Ka Oiaio, Volume VI, Number 43, 26 October 1894 — Page 1

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Diane Chernin
This work is dedicated to:  Good friend Lili

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

BUKE VI       HONOLULU OTAKOBA 26, '94.   HELU 43

 

Ka Makai Kiu

Lau Omaomao

Ke Kaeaea o na kakai pali nihoniho o Misouri

 

KA MEA NANA I HOOHOKA KA POWA IEKE A ME KONA PUALI HOLOKOA.

A I OLE

 

Ke Aka kino wailua o ke kuluaumoe

 

KE MEA NANA I HO PAK LE NA KAMAHELE O KA PO.

 

Ka mea nona ka ipu kukui kamahao @a oe.

 

MOKUNA III.

Ka hanu ana o ka Makai Kiu i ka meheu e loaa ai ka ui Mehaka Kona loaa ana iloko o ke ana huna o na powa, komo kino ka Makai Kiu iloko ona paio hahana ana. Lanakila ka Makai Kiu, hoahoka ia na poa liio ka Makai Kiu i mea weli weli nui ia @oi loa ia e na poe haihai kanawai a pau, ina keia hoakai ua loaa pu i ka Makai Kiu Lau Omaomao, ka mea na na i pepehi hoomainoino i ko na makuahine, oiai kona mau la opio, paa i ka hopu pio ia ke kalohe o iawe ia no Misouri ike hou ka ui Meliaka i ke ao aina mohala pono kanani oia pua.

 

            I kela wa, ua ike koke aku la ka Makai Kiu Lau Omaomao, e noho nei ma ke ano he wahine, o ka hui powa no keia o Ieke, a o Ieke no keia, a me kekahi o na powa, no na ka inoa ka moi kahiko o ka Palani.

            I kela wa a ka powa leke, i hui ai me ke keiki a ke kiaaina, ua ka mailio iho la laua a ma ia hope iho ua hoolauna aku la ua keiki nei a ke kiaaina, i ka powa Ieke, me ka Makai Kiu ka mea hoolilo iaia i wahine ui, me ka aahu o na Lede o Misouri.

            O ka nanaina o keia Lede hoomea mea, ua like no ia me ka ui Meliaka, a me he mau mahoe ala laua ke nana aku, ka like o na helehelena.

            Ma ia ano, ua ano makahehi loa ua powa nei, aole nae oia wale, aka, o ke keiki kekahi a ke kiaaina, a me na keonimana e ae, a kahi no lakou a ike pono he wahine ui io no ka kela, me ka ike ole ae o lakou o na ui ala, a lakou i kuhihewa ai oia ka nioi wela o Pakaalana, ka Makai Kiu Lau Omaomao.

            I ka wa i hui pu ai lakou, ua hoohele ae la lakou oia na kukai olelo ana, a o ka ui Meliaka pu kekahi ma ia anaina.

            He mau minute ko lakou kukai olelo ana, oia ka wa o ka powa Ieke i noi mai ai i ke kiaaina, kana keiki a me ke anaina, e hookuu aku ia laua e hoi, a ua ae aku la ke a naina holookoa, e hookuu aku ia laua.

            A oia no ka wa i hookuuia ai ke anaina hulahula, oia@ ke kokoke ae la e wehe mai ka powa o ke ao.

            I kela wa, ua kono mai la ka ui Meliaka, i ka ui i maopopo ole iaia kona inoa, e hoi laua i kona home, e hooluolu ai ia koena po.

            Ua pane aku la ua Lede nei me ka maalea loa, e hookuu mai oe ia'u, a e hoi ana no au no Misouri, oiai, ua makemake au e ike i ko'u mau makua, oiai, ua nui loa kou aloha ia laua, no ka mea aole laua i ike i ko'u lawe aihue ia ana mai, a hiki i keia la, a no ia kumu au e manao nei e hoi.

            I kela wa, ua pane mai la ka ui Meliaka, me ka loiloi pu ana mai o na waimaka a pane mai la, no Misouri i'o no oe, a ka lede maikai?

            A e, nolaila wau, a o ko'u one hanauia, aka, no kou aihue ia ana, oia ko'u kumu i hiki ai i Mikena nei.

            Pane aku la ka ui Meliaka, i na pela, ua like aku la kou hana ia ana me ko'u, oiai, i aihue ia mai no hoi au e kekahi poe powa.

