Ka Oiaio, Volume VI, Number 46, 16 November 1894 — Page 1

Page PDF (1.08 MB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  j

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

BUKE VI    HONOLULU   NOVEMABA 16, '94    HELU 46

 

HE MOOLELO KAAO HAWAII

- NO-

LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko

O KA

Punohu Ua-koko.

Ke Kahuliool'a o ke

Kuluaumoe o

na Pali

- o -

Wapio Hawaii.

Unuhi na e Mose Manu no "KA LEO"

  Ka huakai hele makaikai a Laukaieie me kana Aliikane - Lilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana Ike ia na lua hohonu maloko o ke kai a me ka aina nei-Hele pu me na ohana ponoi-Hoonohoia o Laukieleula i Ihikalani-Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni-Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.

 

  E ka mea heluhelu, ano, ke hoakaaka nei ka mea kakau moolelo i ke ano o keia lua me kela wahine kuka e hoa-a ala, e like me na wahine o Kau Hawaii.

  O keia lua e waiho la a hiki i keia wa, aia malaila kahi a Manuela Paiko Pukiki i kukulu ai i ka huila makani, i mea nana e pauma i ka wai no na holoholona, a oiai, oia e noho ana ma Kahikinui i kona wa e ola ana.

  A oia mau no a hiki i keia wa; a ua kapaia k e inoa o keia lua o Waiailio, a ua oleloia e ka poe kahiko, he Iho ka mea nana i huli a loaa ka wai ma keia lua.

  Aia nae ma keia moolelo ua lilo mua loa ia Makanikeoe ka ike mua ana i na lua a puni keia Pae Aina, nolaila, e hoonee aku ka moolelo imua, a hala hope keia wahi iaia.

  Ua hiki aku oia ma ke kiowai o Waiopai ka home o kela wahine kaulana he moo, o Makilo ka inoa, o ka palena keia o Kahikinui a me Kaupo, aia no hoi ma keia wahi i huli hou aku ai kana huakai hele no ka moana.

  A iaia e hele nei me ka mama loa aole he mau lua e ae ma keia wahi ana e hele nei, nolaila ua huli hou oia iuka o ka aina, a mawaena o Nuu a me Waiu, he wahi a a keia a ka Pele e waiho la, ua komo aku oia ma kekahi lua a hoea mauka o na kula ma Kuaihulumoa, he lua wai keia e kahe ana a hoea ikai o Waiu, i ka po a me ke ao a hiki i keia wa.

  Aole he kau e pio ai o kela wai, a ua hele hou aku ka ma o ka mana a hoea ma Waipu ma ke kuono o Kalaeokailio, a ua huli hou aku o Makanikeoe i ke kumu o ka wai i kahe mai ai, a ua hiki aku oia ma ka hapalua like o ka pali o Helani.

  A oiai oia e nana iho ana i ka puu o Kauhao, kahi hoi i pepehiia ai o Pamano e na kanaka o ke alii Kaiuli, kela moolelo aloha nui wale oia mau ia koliuliu i hala aku la, a ka muli ponoi o kona makuahine imi ai i mea e make ai ka laua keiki a i puka mau ai hoi kana olelo i na manawa a pau.  "I make o Pamano i ka i'o ponoi."

  Aia Makanikeoe ma keia pali kiekie launa ole mai, ua alu koke iho la oia a hiki pono malalo o ke kumu o ka pali a loaa aku la iaia ke kumu o ka wai malao pono o ka puu o Ahulili a na kahe mai kekahi mana wai uuku ahu ma Waikaia, o keia wai ka mea nona keia mau lalani mele hou a Pamano.

  "E ka pilipiliula i ka la-e,

  Pula i ka la o Waikaia,

  Kaina'ku la oe i ke ahupuaa,

  Ua hue paha oe-a."

  A he nui a lehulehu wale na mana wai liilii ma keia aina o Kaupo, a mai loko mai o ke kumu o keia wai, ka wai e hu ala ma ka Paala ma ke kahakai o Puuahoa, a ua huli hou aku la ke kamaeu no loko o ke kai a hiki ma ka lae o Kumukapele ma Hopilo.

