Ka Oiaio, Volume VI, Number 44, 2 November 1894 — Page 4

Page PDF (1.10 MB)

This text was transcribed by:  Caroline Tsaw
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

POALIMA, NOVEMABA 2 1894

 

Ka Makai Kiu

 

Lau Omaomao

 

Ke Kaeaea o na kakai pali nihonoho o Misouri

 

KA MEA NANA I HOOHOKA KA POWA IEKE A ME KONA

PUALI HOLOKOA

A I OLE

 

Ke Aka kino wailua o ke kuluaumoe

 

KA MEA NANA I HOOPAKELE NA KAMAHELE O KA PO

 

Ka mea nona ka Ipu kukui ka mahao iua oe.

 

MOKUNA III

 

            Ka hanu ana oka Makai Kiu i ka mehea e loaa ai ka ui Meliaka, Kona loaa ana iloko o ke ana huna o na powa, komo kino ka Makai Kiu iloko ona paio hahana ana. Lanakila ka Makai Kiu, hoooka ia na poa liio ka Makai Kiu i mea weli weli nui ia noi loa ia e na poe haihai kanawai a pau, ma keia huakai ua loaa pu i ka Makai Kiu Lau Omaomao, ka mea na na i pepehi hoomainoino i ko na makuahine, oiai kona mau la opio paa i ka hopu  pio ia ke kalohe o lawe ia no Misouri ike hoo ka ua Mahaka i ke  ao aina mohala pono kanani oia pua.

 

                I ka pau ana o kana paina ana na liuliu ae la oia I kona ho a hoomaka aku la kana huakai e nee no mua.

                Ua hoomau oia i ka hele ana ia po a hiki i kea o aan, me kona hoomaha ole iaia iho, ame kona lio.

                I ke kani ana o ka hora 8 oia ka kahlaka, ua hiki pono aku la keia iluna o kekahi ahua, a malaila keia kahi i hoomaha iho ai iaia iho a me kona lio.

                A wehe ae ia i kana eke ili a lawe a e la ina mea ai kopono no na iamanawa; a paina iho la, i kona aina kakahiaka.

                Iaia no e ai ana, lohe aku la keia ka leo o ka ole e wawalo hele ana iloko o ka ululaau, i kela wa, ua hoomanao iho la keia ua kokoke ka oia e hoea aku i ka @ hopu o kana huakai.

                 I ka hiki ana a’e I ka hora 11 oia kakahiaka, ua kau hou ae la oia ma kona lio, a hoomaka hou ka nee ana aku imua.

                I ka hiki ana i ka hora 2 oia auna la ua koea aku la keia ma ke koa o kekahi puu nui e ku ana, a malaila oia i hoomaha iho ai.

                Iaia no e nanea ana, ua lohe aku la keia i ka leo huro o na powa, ma kahi he elima haneri anana mai iaia aku, a oia kona wa i hoomanao ae ai, kokoke loa au i ka pahu hopu o ka’u huakai i hele mai ai.

                Ua noho oia malaila, a hiki i ke ka aio ana aku o ka la ma keia huli o kona alahele, a uhi mai la na eheu o ka po maluna o ka ilihouua.

                Ua noho no oia malaila, a hiki ka hora 12 oia po, oia kona wa hoomaka ai no kana apana hana, i hiki ai ilaila.

                Oiai, i ka manawa a ka Makai Kiu Lau Omaomao i ike ai o ka wa pono ia no na, e hoopahaohao aku ai i ka hui powa o Ieke oia no kona wa i hoomaka aku ai e hele.

                Iaia i hookokeke aku ai ma kahi o ke kiai e holoholo ana, ua nihi aku la oia me ka mama loa, e like me ka popoli e ake ana e poi i ka Iole.

                A iloko o ka imo ana o ka maka na paa aku la ke kani poo o ua wa hi kiai nei, a waiho ana i ka honua, me ka puai leo ole ae.

