Ka Oiaio, Volume VI, Number 49, 7 December 1894 — Page 4

Page PDF (1.02 MB)

This text was transcribed by:  Joann Kop
This work is dedicated to:  To all who contribute to this project

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

NUPENA KA OIAIO.

J.E. BUSH, lunahooponopono.

J.K. Penikalaka, Puuku.

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

POALIMA, DEKEMABA 7 1894.

 

HE MOOLELO KAAO HAWAII

-NO-

LAUKAIEIE.

 

Ke Kino Kamahao Iloko

O KA

Punohu Ua-koko.

 

Ke Kahulileol’a o ke Kuluaumoe e na Pali

 

Wapio Hawaii.

 

@@@@@@@ Mose Manu no “KALEO

 

 

Ka huakai hele makaikai a Laukaieie me kana Aliikane – Lilo o Makapikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana  Ike ia na lua hohonu maloko o ke kai a me ka aina nei – Hele @ me na ohana ponoi – Hoonoho a o Laukieleula i Ihikalani – Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni – Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.

           

            Nolaila, o ka hiamoe ka kau i  manao a pehea iho la la hoi kaua e pono ai, mahope aku ka hiamoe.

            A@, wahi a Makanikeoe.

            Nolaila, ua lele ae la ka moa kane a kau iluna o ka haka lewa o Nualolo, a hoomaka ae la kona mau eheu e upaipai, a kopekope iho ia ka manea o kona mau manamana wawae.

            Ma keia hana a Makanikeoe, ua pau kona noonoo ano kanaka.

            Ua luhe wale iho ia no ka pua mauu i ke kehau o ke kakahiaka nui.

            Ua hala aku la ka Puulena aia@

 

Hilo

 

Ua imi aku la ia Papalauahi: a ke hana apiki wale ia iho la no na ui hohea nei o Ha@a, e ke aiwaiwa o Waipio.

            Aia kela ke hele ala i kai o Hamoa, a ua alakei aku la keia, aia iluna o ka puu o Kaiwiopele kahi i ku ai.

            A ke huli pono ala kona alo a me kona nana ana ia Hawaii me na hoomanao ana no kona aina hanau.

            Ma keia wahi o ka kakou nanea, e waiho i ka olelo ana no Makanikeoe, a e huli a e nana i keia ui nohea o Hana, e moe malie aia i ka wai e ko Haku.

            I ua ui nei e moe a make ala i ka lealea, a Makanikeoe i hana iho la me ke kino aka me he moeuba ne ala.

            Ua puoho ae ia oia me ke kaakaa ana ae o kona mau maka.

            Aole neu kona hoa moe ma kona nono, ua heo aku la ke keiki makani puahiehio.

            A oia kana i huli ae ai me ka manao la hoi eia no ke moe pu nei laua.

            A no ia mea.  ua puana ae la kona leo me keia mau hua mele i pili pone no iaia me ke kuhihewa nui.

            A oia iho keia mau ialani mele malalo, ho nei:

 

Ko ke ano i ka ua Apuakea o Hana

Ua hana epa ia iho nei au e ke aka lau makani

Ua haina ia e ka makaui Aimaunu

E ka makani Koholalele o kuu aina

Aia aku ia me Kahalaomapuana

Iluna o Kauiki i Hawaiikuauli

He @@ leo ole kau e ka ipo

IO kuu kino nae kai aha i ke aloh a launa ai kaua nalo o Puhele

hele ka na me ka makani

Waiho ia’u i luahi na ko aloha

O ke aloha ka ia o ke ku ae no heieana

Ke hele ala o’o i ke alaloa

E manao ia’u i hale kipa

Nou e kuu aloha la –e.

 

            Ma keia leo mele oli a ua ui kino wailua nei, ua hoopuiwa loa ia kona mau makua a me ka ohana no keia leo oli maloko o ka hale me ka pinoihoi nui.

