Ka Oiaio, Volume VI, Number 47, 23 November 1894 — Page 2

This text was transcribed by:	Kate Motoyama
This work is dedicated to:	Dr. Frederick Corey, Arizona State University

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

NUPEPA KA OIAIO.

J. E. BUSH, Lunahooponopono.

J. K. Penikalaka, Puuku.

O KA PONO KA ALIALII E

OLA AI KA AINA.

POALIMA, NOVEMABA 23 1894.

He Hana Pono Ole.

Ma ke nupepa Avalataisa Nov. 19, ua ike iho makou i kekahi manao o ua nupepa ala, penei:

"O na komisina, ua hiki aku lakou ma ka aina ponoi o kekahi kanaka ma ka mokupuni o Molokai; ua manao ke aupuni e lawe ae i ua mau aina la e hoolilo iho no ka Papa Ola, a kukulu iho i mau hale hou maluna o ua mau aina la; aka, o ka on a ponoi nona kela mau aina aina alodio, aole he ae iki, a aole no hoi ia a me kona ohana e ae ana e nee aku mai luna aku o ua mau aina ala."

I ko makou ike ana i keia, ua komo iloko o makou ka haohao; ma ke kumu hea la e hiki ai i ke aupuni e lawe wale ae i ko hai kuleana, a he hiohiona like aku ana keia me ko Kalalau i Kauai A oia ka makou e olelo nei, he hana pono ole keia a ke aupuni repubalika e manao nei e hao wale i ka aina o kanaka.

UA KIPA HOU AKU O KU-

HINA HAWES

I ka hora 11, a, m, o ka Poakahi nei Nov. 19, u akipa hou aku o Kuhina A, G, S, Hawes e hui me Mr. Dole, Peresidena o ke aupuni Repubalika o Hawaii.

Ma ka makou koho ana i ke ano o kona kipa hou ana aku e hui me Mr. Dole oia no keia ua makemake oia e loaa ka pane o ke la leta a ka Moiwahine Victoria, oiai i ka hora 1 o keia la Nov. 20, e haalele iho ai ka mokuahi Oceanica i ka uapo o Aina Hou a niau aku no ka loa o ka moana Pacifica no ka ipuka gula ka pahu hopu, o keia ka makou koho ana i ke ano o keia hele hou ano e hui me Mr. Dole.

KEAU O KA MANAWA E

NEE NEI

Mai ka huli ana o ka noho alii a hiki i keia la ua like ia me hookahi makahiki a me 10 malama o ke ku ana o keia aupuni malalo o ka hookele ana a na mikanele aihue aina aole loa he hana hooholomua i ike ia aka o ka emi hope mau o na oihana kalepa o ke la a me keia ano.

A noia emi hope oia ke kumu i nui ai ka poe i komo iloko o ka Banakarupa ia o ka aie kaa ole a o ka hapanui nae oia poe oia no ka poe kokua i ka hoohui aina i kinohi, nolaila ke uwe kanikau nei ua poe ala no ka poino a ke mihi nei no ka pilikia a ka aole e hiki ke alo ae oiai o lakou pu noia iloko oia ka maapuki hookahi, oiai hoi ma ka hua o ka laau eike ia ai kona ano he ono paha a i ole he awaawa paha a ka i ka hua ana oua laau ala he oi aku ke ino mamua o ka mea kupono a oia keia lolo ke kalohe.

Ke Aloha Aina.

O ke ano maoli no o keia huaolelo, oia hoi ke "aloha aina" ma ka makou hoomaopopo ana; aloha i ka aina hanau, kou one oiwi hoi, kou hoa kanaka, a me kou alii, a pela aku.

I ka makahiki 1782 ua houluulu ae la o Kalaniopuu ke ahi o kekahi mau mahele aina o ka mokupuni o Hawaii i na kanaka koa, oia hoi ko Hilo, PUna a me Kau, no ka manao ana e hele mai e kaua me Kamehameha ma Kohala Hawaii.