                Iloko oia wa, na wehewehe ae ia ka Makai Kiu i ka aahu o ke kiai, a pela no hoi keia i wehe ae ai i kona aahu ponoi, a hoaahu aku ia iaia.

                Ua komo iho keia i ka lole o ke kiai a lawe ae la i na mea a pau, a lilo iho la oia I koa kiai ia wa, e malama ana hoi I ka maluhia o na wahi a pau, maloko o kona mau palena.

                A o kahi koa powa hoi ua kauoha aku la ka Makai Kiu iaia e noho malie me ka leo ole.

                Aole ne leo pane o ua wahi powa nei, oiai, aole e hiki iaia ke ekemu ae, oiai ka maeele e holopuni ana ma kona mau aakoko, mamuli o na umii wikani ana a na lima o ka Makai Kiu i oa @kona mamua iho.

                Oiai oia e noho hamau ana me ka ekemu ole a hala kekahi amu sekona, ua pane aku ia oia me ka leo haalulu o ka makau nui:

                E hoolohe no au I kou leo e ke kanaka puuwai hao kila o ka wiwo ole, a e hooko hoi i kau maku kauoha i na manawa  a pau au e makemake ai.

                Ma kai nui e ku’u hoaloha, a na’u no e hookau aku i na hoopomaikai ana ia oe ma keia mua aku ke hoolohe oe I ka’u mau kauoha a pau.

                Ua ae aku la kahi powa i na olelo a ka Makai Kiu o na kakai pali Misiouri.

                Ua pane aku la ka Makai Kiu Lau Omaomao, e ae ana anei oe e hooko i ka’u mau kauoha a pau, i na aole, e make koke no oe ano.

                Ua pane aku la ka powa me kona leo haalulu, e hooko no au, i na he mea ia e pakele ai ko’u ola mai ka make mai e kau ana maluna o’u, mai a oe mai.

                Ua pane aku ia ka Makai Kiu, ua makemake au e hoohiki mai oe i mua o’u i keia wa me ka oiaio loa, e hooko oe i ka’u mau olelo a pau, o ae mai ana anei oe i keia mau olelo a’u?

                Ua makaukau au e hooko i na wa a pau me ka nana ole ae i na mea a pau.

                Owai kou inoa oiaio maoli e kuuhoaloha, wahi a ka Makai Kiu Lau Omaomao I pane aku ai?

                Ua pane aku la ka powa, o Keoki Linekona ko’u inoa pololei maoli, a’u e hoike hui Powa?

                Aole no i loihi loa, o ka elima mahina no keia o ko’u noho ana malalo o keia powa?

                Owai ke alakai o keia hio powa a nohea mai oia.

                O leke ke alakai, a no Misiouri mai oia.

                Ehia ka ka huina nui o ko oukou mau kanaka a pau e noho nei i keia wahi.

                He elua haneri ka huina nui o na kanaka a pau o keia hui powa.

                Heaha ka hana noi o ko oukou hoakoakoa ana ma keia wahi?

                Ua hoike mai la o leke ua ma Hikina, a ua makemake o ai e wawahi i ka hale hoopaahao o Viriginia Hema.

                A he, he oiaio loa kena mau olelo au e hoike mai nei imua o’u i keia wa?

                Ae, he oiaio loa, oia maoli no kana olelo.

                A pehea, aole na’e paha he mea e ae malalo o ka oukou hoomalu ana?

                Ka! he mea e ae no kekahi, he lede opio, nona ka inoa o Meliaka.

                Pehea ka loihi o kona noho ana ma keia wahi, malalo o ka oukou homalu ana?

                O ka elua pule keia, o kona noho ana malalo o ka hoomalu ana a ka powa Ieke.

                Ano, e kuu hoa’loha, o keia ka wa a’u i makemake ai e hoohiki mai oe imua o’u me ka oiaoi loa, i hiki ai ia’u ke hilinai piha ak i kau mau olelo a pau i hoike mai nei imua o’u.

