Ka Oiaio, Volume VI, Number 45, 9 November 1894 — Page 4

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Charlene Kazner
This work is dedicated to:  Karen Ann Leilani Kamakele

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

NUPEPEA KA OIAIO.

 

J. E. BUSH, Lunahooponopono

 

J. K. Penikalaka, Puuku.

 

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

 

POALIMA, NOVEMABA 9 1894.

 

He Moolelo Kaulana

 

No

 

O  P  E  R  I  A.

 

Ka Eueu o Aitiopia

 

A ME

 

APERODITE

 

Ka Mahina Piha o Iopa – Ka Oiwi non aka Ui a me ka Nani, I oi aku I ko

 

ALIOPE

 

Ka Moiwahine o na I`a o ke Kai.

 

Aole o keia hiki ole ana he mea ia no ua eueu nei o Aitiopia e haawipio koke ai, aka hoomau aku la no oia I ka hapai ana a hikii wale I kona wa I maluhiluhi ai, pau ka ikaika hoohana, hiolo mai la ka hou ma kona nui kino a puni me he po`I wai la, a o ka waimaka hoi mai kona mayu maka iho, no ka hoonaukiuki ame ka hilahila aka nae o kaua mau hooikaika ana apau me ka hoomanawanui, aohe wahi hua maka I loaa mai.

 

No kekahi mau hora loihi o kona hoomano ana me ka panina mau ia ma ka hopena e ka nele, a nona paha keia mau wahi lalani a kahiko I hookapalili ai –

 

“Paoa wale hoi au ---e---

 

Aohe moewaa o ka po e ---.”

 

Ma ka hope loa ku ae la ua Operia nei me na lima lewalewam a o ka wai o ka ihu ame ka wai o ka maka, ku ana imua o kea lo o kona makuahine, ame ka leo hale`ulo`u olelo aku la oia –

 

Ua loaa aku nei ia`u ka pohaku au I olelo mai nei, aka nae me ke kaumaha au e hahai aku nei ia oe, aole he hiki ia`u ke hapai ae iaia mai kona wahi mai I waihoia ai no kekahi manawa loihi loa, a aole no hoi o`u manao e kuu mama aloha, he kanaka kekahi e ola nei ma keia aina a puni I papalua iho kona mau makahiki I ko`u e hiki ke hapai I kela, pohaku a ke kaumaha nui wale.

 

Mai kaumaha nae oe, no ka mea, I keia la malalo hoi o keia kumulaau oka ke haawi nei au I ka`u olelo hoohiki paa imua ou, aole e oluolu ka moe ana o ko`u poo a hiki I ka wa e hiki ai ia`u ke hoohuli I kela pohaku ma kona mau aoao apau, ka wa hoi a`u e noho haku ai maluna ona.

 

I ua Operia nei e kamailio ana I na mamala olelo hope, lele mai la kona makuahine e apo iaia ma ka a-I, a hoomaka iho la e uwe me ka leo ehaeha, a pau kana uwe ana kamailio mai la oia -.

 

E kuu keiki, aole no keia o ka manawa a ke Akua I makemake @ no ka mea he hoopono oia ame ke kaulike ma ka hopena.

 

Nolaila, e hoomanawanui kaua ma ke @ ana no kekahi makahiki hou aku e kuu Operia.

 

Ke hai aku nei au ia oe me ka hunahuna ole, aia no he la e hiki mai ana e lilo ai oe I kanaka ikaika loa me na olona wakani manoanoa mawaeua o na kanaka apau o Aitiopia nei.

 

Nolaila, aole au e naau @ aole hoi e hilahila, oiai ua ike no au o ka umikumamalima no keia o @ mau kupulau e hele nei:  o ka`u wale no ia oe e kuu keiki, e hunakele loa oe I keia mau mea apau iloko o ka hohonu lilo o kou puuwai, me ka hoomanao mau he nmo`a huma ia ma kou makuahine, a he nane huna hoi na kaua.

 

No kekahi mau minute li`u wale o ke kulou ana o ua Operia nei me kona mau waimaka e hiolo makawalu ana, akahi no oia a pane mai me ka leo ehaeha –

 

Ke ike nei au, owau ka kai aloha aole oe I aloha ia`u; no ka mea he pinepine loan a manawa a`u I ninau aku ai ia oe, e hahai mai ia`u I ke kumu nui o kou kanikau mau ana I ke ao ame ka po, me ka aahu mau ana hoi I kela mau hiohiona @ ku ole I ka hoihoi; aka ua hahai mai oe ia`u I ka mea a`u e manao nei he lihilihi wale no ia, a o ka io maoli ua kaohi ia aku.