            Oiai, ua lohe pono ia ka leo ponoi o ka laua kaikamahine i make.

            A ua nune ae la lakou ia wa me ka hoopaapaa ana mawaena iho o lakou.

            A ma ia ano, ua hele aku la ka makuahine ponoi o ua ui nohea nei e ike pono.

            A iaia i ike maka aku ai i ke kino maoli o ka laua kaikamahine me kona mau helehelena a pau..

            Ua nui ae la kona leo kahea:

            Auhea oukou, ua ola hou mai nei ko kaikamahine.

            Oia no ka keia e oli ae nei ma kahi moe no ona.

            A ma keia leo kahea ua hauoli loa na mea a pau.

            Mahope iho o na manao pioo ana ua ninau pono kona mau makua i ke kumu o kona oia hou ana mai mai ka make mai.

            Ua i ai mai kela mai ka mua a hiki i ka hope, elike no me na mea i ike mua ia ae nei.

            Ua minamina nui kona mau naakua a me ka ohana i ko lakou ike maka oie ana i ka mea nana oia i hoola hou.

            A oia paha kau e ninau i hala e ka mea heluhelu i ka inoa oua kaikamahine la o ka aina ualanihaahaa o Hana ke ae aku nei ka mea kakau o Kalikolehua kaino o ua ui nohea aia oia uka ka mea nona kaih hoolaua mai o kaulanakila a nono paha keia mau wahi lalani mele hou o keia wa.

            Auhea wale oe Kalikolehua,

            Kaiini pau ole a ka makemake

            Kuau keia wa hoolailai

            I ike i ka holo a ke ala hao

            I ke aia kau aw i ka nihinihi

I ka lawe haaheo a ka mikini

Paulehia au ma ia hana

 

O na kaikamahine oi kelakela keia o Hana ma na moolelo kahiko o keia mau pau moku, o kaulihau    ko Puuiki a me waiohonu ka mea hoi no na lehua o hookama me na nee puewai elua a me ka lipoa a ala o Alakuu a oua Kalikolehua nei hoi ko Makaalae a o Kauailehua aku hoi ko ka wai aniani o Mokae he pani wai oia @@ kaukalau amau a o Hinaikamalama hoi ko Hamoa ka mea nona kanalu o Puhele a me kawai o Kumaka he poe hoouioni manao keia i na poe malihini ke hiki ma ko lakou wahi ponoi a ai aku no kabi poe ui nohea o keia aina o Hana mamuaku o kahi a Makanikeoe e hele aku ia nolaila e waiho kaua e ka mea heluhelu ia lakou a e nana hou aku kaua i ke keiki Hiena o Waipio

Ia Maknikeoe e noho ala iluna o ka puu o Kaiwiapele kahi heia o Lonomuku kelp wahine i lele ai a noho iloko o ka mahine no ka aikena i ka hanaino pinepine o kana keiki aia hoi ua huli ihola ko  Makanikeoe nana ana i ka loko o Haneoo a huli hou aela kona mau maka mauka ae oia wahi ua lohe akula oia i ka owe a kawai ai nae aohe he wal o kekahi mau wahi kahawai lhilii e waiho ana.

Nolaila ua hele aku oia a hiki ma ka ioko o Haneoo aua ku ihola oia malaila a ike aku la i i ke kauwahi laupapa me ke kauwahi loa e hamama mai ana.

            Nolaila ua komo koke akula keia me ka awiwi nui a loa iaia he wai e kaho mai ana ma keia lua ua he@e a piha pone i kawai aua luu aku oia me he mau koloa ala a hiki ma ke kumu o kawai i kahe mai ai aia mauka o kanakaloa makahi kokoke i ke alanui aupuni e hele mau ia nei ua like no ka loihi o keia wahi me akahi maile mai ma@ ae Honeoo a hiki ma keia wale ao@ kamaaina @@a ia aina like i kahi o ke kumu o kewai e puka la i kai o Haneoo a me kawai o kumaka ma Hamoa a hiki i keia wa o ke kamaeu wale no o Hawaii ka mea nanaua e huli nei na lua pohihi ma ka aina a mo ka moana.

