Ka Oiaio, Volume VI, Number 49, 7 December 1894 — Page 3

Page PDF (1.07 MB)

This text was transcribed by:  Wendy Osher
This work is dedicated to:  in memory of Kevin Osher

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

HE M@ KANA NANI.

Ke Kii o Ka Moiwahine Liliuokalani

ME KA ALEMANAKA O 1895

            E na @ausani o ka poe e heluh@lu ana i ka Nupepa@ KA OIAIO mai Hawaii a Kauai, aloha oukou a pau.  Ke pahola aku nei makou i ka lohe ia oukou, no ka makou Makana Nani Hiwahiwa@ e haawi aku ana ia oukou, oia hoi ke kii o ko kakou Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia; ka mea hoi e u pu ana me kakou i keia mau la i@ea e nee nei, a me ka Alemanaka o 1895 e hiki mai ana.

            E loaa no ka makana i hoike ia penei:  O ka mea a mau mea hoi e uku piha mai ana i na dala elua ($2:00) no ka nupepe KA OIAIO no ka 1895; e loaa no iaia ke kii o ka Moiwahine Liliuokalani a me ka Alemanaka pu o 1895.  A i na o ka mea, a mau mea hoi e uku mai ana no @ono malama a hiki i ka eiwa; e loaa no ia lakou ka Alemanaka o 1895.  O ka manawa o keia @k@ ana mai ka malama aku o Ianuari a hiki i Ma@@ki, a mahope aku olaila, aole loa he mea e l@aa ana.

            Nolaila, e na ho@lolia a me na @@k@m@ka, na mea no a pau i @@kia ia k@la olelo kaulana o ko kakou aina aloha, mai kahiko mai, penei:

@Ike ia K@ukini@ @e lawa@a man@

He @pena k@@ i ka noe ko Pokahi

@@ hoopuni i ka ohu kakikepa

K@ na@@ ae la i ka @@@a@ Kaanana

O ka@ahi ke kap@@u e hei a@

O @a ihi ka#u o kuu Alii

O ke alii wale no ka@@ makemake

O k@ @@i o mau@ me ia nei

O ko makou l@alea n@ ia

U a i-ke-a, U-a i-ke-a.”

            N!laila, o ka poe o oukou e @l@u mua mai ana, e loaa no ka makana iaia, oiai o ka olelo kaulana o kahi alii na ka “oioi mua no ka loaa,” mai hoohemahema, o ka wa pono no keia, @oea no ka helu mua i ka mahina o Nana o ko oukou ike no ia i ke kii o ko kakou Moiwahine aloha.

 

OWAI O OUKOU KE HOLO ANA NO MAUI ME KA LOIO KUHINA?

            Ua lohe mai makou i kakahiaka o @@h@@ ei ma ke Kinau o ka Poalima ae nei @ hono aku ana ka Loio Kuhina no Maui a oia ka makou e ninau nei owai oukou ke holo pu ana meia no Maui.

            Ma ka Bulatina o ka la 4 o keia malama ua hoike ae oia @a manao ia o ka puali e ke holo ana a ka aole nae i hiki i na makai ho@ like pu no.

            A ka i keia kakahiaka hoi oeoe ana keia leo e hoike ana Poalima holo ka Loio Kuhina no Maui.

            E@a i na he oiaio keia lohe o makou no ko oukou hele o Maui aku no ke na ka aian kaulana e-o mau ana eo-no ia Maui.

            Oiai i Maui no kahi i p@hi ia ai o peapea i ke ahi a no Maui noh@i o Kaoao i kahi ai ka hinu i ke alanui o na Maui no hoi o @@@a i maloo ai na iwi i ka la a no Maui no hoi ke pani wai o Iao a no Maui no ka Olohe ai Eleao o ke kula o Kamaomao, a no Maui nohoi o Kahekili, ka makuakane pon@i o Paiea ka Aama kua lenalena Kamehameha I a no Maui nohoi o Koolau ke kaeaea o na pali o Kalalau e noho maila.

            Aano owai la o oukou ke a@ ana e @ehi aku i ka lepo lono pili o Maalaea? A Poalima makou ike ia oukou.