                Ua pane aku la ka powa, ua makaikau au e lawe i ka hoohiko ana i keia manawa au e waiho mai ai imua o’u nei.

                I kela wa, wehe ae la ka Makai Kiu i kana ipukukui hookalakupua, a ho’a ae la, a wehe pu ae la oia i kana pahi hou puuwai, ame kana pu panapana, a kau iho la maluna o kane ipukukui.

                A pane aku la oia me ka leo ma@ e Keoki Linekona kuu hoaloha e hoolohe mai i ka’u mau olelo ana aku, a oia mau olelo, oia kau e hoopuka mai ai me ka moakaka.

                Ma ka inoa o Lau Omaomao, ka Makai Kiu kaulana o Lama, a maluna o ka mana, o keia mau mea kaua, ke hooluki nei au me ka oiaio loa, e lawe au a hooko ina rula a pau o ka oihana Makai Kiu, malalo e na alakai ana a Lau Omaomao, a e lilo no hoi au i @ no ia oihana, no ka make a meke ole, ina wa a pau, me ka oiaio, ke hoohiki nei au malana o ka mana o keia mau mea kaua, a me ka wela o kea hi i na wa a pau.

                O keia olelo hoohiki a’u kamailio aku la oia kau e kamailio mai ai, me ka moakaka wahi a ka Makai Kiu Lau Omaomao i pane aku ai imua o Keoki Linekona.

                I kela wa, ua lawe koke ae la o Keoko Linekona i ka olelo hoohiki, o like me na olelo i hoi keia maluna ae nei a hiki i ka pau ana.

                Ia manawa, pane aku la ka Makai Kiu ia Keoki Linekona, Ii keia manawa ua ilo oe he pokii no’u a aole no hoi au e kena aku ana ia oe e hele e hana i na hana iuo, aka, o ka hana maikai wale no ka’u i maekmake ai ia oe hana, aole o ka powa i ko hai ola.

                I keia manawa, pane hou aku la ka Makai Kiu i keia manawa e la we hou no oe i kou kulana mua, oiai, ke kokoke aku nei paha i ka wa e pau ai kou ke kiai ana.

                I kela manawa, wehe ne la ka Makai Kiu i ka aahu o ka powa, a haawi aku la iaia, a pela no hoi ka powa i wehe ae ai i ka aahu o ka Makai Kiu a haawi aku la iaia.

                Ia manawa no, ua pane hou aku ia ka Makaikiu, e hoomanao oe e hiki aku ana au ilaila, a i ike oe i na hana hoopohihihi e hana ia ana, mai puiwa oe, a e hoomanao oe owau no ia, a e malama pu oe i kau olelo hoohiki.

                I kela wa, ua haawi aku ia keia i kona aloha hope, a huli aku la keia hele.

                Iaia no e hele ana, ua lohe aku la keia i ka leo o kekahi powa i ka pane ana mai.

                Owai kela? wahi a ke kiai.

                Ia wa koke no, ua hoololi ae la oia iaia iho i wahine, a pane aku la keia, o ka Lede Lau Omaomao.

                Heaha kou makemake o ka hiki ana maii keia wahi i keia wanaao?

                I huli mai hei au i kou aikane aloha, ka ui Mehaka.

                Ae, i na pela e kali iki oe, a e hoike ae au i ka luna o ka manawa.

                Ua puhi aku la ke kiai i kana ulili no ekolu manawa, a emoole ku ana ka luna o ka manawa a ninau ana, heah k a pilikia e ke kiai ma kou ala?

                Pane aku la ke kiai, he Lede opio, aia, ma o.

                Heaha kona makemake, a owai kona inoa?

                Makemake ole e ike i ka ui Meliaka, a o ka Lede Lau Omanomao kona inoa.

                I kela wa, olelo aku la ka luna iaia e kii aku, a e lawe mai imua ona.

                Ua kii aku la ke kiai o ka ui powa i ua Lede neu a olelo aku la iaia, ua makemake ka luna o ka manawa e ike ia oe.