Ma hope iho oia wa ua eleu aku la keia no luna o ke kauwahi mokupuni uuku e ku koke mai ana makai pono o Haneoo a me Aleamai makahi kokoke i ke kuaau aia keku nei ia wahi mokupohaku uuku iloko o ke kai e Alau kona inoa.

            Maluna o keia wahi moku o Alau o makanikeoe noho ala ua oleloia ma kekahi moolelo Pele oia ka makai e pili ana i ke kai a hoo@ee ia ku iloko o ke kai a oia ke ku oia moku pohaku a hiki i keia la a no keia wahi moku pohaku hoi keia mau wahi kanaenae.

E nili mai ana kana ma ke kihi o Alau e.

Hoananawai o Kualihiao.

E waiho kana e ka mea heluelu i keia mau wahi hoakaaka pokole a ka mea e kakau nei.

            I ua keiki kamaeu nui wale nei e noho ana maluna o Alau ua hulihola kona mau maka a ike ihola i i ke kauwahi waa me ke kanaka e lawaia ana mauka mai ua kahea malla o Makanikeoe ina wahi kanaka lawaia nei e holo aku ma keia wahi moku ana e noho nei nolaila ua hoe io aku no keia kanaka a hiki malalo pono e alau na lana i hola konu wa mala@@@ia nae ua ike pono akula oia i na helehelena kanaka ui o keia keiki opiopio ana @ike ole ai mamoa iaia e haka pono ana o na maka ona wahi kanaka lauaia nei me na manao ano pahaohao iloko ona ana e noonoo ana aia hoi ua ninau maila o makanikeoe ina wahi kanaka nei e lana aku ana ma kaili kai malalo pono ona wahi moku nei o Alau.

            Heaha kau lawaia?”

            Wahi a ka pane a ke kanaka lawaia.

            He lawaia kaili.

            Pane hou aku o Makanikeoe ehia ka loa o koa waa?

            Pane hou aku la ke kanaka,

            “Ekolu anana me ka po – o.”

            Olelo eou aku o Makanikeoe.

            He ae no anei oe ke kau wau me oe maluna o kou waa e lawaia pu ai.

            Pane hou aku ke kanaka lawaia me ka pihoihoi nui, no ka piha loa i ka makemake i ke kanaka ui a maikai o Makanikeoe.

            Heaha hoi ka mea e nele ai kou leo e ke keiki kanaka ni nui wale ka mea hoi au iike ole ai me na keiki kane a me na kaikamahine ui o Hana nei e hoohalike ae ai au, he oi wale no oe au e ike nei no kukulu mai paha oe o Tahiti ai ole no Kuaihealani mai, nolaila, eia hoi paha ka waa la no ka mea he hua olelo hoi kau ma kuu alopo noi nei, a ia oe aku ka waa o ka ua a nahaha aole he mea na’u e huhu ai he waa wale no ka hoi ia.

            Iloa no a pau keia olelo a ka mea waa, o ka lele mai la no ia e Makanikeoe mai iuna mai o Alau me ka palanehe me he mana ala a kau ana iluna o ka waa ma ke kua Iako mua me ka ieo auwe puiwa ka mea waa i pane ae ai:

            Kohu ano manu maoli oe i ka mama i lele mai nei mai lona mai o ke la wahi kiekie loa Lo’u iki iho la ka aka aua kamaeo nei.

 

            Ma ke kakahiaka nui Poakolu nei i ka palulu mai ai ka mokoahi Kinau me kona oneki i hele a piha u i na huapala makaonaono, mai Kauakanilehua mai o Hilo.