  A ua komo hou aku oia ma ia lua a hoea mauka loa o ke kuahiwi a Alewa ka inoa o keia lua, ua kanuia e ka poe hele kuahiwi i ka ke Nelean a puni, i ole e haule a poino ka poe kalai waa i ka wa kahiko, a ke ulu nei ke Nelean a hiki i keia manawa, a ma ai hope iho, na hala hou oia ma ka maona.

  A ua loaa hou iaia kekahi lua hohonu makai aku o ke kekahi koa i'a kaulana ma Kaupo, aole he maikai o lalo o keia lua, he nui na pohaku oladalapa maloho, a he nui wale nae o na ano i'a a pau e noho ana maloko o keia lua, a mai loko mai o keia lua e pii mai ai ka i'a a noho ma kahi papau o ke ko'a oia hoi o Napuoa ka inoa o keia ko'a i'a ma Kaupo, ano keia ko'a keia mau lalani mele.

  "Aia paha ko mai,

  I kai i Napuoa,

  He ko'a i'a ole ia,

  He uu maka maunu,

  Hoi wale ae ka makau,

  O ke mali kona lua."

  Nolaila, e waiho kaua o ka mea heluhelu i ke kamailio ana i na makamaka o ka aina nona Kaupilipapohaku o Kaupo, a me ka wai luu poo o Manawainui, na lakou e ike a hoomaopopo i keia mau hoakaka.

  A he mea pono e hele aku kakou imua ma ka aina o ka mea e kakau nei i keia moolelo kaao, o Hawaii nei, ka mea hoi nona ka makani kaulana, he kaili aloha o Kipahulu.

  A oia ka kaua e ka mea heluhelu e nana iho ai, mahope iho o ko Makanikeoe haalele ana iho i ka aina ai loli a ke alii Kauhiamakua Akama i hanai' i i mea e kaulana ai kona inoa a me na poe a pau o Kaupo e ole nei, he mea a-a, i ka inoa a ilololi maluna o ko Kaupo poe.

  Ina nolaila ponoi na kupuna a me na makua, aole e hiki i ko laila poe ke hooke'oke'o iho, e like no me me ko Hawaii olelo kaulana a me Maui, a pela no a hiki i Kani.

  Ia Makanikeoe i haalele aku la ia Kaupo ma kona hele ana a'e maluna o ka ili o ke kai, e like me Makuakaumana ke kaula nana i hele wawae ka ili lau mania o ke kai ma ka moana nui akea, a hiki i na kukulu o tahiti. 

  A pela pu no hoi ko kakou Haku Iesu Karisto i hele ai maluna o ka moanawai Garilaia oia ka mea nana i olelo a papa aku i ka makani e noho malie, a oia ka mea nana i hoopahaohao i kana poe haumana, a pela no hoi ka eueu o Hawaii e hele nei maluna o ka ili o ke kai.

  I ka hala hope ana ae o Kaupo na huli ae la kona mau nanaina i na pali nihoniho o na aina huli ala i ke alo makani, ua kaalo ae la oia mawaho o ka pali keikikane o Kaupo a me Kipahulu, oia o Kalepa, a o ka mokuna hoi keia o Kahaka ka inoa.

  A iaia e nana ana iuka, ua ike koke aku la oia i kekahi mau wahi huli kalo e lele ana i waena o ka pali o Hanawi, a oia kana i noonoo iho ai i ke ano o keia mau huli kalo e lele nei i waena o ka pali, a ma keia mea, ua ulu ae la kona manao e hele ike pono.

  A iaia i hiki ai ma kahi o ua mau wahi huli kalo eepa nei, aia he wahi nui me ka wai e kahe mai ana, a ua ike pu aku la oia i kekahi mea kino kanaka e hoi ana me ke kaio nui, a oia ko Makanikeoe lohe ana 'ku i ka leo kanaka e olelo mai ana mai kekahi kalo uuku, ma kahi aoao mai o ka pali.

  "Make no oe e kalo nui

  Ola no au o kalo iki."

  Aia ma keia mau olelo a kahi kalo iki, ua hehe iho la kaaka a ka kakou kamaeu, aia no keia mau wahi huli kalo ke ulu ala a hiki i keia manawa.

