao o komo malalo o kekahi puu nei e ku ana maluna o kekahi lae.
Oiai ma ke ana ia ana e na eneginia ua ike ia oia wale no ka hana pololei o ke oki pu aku malalo o ka honua alaila hikiwawe nahana, a no na uapo e hana ia ala ua koho ia e holomua ana ka hana ia ana a ika 1896 oia ka makahiki mua loa e hoau ia ai.
Mai crasnoiarsk a hiki i Irkuisk he 700 mile ka loa a e pau ana keia mau haneri mile i ka hana ia mamua o ka 1895, a e kaapuni ia ana ke kuono o Lake Paikai.
Ke ku nei ka poe nana e hana, keia alahao me ka makaukau nui a moo aku no ia maluna o na wai a pau o Europa a hoea loa aku ma ka aoao hikina o ka pakipika.
Aia ma ke awa o Risa ma kahi i kapaia o Valdivostock, e kokoke ana ma ke kai o Iapana.
Mai kekahi lae aku ma ka aoao hikina o Graska nona ka loa he 200 mile, e hana ia ana keia alahao malalo o na kauoha a e hana ia ana hoi me ka awiwi nui i hiki koke ai ke paa.
Ma ka hikina o keia laina alahao aia malaila he 25,000 kanaka e hhana ana me ka puahi nui. Oiai, o ka poe a pau nana e hana ana ua hookohu ia aku lakou e ke aupuni, a o ka Peresidena oia nui nona ka inoa Czarowitz, oia kekahi lala pili i ke kalaunu o Rusia.
O keia alanui oia kekahi o na alahao nui a ke aupuni o Rusia e hana nei no ka pomaikai o ka lahui.
-----
MAHAOI
Ua lohe mai makou i kekahi po mamua aku nei, ua hoi aku kekahi poe iloko o Wasinetona e ku kiai ai me ka manao e pono ana, eia ka auanei e pau ana i ke peku ia na lemu.
I ka wa i komo ai kela poe kalohe iloko ua ninau ia mai lakou heaha la ko lakou makemake, ua pane aku lakou; i hoi mai nei makou iloko nei e kiai ai i ka Moiwahine o kakou.
I kela wa ua ninau ia mai la ko lakou inoa, a hoike pakahi aku la lakou i ko lakou mau inoa, a oia ka wa i nana ia ai na inoa o na pue ala iloko o kekahi buke i malama ia malaila.
Ua ike ia ko lakou poe inoa ma ka papa inoa o ka poe i hoohiki malalo o ke aupuni pikake, a oia ko lakou wa i olelo ia mai ai, e hoi oukou.
Nolaila ua mahalo makou i ke kipaku ia ana o kela poe kumakaia mahaoi; a oia iho la no ka mea kupono no lakou. Ku hele pela mai wini hou aku ilaila, e loaa i ka nuelo niho awa o ka @ona.
-----
Na S@@omona Harama ka haku kaulana i kanu ma ka maka pua Uluhaimalama i ka la inehinei, he “pohaku a la nui” ka ai kamahao hoi o ka aina.
-----
WELO KIHEI A KE AELOA.
He mau hora helu wale no koe a ike hou aku kakou a pau e na hoa makaainana i ka hae kalaunu nani o ko kakou lani Moiwahine e welo haaheo ana maluna o Iolani Hale, a oia ka wa e kulou ai ke poo o ka poe kolohe ilalo, oiai na ike lakou aia ka hae a lakou i weliweli nui loa ni ke kau hou mai la maluna o lakou.
Nolaila e ka lahui aole he wa i koe a ike hou kakou i ka la o ka lanakila o kakou, a oia ka wa e o ai kela mau huapalapala maluna ae, “welo kihei a ke ae loa.” ua la ala e lei hou ai oe e Hawaii kuauh i ka lei o ka lanakila mau loa.
-----
PIHAKUI O ULUHAIMALAMA.
Ma ka Poaha nei ua wehe ia ka pa kanu pua o Uluhaimalama e ku nei mauka o Pauoa, no kona hoau mua ia ana e kanu ia i na pua a ua ike ia penei.
Mamua o ke kanu ia ana o na pua iloko o ka lepo, ua puhi mai la ka Bana Lahui i kekahi mele i kapa ia ka inoa o Liliuokalani, a i ka pau ana, ua hoomaka ia ke kanu ana.
O na mea nana i hoau mua, oia na keikialii David kawanakoa, J. K. Kalanianaole; mahope aku o na alii, o Mrs. J. Clark a me Mrs. E. Wilson, o na kaikamahine aku a Kuhina S. Parker, a o ka lehulehu aku.
Ua hele ua pa kanu pua ala o ka Lani a uluwehiwehi i ka nani o na pua e lohe ana ma o a maanei, aole ike ia aku o ka lepo aka he pua wale no ka ka maka e ike ana, he nani maoli no, ua like a like me ke kihanai pua o Elenale ka pikokoi o na manu i ka ono o ka wai o na pua.
E hoike aku ana makou i ka pa pa inoa piha o na Senetoa a me Lu na makaainana oke Aupuni Pikake a me na wahi Hawaii o milumilu.
Nui na hoololiloli o loko o ka Hale Leta Nui o Honolulu nei e hanaia nei i eia mau la.
He kumu lehua o Mokaulele mai ka ke Lii Kawanakoa i kanu ai ma Uluhaimalama i ka la inehinei. O ka makou e i ae nei e ulu oe a pouli ka la i kou eheu.
-----
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau ma keia hoolaha, owau o Kahalaula w ke hookapu a papa loa ia aku nei ka pee e hele ae ana, a e paa kuleana ole ana i kuu aina Alodio e waiho nei ma Kahili, Kilauea, Kaua: oiai, ua lilo mai ia aina ia’u ma ke kuai ia e Mareko k i make, a ua kakau ia ma ke Keena kakau Kope o ke Aupuni ma Honolulu, nolaila. aole no e mana kekahi palapala hoolimalima i hanaia ke ole au a kakau inoa aku mai keia la aku: o ka poe makemake e hoolimalima i keia aina e hele kino ae ma kuu home noho ma Waipa, Hanalei, Kauai.
E hoolohe ka pono ma keia Hoolaha, oiai, owau ka haku maluna oia wina, aole o Pooui, mai puni i kana, aohe ona kuleana i keia aina.
Owau iho no,
KAHALEULA W.
Waipa, Hanalei, Kauai Aug. 17 1894 Aug 24 St. wkly.
-----
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malao iho i Lunahooponopono no ka waiwai o Kaaumoana [k] e Hilo i make e ka Hou S. L. Austin. Nolaila ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i ale a hookaa koke mai, a o ka poe he mau koina ka lakou e waiho mai i ka lakou mau kila i hoo@aio kupono ia iloko o eono mahina mai kela la aku o hoole mau loa lakou.
MRS. KUIHELANI KAAUMOANA.
Ms o K. M. KOAHOU kona Loio.
Pueonaka, Hilo, Sept 1 st , 1894.
sept 14 Ste- wkly.