 

OILI PULELO KA LEO O KA LAHUI

            I na la i aui aku nei ua hoolilo mai ka Hawaii Holomua ia makou @ hoopaio nona a hailiku mai hoi i na olelo pono ole aka ua ao aku makou iaia e aka hele oia makana olelo ana o hiki mai ana nei kona hopena he mea oiaio ua ko ka wanana o Ka Leo oiai ua mauli awa kahiko ka Holomua p@ka la a nalo akula oia.

            A ano i keia wa ua hiki@mai ka wa no ku nupepa Hawaii Holomua puke pule e haulihia ai a pau hoi kou olino ana i ke ao malamalama no ka wa mau loa.

            E ua hoa nei o ka makakila i ka kele no ka wa loihi i@ala akula.

            I nui keaho umia ka hanu hanu ia i Hiikua a i Hiialo i kakele hou ai oe maluna o ka kakou aina kulaiwi no ka 1895 e hiki mai ana.

 

MAI MAUI MAI

            Ma ka la Kuokoa iho nei o Hawaii nei Nov 28 ua ike ia aku ka @ahuhae o ka poe aloha aina o na wai eha ewelo ana kihei a ke ae loa oia hoi na Hae-Hawaii e pulelo ana i ka makani ma kela a makeia pahu hae o ka poe aloha aina a he ku i ka hiehie ke nana aku a@a malama pu ia ma Waiehu he ahaaina palala keiki maia la oiai o ka piha ana ia o kona makahiki o ka hanu ana i na ea huihui o keia ao mauleul@.

            Ua malama pu ia h@ lealea Europa a me @@@ Hawaii nei nana aku ia la @@i ka io o ka laau Makawao kaua mea o ka niniu poahi i ka laulehua i ka ai kikoni a na@manu.

            A he nui na ahaaina i malama ia ma na wahi like ole o Maui apuni e nalala o ka hui aloha aina a wahi a na kaikamahine hoihoi la-u-i-o eleio-o Maui no ka oi e-a eo no la ia Maui.

 

HE ELUA MOAWAHINE

            Ma ka Avalataisa o keia kakahiaka Dec 6 ua ike ia kekahi manao @ua pepa ala malalo o ke poo maluna @e a penei na olelo.

            Mr Bush ma Ka Leo olelo Hawaii ua olelo ao oia he mau la ino keia eike ia aku nei maluna o kekahi kumu hana.

            O Mr Bush ua nui kona manawa hoike ai ma@@ana hana uo na kanaka Hawaii a kokoke elua makahiki ua paipai oia nona moa wahine maluna o ka uala kahiki.

            Aka aole he mea @@ke ia mawaho ae ua komo aku lakou a pau iloko @ kekahi punana hou o kekahi kai kuahine moa hou a ua lilo hou aku ana e hoomoe iho maluna ou@ mau l@@a ala ua hookaaawale ia aku lakou a hoomoe aku he mau pule maluna o na hua aela a oia ka wa @ @ na moa a kakou e kipaku aku ai i kela poe moa wahine e hoo moe iho maluna o ka punana uala kahiki a hua mai lakou i ka n@@@.

            Eia he elua moa wahine o Ka Leo a me ka Holomua hookahi no alaa a i ole o ka hua mai o Kina a hoo kahi @o punana a kokoke elua makahiki a ke mamao nei e kiko ma@ ana he mau moa keiki.

            He mau moawahine makau @le@ He mau moawahine piha i ka ma@@@l@.  He mau moaawh@@@ naapo

            O keia !ela na olelo @ua nupepa ala a ka ke olelo nei makou e hiki mai ana ka la e hoomoe ai oukou maluna o @a uala kahiki popopo a oia ka @@pena o kou waha a ana mai ia makou.

 

HOONAUE IA O MAUI

            Ma ka hora 2 o ka wanaao Poakahi, ua hoonaue ae ke olai ma Nawaieha nei, no elua manawa.  O ka manawa mua, he 2 minute, ka lua o ka manawa, he 5 minute; a ua ike ia aku o Haleakala @e opaipai ana na kuku o Waimea i ke anu.  Ea, o ua olohe nei @aha kela?  L. K. Nalima, Maui. Dec@ 3, 1894.