I ka wa i lohe ia ai oia ohumu a Kaliopuu a me kona mau pu kaua, ua hoouna koke aku o Kamehameha i kekahi o kona elele mama loa oia o Makoa, e holo oia no Kau, a e hoike aku i ke alii ua makemake ke alii e ike iaia a e holo mai maluna o na waa.

Ua hooko koke keia elele a holo aku la no kana huakai, e like me ke kauoha. I ka hala ana aku o ka elele, na hoouna keke aku la o Kamehameha i kekahi mau kukini on a no Hamakua Hilo Puna Kohala a me Kona, e kauoha ana; o ka poe koa a pau, ua makemake ke alii ia aukou e hele ma Kawaihae, oiai ke upu ia nei kona ola e Kalaniopuu.

I ka lohe an ao ka poe aloha aina aloha alii hoi, ua ku ae la lakou a hele aku la no Kawaihae; oiai ua lili loa lakou no keia hana ohumu ino a Kalaniopuu.

He mau lau kanaka keia e hele nei a i ka hiki ana hoi i Puainako he wahi hoomaha ia, ua ike ia aku la e na kanaka o na waa o Kalanionuu ke ku mai o ka e'a o ka lepo, a oia ka ke kahuna o Kalaniopuu i pane ae ai. Ea ino luna ke lele ino nei ke ao. Oia ka Kalaniopuu i pane aku ai; pehea e ino ai ka la maikai?

Aka, i na waa i hookoloke aku ai i ka ae one, oia ka wa o na kanaka o Kamehameha i pahu mai ai i ka lakou mau laau ihe. Oia no hoi ka wa i paio aku ai o Kainiki mai ka au ana iloko o ke kai a hiki i ke ku ana o kona mau wawae ilalo, a mai laila aku a ka hapalua o ke one maloo paa pio iho la oia; a oia no hoi ka wa i hopu ia ai o Kalaniopuu a kau ia ma ka heiau o Puukohola.

Ma keia e ike ai ka lahui i ke koa a me ka wiwo ole o Kaihiki i ka paio ana no ke aloha i kona one oiwi a me kona alii, ua make pu oia me ia, oia ke aloha aina a aloha alii hoi. Aka, na oukou e noonoo a e hoomaopopo iho i ke ano like o keia moolelo kahiko o ko kakou aina aloha o kela au i hala me ko keia e nee nei ano. O ke kulana o ke aloha aina, oia maoli no ia, aole he okoa aku.

UA PUIWA LAKOU NEI

Mamuli o kela lono hoolele hauli o Maui mai, ua puiwa ia lakou nei a aia no ka pau ana a i lohe ia mai aohe oia io a kahi no a hoi iho ka noonoo a kupono i ka lolo.

A ke olelo ae nei makou ma ka aoao o ka hui aloha aina o ko Hawaii Pae Aina he mea ole wale no ia makou na olelo o kela ano a me keia ano, aole maou puiwa aole hopohopo aole makau a ka aia makou maluna o ke alakai a ko makou noonoo kaulike.

A o ka makou e olelo nei, ua hewa loa ka poe nana kela olelo hoopunipuni oiaio ole.

UA KIPA AE.

I ka hora 11 o ke kakahiaka Poalua nei, @ kipa ae ai ke kapena o ka moku kaua Amerika Yorktown a me kona mau alii moku e ike ia Mr Dole, peresidena o ka repubalika o Hawaii.

Aohe ano nui o ka ike ana he elima wale no minute, a hoi nui aua Aole a makou olelo nui no keia ike, oiai, ua kipa ae lakou e ike malalo o na rula pili oihana ana

Aole ia he mea nui, oiai he ike hapa wale no kela, e like me ka leta a ka Peresidena Clevelana ia peresidena Dole; nona iho ia ike ana ma ke ano he luna hoomalu kuikawa.

KA HOOMALU A IAPANA

Ma ka hoike a ke Keena o Beritania nui ma Iapana i kona aupuni, ua olelo ae oia i keia wa ma Iapana nei ua paa ka manao o keia aupuni e kue aku ia Kina a hiki i kona hiolo ana.