 

Ina he oiaio, he mea huna kekahi au e hoomoamoa loihi nei iloko o kou puuwai a e hunakele nei hoi mai a`u aku, ke uwalo aku nei au ia oe me ka nui o ko`u mau waima ka, e ae mai ia`u e lohe ia mea, a I ole pela, pomaikai ka loihi aku o na la au @ mai ai I kau Operia hookahi nei ma kea no he mea kino ola.

 

Me keia mau olelo, uwe like hou iho la laua, a ma ka hope loa, hahai aku la ua Helepona nei I na mea apau imua o kana keiki e pili ana no kona kumakaia ia ana e kana kane, e like me ka kaua I ike mua ae nei, a he mau mea hou hoi ia apau loa aole I lohe mua ia e ka kaua Operia.

 

Alaila, lawe aku la ua Helepona nei I kana keiki ma ka lima no ka heiau e pule ai, a pau ka pule ana hoi mai la laua elua no ko laua kakela ihu anu, mo ke kakali ana no kekahi makahiki hou aku, a iloko oia manawa loihi, ua pili pono loa keia mau lalani mele ia Media – “He nau la kamalii o Atene Ke kohi la I ke kukuna o ka la Pumehana wale ia aina.”

 

I ka puni ana o ka makahiki hookah mai kela la poina ole mai, a o ka umikumamalima hoi ia a oi o na makahiki o ka kakou Operia lawe hou aku la kona makuahine iaia ilunma no ua heiau la, me ke kauoha ana iaia e hele hou e hapai I ua pohaku la e like me mamua; hoao hou iho la ua Operia nei I kona laki.

 

Aole no nai he mahole mai ka mea ua kokolo kea a a mole I ka honua; nolaila lewalewa hou no no lima aohe wahi puolo o ka hoi`na.

 

No ia mea, kani iho la ka leo uhu o ua Helepono nei, me ke kamailio hou ana I kela mau olelo mua ana I olelo ai, a hoi hou no e kakali; e le`a ai ke iniki ae –

 

“Koekoe ka po hoa ole ke moe – eha ka iwi-aoao I ka oni hookah,” a I kekahi makahiki ae pii hou mai no:  aka nae aole no he hiki ia Operia ke hapai I ua pohaku la, aole no hoi I ka makahiki mahope mai.

 

Nolaila, ua ake nui lo aka kakou Operia, e ninau aku I kona makuahine no ke @ maoli o kela pohaku a pela pu hoi me ka mea e waiho ana malulo o kana hoomalu ana; aka ike e aku la ia I oa helehelena o kona makuahine ua piha me ke kaumaha ame ka luuluu; nolaila aole I loaa iaia ka puuwai e @ aku iaia no ia mau mea.

 

Oia kana I nalyu iho ai iloko onj iho;  He oiaio, e hoea io mai ana no he la e hiki ai ia`u ke hapai I kela pohaku, ka mea hoi I hiki ole I kekahi kanaka ole o Aitiopia nei.

 

I kumyu e hoomahuahua ia aku ai kona ulu pu ana ae me ka ikaika, ua hoolilo nui oia I kona mau la apau ma ka hana ana I na hana hooikaika kino, e like me ka hapai I na mea kaumaha, mokomoko, hoolakalaka lio huku, hahai I na hipi hulu amen a puaa kahuluhulu.

 

Aole I pau.

 

HE ULU MAHIEHIE.

 

O ke ola kino o ko kakou Moiwahine, Liliuokalani ia loha nui ia he ola kino maikai kona, a he makala pua kona hiohjiona ke mama aku, e lua lai mai nei I ka olu o Wasinetona Hale.

 

Ua haiamu ia hoi e ka nani a me ke onaona a he helehelena o ka hauoli ke hekau ana maluna ona.

 

A o ka makou e pahola aku nei I ke akea me ka hoike pu aku ia oukou no ke kulana o ko kakou Lani Moiwahine he manaolana ko makou aia I kona poli ka hipuu a ke aloha oiaio kahi I hiipoiai, a e kalu ana oia, o ka loaa mai o ka lono teregarapa ma ka Auseteralia o ka la apopo mai Europa mai.