 

LUAKINI O KANEOHE

            Mr. Lunahooponopono aloha oe:  E wehe ia ana kekahi aha mele ma ka Luakini o Kaneohe i ka po o ka la 22 o Dec. no ka pomaikai o ka hooponopono hou ana i na @@mahema o ka luakini @ @@ l@ kahi hemahema e ae.  E m@@@ ia ana kekahi mau himeni kaulana ma ka olelo Enelani a me kekahi mau leo mele hou loa i haku ia e W. A Kiha@ ka mea nana i haku o Hukikaul@a, oia no k alakai nana e haulani aku ana i ua po le@@ ala o Halalii.  E hele nui mai i ike maka i ka nani o Aipo.  Ma ke kau@ha, W. A. Ki@@.  Kaneohe, Dec. 6, 1894.

 

He Aapu Waimaka

            Ma ka auina la Poakolu nei, Nov. 28, ma Waikiki, ua hoopale mai @a o Mr. Kapule i ka ike@a--pale ka ike –pale ka nana, a niau kololani aku la no ka aina huna o Kanehunamoku, i ke 71 a keu o kona mau makahiki.

            “He aihue ka hora o ka make, Me he powa @lai na hora o ka po.”

            He elua pule a oi kona kaa mai ana, me ka hoao pu ia o na lapaau ana ia wa, e paa mai i kona ola@ aka nae @a lilo ia mau hoao ana a pau i mea ole; ua waiho iho oia @loko o ka @@@l@@ a me ke kaumaha, he wahine kane make, he mau keikikane a he mau kaikamahine makua ole, na moopuna a me na keiki a na moopuna, no ka@u, uwe @ me ke kumakena ana aku nona ma hope nei.

            “I hoonalonalo iho e pee maloko Haina e ka waimaka haanini mawaho.”

            Ma ke a@ahi Poaha ae i malama ai ka ohana, na kiui makamaka a me na hoaloha i kona huakai hoo lewa, mai kahi noho aku no ka ilina ma Ulukou.

            “Hoi uuluu i ke one o Hanakahi I ka @aloloa ua @wahi o ka lua.”

 

E KUDALA IA ANA KA HOLMUA

            Ma ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Dekemaba 5 ua ike iho makou i kekahi manao e hoike ana e kuai kudala ia aku ana na pono o ka Holomua a eia na olelo.

            O@S. C. Alani aia iloko o kona lima na pono a pau o ke la papa pai a me na mea e ae e pili ano a oia kana@e makemake nei e waiho aku ma ke kudala a kea ana.

            O ka paa pai he waiwai ia no ka Hui hoolaha nup@pa Honomua.

            A o na waiwai a pau o loko ou@ hale ala i @@@o mahalo o ka hui hoolana nupepa Holomua oia ke kuai kudala ia aku ana ma ka la 22 o keia malama i na aole e@ku ia aka na lilo a pau mamua ae o ia la.

            A i mea hei e hoopau ia ai oia kuai k@@ala ana he mea pono i na lala a pau oua@ hui ala e noonoo koke a me ka hiki hoi e loaa he poe i @@linai ia no ka noho hope ana mai.

            O ka ekelu makahiki keia i hala o ke ku ana o ka Holomua a hookahi manawa i paa ia ai e G. J. Wala malalo no o ka molaki.

            A ua hoolilo ia aku na mea a pau me ka maikai ia mrs. Dominis ma ke ano oia ka agena a nana i hoolilo ae i ka hui pai palapala a o Kale B. Wilikina oia ke poo alakai.

            O keia pea he enemi oia i ke aup, a pela pu kona luna hooponopono o Ekemana Nore oia ka mea nana e alakai nei a ua pinepine hoi kona wa i hoopii ia ai no ka Laipila i ka inoa maikai o ke aup, aloha no oe e Hawaii Holomua e pau ana kou olino ana maluna o ka Paresido o ka maluhia.

 

KE PUOHO MAI NEI KA BULATINA

            Ma ka Bulatina Dec. 4 ua ike iho makou i kekahi manaoua pepa ala e olelo ana poe nei. 