Oiai keike nei au ua oi aku ka papakolu ia ana o ka ikaika kaua o Iapana nei i ko ka wa ihala a e lawe ana kela kane keia kane elua pu raifela a me eha pu panapana aua paa loa ko lakou manao e kaua a hiki i ka hopena.

A ke ike nei au o keia hoolako nui o ke Aupuni o Iapana aole no ke kaua wale no me Kina aka mehe ala me kekahi aupuni o koa aku kekahi.

Ma kekahi pa kaua o Goorkhaas o Iapana nei ua papa kolu kona ikaika i ko ka wa ihala.

A oia hoi o ka manao o kahi o na puali koa Iapana i keia wa ma waho aku o na pale o Pekina he 200 ia wale no ke kaa wale a o keia ka ikaika o Iapana.

Mai Puiwa Oukou.

E na hoaloha a me na makamaka, ma ka auina la Poalua nei, ua hoea mai i ke kulanakauhale alii nei, ka lono hoolele hauli, aia ka moku o Kama la ke oehu mai la i na ai a Hinakahua, a ua li ka io i ke anu o Hanaaliki. A aia pu no hoi o Kauai ua kau e ka weli, ua wena na pali i ke ahi. Aka, i ko m @ ou huli pono ana aku i ka oiaio o keia lono hoohauli puuwai, a loaa aku la ia makou aohe oiaio o ua lono ala. Nolaila, ka makou e uwalo aku nei i na hoaloha, mai puiwa wale a mai hopohopo hoi.

O ka mea oiaio ma ko makou hoomaopopo ana i keia lono; mai kekahi mai no ia o ka aoao nana i aihue ko kakou aina aloha a nana i waha wai ae i ko ke kulanakauhale nei; me ka i ae, i holo mai nei au i mau koa i 100, oiai ua nui loa ka haunaele. Ua kamailio akea ae oia i keia iwaena o kona mau oaloha a na lakou hoi i hoonui aku hele i ka laula a me ka loa o Hawaii aina. Auhea oukou, he mea aai ka houpuupu, he hi'apa'iole.

KE HOOMAKAUKAU NEI.

Oiai makou e haukawewe ana ikeia kakahiaka pae ana ka leo o ka ahai lono e hoike ana eia ke hoomakaukau ia nei na palapala huli e ke aupuni Repubalika.

O ke ano o keia mau palapala huli oia hoi e huli ia ana ka hale o na kanaka Hawaii aloha aina a pela pu me ko na haole iloko o keia pohai o ke aloha.

I ko makou lohe ana ikeia nuhou kupanaha haupu aela makou i na e hooko io ia e loaa aku ana nei ma na hale no o ka poe o lakou aole i ko kakou, e-a nui loa ka makau i hela poe 800 haneri a lakou no i hoike ae ai.

KA MOKU LAWE TOBIDO

I keia manawa eia na aupuni o ke ao nei ke huli nei i na hana hookelakela o kela a me keia ano mai na mea o ka lani a i ko ka honua nei. Mamua aku nei ua ike ia kekahi moku holo loa a lawe ana i na Tobido, ua hiki aku kona holo mai ka 26 1/2 mile a o ka haahaa he 23 mile a o keia moku lawe Tobido no Amerika a na ka loea Minapolia o Piladelepia i kapili.

A o ka ikaika lio o kona mau eneginia mahu 21,000 a he 7,350 tona ka nui o ka loa 412 kapuai a o ka laula he 58 kapuai a o ka hohonu iloko o ke kai he 22 1/2 kapuai.

I kona wa mua loa i hooholo ia ai ua ike ia he kulana hiehie kona aua akena ae ka poe Amerika aole he moku holo eae elike me keia.

Iloko oia wa ua kauoha koke aku ke aupuni o Beritania Nui i ka pa kapilimoku moku kaua Kawanana oiaio.