  A mahope iho o kona ike ana ia mau kalo olelo kanaka, ua a'e aku oia maluna o ka pali a hiki ma kailiona 'ku o ka pali o Lelekea, a hiki oia ma Kahaleikalalea, ua huli aku kona mau maka e nana i ke kai, na ike aku oia he malino me kekahi mea e hulei ana mai loko ae o ke kai.

  Aia nae, ua hiki koke oia malaila kahi i nana pono iho ai i ke ano oia mea, a ua ike iho la oia he luawai e huai ana i ka ilikai, a ua iho koke aku oia ilalo e ike pono ai, aia hoi, he nani kahi o keia luawai e puka ae ai mai lalo ae o ke kai a me na aoao a pau.

  Aole nae he hohonu loa keia luawai kupanaha, na like me hapaha mile kona kaawale mai ka aina 'ku aia no ke mau la keia punawai, aole he manawa e nalowale ai, a ua kapaia ka inoa o keia punawai o Ku a'i.

  A ua huli aku o Makanikeoe i ke kumu o kahi o keia wai i puka mai ai, a ua loaa iaia mauka o kekahi kumu wai-hi mauka o Kuikuiula, a ua holo aku ka lua o ka mana e kahe ai ka wai a puka ma ka pali o Waihi ka inoa.

  A hala keia lua iaia, ua hele hou aku oia ma ke kai a noho ilina o kekahi moku pohaku nui mawaho pono o ka hapalua o Kipahulu.

  O Mokuahole ka inoa o keia moku, aia ma ka aoao hikina hema o keia moku pohaku, kekahi lua nui poepoe e huli pono ae ana kona waha iluna.

  Ua ike aku la o Makanikeoe i kekahi honu nui e moe ana ilalo me kekahi mau mano nui e waiho malie ana lakou me ka onioni olo ae.

  A i keia wa i hoomahua iho ai ke keiki o Hawaii i ua poe kamaaina nei, a keia lua o Hawaii kuauli kona inoa.

  Oia hoi kona hoonou ana iho i ka pohaku a puiwa ae la lakou me ka hi-o ana i o a ia nei me ko lakou mau maka hulili a ano e me ka manao o lakou, he kupueu ka mea nana i hoonou lakou i ka pohaku, a pa pono maluna o ke kuala o ka honu.

  A oia hoi ka lakou e nana nei ma na wahi a pau o ko lakou hale lua maloko o ke kai.

  A oiai o Makanikeoe e noho ana maluna o keia moku pohaku me ka hehe o kana akaaka.

  A ia wa no oia i lole aku ai iloko o keia lua, a kau ana iluna o ke kua o ka honu.

  Huli pono aku kona alo imua o na mano e nana pono mai ana iaia ia wa.

  Aia nae kekahi lima o Makanikeoe ke lalau ala i kekahi hu-i o ua honu nei, a oia ka mea i ahai ai keia honu iaia a komo hou aku ma ka lua o ka puka mawaho pono aku o Mokuahole.

  Aia no na mano ke hahai la i ko laua hoa noho he honu, a hiki i ka hapalua o ka moana o Alenuihaha.

  A ua ike aku la o Makanikeoe i na mea a pau o loko o keia lua me ka maikai.

  Aole no hoi oia i hoopoino wale aku i na poe nona keia lua, a pela no hoi lakou iaia nei.

 

Ka Makai Kiu

Lau Omaomao.

Ke Kaeaea o na kakai pali nihoniho o Misouri.

LA MEA NANA I HOOHOKA KA POWA IEKE A ME

KONA PUALI HOLOKOA.

-: A I OLE: -

Ka Aka kino wailua o ke kuluaumoe

KA MEA NANA I HOOPAKELE NA

KAMAHELE O KA PO.

Ka mea nona ka ipu kukui kamahao lua oe.

MOKUNA III.