            Auwe! aole ka oe no Mikekana nei?

            Aole, no Misouri mai no au.

            A pehea, he makemake no oe i ka noho i keia aina la?

            Aole o'u makemake, aka, aole e hiki iau ke mahuka oiai, he kino nawaliwali ko'u.  

            A pehea, he aloha no nae paha oe i kou ohana e noho nei?

            A-e, he nui ko'u aloha i ko'u mau makuakane, oia i Pilipo ma.

            A pehea, makemake a nei oe e hoi hou no Misouri?

            A-e makemake au e hoi, oiai, aole o'u hoihoi i ka hana a ka powa Ieke, e onou nei iau i ke keiki a ke kiaaina, a oia keia ahaaina hulahula au e ike iho la.

            Auwe! na ka powa Ieke ka oe i lawe mai?

            A-e, nana @au i aihue mai, a hoonoho ia'u iloko o ke ana.

            A pehea, eia nae paha oe iloko o keia hale e noho nei i keia wa?

            Aole, no keia po wale iho la no, apopo hoi aku no ke kuahiwi.

            A pehea hoi oe i noho ole ai me ke keiki a ke kiaaina?

            Aole o'u hoihoi, oiai he ipo no ka'u ia'loha ai, a no ia kumu aole au e ae, e haule ko'u maluhia, a hiki i ko'u make ana.

            Owai kau ipo aloha, i paa ai kou manao pela, aole e haule kou maluhia.

            O Lau Omaomao, oia ka'u ipo aloha, a oia wale no ko'u puu hoomaha, oiai, ke manao nei au, eia paha oia ma ke ala e huli mai nei ia'u.

            Aia ka oia i hea, a aihue ia ai oe?

            Ua hala i Viriginia, no ka hopu ana i ka mea nana i aihue ke dala o ka Banako, o ka hui a ua lohe au ua paa, ka mea nana i aihue i Inia Hikina, a ua hoopai ia ka, oia kou lohe.

            A pehea, he manaolana no nae paha kou e loaa ana no oe iaia, ina oia e huli mai ana ia oe?

            Pela no kou @anao, a oia no ka'u e haupu ae nei, me he ala, eia oia ma ke ala e hiki mai ai no Mikekana nei.

            A pehea hoi, i na aole oia o hiki mai ana a hiki i ka pau ana o keia makahiki, pehea, lilo paha oe h@ ulua hou?

            Aole loa au e ae iki ana, e ako ia ka pua nani @iu o Misouri, e kekahi maukauka hoe hewa, oiai, ua paa ka'u hoohiki, o Lau Omaomao wale no ka mea nana e ako ka pua nani o keia kihapaipua, mahope iho o ko maua mare ana.

            Pane hou aku la ka Makai Kiu Lau Omaomao iloko o kona kino wahine, pehea la ka mamao mai ke kulanakauhale aku nei, a hiki i ko @ukou wahi e noho @ @ ke ana huna o na powa?

            Pane mai la ka lede, aole i maopopo ia'u, aka, ua hoomanao nae au, me he ala he aneane elua haneri mile a oi ka manao, mai ke kulanakauhale aku nei.

            Pane hou aku la ua lede kame hai nei, ina hoi ha pela, kakou ke pii pu e makaikai i ko oukou home kuahiwi, ke oluolu ami hoi oe.

            A-e, ua hiki no, oiai, owau wale no ka wahine iwaena o kela poe he nui.

            Pehea, e pii pu ana nei paha la, me ke keiki a ke kiaaina?

            A-e, e pii pu ana no a i na o kaua ke pii pu ana, alaila, ike maka oe i na hana hooweliweli akeia poe powa maluna ou.

            A pehea i ae ai keia keiki a ke kiaaina e komo pu me keia poe haihai kanawai, oiai, he hana i na hana ino?

            No ke ake hoi e lilo au i wahine nana.           

            Oiai, o ka lua keia o ko'u aihue ia ana, e keia poe powa, mamuli o ka uku dala ia ana e keia keiki.

            A-e, pela io ka hoi, oia@o ka kou kumu e aihue mau ia nei.

            I kela wa, pane koke mai la ka ui Meliaka, he hoea mai koe o na poe powa nei, me he ala, ua hoike aku nei ua keiki nei a ke kiaaina la, aohe ou inu iki i ka waina, a oia ka'u e manao ala, he hiki mai koe, oiai, ke kokoke loa ae nei e ao.

