Ka Oiaio, Volume VII, Number 7, 19 April 1895 — HE LONO ANO NUI. He Hoike na kekahi o na Makai Kiu. Kakau ia maluna o Ka Oneki o ka Mokumahu Kinau. [ARTICLE]

HE LONO ANO NUI.

He Hoike na kekahi o na Makai Kiu.

Kakau ia maluna o Ka Oneki o ka Mokumahu Kinau.

! ■■ ' _' j (Hoommii;i). j Ua lulu lima aloha hou i'ho la au j tpe 'na r>oe nei, a.puka aku la 110 | w.iho o kft Kakela o Kmkeola. a ka- | moe aku Ia i ko'u alaheie 110 knhi o j ko'u kamaaina, ka poe hoi e kali | mtn ana iii'u uie ka hoopianawanui | o:ai aa ma ko'u huakai auwana, no I ka pono o ko 1 u msu hoaloha, e ake ' ana e lohe vono i ka nioolelō pihā o j keia j>rte opio. Ua ohaolia mai la ko lakon mau j eo pak:ih : , nie ka ninau pu n>ai. j ihea. oe o ka IieJe ana a o ka x)0 n« j keia o ka la. I Ua pane aku la roeka hoihoi nui iiloko aku uei an.o ka halet>aahao, "a I ua ike hoi a lohe i kahi o na inu j aloha iiina e lawe ia aku ana e heo- | hana. a ke manao nei au apopo e ; j haalele iho ana au i ka t jaiumalu o j ko oukou hale nei e ukali aku ana ; au i ka lakou huakai ma ka aina. a I niki i ko'u ana ma ka moku j.ma Laupahoehoe. ke ole he mau i kuia e keakea tnai ana ina ko'u ala. j hele. - j Akahi no a maopopo i ka poe o ! ka hale, e lawe iā ana ka ūa poe ! aloha ama nei 110 Hiio Paliku, ua | paīna iho la i bo makou aina ahiaI hi, a ua īke iho la hoi i ka Oiuaka, ; ka i-a-kaulana o Hiio, a he ono io [ no hoi ma ka'u hoao arta aku, a he ; nui :>.o hoi i\a 0110 e ae o hekau an* .• ! iluna o ka papaina, e like mejke ano , mau o na ohaoh« a leko(inūkui iie paienu o'e ko lakou i«ai nawalea ia\i, keīa wahi m&lihini o Oahu. I ka wehe ana īwai o be alaula o i ke kakahiaka Poakolu,. āia hoi nu alanui ka'iī 6 Jjele mai ai o ua poe i keiki kaeaea nei, ua hele a lehau i : na kanaka o na ano a pau. a e hairai»!U ana hoi lakou ma kela a ine keia aoao o ke alamu me na manp.o ohohia o k<> alohn oiaio no keia l'a liuliu mai la ko'u mau kama- : aina i mau lio m» maua me kuu ka- ; maaina e helo pu ai mo ka liuakai aimoku o ua pio uloha aina, e liuliu ia mai la tu» ka haU ia no 110 ka kale hookolokolo o Hilo, no ke kii ana i kv> lakou mau wahi »>uolo lole i hoo komo ia iloko o ua pahu e I;ko i»e kekauohaaka Hamuku T!itclusoet Ke loiie aku la au i ka hauwalaau ae o ua alauui oiai, «a aloha ai- j na r alakai ia ae ana no ka hale [ liookolokoho uo k* wae aua ae i Koj