 

Nolaila ke manao io nei makou e halawai io ana no kakou me na nmuhou ano nui, o kela a me keia ano o kea o holo okoa.

 

Aia ko kakou ninau Lahui I Beritania Nui I keia wa a aia hoi o Kina a me Iapana, ke kuehu mai la I na ai o Hinakahua aia hoi o Geremania ke kue maila ia Amerika no kona manao ana e kaili ku ae ia Hawaii nei aia hoi o Farani a me Beritania ke kaana ala I ka lakou olelo hooholo e pili ana no Hawaii nei a he nui aku no na mea hou.  Akaapopo kakou ke I ko kea lii la I hanau ai.  O ke Akua ka mea nana e kiai mai.

 

KE OLA ME KONA KUOKOA.

 

O ke ola o ke kanaka a me kona kuokoa he mau makana lani lana elua I hawaiia mai e ka mea nana I hana I na mea a pau I kela a me keia kanaka mai kona hanauia ana mai a oiai he hopunaolelo hui keia nolaila na makemake makou e kamailio pakahi ma kona kumuolelo.

 

O ke ola ka mea maikai no na mea a pau a e like me ka hookah o ke kino o ke kanaka pela no hoi ka hookah o ke ola iloko ona, nolaila I ka kou I kauoha ikaika ia mai ai e ka buke Anatomio e malama I ke ola ma na ano a pau, I kou hana ana a inu ana paha mai hana I mea e hoonawaliwaliia ai kou ola kino.

 

A oiai o ke ola he makana lani ia nolaila aohe waiwai honua nei I hiki ke hookalike me ia no ka mea e haawi no ke kanaka I kona mau waiwai o ka pau no ke kaohi ana mai I kona ola.  Ua maopopo ia kakiou a pau loa o ke kino kanaka I nele me ke ola iloko ona he kupapauia aohe waiwai I koe.

 

Ua lawa paha keia mau hooaiai ana e pili ana no ke ola o ke kanaka nolaila e nana kakou I ka mea e pili ana I kona kuokoa.

 

O ke kuokoa I hoopilipuia me ke ola o ke kanaka he pono hanau ia nona oia hoi kona kuokoa a lanakila ma kana mea e hana ai me ka hoopilikia ole ia mai aole ma kona kino a pela hoi ma kona waiwai a no ia mea ua nui na ola I molia ia nui ke koko I hookaheia a nui pu no hoi me ka waiwai I hooliloia I mea e loaa ai ke kuokoa a me ka noho lanakila ana.  No ka mea o ke ola I nele me kona kuokoa ua like ia kanaka me ka holoholona oiai aole I maluhia kona okino a me kona waiwai.

 

Ua makemake makou I keia e heluhelupono ia me ke akahele me ke kuekaa pono ana ma kona mau aoao a pau e kikeke aku ana keia kukulu manao a e haha aku ana I ka puuwai o na Hawaii oiaio a puni keia mau pae-moku e ao aku ana hoi aia no he mea nui e ae mawaho ae o ke ola iloko o na la o ko ke kanaka ola ana oia hoi kora kuokoa, aia a hui pu ke ola a me kona kuakoa alaila loaa I ke kanaka ka maha maluhia a me ka oluolu o ke ola ana.

 

Hae ka Puu e mu Koko

 

I na he oiaio ka lono ia mai o kekahi hoa o ka Aha Kuka o ke Aupuni P. G. he kanaka kulana kalepa waiwai o keia taona.  Penei na huaolele I lohe ia mai, I na hemea hiki ke hooko ia kuu manao e lawe ia ke ola o ka Luna Nui o na Nupepa Ka Leo a me Ka oiaio.  E uku no wau a pau kou dala hauoli loa ia au e ka Lahui Hawaii o keia ke ano o na alakai o ke Aupuni Limanui, aole I ana iho ka lili ina hana lapuwale a pau ua makemake maoli no e aim aka I ka io a e inu hoi I ke koko o kona Lahui ponoi.

 

Na ka haku aloha e malama ia Hawaii ponoi a me na pulapula a pau haiia main a mea huna a na enemi o Hawaii aloha, pule lehelehe wale he iini nae e inu koko, he alakai Kristiano keia ma na luakini Hawaii.

 

Ua Noho Hamau Loa.