            Oiai, aole e pono e i ke ia ke hookipa nei ke keiki a ke kiaaina i ka hui powa o leke.

            A pehea, aole ka i ike ke kiaaina i keia poe powa?

            Aole, oiai, aole oia ianei i keia wa, ua hele oia, a pela oe e ike ole nei iaia i keia no.

            Ia lana no e kukai olelo ana, ko mo hou mai ana he mau holo lio hou, a ku ana imua o ka ui Meliaka, a pane mai la, i hoouna ia mai nei au e kii mai ia oe, e ke keiki a ke kiaaina, a me ka haku Ieke, e hoi kakou i keia wa ano.

            I kela wa, ua pane ako la ka ui Meliaka, e hoi ana kakou, a ua makemake au, o kuu aikane nei kekahi e hele pu, oiai, ua makemake oia e ike i ko kakou wahi e noho nei.

            Pane mai la ka elele, aole e hiki ia'u ke ae aku, oiai, o oe wale no kai makemake ia, aole o kekahi poe aeahaukae, e hehi aku i ke kapu o kahi o kuu haku, a ua ike no oe ia mea.

            I kela wa, huli ae la ka ui Meliaka apane aku la i ka lede i maopopo ole ka inoa, e kuu hoaloha, e haalele ana wau ia oe, me ka ehaeha o ko'u naau, aka, aole e hiki ia'u ke hapai ia kaua elua iluna o ko'u ho.

            Ia wa, pane aku la ka Makai Kiu, mai hopohopo oe no'u, oiai, ua lewa iau na wahi apau, a na'u no hoi au e hele aku, a loaa aku oe ia'u.

            Ia wa, ku ae la ka Makai Kiu wahine iluna, a me ka leo hawanawana, ua pane aku la oia, o hoi, a nau no au e hele aku, a e hoolilo no au i kela poe powa a pau i mea ole, a e hoka ana lakou.

            Auwe! o oe ka ia e kuu ipo, pehea la oe i hoopahaohao mai ai ia'u?

            E hoi, ke kali loa ia mai la oe, a e hoomanao oe, e hiki aku ana wau ilaila, oiai hoi, na makaukau au i na wa apau.

            I kela wa, na hui ae la ko laua mau laau ihu, no ka wa mua loa, a huli hoi aku la ka ui Meliaka iloko o ka @.

            Ia lakou no i haia aku ai, ua m@o aku la keia a hoea i kahi o kona lio i ku ai, a me ka eleu, ua kau ae la oia, a m@ aku la kona alahele no ke ala kuahiwi, no ka hanu ana ma ka me@ o na powa; e ahai ala ka pupuhi, aka, he mea ole ia , i ka Makai Kiu Lau Omaomao.

 

HE MOOLELO KAAO HAWAII

NO

LAUKAIEIE.

 

Ke Kino Kamahao Iloko

O KA

Punohu Ua-koko.

 

Ke Kahulileol'a o ke Kuluaumoe o na Pali

Waipio Hawaii.

 

Unahi @ M@ Ma@ no "KA LEO

 

Ka huakai hele makaikai a Laukaieie me kana Ahikane--@ilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina me ka moana Ike ia @a @a hehonu maloko o ke kai a me ka aina nei--Hele pu me na ohana ponei--Hoonohoia o Laukie@la i Ihikalani--Ulu ka ieie ma keia ma@ mokupuni--Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.

 

            Ma keia mahae hou ana o ka @akai, ua hiki aku la o Laukaieie ma K@pukea, keia @oa ahi kaulana ma Puna, a mai laila aku no ka lae o kumukahi, aia hoi o Makanikeoe ke hele mai la mauka, e kilohi ana i ka wai koolihilihi me na lehua o Hopoe, a ke p@ia la na hanu o ua poe ui nohea nei o Waipio i ke ala o ke aalu me ka Hinano, i lawea ai mai e na aheahe welelau makani Puulena o ka lua, me he mea la e hooipo iho ana i ko lakoa poli.

            A oia no ko Puna mea i olelo iai.

            "He aina paia ala."