            I au i kilohi iho ai i ka nani o ke kihapai Pua o Eienale, ua ike aku ia au i kekahi Pua Rose Hawaii e opuu mai ana i ke ehuehu o ke kakahiaka me kona ala wainuhea ma ke ka’e o ka lihiwai o Tu@@@rin.

 

Kupaa Mau e ka Kahui Hawaii no ke Aupuni Moi.

 

 

            He aneane e pina na makahiki elua o ke aupuni Kuikawa o Hawaii nei; oiai mamuli o kela aha senate ai dala pilao aihue o na hana kipe.  Ua hoonanea ia a painuu mau ia ka lahui me na olelo: “E hoihoi hou ia ana ka Moiwahine ma kona kolana aupuni Moi o Hawaii.”  A ua puia ke a@ holookoa no ka hoihoi alii Moiwahine o Hawaii nei; a hiki mai i keia manawa, aole loa ne hoailona a mau hoike maopopo loa no ka ninau lahui o Hawaii nei, @oe wale no na manaolana no Widemana, ka meo naua ka (lewalewa mai.)

            Ua ike maopopo loa ka lahui, he mau hana apuka ino loa ka ke aupuni o Amerika i hana ai no Hawaii nei; oiai, o ke aupuni Amerika no ke kahea o keia hookahuli aupuni Mei a me ka hana aihue aina ino loa.

            E nana i na hana a kuhina J.G. Balaine a me Peresidena Harison a o 1892.  A na haawi ia na kauoba paa ia Stivini e makaala loa i na hapa o ke aupuni Moi o Hawaii.  A wahi a ua Srivini ala ia Peresidena Harisona.  He wa kupono keia e ohi ai i na hua pea o Hawaii nei. oiai ua pala memele na hua.  A pela io @@; oiai ua ike kakau ma Ianuari 17 1893. i na hana a ua kuhina Stivini ala.

            Nolaila imua o ka Iahui Hawaii ponoi. ua loaa ia kakou ka nohona inea, luuluu, hune, kaumaha, hookaeia, ohumuia, a he mau ohana hipa nawaliwali i manao ia no ka make.  Koe wale no ko ke Akua nui lokomaikai wale mai; nolaila e waiho aku ana au he mau olelo hoolana i na manao kaumaha o ka lahui, penei:

1.        Ua hoopui ia kakou e ka lahui me na enemi pilikino, mamua a mahope mai a ma na aoao hoi. Aka, ua hamama o luna, aole he enemi e lanakila ana maluna o ke Akua Kahikolu Hemolele; ua paa kakou i kona aloha a me kona lokomaikai nui.  E like me ko Aigupita hoopuni ana i na mamo o ka Isaraela ma ke Kai Ula i ke au ia Mose ke alakai; o Parao a me kona pualikaua nui kai pio a make maoli no; pela no Iehova e hana mai ai no na enemi o ka lahui Hawaii nei, a pau loa ae keia ao.

2.       Ua ho@lako ia na enemi o ka lahui me na mea kana, a ua kakoo ia me ka hanohano a me ke dala, a ke kaena nei no ko lakou ikaika.  E noi nui aku hoi kakou i ka ubane o ke Akua Mana Loa; e noho lako mai kakou me ka mana no luna mai.  E palupalu wale ana no na mea kaua a e make wale ana hoi ka poe ikaika e na enemi o Hawaii, e loaa no auanei ka hopena o Saula a me lonatane maluna o ka puu o Girepoa; a me ka uku o na hana hewa a Seneteripa ke alii o Ausuria; ua hoopaa ia na maka o iakou i ole ai e ike i ko lakou komo ana iloko o ke eke a ka puali kaoa a ka Isaraela.  Pela no hoi o lehova e hana mai ai i ua enemi e Hawaii, a koe ole iho kekahi p.g. e ola ana a hili i ke kanaka hope loa e iakou e mimi ana ma na pa pohaku o Honolulu nei.  O ka pono ke hooko ia a haul@ mai na lani.