                Ae aku la keia, a haele aku la a hiki imua o ka luna, o ka manawa.

                Ia laua i hiki aku ai imua ona, ua haawi mai la ua luna nei i kona aloha, a pela keia panai aku ai.

                E ka lede opio, owai o keia wahi kau I makemake ai?

                O ka ui Mehaka, oia ka’u i makemake ai.

                Heaha ia nou, i makemake ai oe iaia?

                He aikane ia na’u a nana i kauoha ae ia’u e piimai iuka nei o keia wahi.

                I @ kahi o’olua i hio ai, a olelo aku ai ia oe?

                Iloko o ka ahaaina hulahula a ke keiki a ke kiaaina, o Mikekana nei,

                A pehea, o oe wale no nae paha na kau huakai hele, a hiki mai nei ianei?

                Ae, @wau wale no, aohe loa.

                A pehea oe I aa ai e hele mai i keia kuahiwi, oiai, ua piha loa keia nahele i na poe powa, a he kino wahine hoi kou i hiki ole ia o eke pale nou iho?

                Pane aku la ke lede kamahao, pela i’o no, aka o ka nui o ko’u aloha i uu aikane oia ke kumu o ko’uhoomanawanui ana mai nei, no ku;u ake e halawai pu me kuu holoha oia ke kumu o ko’u hoomananui ana mai nei i keia loa, a lilo hoi ia’u namea a pau i mea ole, oia iho la ko’u kumu o ka hiki ana mai.

                A pehea o ka lede Lau Omaomao io no kou inoa?

                A e, o ko’u inoa io no ia.

                I kela manawa, pane aku la ua luna nei, e haele kaua, oiai, ua ala mai la ka haku o makou, a nana, e hoolauna aku ia oe me ka ui Meliaka.

                Ia anawa, haele aku la laua nei, a hiki ma ka hale hoolulu o ka powa Ieke, a malaila keia i hoonoho iho ai i ka lede kamahao, me ka pane ana aku i ke kiai oia hale, e malama pono oe i ka lede malihini, a e hele ae au e hoike aku i ka lohe i ko kakou Haku.

                Ae aku la ke kiai, a hele aku la ua luna nei.

                I kele manaw aia ka malamalama o ka la ke-o mai la iloko i kona nani nui, e hoolei pau ana maluna o ka ili hualala o ka honua holooku’a, mai o a o.       

                I ka luna kiai i hiki aju ai imua o Ieke, ua nenau koke mai la oia.

                E ke kiai makaaia, heaha kau mea hou o keia kakahiaka nui, e hoihoi nei kou mau heiehelena?

                Pane aku ia oia, o ka’u mea hou he lede opio aia ma kou hale hoolulu kahi i noho ai.

                Owai kona inoa, o ka lede La Omaomao.

                I ka lohe ana o oa powa nei i keia inoa La Omaomao, ua li-o koke ae la kona oaoaina, a pane mai la me kona leo halulu. aoie paha he wahine, he kane paha.

                Pane aku la ka luna kiai, i na he kane i na ua make mua oia, a i ole paa oia i ka hopu pio ia e kou mau kiai makaala.

                A owai kona kuleana o ka hele ana mai nei i keia wahi.

                Pane aku la ka luna kiai, hoike mai nei o kuu haku wahine, ka @ Meliaka.

 

HE HAAWINA KAUMAHA

 

                He lono kai hoike ia mai ia makou, a oia keia malalo iho nei;

                Ua hele akio kekahi wahine i mua o kona kahu malama waiwai no ka hoomaopopo ana I kona wahi ole o ka pule.

                Iaia i hiki aku ai, e heluhelu palapala ana ua kahu malama waiwai nei ona, a haawi ke aloha mawaena o laua, a noho keia iluna o ka noho.

                U ninau koke maila kona kahu malama waiwai, he aha kau mea hou, ua pane akula ua wahine nei, aole au mea hou.