 

He mau la liu wale kai hala ae nei, ua pahola aku makou I ke akea no na olelo a Alapaki F. Kauka, ma ka Makeke kuai i`a o Ulakoheo, I ka Poalima o ka pule I hala.

 

A ua waiho aku makou he mau ninau oaia, a nana e pane mai, oi kali aku nei makou a uiha, he ole ka ike ia o ka pane ana mai.

 

Ma ka manao o ke kanawai ua olelo ia o ka noho hamau ana o kekahi mea me ka pane ole, e manao ia no ia ua apono oia I ua mea ala.  Nolaila ke manao nei makou ua pololei ka makou I hoike aku ai, a no ia kumu ka hiki ole ana ke pane, no ka mea ua olelo ie no.

 

Nolaila, e ka lahui e nana I kea no ona mamo mikanele a me ka lakou hana, a e hoailona ia hoi ma ko lakou lae e like me Kaina.

 

Ma ia ano, ke kono nei makou I ka lahui, o ka poe a pau I aloha I ka aina makuahine, ka lahui a me ka Moiwahine,m mai ae iki oukou e komo iloko o ka heiau I noho ia e na kahunapule hookamana, na haiolelo wahahee e puai mai ana mai ka waha mai o ua aihue aina.  E hookuu aku ia lakou e hele pela.

 

HE AUPUNI KULANALANA

 

O ke kulana aupuni p. g. o Hawaii nei, ua like loa e ka hoe kona ao; ina e ku I ke kao hee, ua mae koke oia me ka @ ana o na aweawe iluna.

 

O ka aweawe ule nae, hooikaika nui oia e hemo ae, pela no kekahi luna @, ke huki nei oia me kona @ nui e moku ae kapu, o ke aupuni pikake.

 

Ua kaohi mai la ka paa ia Mani @, noho kokea ia Kohala; I ke koho @ ana iho nei ma Oct 29 1894, o ka @ kai kakoo, pauakaaka a @ kekahi poe.  No keia kumu, ke @ nein a hea me he poe lele kowali ala; ke hookolo aku nei o ka nui manu o lakou; ke huleilua mai la na ukiki me na Kelemania; ke koi aku nei I ua Hawaii e hookaa ai na auhau, ke hole ia mai la e na aloha aina.  Pau oulu aohe lau kanu, he one kona kahua, kulanalana a hanee.

 

NAHAHA KA EKALESIA O KAUKEANO

 

Eia ka Ekalesia o Kaukeano ke ku nei I keia manawa, ma ke ano nahaha, mamuli o ka haalele ana o kekahi poe hoahanau oia ekalesia I ka hele ana I ka pule maloko o ka papu o Kaukeano e ku nei ma kekihi o ke alanui Beritania a me Rikeke.  O kekahi mau koo ikaika o keia ekalesia, eia lakou ke heke nei ma ke anaina pule e malama ia nei e Gowena, maloko o ka rumi o kekahi hui malu, maloko o ka hale ma ka aoao ma Ewa o kahi noho o Mr. Gulika ma ke alanui Moi.

 

No ka nui loa o ka poe o Kaukeano e hele nei ma keia anaina pule, ua huhu lo aka poe I koe aku, a ke hoomaka jei e hailuku ia Gowena me na olelo ku ole I kea no Karistiano.

 

He hoike ana mai keia, I ka hopena o na hana a ke Akua I manao ai e hookau maluoa o lakou, no ka ino a me ka pelapela o na olelo a me ka hana aihae aina a lakou I pakaha iho nei.

 

UA HAALELE

 

Ua haalelo iho nei kahi haole kiiai po o ka Hale Aupuni I kana hana, no ka lawa ole o kona noho ana I kona wahi uku mahina; a he kaiko opu nui momona ke pani ma kona wahi I keia wa, aia la ka hoi ihea keai nui dala o na Aupuni P. G. nei e akena nei, a e hoolaha mau ai I ka nui o ka waihona dala, u hoi si ia lakou.

 

KA MOKU KAUA KILA O AMERIKA HUIPUIA.

 

O ka moku kaua hao kila hou loa o Amerika, oia no o Hooukakaua.  He moku kaua hou loa keia I @ ia ma ka pa kapili moku o Brooklyn, I ka makahiki 1886, a I ka 1890 akahi no oia a paa, a ua kappa ia keia moku ka Akeakamai o Amerika.