E hana ia kekahi moku holo loa iloko o keia pa kapilimoku kaua no ka lawe ana i Tobido e hoolako aku ai i na aumoku kaua i na e loaa iaia ka holo i oi iki aku mamua o 29 mile i ka hora.

A ka ua hana ia ka moku e liko me ke kauoha a ka aupuni a hiki i kona paa ana e ka loea Phaines o ka nui o keia moku 228 i 185 kapuai ka loa 19 kapuai ka laula 13 kapuai wai ka hohonu.

O kona hole 33 1/2 mile i ka hora a i kona kaapuni ana mai nei i kekahi mokupuni, iloko o ekolu holo ana he 28, 656 mile.

A ua ike ia o keia moku oia ka helu ekahi o ke aoholo okoa mai o ao e-a pua kauahi i kela moku aohe lua elike ai.

E HOIHOI HOU I KELA HOO-

LAHA LALAU E PONO AI.

E Mr. Lunahooponopono o ka nupepa Ka Makaainana a me ka Buletina, ke noi ia aku nei olua e hoihoi hou aku i kela itamu e pili ana no ka paina luau ma ko'u home i malama ia i ke Sabati la 11 o Novemaba nei.

Oiai ua hala loa aku ia mawaho o ka oiaio, aole he paina ma ko'u home ia la, o ka poe i hele i ka pule i Kawaiahao, o lakou ko'u poe hoike i ike ia'u iloko o ke anaina pule ia la, aole no he mea i hana ia ma ko'u wahi; a o kela pee i helelei ai i ka lua liilii, aole au i ike ia lakou ma ko'u hale kahi i inu sake ai; nolaila o ka olua hoolaha ana ia'u maloko o ka olua mau nupepa, ua hewa loa, a ke noi ia aku nei ke olua mihi ana mai, me ka hoole i ka oiaio oia hoolaha ana.

Kou Oiaio, D. K. Naone.

Kawaiahao.

NUI KA UA.

He mau la ua kinakinai keia o ke alo alii nei, a o ka oi aku nae e ke kuaua ikaika loa nona ka manawa i naluku iho ai, oia no ka hora 12:15 o ka po Poalua, a ao ae Poakolu Nov. 21; o ka leihi o kona hookapeke ana iho he 2 1/2 minute a oi, a i ke ku-a lilii ana ae o kona nokenoke ana, oia koke no ka wa o Kane-Hekili i uina poha mai ai ma ke kukulu Hikina Akau, iloko o ka manawa he ekolu minute a hoomaha iho la. Ua hoomau no nae kamalii i ka lakou hana a ao wale ae nei no.

KA MOKUAHI ALAMEDA.

Anopo Novemaba 22, e ku mai ai ka mokuahi Alameda i o kakou nei mai ka Hikina mai, a nana e lawe mai na nuhou like ole o kela a me keia ano o ke ao holookoa nei, a malia o loaa mai ia kakou he lono telegarapa mai a Hon. H. A. Walimana mai, e pili ana no ko kakou ninau lahui.

Aole hoi oia wale aka o na nuhou hoi kekahi o na aupuni e kaua mai nei; owai la o laua kai lanakila ma keia kaua ana. Ke manao ana nei makou e loaa io mai ana no he mau nuhou e huoli ai kakou a pau mai o a o o ka aina.

KA HAIOLELO.

O ka moku kaua Beritania Haiolelo, ua manao ia e kipa mai ana oia i o kakou nei, oiai na haalele aku oia ia Anteverp no Kapalakiko, a mai laila no ke awa o Stanley, oiai ua kauoha ia oia e kipa aku ilaila.

O keia moku oia kekahi o na moku o ke kulana hanohano aia ma kona oneki kekahi o na wai-kipoha aiwaiwa o ka papa ekahi. A in a aole na kauoha hou e loaa mai ana iaia, alaila o kona awa hope loa keia e ku ai no ke ku kaia ana, a e hookuu ia o Haiakina e huli hoi no ka home, oiai ua lawa kona manawa o ka hele ana ma na ale ahiu o ka moana.