llako<i m:>.u Wiihi (iiio)o o ko maleoe j ( wa ia e hol<vk<vk« a«R tne -Kn j luiiiUo'.i nj;tu piuiii ti, tio ke kn!ri;mj j wahl kopaanA.' # ; | A no ka nui Joa o na | i ieo o hs iehuiehw imlniin, mt" awiwii j iho 'a au e iuu i ko'u wa-hi Imlii ko-1 j po iio ko'u akenui e 'oiie, a ī »le ej l ikomakaaku no i na liana hope loa' | ii na kiai o ke aupunwnnhma o-ko- ! ia poe. . , i I koVf hoea -aim 'alni' na liiki inna f.iho.'l» ka lkiuuku Xni j> ko Aupmii Hawaii,. i uk-ili ia nmi e ka Ma ai Isiii o ka Mokupnni, o Hawaii a uie ka pohai o ua Lnna AnpniMma kahi i hookaawalo ia-uo ko lakon kulana. Aolo no i. liuliu ko kali aua o ka' lohulehu, a poha koke niai la ka -leio • : o kaUainuku, e ao ana i n:i liuiu na- i na « hoohuua i keia poe, aolu e liou- ' I kikina, aole hoi e liana i kekahL lia-' j na i kekahi mau hana ino e ulu ai ka | | TJa haalele iho la au i kauhiile lea- i i maaina, a lii'le poiolei nkn la a.u 110 j liale hookolokolo ka)iī h(;i e knli | j ia e ka lehuleh", e lohe poiio i na ! lmaolelo ka waha niai o )ui lhi-! 'muku, a heaha la kana mau ao ! | e haawi aku aua i keia poe. J ! I ko'u hoea ana aku, ua hiki mua i i iho la ka Ilamuku, i nkali i;* o ka j ] hau«aele mawaena o nn haku a nio j i nn pio. | i E iiana oluolu aku ia lakou, oia t ! auanei ka mea nana e liooman i ka j ! uoho kilee ole ana, o malaina ponoj t loa ia hoi keia ])oe ma iia a uo.« pau, j i ka ai, kahi o moe ai, a me ua moa e oluolu ai r > ke iakou inau mauao. Mui hoao kekalii luua e hann ino wale aku, aole hoi e iniihala wale 0 malama pono loa- o lioea mai auanei ka pilikia. Pela hoi me na paahao nei, aole lakou e hono e lioohauuaeh;, a hana palia i kekahi mau hana e poino ai ke aupuni o ka lohe ko onkou a ]nalāme pono. Ina ua hewa ka haua a na luna, o • hoopii koke aku oukou i ka Makai Nui, i 'hiki iaia ke kaana pono i:i ko oukou inau pilikia malalo o lea hana hewa a na luna. Aloha oukou. I ka pau ana o na olelo ao a ka Ila [ muku, ua lawe hpu ia aku la ua poe j pio alohaaina uei uo ka lialepaaliao i e like mo ke kau,oha a ka Uamuku. lii lakou la hoi e hoihoi ia la no ka halepaahao, aia, hoi au lee hoi hou la no kauhale, uo ke kamau aiia iho i ka houpo lewalewa, uo ka mea, aole | i niaopopo ia'u ka loihi ō keia alahole a'u o ukali uei irialioj)e o kuu mau j hoakanaka e lawe hele ia nei malalo o ka mana a ke aupuni. Ua awiwi iho iu an i ka ai aua, me ka nana ole ae i ka lehulehu o na mea ai e muu mokaki aua iluna o ka papaina aia ko'u pono o ke ku aku i kula (moana). I loa īio a pau ka'u ai ana, ua liuliu kolie ae la au i ko'u wahi paiki j paa lima a hooko ilio la iloko o keka- ■ eke ili, a kau aku la iluna o ko'ulio, I a pela no hoi ko'u kaiuaaina, a kau : ae la maua maluna o ua lio, me ko'u • haawi aiia aku i ke aloha hope loa i, na kainaaina o kauhak. i I loa uo ia maua a hiki aku i ke ; alanui Paahuo, e oki ana i ke alanui | Haili aluuui \loi, a lvookvii hou aku hv au mo ke alanui Waianuenue hookui mo kealauui "Wailuleu, aia hoi lohe aku la maua ;i ua leo hauwawa o ka lehulehu nmhppe o ko īnaua kua, a ku iho la nuuia j mo ko kali ana aku o ka hooa mai 0 Ua poo opio aloha aina noi. a k<? aln;tlaw a luau woi hoi ko niaua mau maka inaho[>o o ko īuaua kua. ] A no ko maun;tjko o ikeinak;! i koūi iuhu hawanawana o walaau mai uoi, ua ku iho la mana a hooloho nio k i>v hakiU» pu aua aku, no ko ahaia koia mau 100 walaan ' J A oini no hoi n aua o ku ail) uva ka ao;u> mahma o ko alanui, hul hoi na a ;uo na wiihine o ahiapu loloti nmi aii!» o ua hib\K> alo ha aina nei a ki lohuhMm, | aia no hoi ko lakon manKvahi piuki C hokau tatta no maluna o- ko lakou mau |voo ' |hiwi o liko nu ko lakou wa i KaiUolo, jai ta Honolulu. j

j I fccvMra a lakou *• -wi'o mai -jicif7i« i'like -k<v hooloi awv o k.o- l<v!ko« nv-.« | kapimi wawae-mo he poo h n })i--c nm j i na nalu kaulaoa o līuia, nj hoomajnao ae ia kahi Makni Kiu i koia niau i wahi hiiani Diol<ra oia Iho la koia." ! Malnakiiwni ke aloliUi Ij Hoopulu i ka'liko Mamiiu*!', I Ke uleuleu noi na miinu, „ ■ Inuwai le].tua o i'unaewa, : E waleaana i ke onuona . ■' Ikp o Ohole, ' | ■Hele mai nei ko'u aloha, : A lalawe i ko'u nui kino, : I mea ilw au e liihio ■ r . Hiki mai ana kou aloha ! J Huli ae au ma ka paia, j Hoonana ika maluio ! i He nmnao no ko'u e pili ■ IVIe ka īialu mai o Iluik r Hui puuwai olu ke alolia ' | Na mi n<ā no ia pua ; i Oka iwa oe oka hikina ; j E pnlhi īnami o Wniohi ' j E ola oe eka Palmkapu j I Miliiuili aka pua Komola. j No lihauanu ke aloha 1 S Noenoe mai la i Olaa t j A loaa wAle no ka lioi ' ."■ j Ko huli pono mai ia uei | Pono oo pono pu liaua i Me nn puu wai pahipalu J Milūuih a kii mia Koiv>cla.| j Oke kumu oko ka Makai jlviu hoo | komo ana i keia lalaui īm.lk o.ia no ) koua lohe niau ana i na h.'o uieie liko ! ole e molo ia unn e ka poe pa'- .nolo, a o keia hoi kekahi o ua meje, i hoo, nanoa loa iaai ka pepeiao o kekauiahele a koe wale no keia, aolo he ike pono ia aku o ka niea nauia e mele ana. ■■ ! I ka meha. ana ilio o na ijeo mele, aia hoi ua poe keiki nei ko kaukoo la imua a oia no hoi au a me jko'u kokoolua ke hele aku nei njafiope o ukali akn ana no hoi i ko Wkou mel j lieu ke kumu hoi o ko'u hikji malihiui aua i ka ua kanileliua o Hjilo. Aole no hoi i hoopavi niaijawa vv;ile au i ieo'u nana ana itis o iji maaiioi j īio ka mea he ako ko'u e ikje pono i j ka inoa o kola a nio keia walji o Hilo i oiai au e haalole ana i ka uapo o Wai j luku ka paleiia o Hilo taonaja kamoe aku la makou no Peueo, 10 walii hoohenoia ia e ka poe haku nele. "Puueo o aia iluna. O Kapahiokeolo aia ilalo. f