3.       He hana hanohano a ne hana hiki wale no i ka lahui Hawaii oia hoi ka hapa nui, ke ku like ae me ia lokahi o na manao, e hana i palapala Memo@ola, a haawi aku ia lakou iho malalo o ka mana o kekani aupuni nui a ikaika hoi, ma ke ano he mau makaainana kupa lakoua malaio o @@ Haw Hoomalu kakai o ua aupuni ala. oiai e ku kapekepeke ana ke kulana aupuni Repubalika e Hawaii nei a oiai hoi aole no i ike paua ia keia mana aupuni Repubalika nolaila na loaa i ka lahui he wa kupono e hapai keke ai i keia manao a hoolaha, oiai e ku kaawale ana ka lahui, a he manawa hoi keia e hiki loa ai i na kanaka pakahi ke koho i ke aupuni ana i makemake a; a i nu e kaa ana ka hapanui o ka iahui malalo o ka mana o kekahi aupuni mana nui a ikaika hoi, e iilo ana iaia ka hoomalu aupuni ana; he oi loa aku ia o ka pono a me ka pololei a me ka oiaio.  Aole loa e eha aua na ili, aole noi e lohe ia na leo kanikau e puni ka aina; na Iohava no e alakai i na manao maikai o keia lahui Hewaii.  oia ko kakou Puuhonua a me ko kakou Palekaua mau loa.

4.       Ina e nele ana ka hoopii a ka Moiwahine a me ka lahui. alaila he mea kupono loa e napai koke ia na halawai akea ana o ka lahui, a waiho aku na alakai lahui i keia kumuhana ano nui imua o ka lahui:  No ka hoohui ana aku i ka hapanui o ka lahui Hawaii me kekahi mana aupuni kuwaho; e like me ka makemake o ka hapa nui, i kulike ai me na olelo o kela olelo hooholo a kela aha senate pukalua apono ai.

 

E ka lahui aloha

Mai Hawaii a Kauai

O ka hapanui ka oi

O ka mana oi kelakela

E ala a lokahi like

E hana me ka oiaio

Na pule i ka puuwai

Panapana like iluna

Hoohahi Akua man

Ke Keiki me ka Uhane

Nana e kiai mai

Ia Hawaii Imiloa

E ola niau Hawaii

A kau i ka pua aneane.

 

KIPU IAIA IHO

 

            O Simona von Topaz ua hoike ia aku ka lohi i ke keena o ka Ilamuku Hikikoki ua kipu iho nei oia iaia iho ma keia auina la ikoko no o kona rumi ma kekahi hale malalo aku o kauapo o Kamika.

            Ua hele aku o kapena Waipa a me kekahi mau makai i kahi o ka mea poino ua loaa io aku no oia e waiho mai ana no iloko o kona rumi a ua ike pu ia aia ma kona poo kahi i ku i ka poka a e waiho pu ana nohoi he pu panapana.

            I kela wa ua hoouna koke aku o kapena Waipa iaia no ka Hale mai Moiwahine, aole he manai lana no kona palekana ana mai.

            O ka helu o ka poka o kana pu panapana i lawe ai i kona ola ponoi iho no he 32.

            Aia keia rumi mawaena o kekahi mau rumi e noho ia ana e kekahi mau wahine Hawaii elua a na laua i hoike koke aku i ka lohe i ke keena Ilamuku.

            O Simona von Topaz he kalaiwa kaa lealea kana hana a mailoko mai oia o ka puali koa P G.

            Oia kekahi o na makai kau lio a ke aupuni i koho aku ai a he mau dala loaa wale hoi iaia mai ka Halewai mai, o ke kumu o keia make aole i hoike ia a mehe mea ala ua make oia malalo o kekahi kumu ano nui a makou ihohe ai aole no kekahi mea ano ole e lilo ai ke ola e like aela mekela.