  Ka hanu ana o ka Makai Kiu i ka meheu e loaa ai ka ai Meliaka, Kona loaa ana iloko o ke ana huna o na powa, komo kino ka Makai Kiu iloko ona paio hahana ana, Lanakila ka Makai Kiu, hoohoka ia na poa liio ka Makai Kiu i mea weliweli nui ia nui loa ia e na poe haihai kanawai a pau, ma keia huakai ua loaa pu i ka Makai Kiu Lau Omaomao, ka mea nana makuahine, oiai kona mau la opio, pau i ka hopu pio ia ke kalohe o lawe ia no Misouri ike hou ka ui Meliaka i ke ao aina mohala pono kanai oia pua.

 

  Ia wa, nana iho la ua ui nei, aole he maopopo iaia heaha la ka mea hou e loaa ana, pane aku la oia, aohe o'u ike la, aia la mahea, ka nuhou a kuu aloha i ike iho nei?

  I kela wa, lalau iho la na lima o ka Makai Kiu Lau Omaomao i ka moena Veleveta a ulaa aku la, i kela wa ua hemo aku la kekahi aoao, a ua holo aku la ua nohea nei a paa ma ke poo o ka moe, ia manawa kuhikuhi aku la kana ipo, e naua oe i keia aoao ua paa ia, a ma kela aoao ua hemo; nolaila, e hoomanao oe o kahi a keia moe e ku nei, oia ke pani o ka lua powa o keia hale, a i hoike oiaio, e hoonee ae au i keia moe i ike pono ai oe e kuu aloha.

  I kela wa, ua lalau aku la na lima o ua Makai Kiu Lau Omaomao nei i ka moe a hapai ae la iluna, a iloko oia wa, ua poha malie koke ae la kahi i paa ai, a ulaa pu ia ae la ua pani nei, a hamama ana, aia hoi he lua pouliuli, e hoho ae ana ka makani me na ea polopolona.

  I ka ike ana o ka ui Mehaka i keia lua huna, ua pani ae la oia i kona maka, a haule aku la oia ilalo, a waiho maule aku la, i kela wa ua huli ae la kana ipo a lomilomi iho la iaia, me ka haawi ana iho i na olelo hoolana i ka pepeiao o kana ipo.

  I ka pohala ana ae, ua pane ae la oia e hoi kaua ano, no Misouri, oiai, ua hehe mai la au a weliweli i kela lua pa'u, au hoi i ike ole ai i kela mau ia aku nei, au hoi e noho ana iloko o na la o ka ehaeha e lauwili hele ana, ma kuu nui kino, a i na paha i hana ia keia mau hana lokoino i mau la, i na ua make mua a'u me kou ike ole ia'u.

  I kela wa ana e kamailio ana, aia kona mau waimaka ke hoopulu ala i kona mau papalina, a o ka pauma oi o kona puuwai aia no oia ke hana mao ole ala ia mau setona.

  Pane aku la kana ipo, mai weliweli oe, a mai makau hoi, oiai e hiki mai ana ka la, a me ka hora no lakou e uwe kanikau ai, no ko lakou hopena weliweli e kau mai ana, a lakou hoi a ike ole ai.

  A ua lohe no hoi oe i ka'u i olelo mua aku nei ia oe, i na hora i hala iho la, he elima la o'u e noho ai ianei, alaila, haalele iho kaua i na paia hoanoano o keia lua powa.

  Ia la ua no e kukai olelo ana, ua lohe aku la ka Makai Kiu i ka nehe ana mai o ka papahele, oia no kona wa i ku koke ae ai iluna, a me ka eleu, na hoihoi hou aku la oia i na mea a pau a ku e like me mamua a koe na'e na mea i haule iloko e ka lua, e waiho oneanea ana hoi ua moe ala, aole na mea hoonani i uhi ia ai.

  Ia laua no a hookuene pono iho, ku ana ka powa Ieke, a me na helehelena mae, ua pane mai la oia, auwe leia no ka olua maanei kahi i nanea ai, e kuhi ana au ua moe ka malihini.

  Pane aku laka ui Meliaka, ma ko'u rumi mana kahi i walea ai, a i puiwa maua i ka halulu o kekahi mea, a i holo mai nei hoi ka hana e nana aohe ike ia, eia nae ka mea kupanaha, o na mea hoonani o luna o ka moe ua pa i ka naloale, a oia ka maua e haohao ala, aia la hoi i hea i naloale iho nei, aole hoi pela i kela mau la aku nei, a akahi wale no au a ike i keia mau mea kupaianaha, au no hoi e ike aku la e ka haku hale.