                Ua pane koke maila ua p.g. nei, eia ka mea hou iloko o keia leta au e heluhelu neu, i loaa mai nei iau.

                Heaha ia mea hou, wahi a ka wahine i ninau aku ai? ua pane maila kona kahu malama waiwai, e hoihoi hou io ia ana no ka Moiwahine ma ka noho alii oia ka hoike a keia loia, mai kou hoaloa mai.

                Ua pane aku keia wahine, pehea e hiki ai ke hoihoi hou ia oiai, ua paa ke Aupuni Repubalika, a ke koke mai nei ka la koho lalota, i keia pule ae?

                Ua pane maila oia, o kela koho balota, he mea uhi wale noia, a o ka mea io nae ua makemake makou i kela ala hele, i wahi e komo nui mai ai o na kanaka Hawaii, alaila paa keia Aupuni, pane hou akula keia wahine, i ae ole no paha kanaka i ka hoohiki i ke komo ana o ka huaolelo e kue ana i ke Aupuni Moi, a ano Aupuni e ae paha.

                Pane maila ua p.g. pela no aka ua manao nae hoi makou e puni mai ana kanaka, eia ka aua nei e kua loa ana.

                Maia ano au e hoike aku nei ia oe, ua haule makou oiai, he uuku loan a kanaka Hawaii i hoohiki, a me makou ka poe i hanau ia i Hawaii nei.

                Ua pane akula keia wahine ua lawa kou lohe ano i ka mea hou a o kau i hele mai nei ia oe, ua pilikia ia wau Ii kahi kenikeni ole, ua pane maila oia, ae, ua loaa no elike me kou makemake a haawi maila oia.

                O’ eia mau ampuna olelo maluna ae, a makou e hoike aku nei, na kekahi alakai ikaika noia o ke Aupuni Pikake, ka mea nana na olelo awahua i ko kakou Moiwahine aloha.

                Aua pololei nohoi ka makou i hoike mau aku ai, aole i ake ia kou hoohiki ana e ke kanaka Hawaii no ke koho Balota a ka, no kou moa i kupaa iho ai ke Aupuni Pikake.

                Nolaila, e hiki io mai ana no na hora o ka ehaeha maluna o ka poe Kipi a pau, eia la ua kolekole ka noa huna, a keia poe i huna kele ai, aloha ino.

 

KE MIHI NEI

 

                I kekahi mau po mamua aku nei, ua hele aku kekahi mau kanaka Hawaii, i hoolilo ia laua a me ko laua ohana no ke Aupuni Maka@ nana, i mua o kekahi kahu @, a pinau akula.

                E hoi hou ana no anei ka Moiwahine ma kona kulana mua? Ae, ua kokoke mai kamanawa, wahi a ka pane a ke kahu akua.

                Peha la ka maua wahi hana? Enele ana olua, oiai, i ka wa e moku ai ke kumu o kekahi laau, e maloo ana kona maul ala a pau, a pela ana olua.

                I kela manawa, ua kulou io la ke poo o ke kalehe @, a ku aela a hoi no kahi a laua i hele aku aku ai, me ka luuluu o ka manao.

                I kekahi la ae, ia hoike aku kekahi o laua i kela mau olelo i kona iwi aoao, me ka pane pu aku akahi ka hoi a pilikia a e poino ana kahoi kakou, pomaikai loa hoi, ke kala mai ke alii.

                Pane akula kana eva, he nani pilikia no paha ia mahope o kou makemake, aole nau i onou aku ai oe, a ka, nau aku nei no makou i keia kupu ino i pee loihi ai, a eia la, ua like keia poe me Hua, ka maloo o na iwi ika la, ke mihi nei i ka mihi o ka make mau loa.

                Oiai, ua hoike mua aku makou i ka lohe i o la honua, e kupaa no ke aloha aina, eia nae, he mea ole ia i ka poe ake i ked ala lapuale, i loaa hewa mai, mamuli o ka aihue ia ana.