            Heaha ka waiwai o Ka Leo mr Bush a me kana o kana e loaa mau mai ana iaia mai na eke leta mai a pau he nuhou maikai e hauoli ai ka aoao aloha alii aole nae he kumu e loaa ka pomaikai, ina aole e hiki ke komo aku ioko o ka mea i wawahi ia a liilii oia ke kumukanawai o ka Moi a me ka hilinai ana aku o Hawaii i keia la i kekahi mana kiekie loa.  Ma keia manao o keia pepa he helehelena keia i ano like me ka ka Hoku i olelo ai e ******** i na io pela i na no aoe kala i pau ai na unemana aka aole nae pela.

 

ALOHA INO KA ELEMAKULE

            I ke ahiahi o ka la 28 o Novemaba aku nei, hora 7:30, ua ku mai ka mokuahi Keauhou i Kou nei mai Waialua mai, @ nolaila mai keia elemakule a he kamaaina ola no Honolulu nei.

            I ka moku i pili ai i ka uapo, ua lawe ae la ka elemakule i kona wahi puolo a auamo ae la, a hoi aku la no kona hale.  Ua  pii pololei mai oia ma ke alanui Pap@ a hiki i ka huina o ke alanui Moiwahine, ua loaa iho la oia i ka makai; ua kahea mai ke kaiko iaia me ka leo nui: Owai kela? Owau no o Manaiki wahi a ka elemakule.

            E ku iho malaila a hiki aku au, wahi a ka makai.  I kela wa ua hookuu iho ka elemakule i kona wahi puolo ilalo no ke kali ana i kela makai.  Ua hiki mai la ua makai nei e huli ih@ ia i kahi puolo me ke kuekaa ana i o a ia nei, a o kahi umeke ai keia ua okiola ia i ka lepo.

            Ua ninau aku ka elemakule iaia, heaha kau e huli nei?  He opiuma, wahi a ka pane a ka makai.  Aole au i ike ia mea he opium@, wahi a Manaiki i pane aku ai, a @ole no hoi au he puhi opium@ o kau @@ helelei ana iho nei i ko@u wahi puolo a lilo i mea ole.  Kulikuli oe, wahi a ka makai i pane mai ai, Kahaha, o ka make wale ae no hoi koe, akahi no au a ike i keia hana; a hoi aku la oia me ka ehaeha o ka naau, @ hui aku la me kekahi makai oka ma ke alanui Moi@ a ua ninau mai ia makai, owai keia? O Manaiki, e hele ana ihea keia puolo? @ hoi ana i kauhale; mai hea mai oe? Mai Waialua mai, a ua huli mai nei ko@u wahi puolo e kela makai o oukou; ka@a@a, aohe kuleana o kona huli ana i kou puolo, a e hoi oe me ka malu@ia; huli ! ae la ka elemakule a hoi aku la.  Mai hana hou pela e kela maikai @ookano.  Laki oe i ka @amunamu o@e o ka elemakule.

 

Na Olelo Kaulana.

O ka olelo kaulana a ke aupuni o Roma oia keia:  O ka leo o ka Lahui, o ka leo no ia o ke Akua.

            O Ka Kamehameha I hoi i olelo ai ma ke kaua i Nuuanu, penei:  E o@u pokii, imua a inu i ka wai awaawa.

            Ka olelo kaulana hoi a ka poe h@ihai (lua) oia keia:  Haehae ka manu ke ale nei ka wai.

            O ka ka Moi Kauikeaouli hoi i ol@l@ ai, oia keia: O ke @ kanaka pono oia ko@u kanaka, a o ke kanaka hewa aole ia no@u.

            O ka olelo kaulana hoi a ka emepera Napoliona o Farani, oia keia@  E hoomakaukau i na lakou k@ua oiai ka wa maluhia o ka aina aohe kaua.

            A o ka Wakinetona hoi, ka Peresideua mua loa o ka Repubalika o Amerika olelo kaulana oia keia:  E hoahu i ka wahie no ka wa e hiki mai ai ke anu.  O ke kaona o keia olelo oia keia:  E malama i ke dala no ka wa e hiki mai ai ka pilikia.

            O ka ke Dute Nelekona hoi i olelo ai oia keia:  Na Enelani e rula na ale ahiu o ka moana.  Ua ko ia mau olelo.

            O ka ka Moi Kamehameha IV hoi i olelo ai, oia keia:  Aia a h@la na makahiki eha alaila lilo au i kanaka pono; aole nae i piha na makahiki eha, uamake aku la oia.