KA LONO I LOAA MAI.

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Alameda i ke ka kakahiaka Poaha iho nei ua loaa maila ia makou na lono e pili ana no ko kakou ninau Lahui i waho ia aku ai i Amerika Huipuia a pahu loa akula i Europa, iloko o ka mana o aekahi mau aupuni nui i noho hoaloha pu me kakou oia hoi o Beritania Nui, Farani, a me Kelemania a oia iho keia.

A ia he aha kuikawa ke noho ala ma Wasinetona i ke a wa no ka noonoo ana i ka olelo hooholo a ka Aha uwao o na mana nui o Europa i hooholo ai e kauoha aku i ke aupuni o Amerika Huipuia e hoomae mae oia i ka hewa ana i hana ai maluna o ko kakou aina aloha ko kakou Moiwahine a me kakou kona Lahui.

A oiai hoi ua paa loaa ka manao o Kelemania e haua koke o Amerika i ka hana e like meia i hooko ai i ke kauoha a ke aupuni o Amerika e hoihoi hou ia ae ke aupuni o Samoa i ka Moi Marietoa aua hooko oia pela.

I ka makou lohe ana i keia lono ua ike ihola makou aole loa e hiki i ka Aha Kuikawa o Amerika ke hoole aku i ka olelo kauoha a kela mau mana nui i hoole aku i ka olelo kauoha a kela mau mana nui i hooholo ai oia hoi ka hoihoi hou ana ae i ka Moiwahine Liliuokalaniuma ko nohoalii elike meia mamua aku o ka la 17 o Ian 1893.

A ke manao lana nei no makou ua hiki mai nei he mau leta i Hawaii nei ma keia mokuahi mai nei a aia i ko kakou mau hoaloha a aole nohoi paha i nele ka hoike mai o H. A. Wilimana i ka ano o kana huakai i ka me na oia i hoouna aku e hele a i na e loaa ana ia makou alaila i ka pepa o ka la apopo e hookuu aku ana makou i ke akea.

Ke Hou Hewa Nei.

I keia mau la, ua ike ia ke hou hewa nei ka poe nana e hooponopono nei ke aupuni i keia wa, a ua hele a pioo o hookele i Puna a me hookele i Hilo no na hana hoolele hauli e puapuai mau mai nei i keia mau la.

A no ia maka'u, oia ke kumu o ka manao ana e hoopuka i mau palapala huli, no ka huli ana i ka hale o na poe aloha aina a pau loa a me ke ake ana e hoolimalima hou aku i mau koa hou nana e kokua mai ia lakou, i mau ai ke aupuni a lakou i aihue ai, me ka mana kana o Amerika.

I ko makou ike ana i keia kaheaka, ua kome iloko o makou ka ha'oha'o no keia mau ouli kupanaha o ke aupuni repubalika. Aka, ma ko kakou aoao, ua hiki ia makou ke hooia aku i ke komo o ka makau ana, a hou hewa ai na hana oia no keia.

O ka lunaikehala iloko o Mr. Dole, Alapaki Kauka, Kamika, Holo, Kakela, Kuke, Amekona, Kauka Hai, Bihopa, Kakina, Walakahauki, a me na poe e ae ua ahewa loa i ka hana a lakou i hana lima nui ai ma ka la 17 o Ianuari 1893, oia hoi ko lakou aihue ana i ka noho alii o ka Moiwahine Liliuokalani. Oiai, o keia poe he mau makua hai euanelio lakou i hiki mai ai i Hawaii nei, a hoolaha i ka pono o ke Akua a a'o mai hoi ia kakou e pule i ke Akua, aia ke ola i ka lani. Oiai, o kela poe he mau makua hai euanelio lakou i hiki mai ai i Hawaii nei, a hoolaha i ka pono o ke Akua a a'o mai hoi ia kakou e pule i ke Akua, aia ke ola i ka lani.