                Oiai,o Ka Leo, oia ke kiai makaala nou e Hawaii Ponoi, a ua hiki iaia ke hoike aku i na mea huna a pau, a ka poe Kipi e manao ana e hana, aole he mea nalo iaia.

 

AIA NO I WASINETONA KA HON. H.A. WILIMANA

 

                I ke ku ana mai o ka mokuahi Arawa, ua loaa mai la ia makou na lono malalo iho, mai kekahi mai o na ohua, a oia iho keia.

                Aia no ka Hon. H.A. Wilimana i Wasinetona kahi i noho ai, a ma nalono a lakou i iohe mai ai, ua holopono kana huakai i hele aku nei; a me he mea la, ma kea Auseteralia iho e huli hoi mai ai oia.

                O keia mau olelo maluna ae a makou e hoike aku nei ole na mea a makou i lohe ai, a o ka I’o maoli o kana huakai aia no ia a hiki mai alaila; ike kakou i ke au nui a me ka au iki, aike pu hoi kakou i ka hopena o ko kakou nunau lahui.

                A ua hoike pu ae no hoi ka nupepa @, e olelo ana aia neo Hon. H.A. Wilimana i Wasinetona, a o na olelo nae aole i like me ka makou e hoike aku nei.

                Nolaila, e manaolana no kakou e ka Lahui, e lanakila ana no kaou iloko o ko ke Akua aloha pau ole.

                Nolaila, mai hopohopo; mai ku’ihe, a mai kanalua no kou pono e Hawaii ponoi.

                Oiai hoi, aole he wahi hou a keia poe e lele hou aku ai, oiai, ua hike lakou i ka pahu hope lia, a e hiolo ana lakou.

 

HE OPUU HOU.

 

                I ka Poaha nei la 25 o Okatoba, ua mohaia hou mai la he epuu rose hou mai ke kihapai pua mai o Mr. a me Mrs. Kaikainahaole, he keiki kane nui nepunepu ohaha.

                I ke 65 o na makahiki o Mr. J. Kaikainahaole a i ke 31 hoi o na makahiki o kona hoapili, na mohala mai he pua nani mai ko laua kihapai mai, he kaikamahine, a ua piha iaia he 4 makahiki a oi I keia Manawa.

                O keia hoi o ke 69 makahiki keia o J. Kaikainahaole, a o ke 35 makahiki o kana wahine, mohala hou kei apua nani.

                He pmaikai nui keia no na la Haumakaiole o Mr. Kaikamahaole a no ke Kaanikoo hoi o kona kokoolua.

                Aia ka nana ana i ka malama i hanau ai keia keiki kane o Kaao na keia malama ma ka helu Hawaii; a o ka wa i hanau ai, ua aui mahope o ka hora 12 o ke awakea.

                Nolaila; o ke kulana o keia keiki ke loaa iaia ka noonoo a hiki hoi ke olelo; he keiki akahai a oluolo.

 

PAKELE MAI POINO KE OLA.

 

                Mawaena o ka hora 10 a me 11 o ke kakahiaka Poaha iho noi, Oct. 25 ua hana iho la o Kailioha (k) i ke kahi hana limaikaika hilahila ole maluna o ke kino o Mr.s Hana Lono makai o Iwilei; a penei kahi moolelo o ua hana la: Oiai keia Kailioha e noho lu ana me kekahi wahine manuahi mamua aku nei; ua ulu ae he haunaele mawaena o laua a kipa ku ia ua Kailioha ala; mai ia mann wa mai a hiki iho la inehinei; ua hoomauhala keia kanaka i kela wahine, a ua nui kana mau olelo hoo weliweli; ina ka e loaa keia wahine make loa iaia.