            O ka ka Moi Kamehameha V hoi i olelo ai; oia keia:  Owau ka Moi kalepa o Hawaii nei, aia au maluna o ka heluna o ma miliona; aka, i ka make ana, aole he dala i hele pu me ia.

            O ka ka Moi Kalakaua I hoi; oia keia:  O ka makia o ko@u aupuni he hooulu lahui.

            O ka olelo hoi a ka Moiwahine Liliuokalani i olelo ai, oia keia:  O ka pono oia ko@u kahua kalai aupuni.

 

UA HALA ME KE ALOA IA.

            Ma ke ahiahi Poakolu o ka pule i hala, Nov. 28, 1894, ua kipa ae la ka Anela o ka make a kaili aku la i ka @anu ola o Keakaokaiani, kekahi o ko Honolulu nei mau keiki poola, ma kona wahi noho ma ka uapo o Waikahalulu.

            I ka la mamua iho o kona make ana, aia no oia me kona kino konekonea o keola maikai, a ma kana hana no oia ma ia la, he kalaiwa kaa lawe ukana, me ka manao ole ia o kekahi la ae, oia kona pahu hope loa ma keia ao.  Aka, ua oleloia, “o ka la o ka Haku, ua like ia me ka aihue i ka po.”

            He kanaka o Keakaokalani ua kamaaina imua o ke alo o na @L@@; ma ke ano he aipuupuu no na @@ii, a he kala@wa kaa hoi no Ruta Keelikolani, a hiki i kona hooluolu ana aku.

            A no kona hoolohe a kunukunu ole i ka hoounauna a kona haku alii, ua haawi makaua aku kona haku iaia he apana aina ma ka aoa@ mauka o ke poo o ka uapo o Waikahalulu, e pili pu la me ko Mrs. Kamaka Stillman wahi, hookahi kaa lawe ukana a me hookahi @o, he makana hoi i haawi ia mai no kona hoomanawanui.

            He aloha aina oia, a he makee alii oiaio hoi.

            Mawaena o ke 50 a 60 paha ka nui o ko@a mau makahiki.

            Ua manele ia aku kona kino lepo a waih@ ma ka  ilina o Makiki Aloa no oia.

 

HAIAKINA

            Ma ka Avalataisa o keia kakahiaka i@k@ iho ai makou i kekahi itamu o hoike ana apo@o hora 5 e holo ai ka moku kaua H. B. M. S. Haiakina no ke @la moana e hiki aku ai i Ekuakemala ko Enelani kakua hoolulu ma ka moana Pakipika nei. 

            A ka i ko makou hoomaopopo ana i ke kaora o ka olelo ua ike iho makou i ka puana a ka moe a oia keia.  Ma Ka hoike a Kapena May o ka moku kaua H. B. M. S. Haiak@a ma ka la i nehinei @ hol@ aku ana oia no waho o ka moana a e @a@lele iho ana oia i keia awa i ka hora 5 o ka auina la o ka laapopo.

            A mehe mea ala aole oia e holo loa aku ana no Ek@aekemala aka iwaho ae nei no i huli hoi mai me kona kokoolua eike mau ia nei mawaho o Maui a me Molokai o keia ka makou e hoomaoe ae nei k@ oiaio hoi.

 

NA MEA HOU O KOHALA

            Eia na mea hou o Kohala nei i keia ma@ la e nee nei iwaena o na hooponopono ekalesia.  Nui ka @i likia o ka hana a ke Akua ma@@uli o na hana lapuale a na kahunapule paulele kapekepeke.  Oiai iloko o ka hookahi makahiki me umi malama ke ao mau ana mai o ko makou kahunapule, e kupaa kakou i ke aloha aina a me ka Moi Liliuokalani a hiki i ka hhhopena.  E hai@ olelo mau ana no hoi oia iloko o ka luakini o ke Akua@  @e hewa ke pa-i lima pu me ka malihini, eia nae i ka minute hope loa a ke diabolo i komo ae ai iloko o kona puuwai, o kona wa no ia i poholo ai iloko o ka lua mimilo a a-i lima pu ana me ka malihini i ka malama iho nei o Sepatemaba, a lilo aku la oia he mea kakoo i ke aupuni e ku nei i keia wa.  A nolaila, ua kaup@@na ia o S. W Kekuewa ma ka mea kaupa@@a, a ua ike ia kona m@ma ana nolaila, o ka hewa a S. W. K. i hana @i ma ko ke Akua aoao he hoopunipu@i a me ka hookamani, nolaila ke kue loa nei keia ekalesia ia S. W. K. koe wale no na ma@u like o ka hulu, elua paha wahi kauna.