 

Ua kapili ia keia moku me ke kila paa loa ma kona mau aoao a pau, o kona loa he 324 kapuai.  A me ka hapa iniha ma ka laina o ka wai, he 318 kapuai me 3 iniha ka loa o kona palekai, he 57 kapuai ka laula, 21 kapuai me 6 iniha ka hohonu iloko o ka wai, a o kona nui he 6,682 tona.  O kona papu kila ua hana ia me ke dala keokeo, non aka manoanoa he 12 iniha, a o kona ana poepoe he 180 kapuai, a o kona oneki holooka ua uhi ia me ke kila wale no, o ka manoanoa he 2 iniha a ma kahi o nap u e kau ana he 4 iniha ka manoanoa, a o kona holo he 17 mile I ka @, aka, ina he wa kaua ua hiki ke hoonui ia ae ka mahu a hiki I ka 24 mile I ka hora, a o ka ikaika o na mahu ia manawa he 7,000 @ ia, a o ka poe nana I hana ka maku o keia moku oia no na hoahanau N. F. Palmer o Nu Ioka.

 

O ke ana waena o keia moku, he pakelu ia, oia hoi @ a me SS @, a ma kahi o ka papu he 36 iniha ke ana waena, a o ke kiekie o ka eneginia he 15 kapuai, a elua eneginia o loko o keia moku, a o ka ikaika 9,000 @ ia.  @ hao kila he 10 kapuai a hiki I ka 14 kapuai me 8 @ ka manoanoa, he 135 paona o keia a me keia ipu mahu, a ua law aka ikaika hoohana I na wa a pau.

 

O kekahi mau papu 4, he 10 iniha ka manoanoa a e kau ana ua pu kaoi alapine iloko o keia mau papu, a he elua pu u aka uwila e hoohana, a eha pu kuniahi ki poka pahu, ua lawa @ aoao elua ia ano pu, mai ka 8 @ a ka 12 @ ke ana waena o ka waha.  O ka nui o na @ 500, hoopuni ia ua papu a pau maluna o ka oneki me nap u kani alapine, o 6 miha ke ana waena o ka waha, a o ka manoanoa o ke kila oia wahi he 2 iniha, a o ka nui o na paona pauda pakahi, he elua pu 1 paona pauda.  A he 7 topido, a o ka nui o na kanaka he 350,m, a o ka lilo no kona kapili ia ana he $2,500,0000.

 

Ua Hooleia.

 

Ua hoole ia mai ke noi a keia poe noho hooponopono apuni e noho hoomalu ia mai keia repubalika e Amerika Huipuia.  A eia ke kumu, ua ike ia aole ka lahui I apono I keia poe e noho hoomalu aupuni nei maluna o kekahi lahui I powa ia e na koa o Amerika, a lawe ia aku ko lakou pono a pau.

 

AOLE I HIKI

 

Ua nalua o Mr. Dole a aole I hoi mai e like me ke koi aku a ko Honolulu nei poe e noho nei ma ka oihana.  Ua ike no o Mr. Dole he mau hana hoohilahila loa keia a lakou e hoopaakiki nei a he wa no e hiki mai ana e lilo an aka lakou mau hana hookahuli au aupuni I mea ole.  Nolaila, na kaea oia I keia mau ano hana a u a oi aku no ke aupuni moi wahi a ka lohe ia wahi ana ke huikala ia lakou.  E loki mai nei ke au.

 

KE @ HOOPUNIPUNI

 

Aia I waena o na mano misionari e loaa ke lii o na hoopunipuni a oia kanaka oia no o Kakina.  Ua hoolaha ae ka nupepa Chornicle I kona manao oia hoi ka kona aoao aole lakou I manao I ka hoohui-ai- na aka I Aupuni Repubalika me ka malama mai o Amerika ia lakou me kona mau koa. Ua like keia me ke koi ana ia Amerika e paa mai I na wahi kauna misionari hoopunipuni maluna o ka noho mana aupuni  me ka makemake ole ia e ka lahui Hawaii nmei me ka mana kaua o Amerika.  Aka ua hoole ia mai mei nolaila aole a lakou mea hou ma keia moku leta mai mei koe wale no na ike hookamani a na aupumi ma kea no nohona kuikawa.

 

Ua Mokuahana Lakou.