 

HE POINO ULIA

 

            I ke kakahiaka Poaono nei hora 11;45 ua loaa ihola ka poino i kekahi sela o ka moku kuna Transit Kaheleana mamuli o ka hihia ana e kona wawae ke kaula o ke huki ukana me ka iko olo o ka wiliki.

            I ka loaa ana o keia poino, ua hoike ia aku ka lohe i ka moku kaua Haiakina aua hoo una koke ia mai kona kauka a nana i hooponopono kahi i poino.

            Aua ike ia aia malalo iki iho o ke poi o ke kuli o ka wawae hema ua haihi pu ia ka alualu a nana i huinuhuinu apaa me ke kau pu ia i ka laau a hoihoi loa ia aku oia no ka hale mai Moiwahine aua hoike ae ke kapena oua moku ala me heala he mau pule wale no a pau kona pilikia.

 

E HOOUNA IA ANA NA KOA.

 

            Ma ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Dec, 3 e olelo ana penei.

            Aole he poe koa i hoouna ia i Maui iloko o eha pule i hala ae nei ma ko ke aupuni aoao me ka uku pu aku o ke aupuni ia lakou.

            Mai ka hoi ana mai o Claudina a hiki i kona holo ana aku aole loa he koa i hoouna ia.

            A no i keia manawa mamuli o keia mau lono e hoouna io ia aku ana he mau koa no Maui ma keia huakai a ka mokuahi Claudina.

            Ma keia hoole ana o keia nupepa eike ia ai kona ano alelo lua oiai nana ponoi no i olelo mai o ka poe a kapena Anaru i lawe aku nei no Maui he poe Lady Bugs i mea ai Eleao e nana ma ka Avalataisa o Nov. 27 ma ke kolamu o na itamu a e ike ia no ma ka itamu hope loa a oia ka makou e olelo nei he makehewa ka hoole ana.

            A ano hoi ua puka a maka maoli mai nei no ua alelo lua nei a i mai nei e hoouna io ana no ka i poe koa ma keia huakai aku a Claudina.

            I na e hoouna io ana alaila aole enele ke ko o ka makou i olelo ai e pau ana keia pani omole i ka amu ia e ka Kamaomao aloha ino ka hoi uhane mai.

 

PUEHU KA HULU LA.

 

            Ma ka Poaha iho nei ua pu ehu aku he ekolu paahao haole mai loko aku a ka pa o Kalakaua Hale kahi e hoopaa ia ai ka poe hana hewa.

            O ka mahuka ana o keia poe a naloale a hiki i keia la malalo noia o ka hemahema o ka oihana makai aole he kiai pono a ua hoolaha ae nae ka Ilamuku he $10 ka makana no ka mea hookahi ke loaa.

            E-a he nui hoi na kiu he aha ka mea e loaa ole nei o keia poe haole.

 

ONAONA PUA LALANA.

 

Aia ia Aala Pualalana,            

E popehe kau mai ma kahikina

Kahikina ana mai a ko aloha

Hoopulu ana i kou lihilihi

Ahe makamaka hoi no’u lealoha

I hoa noho no ka hale malihini

Ia oe iho nei e kuu aloha

Kaulana i ka waha o ka lehulehu

O oe ao wau kai ike iho

Ka nohona o ka uka ao manamana

Hao mai e ka ua me ka makani

Puluelo maua me kuu aloha

Aloha ko leo i ka pane mai

Ua anu paha oe pua Vabine

Ua anu hoi au mahope ou

Mahope o ka mea i kaulana ai

O oe ae wau kai ike iho

Ahe nane huna ia na kaua

   Haina ia mai ana ka puau

   Pili ia i ka uka ao Manamana

Hakuia e Abigaila Akai.

Honolulu Dec. 3, 1894

 

Mai Ka Panaluau Mai O Molekai.

 

Eia malalo iho ka hoike o na leta i loaa mai ia makou mai Molokai mai e pili apa ia ka hana a ka Lunakanawai Kukamana, a me kana olelo kuahaua lalau i hui pu me ka hupe.