            Ma keia huakai o hele nei, ua haia mai kekahi mau aina mahope o lakou, a hiki lakou ma kahi o kela wahine kamahao a Makanikeoe i ike ai ma Honolulu e pili pu ala me Nanawale ma kana huakai alua me Awini, kahi hoi i kapa ia ai o kela pohaku e waiho la o Kealohilani.

            Ua ike oe e ka mea heluhelu ma na helu mua o keia moolelo, me ka emoole loa, ua hiki aku la ka huakai maluna pono o ka lae hala o Kookoolau.

            Ma keia wahi i ike aku ai o Makanikeoe i ke ku a ke Punohu-Ua Koko e hahi paa ana ma ka ilikai e kokoke ana ma Waiakea, kahi kaulana i ka "Milo ho@u".

            Nolaila, ua manao ae la no ke keiki o Waipio, aole kela he Punohu e ae, o kona kaikuahine

haku alii no ia, nolaila, ua uleu ae la keia me ka ohana a ku ana lakou nei maluna o ka puu o Kukii, aia maluna o keia puu i @i p@ iho @ lakou nei me Laukaieie ma, a ua makaikai aku lakou nei ia Waiakea a me Waiwelawela, oia kekahi wai mehana loa.

            A oia k@na m@ i kapaia ai ma keia inoa maluna ae nei a na Makanikeoe i ha@ aku ke kau wahi lua wai mauka @e o ke ala@i au puni e hele ala mai Puna aku a hiki i Hil@, a@a mawa@ o Puna a me Kalehua, @a kapaia kona inoa o Waiakekua, he wela no keia wai, a e i ke iho no ka mea @ anao ana @ ka mahu e hoholo ana i ka iliwai.

            O kekahi kiowai hohonu loa ma ia wahi ma Kalehua ma Puna, oia no o Waiapele, he luawai hohonu loa keia ma ka aoao mauka mai, ua hoopuni ia e ka pali oia kahi e hooholo ai i ke kanaka mako i ke au kahiko ina he ohana nui ko ka mea i make, a he nui koo@a aloha ia me ka minamina ia, alaila, lawe no ka ohana o ka mea make a hookuu me ka pohaku i hoopaa ia ma na wawae maloko o keia kiowai o Waiapele, i ole e lilo na iwi i mea hoomainoino.

            Ua oleloia keia kiowai, ina e hiki i ka manawa nui o ka ua me ka makani, a ikakia ke kui ana o ka hekili, alaila e make ana ka ia maloko o keia kiowai, a he mea kupanaha ka ike ia ana o ka ia e holo ana ma keia luawai, ua manao ka poe kahiko he hakahaka ma lalo o ka honua a puka i ke kai, a he mea oiaio ia manao o ka poe kahiko oiai, ua kena aku o Laukaieie ia Makanikeoe e hele e nana pono ia lalo o keia luawai, a ua hookoia kana olelo.

            Ma keia olelo a ka mea nona keia nanea i kona kaikunane, ua pala mimo aku la o Makanikeoe me he Koloa luu wai la a nalo aku la oia iloko o ka lipolipo hohonu o ua kiowai nei, ua ike aku oia i na mana wai liilii lehulehu malalo o ka honua, a ua moe pololei aku kekahi mana kai a puka mawaho loa o ka moana mai Makanoui aku e pili pu ala me kumukahi ka lae nona keia mau lalani mele o na kae'ae'a kaulana o Hilo a me Puna.

O Kumukahi oe o haehae kou inoa Kuu kai uli-kai lena.

            A ua hanu hou ae la ua makan puahiohio nei o Waipio ma kekahi mana a hoea ma Waiwelawela a me Waiakekua, a ua hookolo hou aku oia ma kekahi mana e holo mai ana ka mahu wela a hoea pololei ma Kukamahunuiakea ma ke kua iho o ka hale hookipa mauka o Kaanea ma ka lua opele ma Kilauea, a he nui wale o na wahi a Makanikeoe i nana pono aku ai i na wahi hakahaka malalo o ka mokupuni o Hawaii, ua hoea aku oia maluna o Maunaloa ma Mokuaweoweo, ua hiki aku oia ma ke-a o Kaniku, kahi i oleloia e keia mau lalani mele.

"I moe au i Kaniku-e,

I waena konu o ka ino."