            Eia ka hana nui o keia mau la, ua noho iho nei o Kalaiwaa a me Kalino e hooponopono ae i na hooponopono i ike ia o na luna a me na hoahanau kue ia S. S. K. ua pau i ke oki ia me ka hewa ole@ ina o ke kahunapule kai hewa@ i ka poie @ewa ole ka e oki mai ai.  Lapuwale ona @@puwale

            No keia mau hana a S. W. K. nolaila aohe hele o na hoahanau i ka luakini i ka la Sabati, no ka mea, o ke ao hoopunipuni mai, aole ia he mea e ola ai ka uhane o ka poe hele aku e hoolohe, ua mahele na hoahanau no lakou iho i elua anaina pule, iloko o Makapala a i waho nei o Puehuehu kekai; i keia la nae makou i lohe mai nei i kahi kaiko k@l@li o ke aupuni, oia o Kamau@u; ua papa ia mai nei ka e Kalaiwaa @@a, aohe kulean@ e hana hou ai na halawai Sabati ma kela mau hale i hai ia ae la maluna.

            Kupanaha ka ke kanaka hana, he okoa ka haku o keia hana, aia i kahi ike ole ia; ia lakou nei nae ka papa mai; nolaila@ iaia no kana, a ia makou no ka makou, e hana ana no makou i ka hana a hiki i ka lanakila ana o ke aupuni a kakou e hilinai @e@.  Kupanaha ka hana a ka poe i hooliio ia lakou no ka oihana laa a ke Akua e lawe ana i na manao hookama@W.

            Nui ka ua o keia m@@ la o Kohala nei.  Kou Oiaio,

Mrs. E. M. Kaimana

Honomak@u, Kohala, De@, 4 1894.

 

LEI HOOHENO NO LIPINE

He lei a he wehi no Lipine

Kae@ae@a o ke Kaa Hapaumi

Uumi ke aloha paa maloko

Hoolana i ka manao mai hophopo

Imua kaua e ke alo@@

A lei i ka lei o ka lanakila

Nau ia lei e lei mau aku

Akau i ke a@ malamalama

O oe e ka oi i ka@u ike

Alo mau i ka leo o ke aloha ole

Na@ i n@@i a pau na Al@

Lauakila mau oe i ke ak@@

Haina ka puana a Leialoha

E ola Lipine a mau oa

 

            Nui ko makou al@l@@ ia @@ @ Davida Nahoolewa i ka @ @@ @@@ mai ua hoopau ia oe mai k@ @@@@ mai; ua hoohiki h@@ oe, @@@ ka @ p@@pau ia mai ana @@@ pehea iho la ia e Davida pi@@@a@a@

            Ua haalele mai i keia ola i keia kakahiaka hora 10:25, o Mr. Kalua, mauka o Niupa@ipa@i, a hele kohana aku la ma ke ala hoi ho@ pule wwale. Aloha no

 

UA LOAA KA POMAIKAI.

            Mamuli o ka nui o ka poe nana i hoola@a o Kauka Akina, no kona akamai loa ma ka Lapaau ana i na Wa@ine i loaa i na ano mai like ole a ua loaa ia lakou ke ola kino maikai, a i oi loa aku hoi i ko lakou hanai ana a hanau, a eia na keiki ke ola nei me ka maikai.  Ua kono ia e keia mau hoolaha e hele aku i mua o keia loea no ka imi ana i ke ola, oiai he nui no ka huli ana i ke ola i waena o na kaukka haole a me kekai poe @@@ i ike ia he akamai a@a, aole n@@ i loaa mai ke ola a ua @@u ka manaol@n@ a noho iho l@ he luahi na ka mai no elima makahiiki a ua @@ailo ke kino me ka emi pu ana o ka ikaika o ke kino.