Papa D. Kalau.  Eia na mea hou o ka Panalaau nei, a oia ka’u e hoike aku nei ia oe.

Ua hiki mai o Kukamana, lunakanawai o ke aupuni repuubalika i Kalaupapa nei no ka hookolokolo ana i na hihia, a ua ike ia ke kupanaha o keia lunakanawai, oiai ua hana oia e like me kona makemake ponoi iho no; oia hoi keia:

Ua papa ia na alanui aupuni a me na ala liilii aole e komo mai na kokua ma ka pali, he aina Papa Ola wale no a pau, oia ke kuahaua a Kukamana lunakanawai; ua like makou me na puaa i hoopaa ia iloko o ka pa.

Ua hoopai ia kekahi poe kokua eha a me eono mai lepera, ua hoopai ia lakou e like me ka makemake o ka I’apa Ola.  Olelo mai o Kanewahi e hoopai aku, ua hooko no ka lunakanawai; o keia mau hana e hana ia nei he mau hana keia e hoo - ******** ai, ma keia mau la aku a pela aku.

Kou Oiaio. N.L.

Pauahi, Nov. 29, 1894

 

Ia D. Kalau, Aloha oe:  Eia mai na wahi mea hou e ppili ana ia makou; he 60 la pau makou i kipaku ia, mai na kamaaina a na kakua e noho nei malalo o lakou; e hoomaka ana mai ka la 17 mai o Novemaba.

Ke ku nei makou a hoole aku ma ko makou aoao, a hiki i ko lakou lawe wale ana i ka aina.  A ke hookolokolo nei o Kukamana i na hihia, a eia na inoa o ka poe hoopii a me ka poe i hoopii ia,

L Hoopii vs S W Kawelo, koi poho $30, hookuu ia ka mea i hoopii ia.

            Repubalika va Nakai, Koliko, Kane a me Kaeha, no ka hewa aihue i ka meli; a he nui aku na hihia.

            A ke koi nei oia ia’u e hoohiki alaila lilo au i makai nui, aohe o’u ae iki, a pela ne hoi o Manase, he koi mau ia’u e hoohiki, paa no nae au i ka ole.

            Ua kapu ae nei na alanui aole e hele na kokua, aka, ke koi nei nae i na kokua e hoohiki aku; aohe ae o na kokua i keia apu koheoheo; a ua hookapu pu ia na kamaaina aole e hele ma kahi o ka Papa Ola; oia ka Kukamana olelo.

Kuaana no, S.W.K.

Kaukaiwa hale.  Nov. 28, 1894.

 

KA POMAIKAI NUI

 

            He ekolu makahiki o ko maua noho ana, aole i loaa ia maua he hua ohaha mai ko maua puhaka aku; a ae ia nele, ua ko@@ia ko maua noonoo e hoao i ka @@@@ hooha@@@ Keiki a Kauka Apana e hool@@a nei; a i hooiaia mai e kekahi poe i ai mua i keia laau: ma@@@@ o ke la @ou hanai ana a hanau @@@ @@@ ka maikai.  Ma ka ai io ana i keia laau hoohapai keiki ua hooko io ia ke maua makemake: mau@@@  @ @ @   pai ana a hiki i ka hana @ ana o ka maua keiki me ke ola ma kai i keia mauawa.

            No ka loaa ana e keia pamaikai nui ia maua, ke hoike aku nei imua o ke akea ma ka hooia ana aka ka Waiwai io o keia laau hoohapai keiki a Kauka Apana; a ke kono aku nei i ka poe apau i hooneleia me keia haawina makamae e hele ae ia Kauka Apana; ne ka ai ana i kana laau hoohapai keiki kaulana a e hookoia na ko oukou man iini i na manawa apau.

Mrs. Malaka Kaopua

Alanui Rikeke, Honolulu

Oct. 15, Sard.