He mea oiaio, ua hoolohe na alii o kakou, a me kakou hoi na makaainana, a hiki wale i ke Aabati hope, oia ka la 15 o Ianuari 1893, a o ka panina ia o na hana a na nui kanele.

I ka la 17 mai no o ka auamo no ia i ka pu ua poe keiki mikanele nei, a kiola i ka Baibala ilalo, a hehi iho la i ko lakou mau wawae, i ka olelo a ke Akua kiekie loa. No ia kumu ka maka'u ana o keia poe, a oia keia e hou hewa nei i o a ianei; me ka manao e loaa ka palekana.

Ke hoike aku nei makou, aole loa oukou e kala ia, ke ole oukou e hoolaulea mua aku i ka mea a oukou i lawehala ai, oia no ka Moi Wahine Liliuokalani, a me makou kona lahui, ka poe kupa ponoi hoi o ka aina. Nolaila, ua maopopo aku la keia ia oukou e ka lahui, a o ka makou e ao aku nei ia oukou, in a e kipa aku kekahi mea a mau mea paha ma ko oukou mau ipuka hale me na olelo wai meli o ka hoopunipuni o na ano he nui, e kipaku mai, mai hookipa, mai hanai, a mai ae aku iaia e olelo mai ia oukou.

O ka olelo kaulana o Roma, oia ke poo o keia pepa--"O KA LEO O KA LAHUI, oia ka Leo o ke Akua."

Sandford B. Dole.

Kana Hoolaha o ka La

28 o Novemaba.

He La Haipule ia i ke

Akua.

Kana Mau Hoa-

kaka ana.

Owau, o Sanford B. Dole, ua hana iho au i hoolaha akea ana o ka Poaha ka la 28 o Nov, oia ka la e malama ai ka Lahui he anaina haipule no ka Hoalahalaha ana aku o na mea a pau i ke akua mana loa no kou a malama ana mai ia kakou me ka maikai a loaa ia kakou keia la maikai.

A no i keia manawa he wa kupono keia manawa he wa kupono keia no na mea a pau e hoomanao ai i ke akua a pela aku a me keia mea e hoomanao ai a oiai hoi e haawi aku hoi kakou i na hoomaikaipiha ana ike akua.

A nolaila he wa maikai loa keia no na hui e hoike ai ia lakou iho.

He aha ka mea maikai a kakou e hana ai? o ka la 17 o ka makahiki i hala oia ka wa o ko kako Moi e noho ana ma ka nohoalii aua hana ia aku oia me ka maalea nui o Amerika elike me ka maalea Daimana Stevens oia ka mea nana i hana a me ka poe i kokua iaia ua lele aela lakou a komo iloko o ka pohai o na Miasnere o Amerika a lawe aela lakou i ka hana o ka hooko ana ma ko lakou lima.

O ko kakou Moiwahine ua hookaa wale ia aku oia ana lilo oia i mea hoowahawa na senero Bishop a me ka pohai oia poe i makemake ia hana aole hoi i hele ma ke ala pololei o ke kanawai i na hoi ua ike ia kekahi hana ino e kue ano i ka lahui a lahui eae paha ma ko kakou pono makaainana e hooponopono ia i waena o kakou a pau o ko kakou aina he aina maikai ia a ka i keia wa ua hoolilo ia ia mau pono i na malihini mahi ai a me na poe hiki hou mai.

Nolaila he mea pono ia kakou ke hooikaika e loaa hou mai kela pono, no ka mea o kakou a pau he poe he aloha aina kakou a pau a o ka hoole ia ana aole e uku ia na auhau i ke aupuni he kumu hoonawaliwali nui loa ia e hiki ole ai ia kakou iho ke apono o ke kumu hoonawa iwa@ nohoi ia i ke kakou ola a me ko lakou koko aole mawaho aku ia mea o kakou.