            A mailaila aku oia a hiki ma kekahi lua hohonu ma kahi kokoke i Hualalai, a he lehulehu wale o na lua meki ma Kona a me Kau ana i ike ai ma keia huakai awiwi a ke keiki eueu nui wale o Waipio, e like me ka h@ouna a Laukaieie iaia, a hiki hou oia ma kela luawai hohonu ma Waiapele ma Puuole kia ma Puna, nolaila, ua maopopo ka mea i nui ai na lua a me na mana malalo o ka ho@na, o ka Pele ka mea nana i noelo me kona ikaika nui, oia ka mea nana i hoonee i ka pohaku Pele iloko o ke kai e like me na mea i ike ia ma Hawaii a me Maui.

            Ma keia hui hou ana o Makanikeoe me kona kakuahine haku Laukaieie me ko lana mau ohana a pau, aia hoi, ua lokahi ae la na manao o ka ohana e hele pu lakou ma ka huakai aumoana me ka mea no na keia nauea, a ua ae no hoi ko lakou haku lani alii ia mea, oiai aole he mau pilikia e loaa mai ana ia lakou mai kekahi mau kupua e a'@ ma ka moana, aole hoi he mea e kanalua ai.

            Nolaila, ua olelo Laukaieie, e hoouna hookahi ia kona kaikunane Makanikeoe mauka o na mokupuni mai Hawaii a Nihoa.

            A mamuli o ko lakou manao lokahi ana, ua hooholo ae la lakou ia mea, a mamua ae o ko lakou kaawale ana, ua hului ae la o Makanikeoe ia lakou a pau makai o kahi i kapaia o Hanakaulu, aia lakou a pau ma ia wahi, aia hoi, ua hoea koke mai la na waa pupu nunui me ko lakou mau kahakaha panio a nani lua ole.

            Ia lakou i makaukau ai no ke kau ana maluna o na waa kamanao oloko o ke kai, ua haawi ae la ka mea no na keia nanea, a me ka ohana a pau, i ka olelo hope loa no ke keiki kamehai nui wale o ka mana i loaa iaia (Makanikeoe.)

            A mamua'e o ko lakou kaawale ana, ua hoopuana iho la na kahiko nani mau o ka ni nohea o Waipio. e like no me na mea mau iaia, mai kona ike mua loa ia ana ma ka iliwai o Ulu, a he mau haawina pau ole ia i haawi ia mai e na mana kupua apau.

            A oia no hoi keia e hoomau nei ka punohu na koko me ke anuenue, a me kekahi mau mea kupanaha he nui wale, nolaila, o keia mau mea a pau i ike ia i ke@a manawa, he mea ia e hoike mai ana i na hoailona like ole ma ka lewa, e haalele ana ka mea no na keia moolelo o Laukaieie i kekahi hapa o ka ina, a ke a@a me ke onaona i noho ai.

            I ka hoomaka ana o ka huakai e kau maluna o na waa pupu a holo mai ma keia aoao o Puna e hiki aku ai lakou no Kau.

            I ke ka alo ana ae o ka huakai holo moana mawaho ae o Pohoiki a me Keahialaka, e hoomanao ae hoi kaua e ka mea helehelu, aia o Makanikeoe ke nana a@a i kekahi lua mauka o Keahialaka, ua piha i na kane me na wahine e ulana moena ana--a e lealea hula ana kekahi poe.

            A oia kana e nana pono nei, aole nae hookahi mea oia poe i ike mai iaia nei, a hiki i kona haalele ana ia laila, aia no ia lua ke waiho la a hiki i keia wa, he wahi noho no ko laila poe kamaaina, a mahope ino o kona haalele ana ia laila, ua hiki aku oia ma Nakiakaunu ma Opihikao, he lae uluhala keia e pili ana i Puaakanu, kahi hoi o ka wahine o ka lua (Pele) i hana pono ole iai e kona hoa paio, ke keiki kae'ae'a Oahu nei, Kamapuaa.

            Ua ike ka poe kaahele i ko laua wahi i hana pono ole ai, e waiho la ma hai o ke alanui.

            Ia Makanikeoe e noho ala ma ia wahi, aia oia ke nana ala @ ka ilikai, aia hoi ka mea i ike i aku eia, he mau huna kai e pipii ana iluna o o ka lewa mai ka ilikai ae, e kai lalani ana me he uwahi la ke ano.