            Ua hele aku imua o kauka Akina a na nana mai la oia a hoike mai ia i ke kumu nui o ka pilikia oia no ka maikai ole o ke koko a ua loaa mai keia mamuli o ka hanau ana i kekahi mau keiki ua haawi mai la oia i ka laau a ua hoomaka ka inu ana a ua pii koke mai la ka maikai o kou ola kino a ua hapai pu hoi ia manawa hookahi ua mau ka pii ana kou ola kino a hiki i ka manawa au i @ke ai ua kikeia me kou mau la e noho mai ole ana mamua.  Ua hapai au a ua hanau mai @e ka maikai a eia ke ola nei ka maua k#iki me ka maikai aole hoi elike me na keiki i hanau mua ai ka make wale.

            No keia loaa ana iau o ke ola kino maikai a me ka loaa ana ia maua he keiki ka waiwai makamae loa o keia ol# ana ua manao mau @e haka kupono ka hoike ana aku imua o ke akea ma ke kono ana aku i ka poe i loaa i na haawina ehaeha a ka mai e hele koke ae imua o KAUKA AKINA, ma kona K@@na Kauka ma ke Alanui Hotele 317, @ kokoke ala ma ke @ihi o ke Alanui Kamika no ka hoike ana aku i kou mau pilikia a nana no e haawi mai i na laau e hoopau ia ai ia mau kaumaha.

            Elena Kamala H@ona

Honolulu Nov 1 1894 3 mdly.

 

HOOLAHA A KA MEA MORAKI I.

KONA MANAO E HOOKO@I

KA MORAKI A@E KUDALA IA.

            I kulike ai me na olelo o kekahi Palapala Moraki i hanaia e Charles B. Wilson, o Honolulu, Oahu, ia George P. Townsend, o Honolulu i oleloia i hanaia i ka la @ o Augate, A. D. 1894, a i hoopaa ia iloko o ke Keena o ka Luna Kakau Kope, ma ka Buke 147, aoao 478, 479 a me 480.

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia ke manao nei o George P. Townsend, Ka Mea Moraki, e hooko i ua moraki la no ka h@ki ana o na olelo o na palapala moraki la oia keia:  Ka hookaa ole ia o ke @@mup a i kona wa e hookaa ia ai.

            Ke hoolaha pu ia aku nei hoi e kuai kudala ia ana ka waiwai i hoike ia ma ua palapala moraki la, ma ke Keena Kudala o James F. Morgan, ma Honolulu i eleloia, ma ka Poaono, ka la 22 o Dekemaba, A. D. 1894, ma ka hora 12 awakea.  Penei ka hoakaka ana o ka waiwai maloko o ua palapala moraki la.  O kela wahi apana aina hoi @ waiho la ma Kulaokahua, ma Honolulu i oleloia ae la, i ana ia kona mau palena, penei:  E hoomaka ana ma ke kioi mauka o Alanui Young a me Piikoi, a e holo ana ma ka moe ana hikina ma Alanui Young 219.8 kapuai, mailaila aku ma ka moe ana aka@ 150 ka@@ai, m@@@ila aku ma ka moe ana komohana a ke Alanui Piikoi 210.9 kapuai, mailaila aku ma ka @@@ ana Hema ma Alanui Piikoi 150.3 kauai a kahi i hoomaka mai ai, nona hoi ka iliaina o 731-1000 o ka eka.

            GEORGE P. TOWNSEND.

            M@@ Moraki,           

            No na mea hou aku i kkoe e pi@@ ana i keia, e ninau ia W. A. Kinne@, L@io o ka Mea Morai, Helu 318, Alanui @apu, Honolulu.

            Nov22@ @@@@@.

 

OLELO HOOLAHA

            K@ ike au@nei na mea a pau ke @@@a mai i keia olelo hoolaha, k@ p@@a ia aku nei na @@ @o@olona, @a @@@ @ipi, H@@@, M@@@, a pela aku @@@ e @oo@@@ wale ia maluna o ko makou mau aina e waiho @A mai Puumahoe, K@@@, K@@@@@, Apana o Ho@@@@l@, Mokupuni o Maui.  Aole @@ @@@ @ h@l@ wale kekahi mea maluna o ua @@@ aina la ke ole e @@ ia e ko makou @@@@ K@@@ Holoholona.

            Ma ke Kauoha.

            JEREMIAH BURNS

H@@uaula, Nov. 22, 1894,

nov30@ @m.