 

O Kei aka mea I ike ia no ka aoao hoohui aina a me ka poe repubalika.  Aole he like ko lakou manao I keia la no ka mea, ua like ole no mai kinohi mai o ka lakou mau hana hookahuli aina.  Ua hoomaopopo mua no makou I kea no o na makua o ka hookahuli aupuni, oia hoi na mamo misionari a me na haole kuku hoohui aina.  He @ ka makemake o na mamo misionari he aupuni no lakou iho, a he @ hoi ko ka poe hooui ana, aka I ka hookumu ia ana o ka hana, ua uhiuhi ia ka makemake o ka poe misionari malalo o ka hoohoi aina.  No ka haole ana oikumuhana ua hoololi ae nei lakou I kea no aupuni repubalika kuokoa, no lakou @, me ka ae ole ana mai o ka lahui.  No keia kumu ke mokuahana nei lakou, a na hoonawaliwali loa ia ke kulana o ka poe e puliki nei I ka mana aupuni no lakou iho me ke kuleana ku ole I ka pono, kia ke hilahila nei kekahi o lakou a ke loli nei ka manao, a olelo ino ua aho no e hoi I ke aupuni moi, ina e huikala ia aku ana lakou.

 

Ka Uwapo Hualiliamanu

 

Ua helo aku kekahi imua o ke aupuni me kekahi palapala hoopii e noi ana e hooakeaia ao ka uwapo nona ka inoa e kau ae la maluna.  No ka mea ua lilo kela uwapo I mea hoohilahila imua o na maka o ke kulanakauhale nei, a he mea kupanaha ka ulia oe ana o kekahi poino I ke ola o na kanaka a me na holoholona ma ua wahi la.  Eia no hoi ke moe nei keia uwapo ma kekahi alanui ano nui o Honolulu nei, a maluna aku o keia wahi e hiki ai no ka hale hoolulu kaa ahi ame kekahi mau wahi e ae, ma ia aoao o ke kulanakauhale.  He mea pono e loaa I ka uwapo ke akea e like me ke alanui, nolaila ke hele ia nei kela uwapo me ko hoomanawanui e na kamahele no ka mea aole he alanui hele wawae I hoana okoa ia ma ka aoao makai a o ka aoao mauka hoi aole e hiki I na kamahele ke hele me ka hopohopo no kona palekana, oiai aole I lawa ke kowa I ka kaa hapaumi e kau ai iluna o ka uwapo no na kaa elua e holo akuai a hole mai ma ka aoao makai me keia mau kinaunau I hoikeia ae la aole o makou manao e ae mai ana o mr. Rowela kela kanaka nui a koikoi ma ka mea pili I na hana hou o ke Aupuni e hooko koke ia keia makekmake o ko ke kulanakauhale nei no ka mea o kahi olelo hoolana I loaa mai iaia mai e loaa aku ana he uwapo hou ma ia wahi iloko o elua makahiki mai keia manawa ma na wahi kupono maoli e hooliloia ai ka waihona o ka lehulehu ua punukuia ke dala a ma na hoolilo waiwai ole a pela walo aku malaila ke dala e hookaheia nei, ola ke kanaka o ka manao ana o na haku keia lapuwale.

 

KA I`A HAMA LEO

 

O na kanaka o Ewa ua hoole lakou I ka ukuana I ko lakou mau auhau (kino a waiwai) no ke kumu, wahi a ka hoike I loaa mai aole I haawiia aku ia lakou I keia w aka olelo-hooholo e pili ana no ka ninau o Hawaii nei mai ka Peresidena mai o Amerika Huipuia ka mea hoi a lakou I koi aku ai no ka hoihoi hou ana mai I ko lakou mau pono I pakahaia ma o na hana a kekahi o kona mau luna aupuni maanei I kokuaia e kona ikaika kaua moana aka nae o ka manao mau no ko ke aupuni o Amerika huipuia ma o ka noonoo ana a kona mana hooko kiekie I ka ninau o Hawaii nei aole he mau hoike pili I na loma I hoikeia mai imua o ke akea mamuli oia mea e ike ai ke aliiaimoku a me ka lahui kanaka Hawaii o keia manao o na kanaka o ka apana o Ewa oia no ka manao hookahi e paa ia nei e na kanaka Hawaii a pau o keia mau paemoku a aole no he hewa e loaa mai e pili ana no lakou ma ka hoole ana I ka mea a lakou e koi nei he kuleana pono ke lakou e hana ai pela mahope iho o ko lakou apukaia ana a me kahooweliweli ana ma kea no hana makamaka ole e ka luna nui o ia aupuni a me na koa o ka mokukana Bosetona.