                Oiai keia wahine e hele mai ana maloko mai o ka pa hookuu holoho lina o Kimo Pelekane makai iho o Kawa e hiki aku ai i kahi noho o Mr. a me Mrs. Lono; a keia kanaka hoi o Kailioha e hele mai ana ma ke alanui aupuni makai mai o kahi o Bila Hana; ua kahea aku oia i ua wahine nei ana o na la i hala ae, aohe nae uanana ia mai, ua piiae la ke kai a hoomaka aku la oia e lelau e pepehi i ua wahine nei; ia wa hookah no i hoea aku ai o Mrs. Hana Lono; a uwao ae la i keia ha na pupule me ka pane pu ana aku i ua o Kailioha: E; heaha keia hana au e Kailioha? Ia wa no oia i hili mai ai i keia wahine me kekahi laau kaola pa; a loaa ono mai la o Hana ma ka lae a maihi pu ia aku la ka ili no aneane elua iniha me ka hapa ka loihi maluna pono ae o ke kua makaa hina aku la oia ilalo me ke kahe a wai ana o ke koko.

                Ua alualu aku la ua knanaka nei i kela wahine ana; oiai hoi aia kela e holo ana a komo aku la ma kahi noho o Mr. Kolikoli; o keia kanaka aku no mahope; aka nae ua paa ia mai ka puka pa e kekahi wahi okoa me ka olelo mai o keia wahine e hele makahi e; ia wa no keia kanaka unuhi ae ai he wahi pahi pelu me ka manao paha e hoopoino i kela kaikamahine; aka nae ua hoea e mai ia o Mr. Kaano’I a me Kamana a i ka ike ana o’ua wahi kanaka nei i keia mea; ua hole aku la oia me ka mama nui me ka manao paha e pakele; aka, ua kaheaaku o Kama na iaia e ku iho o ki ia oia i ka pu; mamua ae nae o kona ku ana iho; ua paa aku la oia ia Kaano’I a lawe ia aku la oia no Kalakaua Hale; kahi nana oia e ao mai.

                O Mr.s Lono hoi ua lawe ia oia no ka Haukapila; a ua humuhumu ia kahi i poino. Owau iho no.

 

                SOLOMONA IKEMAKA

 

                Alanui Nihomole, Oct. 26, 1894.

 

Ua hala loa no Europa.

 

                Ma k pepa o ka Poalima nei , ua hoke aku makou, aia no i Wasinetona ka Hon. H.A. Wilimana, a e hiki mai ana oia I Hawaii nei , i keia pule ae, Novemaba, la 8, ma ka mo kuahi Auseteralia mai. A ka, ua lo aa hou mai ia makou ka lehe, mao ke kahi leta a la a na i hoouna mai nei i Hawaii nei, e hoike ana, e haa lele iho ana eia ia Wasinetona no Nu Ioka, a ma ka la eono paha o keia malama no ua hala aku oia no Europa. A eia iho na hua palapokole oua leta nei. O.K.L a ma keia hoike ana e mau ai ko kaou ma manao lana, no ke kakou Aina Makuahine, ka Lahui, a me ko kakou Moiwahine ahonui, e loaa l’o ana ia kakou kalanakila oi kelakela, a e haule pahu ai hoi ka poe ka lohe a pau iloko oko lakou kuhihewa.

                O keia ka makou i manao lana ai e hiki mai ana ma ka mokuahi Arawa, ehauoli ai ka Lahui, a he oiaio, ua hiki I’o mai no, aoia ka ma kou e kuupau aku nei, like ai na mea apau. O Hawaii no Hawaii aili, a kau, amau loa kau no, Eolaka Lahui Hawaii i ke Akua.

 

HUNAHUNA O N A MO KUPUNI

 

MAUI

 

                He leta kai loaa mai ia makou e hoike ana ua hoopii ia a J.H.S. Kaleo, Lunakanawai Auana o Hana e ka luna uahau no kona hookaa ole ka i kona auhau a hala ka manawa. I ka la 26 o Oct, nei e hookolokolo ia ana oia imua o Lunaka na wai Piimanu o Kaupo nei; hu ka aka i ke aupuni pikake.