  Ma keia mau olelo a ka ui Melia ka, aole loa e hiki i ka powa Ieke ke pane koke mai, ua maopopo iaia ua ike ia kona lua huna.

  Aka me ka maalea nui, ua pane aku la oia, malia paha, na hoea mai nei ke keiki a ke kiaaina, a ike iho nei aole oe iloko o ka rumi, ua komo ka huhu iloko ona, a ki ola ia aku nei paha ua mau mea ala a pau ma keia pukaaniani, pela ko'u manao.

  Pane aku la ka ui Meliaka pela paha, aole paha, me he mea 'la ua huli pu no me keia moe; a hiolo na mea a pau, ina paha na ke keiki a ke kiaaina i hana keia hana kalohe alaila, aole oia he keonimana, alaila, he kanaka oia no ke kulana haahaa loa.

  Pane hou aku la na powa nei, e kuu haku alii, aole ia he mea nui oiai, ua lawa na mea a pau ia'u, ua ike no oe, aole he mea hemahema.

  I wa hookani koke aku la ua powa nei i ka bele, a holo aku la ke-o o ka leo a lohe na kauwa la welawe, ua i olo koke aku la na kau wa, a ku ana imua o ua powa nei.

  Oia kona wa i pane aku ai, e kii aku i na kihei silika i kinohinohiia me ka wai gula, a e uhi ae iluna o keia moe.

  I ka wa o ka leo kauoha o ka powa i poha aku ai, emoole ua hooko ia e like me kona makemake.

  Oia mau hana nae a ka powa Ieke he mau hana uhiuhi wale no nae ia, ana i hana ai, a o ka i'o nae na ike ia, a ua ahuwale ka'no'a huna; aohe mae nalo i ka maka o ka Makai Kiu Lau Omaomao.

  Iloko oia manawa oa pane mai la na powa nei, he mea pono paha la kakou e hele e makaikai ia loko nei o ka hale, ike ai hoi ka ma ihini i na kinohinohi o kou halea liinoi e kuu haku alii.

  O keia mau olelo nae a ka powa he mau olelo maalea wale no ia, oiae, i ake ana oia e nalo ae ka noonoo ana o na lede no ka laua mea i ike ai.

  Ua ae aku la nae laua nei, a ua hele aku la lakou nei e makaikai i na rumi a pau o loko o ua hale ala; a hala loa i na hala hoolulu o na powa.

  Ia lakou nae i hiki ai i ka hale hoolulu, ua pane aku la ka lede Lau Omaomao, aia ihea ka nui o kou poe kanaka i keia wa e naloale nei?

  Pane mai la ua powa nei, aia lakou iloko o kela mau hale e ku mai la, a o ko lakou wa hoomaha keia, a hooluolu hoi i ko lakou mau kino; oiai, he manawa hana ko lakou o ka po, a no ia kumu aole oe e ike.

  Pane aku la ua lede hookalaku pua nei, makemake hou au e ike i ko lakou hookahakaha ana, oiai he hauoli loa au, ke ike aku i ke kulana o na kanaka koa, i lawa ka makaukau ma ka oihana kaua, a o ke ki iho la no ia o ka maluhia, e mau ai ka noho lanakila ana, a ke haawi pu aku nei au i ko'u hoomaikai ia oe, oiai ua lawa kou mau lala me ka ikaika, i hiki ia oe ke kue aku i na mea a pau e hele mai ana imua ou.

  Me ka leo hooiaio, ua pane mai la oia e ka lede Lau Omaomao, o kau mau olelo a pau i pane mai la ua pololei loa, oia maoli no ko'u kulana, me kona olelo ana iho i keia mau huaolelo penei, aole a'u mea e hopohopo ai ma na ano a pau, a pela pu no hoi me ko'u poe kanaka, he poe koa lakou me ka wiwo ole.

  O na olelo nae a ka lede Lau Omaomao a pau i olelo aku ai i ua powa nei, he mau olelo pai aku ia i ua powa Ieke nei, i ike pono ia na mea a pau, ana i iini nui ai.