            O ke anuenue, aia oia ke ka p@ pono iho la ma ka lewa lani me ka Punohu, nolaila, ua hoomaopoopo iho ia oia, aia kona kaikuhine Laukaieie me ka ohana a pau malalo o ke alakai ana a kela kamaeu o ka moana, a nolaila, ua haalele iho la oia ia wahi, a ua ka moe koke aku la oia me ka awiwi no Kaimu kahi o ka nalu kuahine, ame Kalapana kahi o ka niu moe, a mailalaila aku oia ma ke a@ o Keauhou, ma Kapukapu a me Kapaliohulei i ka papa lohi o Apua, @ keia wahi oia i ku ai a nana hou i ka huakai hele moana aia no ka mea ana i ike ai ke nee ae la ma ka moana.

            A oia ka ua poe ohana nei a pau i olelo iho ai iloko o lakou, ua oi loa aku ko lakou ike ana i na mea kamahao he nui wale e waiho ana ma ka moana, mamua a'e o ka hiki ana mai o ko lakou hopena, elike me ka mea maa mau.

            A oia manao hookahi no ia i ka mea no na keia moolelo me kana alii kane, ao@ no hoi a lakou mea e olelo ae ai a namunamu iho no ko lakou mea nana e alakai nei ma keia alanui pohihi ma ke kai uli, kahi hoi o na poino he nui wale e pilikia ai na mea kino kanaka maoli.

            Aka, o na poe wale no i loaa ia laoku na haawina ano papalua ame na poe mana kupua, o lakou wale no na poe i olelo ia ma na moolelo kaao.

            Aka, ke ike nei oe e ka mea heluhelu ua lilo ia mau mea i mea ole loa i ka muo--ka liko ka ui nohea no na hoi ke awaawa a me ka pali kaulana oia o Waipio.

            Aia mawaho pono o Keahialaka kekahi lua hohonu, aia mawaena o Kamaili a me Kauweleau ka lua o na lua hohonu, a mawaena o Kaimu Kalapana a me na Panau elua oia ke kolu o ka lua hohonu i ike ia mawaho loa o ke kai uli ma Puna.

            O keia lua ka oi aku o lakou ka hohonu loa, no ka mea aole i huli pono kona alo iluna, ua huli mai kona waha i uka nei o ka aina, a ua moe aku kona hope iwaho loa o ka moana.

            Pau ko Puna mau lua hohonu, a eia kaua e ka mea heluhelu ua kokoke i ka mokune o Puna a me Kau oia hoi o Okiokiaho.

Mahope ihe o na kamailio ana a Laukaieie me kona kaikunane, ua hoomaka like lakou nei e haalele i ke kai aloha oia wahi kae'ae'a kaulana o Keauhou oia hoi o Kaehumanoikiopuuloa, ke keiki a Kapukapu me Holei, ka mea nana i paipai na hala o kahi mau mano o lakou ma ka hookuku ana me ia.

            Mahope iho o ko lakou nei mau olelo ana, ua @iau aku la ka huakai holo moana me he kahe ana la a ka wai nui, e holo moku ana ma na kahawai malalo o ka hoonee ana a ko lakou wiliki nui helu ekahi, i na mea hana o na io pupu e kololio ala iloko o ke kai (Hinahelelani.)

 

HOOLAHA A KA LUNAHOO--

KAUOHA NO KA LA E HOOLOHEIA AI KE NOI HOOPONOPONO WAIWAI.

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUN@

 

            Apana Elua o ka Repubalika o Hawaii. Ma k@ Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o KAIA @ no Puuhaoa, Hana, Maui, @ake ka@ha @. Ma ke Kee@ imua o A. N. Kepoikai, Lunakanawai.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palap@ N@ a (text unreadable), no Ka@alo, Molok@, e hoike ana na make ka@ (text unreadable), Hana, Maui, ma i ka la o @, a e noi ana e hooponopono ia ka waiwai, a e hooholo ia i na hooilina.

            Ua kauohana o ka P@KAHI, ka la 27 o Augate, M. H. 18@, (text unreadable) hora @ kakahiaka, o@a ka mana@ i kohoia no ka hool@ ana i na (text unreadable) o na Lunakana@ ma kona keena, ma ka ia manawa a ma ia wahi @, (text unreadable) na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko ak@a, @ ae ole ia ai @a @i la.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 24, M. H. 1894.

                        Na ka Aha.

HENRY SMITH,

            Kakauolelo Oihana Hookolokolo