                Mai Kaupo mai, e hoike ana i ka hana a kekahi makai o ke aupuni ma ia apana. Ina e hele ana kekahi kanaka a mau kanaka paha maluna o ka lio me kekahi puolo, e hopu ia ana no ka hehi Sabati, a ina hoi e holonui, e paa ana no ka hehi Sabati. O keia makai he ano opulepule, a i Kalaepohaku kahi i noho ai mamua, a me he me la ua like ke opulepule o keia makai me naalakai o ke aupuni e ku nei.

 

OAHU

 

                Mai Kahana Koolauloa mai, mai a Kaoili mai he leta e hoike ana i ka hana a na makai oia apana a oia keia: Aia na makai ke hele ala e hopu i ka poe hookaa ole i ka auhau; me ka lawe pu ana i nap u panapana iloko o ke eke o ko lakou maul ole wawae; a eia ka poe i hopu ia: Kalua Poalomaka, J Kapali; M.K. Kaaukai, Puukohola; Leiula; Keikiole: Kona; Ioane Makanui; Lukela; Kaaimauu; Paahao; Moiliili; Ioana Pamawaho.

                O keia poe a pau ua hookolokolo ia imua o ka lunakanawai apana ma Hauula i ka la 23 aku nei, a ua hoopuka ka aha i ka olelo hooholo ina aole e uku, alaila e hoopaa ia lakou a hiki i ke kaa ana o na dala auhau; aole no keia poe i hookaa, a na makemake no lakou e hana paahao, oiai ua kupaa lakou mahope o ke aloha aioa a aloha Moi hoi.

 

KAUAI

 

                He mea kupanaha a haohao hoi no makou no ka poe lawe pepa o ka nupepa Ka Oiaio o Kauai nei; aohe loaa iki mai o ka ekolu keia o ka pule. Nolaila ke hoike aku nei makou aole ma kou aoao ka hewa a me ka hemahema, aka aia no ia ma ka aoao o ka oihana Leta, oiai @ ko Kauai mau hale leta nei, aole he malama pono ia a me he mea ala ma ia ano e nalowale nei ua hilo phah i ka poe lawe pepa ole.

                Mamuli o keia pilikia i ike ia ma ka mokupuni o Kawaua ke kona @ makou i ka luna a leta nui, e holo ilaila e nana pono ai i hiki ai hoi ke nana pono ia ka waiwai o ka lehelehou a olei i hookah wahi i hoolilo ai ked ala o ka lehulehu a lilelile a hinuhinu a poepoe a puka puka a pela wake aku, aole nae he hiai ia o ka pono holookoa o na wahia pau a puni ka pae aina.

                Nolaila ma ka aoao o ka lahui @ kuleana ko makou a kamailio @a e hoike ai na mea a pau a makou i keai he mea ia e pono ai ka lehulehu, e like ae la me keia i hoike ia ae la.

                Ake lana nei ko makou manao a pau ana ka pilikia a e hiki ole ana i ka poe manao aihue ke aihue hou aku.

 

OLELO HOOLAHA

 

                E ike auanei na mea a pau ma keia hoolaha, owau o Kahalaula w ke hookapu a papa loa ia aku nei ka pee e hele ae ana, a e paa kuleana ole ana I kuu aina Alodio e wa@ nei ma Kahili, Kaleaua, Kauai, oiai ua lilo mai ia aina ia’u ma ke kuai ia e Mareka kai make a ua kakau ia ma ke Keena Kakau @ o ke Aupuni ma Honolulu, nolaila aole no e mana kakai palapai keia aina e hele kino ae @ kuu home noho ma la hoolumalima i hauaia ke ole au e kakau inoa aku mai keia la aku; o ka poe makemake e hoihoolumalima i keia aiua e hele kino ae ua @ home noho ma Waipa, Hanalei, Kauai.

                E hoolohe ka pono ma keia Hoolaha, oiai owau ka naku maluna @ aina aole o @, mai puni i kana aohe ona kuleana i keia aina.

                Owau iho no,

                A @ W.

                W@, Hanalei, Kauai, Aug 17, 1894.