  Iloko  oia manawa, ua pane mai ia ua powa nei, e ka lede opio, e hoomanao oe, e ike koke ana no oe i ko'u poe kanaka i keia wa ano, me ko lakou mau kahiko a pau o ka oihana kaua.

  Ia wa, kauoha aku la ua powa nei i kekahi o kona mau ukali, na makemake au ia oe e kauoha aku i ka mea puhi ole i keia wa ano.

  Oiai hoi ua makemake na 'lii wahine e ike i ko oukou kulana koa, a me ko oukou kulana makaukau ma ka oihana kaua.

  Me ka emoole ua poha aku la ka leo o ka ole, e kauoha ana i na mea a pau e puka mai, mai loko mai o ko lakou mau hale lole, me ka makaukau piha.

  He mau setona mahope iho, ua ike ia aku la ua poe powa nei, e ku like ana ma ka laina pololei, me ka makaukau piha.

  Ua huli ae la ua powa nei a pane mai la, e ka lede opio, eia ko'u poe kanaka, me ka lako i na mea a pau, a ma ia ano, na hiki i au ke hoike aku ia olua, aole loa e hiki i ka mana o kekahi mea ke kue mai ia'u ma keia hope aku.

  A ke hooike aku nei au ia olua ma keia mua aku, e hiki hou ana wau i Misouri, no ka hopupio ana i ka Makai Kiu Lau Omaomao, oiai, ua ino loa kana i hana ai i kekahi o ko'u poe kanaka, a nolaila, e lilo ana oia i pio na'u ma keia hope aku: me kona haupu mua ole ae e o ka eueu iho no ia o Misouri e hoo hali olelo pu nei me ia, ka mea nana a hoopahua aku i ka ike o ko lakou mau maka.

  I kela wa, aia na maka noii o ka kakou Makai Kiu Lau Omaomao ke haka pono ala maluna o na mea a pau, a hiki i kona ike ana i ka mea iaia ke komo o kona makuahine, a maopopo iho la a, niai ana no i pepehi hoomainoino i kona makuahine.

  Ia wa pane aku la ka lede Lau Omaomao, ua lawa ko maua ike ana i kou poe kanaka, a oia ka'u e hoo maikai aku nei ia oe, no kou loko maikai.

  Ia manawa ua hoi aku la lakou no ko lakou mau home like ole, a hoonanea iki iho la lakou nei, a hiki i ka hoi ana o ua powa nei no kona keena hana.

  Iloko oia manawa, ua pane aku la ua Makai Kiu Lau Omaomao nei i ka ai Meliaka e kuu ipo, ua ike aku nei au i ka mea a'u i olelo aku ai ia oe, oia hoi ka mea nana i pepehi i ko'u mama aloha, a na hoopokole ia hoi ko'u luhi o ka hele ana mai o ke kula loa.

  A hookahi a'u mea olelo aku ia ae, a oia keia, ke ae mai nae hoi ae, a oia keia, e hele aku oe a olelo aku i ka powa Ieke e oluolu oia e haawi mai i mau lio no kaua, a e hele kaua e holoholo lio, i keia ahi e ahi iloko o ka ululaau, a i na olelo mai oia kekahi, alaila olelo aku oe o kaua wale no, e kamailio aia me ka oluolu, o keia mau oleloia ia'u ia oe, oia ka'u i makemake a ia oe e hooko, ke hiki mae hoi i kou oluolu e ke aloha.

  Ua pane mai la ka ui Mehaka me ka leo wai meli o ka hoomahie ua ae au e hooko i kau mau kauoha e kuu aloha ka mea hoi a ku'u puuwai i eha ai, i na la i kaa hope ae nei.

  I kela wa, ua ku koke ae la ua ui Meliaka nei a hele aku la, a hui me ka powa Ieke, a me ka keo nahenahe, ua pane aku la oia me ka nanahe i huipuia me ka wai o kana mau olelo.

  E kelii o keia home kuahiwi, i hele mai nei au e noi aku i kou oluolu ke ae mai nae hoi oe, aole i pau pono aku kana mau olelo ana, ua ninau mai laua powa nei, heaha ia makemake ou e kuu haku alii, a'u hoi e hooko aku ai?