I na kakou e hele maluna o ke ala pololei o na kanawai a me na kanawai lahui i na la aole e lilo ko kakou no hoaua imea hoolapuale ia elike me keia e hili nei i na papalina o kakou a pau a ke hele aku nei i ka wa e na waliwali ai ua ponai ala.

Heaha la ka olelo paa a keia pohai?

Ma ke kukulu ana i Repubalika o ia ka hooko ana aku e like me na moku aina hui ia a hoohui aina a o kekahi olelo hoopaa eae hoi a na kakou a pau e noonoo pono i keia mau hana e hoike ia aku nei a me ke kaona o ka olelo.

O keia maluna ae oia ka manao ponoi o S. B. Dole, e hoike nei, a oiai hoi ma keia hoike ana eike ai kakou a pau i ka pololei o ka makou i hoike ai e pili ana i ka hana a na mamo misionari i hana ai a ma kahi ole makule Kivini ka mea a Peresidena Dole i hoike ae nei he Daimonio io no oia,

A ka hoi o ke kaona o ka olelo a makou i hoomaopopo iho ai oia keia ua makemake o Peresidena Dole e hoolaulea mai ia kakou ma ke komo pu ana aku iloko o na anaina haipule no ka hoomaikai ana aku i ke Akua oiai hoi ke kokoke mai nei ka wa e noho ai ke kau aha olelo o ke Aupuni Repubalika o Hawaii iloko ae nei o Dekemaba.

A oiai hoi na manao makou ua makemake maoli no o Peresidena Dole e hooka i ka leta a Peresidena Cleveland o Amerika a me ka leta a ka Moiwahine Victoria o Beritania a me he mea ala ma ke kaona o ka manao o Peresidena Done e waiho mai ana oia i ka noho Peresidena ana no ka Repubalika o Hawaii o keia ka makou e koho nei.

A oia hoi o ka la 28 o Nov, oia ka la i loaa ke Kuokoa ia Hawaii nei mai na mana nui mai o Europa oia o Farani a me Beritania ke kuokoa hoi a Haalilio i kii ai mamuli o ka hoouna ana a ka Moi Kauikeaouli Kamehameha III.

A ma keia ke hoike aku nei makou i ke akea i ke anonui o keia mau hana i manao ia e hana ia aku ana.

Nolaila ke olelo nei makou aole io no kakou i poino i ka poe a i a, aka ua poino kakou i na mamo misionari o Amerika mai.

E ka Lahui Hawaii aloha e heluhelu i keia hoike oiaio a S. B. Dole iike pono oukou i ka puana a ka moe oiai o kakou kai komo ia mai a hoolilo ia hoi i mau enemi no ka poe nana i aihua aku i ko kakou aina aloha nolaila e hookuu aku no ia lakou pela.

HE MELE INOA.

Auhea wale oe e ke onaona

Ke ala waohine a ma-pu nei

He ma-pu leo ia no ke kahuli

No ka manu pili lau-i o ka uka

Au i kaena iho ai

Nau e kaohi na manowai

Waiwai paa ia no mi nei

Ua berita ia i ka buke nui

Ua ike o Kane me Kanaloa

Ua ike na mana kiekie loa

Kuu paku ia kuu alakai

Palekaua ia o kuu kino

Lilo i mea ole na enemi

Na hookelakela ike o ke ao

Ua ao ka manao e noho nei

Ua kau i ka puko o ka lanakila

Haina ia mai ana ka puana

O Maraea Kauha kou inoa.

Mai ka la 1 aku o Ianuari, o keia makahiki ae, he hookahi wale no Hui Telepone a ko Honolulu nei nee e kamailio ai, oia hoi ka Mutual. Eia iho na Luna Nui W. G. Irwin, Peresidena, Cecil Brown, Hope-Peresidena; H. A. Wilimana, Jas. Campbell, W. F. A@ea, Godfrey Brown a me J. F. Brown, ka Papa Hoohana; J. F. Brown, Kakauolelo, Godfrey Brown, Puuku; C. O. Berger, Luna Hooia. Mr. Cassidy ka Luna Nui no ke @ pono.