  Ua makemake au e hele e holo lio me kuu aikane maloko o ka ululaau.

  Pane hou aku la ka powa Ieke, ua makaukau au e hooko aku, e o like me kou makemake, a he mea maikai nae hoi owau kekahi e hele, i loaa ai ona kamaaina nana olua e kuhikuhi aku i na wahi a pau.

  Pane aku la ka ui Meliaka, auhea oe e kuu haku kane, ua manao au, ua lawa no o maua no ke hele, aole he mea e pilikia ai.

  Pane aku la ka powa, ke hopohopo nei au no olua, malia paha o loaa mai olua i kekahi poe hoohalua a pilikia olua, i hiki ole ke pale no olua iho.

  Pane aku la ka ui Meliaka, aole maua e poino, a aole no hoi he kupueu e komo mai maloko nei o kou mau palena, oiai, ua kau ia ka weli o kou inoa e na mea a pau, nolaila ua hiki no maua ke kele.

  Pane aku la ua powa nei na pono ae hookuu aku ana wau ia olua e hele e hoohala manawa.

  I kela wa, ua kauoha koke aku la oia i ke kiai, e hele a hoike aku i ke kahu lio, e hana mai i elua lio no na alii wahine.

  Emoole, aia ua makaukau, a i hakalia wale no i ka ui Meliaka a me ka ui hookalakupua o Misouri.

  I ka makaukau ana o na lio ua hoike ia aku la ka lohe i ua mau ui nei, a oia ko laua wa i naue like mai ai, me ka pono aahu lio, a hiki ma kahi o na lio e ku ana, a kau ae la laua a hele aku la no ke alahele pohihi.

  Ma keia hele ana a ua mau ui hoopahaohao nei, ma ko laua alahele, ua holo pololei aku la laua nei a hiki ma kahi a ka Makai Kiu lau Omaomao i kukulu ai i kona lio, a ua kii aku ia oia a alakai aku la no kahi o ka wai, e hoohainu wai ai, a kukulu hou aku ia ma kahi o ka mauu.

  Ma keia wahi e hooakaka iki aku ka mea unuhi moolelo i ka makemake nui o ka Makai Kiu Lau Omaomao ma keia huakai a laua e hele nei.

  Mahope iho o ka pau ana o kana hana, ua kau hou ae la oia iluna o kona lio, a hoomaka aku la lana eu haele, oia ka wa o ka Makai Kiu Lau Omaomao i pane aku ai i ka ui Meliaka, i keia po, mai mae iluna o ka moe, oiai na ike aua o lalo o kela hale a mau ae laa nale ue, oia ke pani o kela lua huna keia lua hona, a nolaila e maka ala loa oe nou iha, a pela no hoi au.

  Pane mai la ka ui Meliaka, i na ha pela, i hookahi no o kaua moe a moe ai.

  Pane aku la ka Makai Kiu Lau Omaomao, aole, oiai, e hoohalua hou ia ana au i keia po, kalua o wale no e ao aku nei ia oe, e moe oe iluna o kekahi o na koki aia ka pono o ke ao ae o ka po.

  A e hoike aku au ia oe, na pau ka'u hana, oiai ua loia oe ia'u, na loaa ka mea nana i pepehi a kela makuahine, aole hoi e loke, he puu pale ia na'u.

  Nolaila, i ka la apopo e hele hou mai no kaua i ka holokai a hoi aku, a i ke kola o ka la, oia, aia po iho, e paapio na ia'u ka powa Ieke, a me kona poe powa a pau.

  Oiai ua makaukau au i na wa a pau, i na umii haa na lakou a pau, a e lilo hoi i poe pio na'u e hoihoi aku ai i Misouri, imua ponoi o kou mau makuakane e kau mai la na maka o ka ike mai i koa mau helehelena wai apohia, ka laua loi aloha hoi o ae, o na la i hala ae nei, a o ka laua milimili hoi o na la o pio.

  Pane akula ka ui Meliaka pehia aua ana nei e hiki ai ia oe ke hopu pia, i keia poe oiai he nui loa kakou he 200 a hookahi wale no oe?